دانلودمقاله بحران هویت و شکاف نسلی

چکیده
بحران هویت و شکاف نسلی
«بحران هویت» بدون شک مهمترین آسیب اجتماعی امروز ایران است که علایم آن را می‌توان در کلیه روابط اجتماعی و کنش‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و حتی بین‌المللی امروز ایران به وضوح مشاهده کرد.
اکنون دیگر تمام کارشناسان و صاحب‌نظران داخلی تاکید می‌کنند که شاخص‌های بحران هویت در جامعه ایران به مرز «از هم گسیختگی اجتماعی» و «فروپاشی اجتماعی» رسیده است. تکانه‌های ناشی از بحران هویت را می‌توان به سادگی در فروپاشی آشکار چارچوب‌ها و پارادایم‌های اخلاقی/ افزایش تصاعدی رذیلت‌های اجتماعی مانند دروغ و ریاکاری/ خشونت در ارتباطات فردی/ و نهایتاً قطع ارتباط بدنه اجتماعی با نخبگان / و شکاف عظیم بین نسلی مشاهده کرد.

دلایل این بحران شدید هویت در جامعه ایران را می‌توان به شرح زیر برشمرد:
۱ـ جامعه ایران در ۳ دهه اخیر یکی از بزرگترین تغییرات سنی را تجربه کرده و از جامعه‌ای با متوسط سن ۳۸ سال به جامعه‌ای با متوسط سن ۲۴ سال رسیده است. ۷۰ درصد جامعه ایران اکنون زیر ۳۰ سال و در حقیقت زاده‌ی دوران انقلاب اسلامی هستند.
۲ـ محدودیت‌های شدید اجتماعی در ۳ دهه اخیر باعث فراگیری نوعی «ریاکاری و دورویی اجتماعی» شده است. تقریباً اکثریت مردم ایران، در خانه و حریم شخصی خود به یک شکل و در صحن اجتماع به شکلی دیگر رفتار می‌کنند.
۳ـ الگوهای رسمی تبلیغ شده در دهه‌های اخیر تضادی اساسی با نیازهای دوران بلوغ، نوجوانی، جوانی و الگوهای جذاب یک جامعه پویا داشته است. این واقعیت باعث سرگشتگی جامعه میان الگوی رسمی سختگیرانه و الگوهای ذهنی جذاب برای جامعه جوان ایران شده است.
۴ـ در سه دهه اخیر عملاً میان ۳ جریان یعنی «فرهنگ ایرانی»، «فرهنگ اسلامی» و «فرهنگ غربی» نوعی مجادله و تعارض در عرصه اجتماعی وجود داشته است. فرهنگ اسلامی که غالباً توسط رسانه‌های رسمی تبلیغ می‌شود همواره فرهنگ ایرانی و فرهنگ غربی را مذمت کرده و مطرود دانسته است. تلاش بخشی از حاکمیت برای مقابله با شاخص‌های فرهنگ ایرانی (نظیر تلاش برای حذف عید نوروز و چهارشنبه سوری یا مقابله با مراسم بابک) باعث زیرزمینی شدن فرهنگ باستانی ایران در کلان‌شهرها و همچنین در خرده‌فرهنگ‌های مناطقی چون آذربایجان و کردستان شده است.
۵ـ قالب‌هایی که رسماً ترویج می‌شوند، قالب‌هایی تنگ و محدود هستند که به افراد جامعه اجازه نمی‌دهند خود را در بروزهای اجتماعی متمایز سازند. فردی که هیچ‌گاه امکان خودنمایی و کسب توجه نداشته باشد، ندانسته و به تدریج علاقه خود به جامعه را از دست می‌دهد که پیامدهای این فرایند روشن است.
۶ـ واقعیت این است که برداشت جامعه ایران از گذشته دور خود با برداشتی که از شرایط فعلی خود دارد، برداشتی کاملاً متضاد است. جامعه ایران معتقد است که گذشته‌ای با شکوه و با عظمت داشته است حال آن که در دهه‌های اخیر در بسیاری از زمینه‌ها مخصوصاً در زمینه اقتصادی تحت فشار شدید بوده است. این تضاد و حسرت باعث نوعی «وهم‌انگاری و خودبزرگ‌بینی اجتماعی» شده است.
۷ـ جامعه ایران در دهه‌های اخیر کم و بیش با احساس تحقیر مواجه بوده است. یک شهروند ایرانی خود را در جامعه جهانی تحقیر شده می‌بیند. واکنش‌های انتقادی شدید به انگشت‌نگاری از اتباع ایرانی در برخی کشورهای غربی یا ناراحتی از سرسختی کشورهای غربی برای اعطای ویزای موقت به شهروندان ایرانی نمونه‌ای از این احساس تحقیر شدگی است. شهروند ایرانی علاوه بر این، در جامعه خود یعنی جامعه داخلی نیز به دلیل مشکلات اقتصادی، بی‌نظمی‌های اداری، از هم گسیختگی‌های رایج وبعضاً برخوردهای خشن عوامل انتظامی و امنیتی جمهوری اسلامی غالباً حس تحقیر دارد. این وضعیت را البته می‌توان یکی از عوامل تمایل به گریز از ایران نیز دانست.
۸ـ شکاف شدید طبقاتی از دیگر عوامل موثر در بحران هویت است. تازه به دوران رسیده‌هایی که به دلیل تلاطم‌های اقتصادی در یک شب ثروتمند شده‌اند، غالباً الگوهایی را با اعتماد به نفس کاذب خود در جامعه ترویج می‌کنند که هیچ نتیجه‌ای جز تشدید بحران هویت نخواهد داشت.
۹ـ فقدان گفتگوی درون اجتماعی و شکاف بین نسلی نیز از عوامل دیگر موثر در بحران هویت اجتماعی است. تقریباً بخش اعظم رابطه جوانان با نسل گذشته (و حتی نخبگان) قطع شده و تاثیر پذیری از الگوهای سنتی به حداقل رسیده است. بدتر از همه آن است که جامعه جوان نوعی واکنش خشونت‌آمیز و افراطی در قبال سنت نشان می‌دهد. این امر نه تنها باعث بحران هویت که باعث ترویج «الگوهای من‌درآوردی» می‌گردد که تاثیری مخرب بر تعاملات درونی جامعه دارد.
۱۰ـ توسعه نامتوازن نیز از شاخص‌های مهمی است که آسیب‌پذیری یک جامعه در حال گذار مانند ایران را بیشتر می‌کند.
۱۱ـ تولیدات فرهنگی ناب در جامعه ایران طی ۳ دهه اخیر مخصوصاً در حوزه‌هایی چون ادبیات، موسیقی و سینما به حداقل رسیده است. غالباً محصولاتی اجازه نشر یا ورود به بازار را پیدا می‌کنند که در راستای الگوهای رسمی و گرایش‌های حاکمیت باشند. کاهش تولیدات فرهنگی خودجوش و اصیل در جامعه ایران، باعث یک خلاء فرهنگی بزرگ شده که آسیب‌پذیری از الگوهای بیرونی را نیز افزایش داده است. البته در سال‌های اخیر با یک موسیقی زیرزمینی جالب مواجه بوده‌ایم که نشانه تلاش خودجوش برای پاسخگویی به نیازهای طبیعی مردم و ترمیم این فقر شدید فرهنگی است.
۱۲ـ جامعه ایران درگیر یک احساس مخرب یعنی «ناکامی و عدم موفقیت دائمی» است که ناشی از شرایط نابسامان اقتصادی و ضعف ساختار اقتصادی است. این احساس نه تنها اعتماد به نفس اجتماعی را کاهش داده که باعث نوعی از خود بیگانگی با «من» ایرانی شده است. در سال‌های اخیر،‌ پیروزی‌های کوچک اجتماعی نظیر پیروزی بر تیم‌های فوتبال استرالیا و کشورهای عرب با چنان پایکوبی خودجوش وسیعی مواجه شده که تعجب ناظران را برانگیخته است. چند ماه قبل، حذف زودهنگام تیم فوتبال ایران از رقابت‌های جام جهانی برای هفته‌های متوالی کانون تمام مجادلات خانوادگی در اقشار مختلف جامعه ایران شد. در یک کلام؛ جامعه ایران به دنبال هر بهانه کوچکی برای فراموش کردن مقطعی «احساس شکست دائمی» است. هر گونه تبلیغات سیاسی‌ای که با توجه به این اصل برنامه‌ریزی شود، بی‌شک موفق خواهد بود.
۱۳ـ جامعه ایران نه تنها اسطوره‌های خود را از دست داده، که قدرت تولید الگوهای جدید برای نسل جوان و هضم الگوهای غربی که از جذابیت بسیاری برخوردارند را نیز از دست داده است. واکنش‌های عمومی به این خلاء بسیار جالب است. در سال‌های اخیر گرایش مشهودی به پادشاهان باستانی یا اسطوره‌هایی نظیر کوروش و داریوش به چشم می‌خورد که نشانه‌ای از تلاش جامعه برای حل این معضل است. خشم عمومی از فیلم ۳۰۰ را نیز می‌توان با همین تحلیل توجیه کرد.
این«بحران هویت» نه تنها در روابط اجتماعی و فردی ایرانیان که در رفتارهای سیاسی آنان نیز اثرگذار است. در مجموع تصور می‌کنم که بحران‌ هویت در جامعه ایران آثار و پیامدهایی به مراتب فراتر از مرزهای ایران دارد. حمایت‌های اجتماعی طبقه محروم از گفتمان دکتر محمود احمدی‌نژاد و ایستادگی وی در مقابل جهان غرب و از همه مهم‌تر، پیش‌بینی ناپذیر بودن جامعه ایران از جمله مسایلی است که ناظران را همواره با تعجب روبرو ساخته است.
به نظر می‌رسد که تحلیل درست رفتارهای جامعه ایران در مقاطع بحرانی نیازمند مدنظر قرار دادن این موضوع اساسی یعنی بحران هویت در جامعه امروز ایران است.
شکاف نسل ها و مسئله هویت
کشور ایران در حال حاضر در حال گذر از جامعه سنتی به مدرن است و در این راه دچار دگرگونی های بسیاری از لحاظ ارزشی، فرهنگی، صنعتی، ارتباطی و غیره شده است. در این راستا مسائل و معضلات بسیاری برای جوانان ایرانی به وجود آمده که می توان به این معضلات بزرگ که برای نسل فعلی ایجاد شده در قالب طیف وسیع به مواردی چون جریان های پو£ گرایی، پوزیتیویسم اخلاقی، نژادپرستی، مدگرایی و غیره اشاره کرد که این معضلات از یک طرف ناشی از دگرگونی هایی است که در کشور رخ داده است و از طرف دیگر ناشی از شکافی است که بین نسل جوان و گذشته به وجود آمده است.
تغییر و دگرگونی از ویژگی های جوامع بشری است. نسل ها از پی هم می آیند، هر نسل تجربیات نسل قبل را با تجربیات خود درآمیخته و به یافته های جدیدی دست می یابد که تغییراتی را در روش زندگی او پدید می آورد. تا به حال این تغییرات به کندی و در درازمدت انجام می گرفته است. اما امروزه رشد سریع وسایل ارتباط جمعی و سرعت ارتباطات نظیر ماهواره، اینترنت و رادیو و تلویزیون سبب شده تا روند این تغییرات سرعت بیشتری به خود بگیرد و همین سرعت در تغییرات اجتماعی باعث به وجود آمدن نوعی ناسازگاری روانی، اجتماعی و اخلاقی بین نسل ها شده است. شکاف بین نسل ها پدیده اجتماعی است که تمام جوامعی که خواهان استفاده از تکنولوژی و صنعت هستند خواه ناخواه با آن مواجه می شوند و هر چه بر سرعت پیشرفت های مبتنی بر دانش فنی افزوده می شود تعارض میان نسل ها نیز عمیق تر می شود. اما نکته قابل توجه نحوه رویارویی نسل ها با این پدیده است. از یک طرف اتکای نسل جدید به فناوری های تازه در تمام زوایای زندگی اجتماعی، باعث به وجود آمدن نوعی تفکر خودمحوری در میان آن ها شده بطوری که خود را آگاه تر از گذشتگان می دانند و دیگر حاضر به پذیرفتن تجربیات نسل گذشته نیستند، از طرف دیگر نسل گذشته نیز خواهان این است که هم چون گذشتگان مورد توجه و احترام جوانان باشند و بنابر این باور که بدون استفاده از راهنمایی های آن ها نسل امروز نمی تواند راه سلامت و سعادت را بپیماید سعی دارند آموخته هایشان را به آن ها منتقل کنند. لیکن عملکرد ناموفق و تحکم آمیز این نسل در انتقال تجربه و انتقال فرهنگ باعث عمیق تر شدن این شکاف می شود.
حال با توجه به این مطالب اگر کشور ایران را در نظر بگیریم می توانیم چنین شکاف نسلی را از لحاظ ارزشی در بین نسل جوان و پیر مشاهده کنیم، بطور کلی پدیده شکاف نسل ها با مسئله بی هویتی که در میان جوانان وجود دارد در ارتباط است. “بی هویتی خود ناشی از دو دسته از عوامل است یکی عوامل فردی و شخصیتی است که جنبه روانی داشته و مربوط به برآورده نشدن نیازهای مختلف فرد در جامعه است و دیگری عوامل اجتماعی فرهنگی است که اگر شرایط اجتماعی، سیاسی، فرهنگی جامعه به گونه ای باشد که آگاهی های سطحی و کاذب در مورد رویدادهای مختلف به جوانان داده شود بحران هویت در آنان افزایش خواهد یافت. افزایش بحران هویت موجب تضعیف اعتماد به نفس شده و در بی اعتمادی و بدبینی جوانان موثر واقع می شود و این حالت باعث به وجود آمدن شرایطی می شود که امکان نفوذ عناصر فرهنگی بیگانه در شخصیت و رفتار جوانان افزایش یافته و این خود باعث به وجود آمدن شکاف نسل ها می شود”.
با توجه به پیشرفت بشر در تمام زمینه ها و از طرف دیگر ارتباط و انتقال این اطلاعات، هر نسلی تحت تاثیر این پیشرفت ها برای خود ارزش ها و شیوه های خاصی به وجود می آورد که متناسب با این پیشرفت است. اگر بخواهیم این مسئله را که شکاف نسل ها چرا به وجود می آیند را موشکافانه تر بررسی کنیم باید به ارتباط بین جوامع بیشتر دقت شود. مثلن انتقال فرهنگی از کشوری به کشور دیگر سریع رخ می دهد و این باعث رواج ارزش ها و شیوه جدید زندگی کردن در بین جوامع مختلف شده، در ایران نسل گذشته که همان والدین هستند با ارزش ها و شیوه دوران خود منطبق بودند و از طرف دیگر نسل جوان نیز با فرهنگ جدید و ارزش های جدید وارد صحنه می شود پس درک متقابل این دو نسل از همدیگر مشکل است و باعث به وجود آمدن مسائل مختلفی در خانواده می شود، برای کاهش شکاف، متخصصان باید ارزش های مشترک بین دو نسل را ترویج کنند
آسیب شناسی ازخود بیگانگی و بحران هویت درجوانان
علی ترکاشوند- رئیس مرکزدانشگاهی جامع علمی وکاربردی بعثت2
اشاره :موضوع جوانان، گستره بسیاروسیعی ازمقولات وسرفصل های متنوعی را دربرمی گیرد که سخن درمورد هرکدام ازآنها بسیار است. هنگامی که ازمشکلات جوانان صحبت می شود، بی اختیاربه مسائلی همچون اشتغال، ازدواج، مسکن، تحصیل، اوقات فراغت و... پرداخته می شود. البته این مسائل جزومهمترین دغدغه های این قشربوده ومی باشد که نیازمند برنامه ریزی دقیق و به کارگیری کلیه ظرفیتها وتوانمندی های دولتی وغیردولتی است تا عرصه های مختلف زندگی ورشد جوانان با روال منطقی و مطلوب طی مسیرنماید. ولی هدف ما دراین نوشته پرداختن به موضوعی بنیادی واساسی تربه نام «هویت جوانان» می باشد .
مقدمه :
ازویژگی های عصرجدید، جریان سریع ودرعین حال پیچیده تحولات می باشد. این سرعت وپیچیدگی دربعضی موارد موجب محدود شدن قدرت تحلیل وبازشناسی رویدادها می گردد. یکی ازمشکلات جدید ونیمه پنهان بشردردوران پیشرفت تکنولوژی وبه تبع آن ارتباطات، بحران هویت است . به عقیده محققان علوم اجتماعی، انسان نوین درمیان شهرهای بزرگ وانبوه ارتباطات ، بخشی ازحقیقت وجودی خویش را ازدست داده است واحساس تعلق به جایی نداشته ودرخود نمی بیند ؛ به عبارتی دچار«ازخود بیگانگی» یا «بی هویتی» شده است. توجه به این نکته که آغازاین بحران ازدوره نوجوانی وجوانی بوده واهمیت ندادن به آن، باعث تا ثریا کج رفتن شخصیت فرد می گردد، ضرورت بررسی مسئله هویت در نوجوانان وجوانان را بیش ازپیش روشن می سازد. امید که توانسته باشیم با ارائه این مطلب گامی درجهت شناخت صحیح ازابعاد موضوع هویت برداشته وبه این طریق راهکاری برای رسیدگی به آن ارائه دهیم .
مسئله بحران هویت :
یکی ازمسائل عمده ای که درسال های پس ازانقلاب شکوهمند اسلامی بویژه درسال های اخیرتوسط مسئولان وسیاست گذاران فرهنگی مطرح بوده، مسئله بحران هویت می باشد. این بحران، چالش ها وآسیب های جدی را درشکلگیری هویت اصیل اسلامی وایرانی جوانان به وجود آورده است. تقابل زندگی مدرن با سنتها، آن چنان روند شتاب آلودی به خود گرفته است که فرصت جایگزینی فرهنگی وشکل گرفتن ساختارها ونهادهای منطبق برمقتضیات زمانی وفرهنگ بومی را سلب کرده است. به گونه ای که افراد جامعه وبخصوص نوجوانان وجوانان، شرایط دشواری را ازلحاظ اجتماعی شدن و فرهنگ پذیری تحمل می نمایند وبا نوعی نابهنجاری )Abnormality( ویا حتی بی هنجاری)Anomie( دست به گریبان هستند که نتیجه آن بروز بحران هویت است . گرایش به مدهای غربی، مصرف مواد مخدر، منفعل بودن، کم توجهی وکم علاقگی به مسائل دینی، ازخود بیگانگی نسبت به خود وپیرامون وهزاران مورد دیگر، ازمظاهرازخود بیگانگی ووجود بحران هویت دربین جوانان است. تمام این مسائل، مصداقی ازبحران هویت درمیان افراد جامعه وبه ویژه جوانان می باشد که می توان یکی ازدلایل به وجود آمدن چنین شرایطی را افزایش وبسط ارتباطات فراملی توسط وسایل ارتباط جمعی وبه وجود آمدن نوعی تضاد وتعارض درفرآیند فرهنگ پذیری وایجاد تعارض نقشها درافراد دانست. به نظراریکسون محقق اسکاندیناویایی، حل بحران هویت دربرابرسردرگمی نقش، عمده ترین تکلیف یک نوجوان است؛ زیرا زمانی که سایه یاس وناامیدی ازآینده ای مبهم برزندگی جوان گسترانیده شده باشد، بروز هررفتاری ازطرف وی قابل پیش بینی خواهد بود. نتیجه نهایی آن نیزغوطه ورشدن جوان دربحرانی است که ازآن به بحران هویت یاد می کنیم. شاید درگذشته با توجه با ساختارجوامع سنتی، هویت افراد به قبیله یا روستایی که درآن به دنیا آمده بودند، وابستگی بسیار داشت ، ولی با پیدایش آثار صنعتی شدن و نیز پیشرفت در عرصه ارتباطات ، نیازها و انتظارت جدیدی شکل گرفت که فرآیند شکل گیری هویت در جوانان را دگرگون ساخت . ناهماهنگی بین شتاب پیشرفت فناوری و تطابق افراد با تحولات جدید ، تعارض و در نتیجه بحران را در پی داشته است. متاسفانه عده کثیری ازجوانان بدون توجه به ارزشهای فکری و فرهنگی، دچارسردرگمی شده، خود وهویت اصیل خود را فراموش کرده اند. نشانه ها وشاخصه هایی که درزندگی فردی واجتماعی انسان نقش محوری داشته وارزشهای جوامع انسانی براساس آن تعریف وشناسایی می شوند را ازدست داده اند، اموری را به عنوان شاخصه ومعرف شخصیت وهویت خویش، اتخاذ کرده ومی کنند که ثبات واستقرارنداشته وهرروزرنگ عوض کرده، حالت تغییرودگرگونی دارند. متاسفانه برخی ازجوانانی که خود را فراموش کرده اند، فرهنگ بیگانه درتمام زوایای زندگی شان سایه افکنده است .

هویت وبحران هویت
هویت درلغت یعنی هستی، وجود وحقیقت شیء یا شخص که مشتمل برصفات جوهری است وآنچه که موجب شناسایی یک شیء یا شخص می شود. دراصطلاح عبارت است ازمجموعه ویژگی ها ومشخصات فردی واجتماعی واحساسات واندیشه های مرتبط که فرد آنها را ازطریق توانایی کنش متقابل با خود وبا یافتن تصوراتی ازخود به دست می آورد ودرجواب سوال«من کیستم ؟» ارائه می دهد. به طورکلی، آگاهی فرد ازوجود خود یکی ازمشخصه های مهم هویت است. با توجه به ابعاد گسترده هویت، میتوانیم موضوعات متعدد را ازیکدیگرتفکیک نماییم: «هویت فردی» به مشخصاتی اشاره دارد که فرد به عنوان یک شخص منحصربه فرد ومتفاوت ازسایر افراد جامعه، آنها را به خود منتسب می کند. درهویت فردی، «من» درمقابل دیگران قرارمی گیرد وتفاوت هایی که فرد با دیگران دارد، آشکار می شود وباعث احساسات وعلایق خاصی درفرد می گردد. درکنارآن «هویت جنسی» قراردارد. «هویت اجتماعی» یک فرد به ویژگی ها واندیشه هایی اشاره می کند که فرد آنها را ازطریق اشتراک اجتماعی وعضویت درگروه ها ومقولات اجتماعی کسب می کند. این گروه ها ومقوله ها شامل نژاد، مذهب، قومیت، ملیت، جنسیت وغیره می شود. «هویت ملی» به مشخصات وویژگی هایی گفته می شود که یک جامعه را ازجوامع دیگرمتمایزکرده ودر جامعه نوعی انسجام کلی ایجاد می نماید. ازنظرعلوم اجتماعی زبان مشترک ، دین مشترک وآداب وسنن مشترک، عناصراصلی هویت ملی را تشکیل می دهد. «هویت فرهنگی» احساس تعلق به جامعه است، به طوری که دررفتارتاثیرگذاشته واعضای یک گروه را ازاعضای دیگرگروه ها متمایزمی نماید. به عبارت دیگر، هویت فرهنگی احساس همبستگی به جامعه وفرهنگ آن است ،به طوری که دررفتاراعضا تاثیرگذارد. فرد درمقابل هنجارها وارزش های جامعه خود احساس تعهد وتکلیف کرده، درامورمختلف آن مشارکت جسته وانتظارات جامعه را ازخود پاسخ می دهد. درتوضیح «هویت دینی» باید گفت که هویت هر کسی که درهرکجای عالم خاکی زندگی می کند، درچارچوب مفاهیم والای مذهبی باید جستجووارزیابی شده ومعنی پیدا کند. جوان برای هویت یابی خود، حضورجهان بینی ونقش آن را درزندگی فردی واجتماعی خود، مد نظرقرارداده، درنتیجه مسیرترقی و تکامل به سوی اهداف متعالی را درسرلوحه عملکرد روزانه خود قراردهد.
با توجه به اصول وارزشهای دینی، انواع هویت ها به دودسته مطلوب ومذموم ، تقسیم می شوند. ویژگی هایی که درتعامل مستقیم با ارزشهای دینی قرارداشته باشند، مورد تائید ومطلوب است وباید درصدد تقویت وگسترش آن برآمد. اما موضوعاتی مانند دامن زدن به مسائل قومی ونژادی که درتضاد وتقابل با ارزشهای دینی، قراردارند، اعتباری نداشته وباید ریشه کن شود. با توجه به شناختی که ازهویت به دست آوردیم، می توانیم بحران هویت را با این عبارات تبیین کنیم. بحران هویت عبارت است ازناتوانایی نوجوان وجوان درقبول نقشی که جامعه ازاوانتظاردارد. بحران هویت، بحران شخصیت وروحیات را به همراه خواهد داشت. این بحران غالبا با حس ازخود بیگانگی شدید، فقدان قدرت ونا امنی همراه است. بحران هویت نوعی اختلال وازخود بیگانگی است که فرد با خود، دیگران وجامعه دارد. بحران هویت شخص را درارتباطات فردی واجتماعی دچاربیگانگی می سازد. دراین هنگام فرد به شیئی تبدیل می شود که قدرت ارزیابی ازخویشتن خویش وارتباط متقابل با اجتماع را ازدست داده ودیگرنمی تواند جایگاه ومنزلت خود را دقیقا ارزیابی نماید ونمی داند چه پیوندهایی رشته ارتباطی اورا به خود وجهان خارج(جامعه) متعلق می سازد؟ نمی داند چه نقش ها ووظایفی درقبال خود وجامعه دارد؟ ودرنهایت نسبت خود را با گذشته، حال وآینده به درستی تشخیص نمی دهد ونمی شناسد. درجامعه شناسی، بحران هویت به معنای گسستن انسان ازجامعه، خانواده، قوم، تاریخ، فرهنگ، واحد اجتماعی مربوطه وبسیاری ازمولفه ها وشاخص های هویتی است. درروان شناسی، بیگانه شدن انسان با خویشتن خویش را معنی می دهد ودرسطح ملی به معنای بیگانه شدن انسان با واحد اجتماعی مربوطه می باشد. دردین که هویت واقعی ومحور اصیل زندگی درست را قرارگرفتن درصراط الهی می داند ، بحران هویت به معنای بیگانه شدن وغفلت ازخداوند است .

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   28 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله وکالت

 
وکالت در لغت به معنای واگذار کردن یا تفویض کردن می‌باشد. و در اصطلاح حقوقی: عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین عقد، طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود می‌نماید. وکالت یکی از عقود بسیار رایج می‌باشد، که امروزه در صحنه‌های اجتماعی و اقتصادی و بانک‌ها استفادۀ زیادی می‌شود.
وکالت عقد است و در نتیجه نیاز به ایجاب موکّل و قبول وکیل دارد.
انواع وکالت

الف وکالت مطلق: یعنی این‌ که شخصی را برای تمام امور وکیل کند و این وکالت شامل امور اداری و مالی موکل می‌شود مثل فروش و یا خرید و یا پرداخت هزینه خانواده که در این قسم اعمال وکیل نیاز به اجازۀ موکل ندارد.
ب) وکالت مقید:که در این نوع وکالت، مورد وکالت مشخص و معین است و وکیل باید در همان مورد معین، عمل نماید. مثل خرید خانه یا فروش ماشین.
وکالت از جهت شکل به وکالت رسمی یا عادی یا شفاهی تقسیم می‌شود.
هر یک از طرفین عقد، باید اهلبیت تمتع و استیفا داشته باشند.
مورد وکالت باید امری باشد که به موجب قانون یا طببعتاً درانحصار شخص نباشد مثل وکالت در مجلس معامله که باید خودش عمل نماید و نمی‌تواند دیگری را وکیل نماید و دیگر این‌که خود شخص موکل بتواند آن را انجام دهد، برای مثال شخص ورشکسته که از دخالت در اموال ممنوع است نمی‌تواند در مورد آن به دیگری وکالت دهد.

حدود وکالت
«وکیل نمی‌تواند عملی را که خارج از حدود وکالت است انجام دهد»
مفاد ماده 663قانون مدنی

«در صورتی که وکالت به طور مطلق داده شده و قیدی در آن نیامده مربوط به ادارۀ اموال خواهد بود».
مفاد ماده 661قانون مدنی

مثلاً‌ در بیع حدود وکالت، فروش است و قبض ثمن آن جزو وکالت در بیع نیست مگر این‌که قرینۀ قطعی بر آن باشد.

وکالت در توکیل

این‌که وکیل مجاز باشد انجام امری را که در آن وکالت دارد به دیگری واگذارد نیاز به تصریح دارد و در غیر این صورت شخصی ثالث در مقابل مؤکل مسئول خسارات خواهد بود.
وکیل ممکن است یک نفر باشد یا بیشتر و در صورت تعدد ممکن است به طور اجتماع باشد (این‌که همه با هم وکالت کنند) یا این‌که به طور مستقل باشد (هر کدام انجام دهد کافی است.
وکالت ممکن است مجانی باشد یا با اجرت و اگر مجانی بودن قید نشده محمول بر با اجرت خواهد بود.
وکالت عقدی است جائز و طرفین می‌توانند هر گاه خواستند آن را بر هم بزنند مگر این که وکالت وکیل یا عدم عزل او، در ضمن عقد لازمی شرط شده است.

تعهدات وکیل

1) اگر از اقدامات یا سهل‌انگاری وکیل خسارتی به موکل وارد آید او مسئول خواهد بود.
2) رعایت مصلحت موکل در اقدامات و فعالیت‌های خویش.
3) استرداد اموال تحویلی، چرا که وکیل امین است و آن‌چه را که در اثر وکالت به دست می‌آورد باید به موکل تحویل دهد.
4) تسلیم صورت‌حساب وکالت.

تعهدات موکل

1) التزام عملی به تعهدات وکیل در قبال افراد ثالث؛ زیرا وکیل از طرف او انجام وظیفه نموده است.
2) پرداخت هزینه وکالت مثل کرایه و عوارض و مالیات که وکیل پراخته است.
3) پرداخت اجرت وکیل که طبق قرارداد یا عرف یا اجرة المثل پرداخت می‌شود.

پایان وکالت
«وکالت به طرق ذیل مرتفع می‌شود:
1) عزل موکل که وکیل را از وکالت عزل کند.
2) به استعفای وکیل.
3) موت یاجنون وکیل یا موکل»
(مفاد ماده 678 قانون مدنی)
علاوه بر این موارد، سفه وکیل و موکل و پایان یافتن موضوع وکالت را باید از موارد انقضای وکالت دانست.
آشنایی با عقد (قرارداد) وکالت
۱۳۹۰/۰۸/۱۰
بر طبق ماده ۶۵۶ قانون مدنی: «وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود می نماید». از این تعریف نتایجی به دست می آید که در شناخت ماهیت و اوصاف وکالت اهمیت ویژه دارد:
۱- اثر عقد وکالت اعطای نیابت است:
بدین معنی که موکل اقدام وکیل را، در انجام دادن اعمال حقوقی، به منزله اقدام خود می داند و به او اختیار می دهد که به نام وحساب موکل تصرفاتی کند. بنابراین، وکیل دادگستری نسبت به آثار اموری که انجام می دهد، در حکم واسطه است و آنچه می کند برای موکل است: تعهدهایی که پذیرفته است بر موکل تحمیل می شود و اگر نفعی در بین باشد برای او است.
۲- نیابت در امور اعتباری و ارادی است:
از ظاهر ماده ۶۵۶ چنین بر می آید که موضوع وکالت ممکن است انجام «عمل حقوقی» باشد، مانند فروش خانه یا فسخ اجاره و طلاق، یا امر دیگری که در شماراعمال مادی است و برای موکل انجام می شود، مانند مقاطعه ساختن بنا یا تهیه نقشه آن یا انجام عمل جراحی و نقاشی.
با وجود این باید پذیرفت که نیابت در اموری قابل استفاده و تصور است که به اراده انجام می شود و آثاری به بار آورد که وضع حقوقی موکل را تغییر دهد. وانگهی، پاره ای از مواد مربوط به وکالت در صورتی مفهوم درست پیدا می کند که نمایندگی مربوط به عمل حقوقی باشد. برای مثال، در ماده ۶۶۲ آمده است که: «وکالت باید در امری داده شود که خود موکل بتواند آن را بجا آورد. وکیل هم باید کسی باشد که برای انجام آن امر اهلیت داشته باشد».
شکل ایجاب
چنان که گفته شد، ایجاب وکالت نیز، مانند قبول وکیل، ممکن است به وسیله لفظ و نوشته یا فعل باشد و هیچ شکل خاصی برای نفوذ یا امکان اثبات آن وجود ندارد. ایجاب نیز ممکن است ضمنی و به اذن فحوی باشد: مانند این که زن نسبت به شوهر در پاره ای امور مربوط به خانواده یا ماموران دولتی نسبت به انعقاد قرار دادهایی که لازمه اداره است، وکیل ضمنی هستند.
با وجود این، در مواردی که موضوع وکالت انجام عمل حقوقی است که انعقاد یا اثبات آن نیاز به تنظیم سند رسمی دارد، وکالتنامه باید سند رسمی باشد. زیرا، هدف از تنظیم سند رسمی به طور معمول حفظ نظم عمومی یاجلب توجه امضاء کنندگان سند به آثار ناشی از آن است و رسیدن به این هدفها ملازمه با رسمی بودن وکالت نامه مبنای سند انتقال دارد.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   22 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله بررسی ارتباط میان سطح رشد سازمان و اثربخشی نظام انگیزشی

بررسی ارتباط میان سطح رشد سازمان و اثربخشی نظام انگیزشی :
پیشگفتار :
انگیزش با حیات انسان و چگونگی تحقق اهداف زندگی سروکار دارد . اگر در جایی می بینیم که انسانها در تکاپو و تلاش هستند و با شادی و امید مشغول کار می باشند ، دلیل بر آن است که افراد احساس زنده بودن و زندگی کردن دارند و بین کار و فعالیتهای خود و زندگیشان رابطه معنی داری می یابد .

مقدمه :
انگیزش یکی از موضوعات اساسی آموزش و پرورش است که همه فعالیتهای دانش آموزان , معلمان و کارکنان را تحت تأثیر خود قرار می دهد . بدون تردید هر مدیری می خواهد در حوزه فعالیت خود همه با میل و علاقه مشغول بکار باشند و معلمان با شوق و احساس مسئولیت به کار دانش آموزان رسیدگی کنند , مشکلات آنها را حل کنند ، با آنها مهربان باشند و در صورت لزوم حتی وقت بیشتری را برای انجام وظایف خود در نظر بگیرند و به طور کلی با جدیت هدفهای سازمان را تعقیب کنند .
کلید واژه :
انگیزش ، بهره وری ، سازمان

فصل اول
کلیات تحقیق

بیان مسئله :
در این پروژه بررسی ارتباط میان سطح رشد سازمان و اثر بخشی نظام انگیزشی مورد بررسی و کنکاش قرار خواهد گرفت انگیزش با حیات انسان و چگونگی تحقق اهداف زندگی سروکار دارد . اگر در جایی می بینیم که انسانها در تکاپو و تلاش هستند و با شادی و امید مشغول کار می باشند ، دلیل بر آن است که افراد احساس زنده بودن و زندگی کردن دارند و بین کار و فعالیتهای خود و زندگیشان رابطه معنی داری می یابد . آنها کارکردن در محیط مدرسه یا سازمان آموزشی را وسیله اصلی ادامه زندگی می دانند و حتی در شرایط بهتر آن را عین زندگی خود می بینند .

اهمیت و ضرورت تحقیق :
انگیزش قبل از هر چیز با مفاهیمی چون نیاز ، میل ، علاقه ، رغبت ، سائق و محرک ارتباط دارد و بر حسب علاقه ، فرهنگ یا موقعیت افراد از همه آنها استفاده می کنند . اما از نظر عملی ، مفاهیم نیاز ، انگیزه و محرک کاربرد بیشتری دارند . نیاز ماده یا عنصری است که جزئی از ترکیب وجودی انسان است و برای ادامه حیات و سالم بودن جسمی یا روانی وجودش ضروری است . مثلاً آب ، کلسیم ، هوا و نظایر آن از نظر سلامتی جسم لازم هستند و جزء وجود انسان می باشند . انگیزه نیرویی است که بر اثر کمبود یکی از مواد ، یعنی نیازها در فرد به وجود ِمی آید و او را وادار به حرکت می کند تا نیازش را تأمین کند . محرک عامل یا ماده ای است که در بیرون از وجود انسان وجود دارد و مابه ازای نیاز فرد . نام دیگر محرک ، هدف است . هدف چیزی است که فرد می خواهد به آن برسد .
هدفهای کلی تحقیق :
اگر به نیازهای خاص یک فرد در یک موقعیت معین توجه کنیم ، انگیزش جنبه فردی و شخصی پیدا می کند . افراد ممکن است از نظر سطح نیازها در سطوح مختلف باشند . در عین حال عادات و روش های خاص یک فرد بر تأمین نیازهایش تأثیر دارد . انگیزش ممکن است از زاویه مراحل ارضای نیازها و همچنین تأثیر رفتارها و تجربیات گذشته مورد توجه قرار گیرد . به عنوان مثال ، تجربه های افراد از چگونگی دادن پاداش به کارکنان ممکن است سبب کاهش یا افزایش علاقه به کار یا فعالیت شود . از جهت دیگر ، نوع شناخت و انتظارات فرد از سازمان نیز ممکن است در انگیزش اثر بگذارد . جنبه دیگر مطالعه انگیزش ، توجه به روش های برانگیختن افراد است که به مدیریت برمی گردد . اینکه چگونه ، با چه وسایلی و از چه راههایی افراد را برانگیخته کنیم تا با انرژی و علاقه زیادتری به تحقق اهداف و افزایش بهره وری بیانجامد ، موضوع انگیزش می باشد .
انگیزش در مدیریت ایجاد میل ، اشتیاق و علاقه به انجام دادن کار ، تشویق ، جلب رضایت و خشنودی کارکنان از طریق ارضای نیازهای منطقی مادی ، اجتماعی و روانی آنها است .
در این راه معلمان ، دانش آموزان و کارکنان با پی بردن به نیازها و استعدادهای نهفته و بالقوه خود ، رفتار و شخصیت خود را به سوی کمال مطلوب هدایت می کنند و آنها را بارور و شکوفا می سازند . در این راستا ، مدیریت پس از شناخت نیازها ، زمینه های تأمین آنرا فراهم می سازد و دانش آموزان ، معلمان و کارکنان نیز با شوق و جدیت از انرژی های خود در راه رشد و کمال خود و دستیابی به اهداف سازمان بهره می گیرند .

فرضیه ها :
فرضیه اصلی تحقیق :
میان سطح رشد سازمانی و اثر بخشی نظام انگیزشی در سازمان رابطه معنی داری وجود دارد .
فرضیه فرعی :
میان سطح رشد سازمانی و اثر بخشی نظام انگیزشی در سازمان رابطه معنی داری وجود ندارد

فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق

رابطه انگیزش با مدیریت
انگیزش یکی از موضوعات مهم و پایه ای در مدیریت آموزشی است موفقیت مدیریت سازمان و افراد آن تا حدود زیاد به انگیزش نیروهای انسانی بستگی دارد . اهمیت انگیزش آنقدر زیاد است که چهار موضوع اساسی آموزش و پرورش یعنی یادگیری ، رشد ، شخصیت و هیجان تحت تأثیر انگیزش قرار دارد .

۱) انگیزش و یادگیری :
نتایج پژوهش های گوناگون و نظر صاحب نظران نشان می دهد که قسمت بزرگی از یادگیری مربوط به علائق و نیازهای دانش آموزان است . چنانچه مدیر و معلمان مواد درسی و مطالب خود را براساس نیازهای دانش آموزان انتخاب کنند و آنها را با روشهای جالب و جاذب ارائه دهند ، دانش آموزان با حداکثر علاقه مطالب را یاد می گیرند . مشارکت دانش آموزان در امر یادگیری از طریق کارکردن با ابزارها و دیدن فیلم ها و وسایل کمک آموزشی در مقایسه با تدریس هایی که از این عوامل بهره نمی گیرند سبب اثربخش بودن یادگیری خواهد شد . در چنین حالتی تغییر رفتار که هدف اصلی یادگیری است بهتر تحقق می یابد .

۲) انگیزش و رشد :
اگر بخواهیم به طور کلی و به زبان ساده تعریفی از رشد ارائه دهیم باید بگوییم که رشد حاصل تکرار تأمین نیازهای منطقی افراد است . این بدان معنی است که فرد با تغذیه مداوم از نظر جسمی رشد می کند . به همین ترتیب اگر در سازمان آموزشی به نیازهای اجتماعی و روانی فرد توجه شود و زمینه های تأمین آنها فراهم شود ، رشد اجتماعی و روانی حاصل می شود پس در حقیقت انگیزش که موضوع اصلی آن تأمین نیازهاست عامل اصلی رشد به حساب می آید . از طریق برانگیختن افراد در سازمانهای آموزشی می توانیم رشد افراد را در زمینه های متفاوت تأمین کنیم .

۳) انگیزش و شخصیت :
در پژوهش هایی که توسط روانشناسان روی شخصیت به عمل آمده است یادگیری و تجربه های گذشته از عوامل اساسی شخصیت به حساب می آید . اینکه فرد در سالهای اول زندگی اش در چه خانواده ای و با چه ارزش ها و روش های تربیتی پرورش می یابد ، از اهمیت زیادی برخوردار است . در عین حال مدرسه نیز از عوامل مهم تأثیر گذار می باشد .
انتظارات مدرسه ، فرصت هایی که مدرسه برای فرد به وجود می آورد ، روش های نظارت و کنترل ، رفتار و روابط با فرد ، الگوهای تشویق و تنبیه و تجربه های موفقیت یا شکست همه دست به دست هم دهند و به فرد شیوه های خاصی از فکر کردن و رفتارها می آموزند که در سرتاسر زندگی او به عنوان یک الگوی غالب و قابل شناسایی باقی می ماند .
شخصیت رابطه تنگاتنگی با تأمین نیازهای انسان و انگیزش دارد . مزلو در مطالعات گسترده و مستمر خود به این نتیجه رسید که روش های تأمین نیازها ، سطح نیازها و اینکه فرد در رابطه با تأمین نیازهایش به چه اعتقادی در باره خود و دیگران می رسد و چه تجربیاتی کسب می کند ، تأثیر بسزایی در شکل گیری شخصیت او دارد . اگر افراد از نیازهای حیوانی و سطوح پایین تر آزاد شوند و به سطوح بالاتر نیازهای انسانی دست یابند همین تجربیات سبب پیدایش نگرش برتر و بالاتر نسبت به خود و توانایی های خود می شود . فردی که به عنوان یک اجیر در بیشتر زندگیش در جهت تأمین نیازهای اولیه اش مانند تهیه غذا و زنده ماندن تلاش کرده است و هرگز تجربه ای از دوستی ، محبت و احترام نداشته است ، بدون تردید از شخصیتی واکنشی و همراه با فعال بودن مکانیزم های دفاعی برخوردار می باشد . او هرگز آرامش نخواهد داشت به دیگران اعتماد نمی کند و بالاخره به احتمال زیاد اعتماد به نفس ضعیفی دارد .
کسی که در محیط خانواده ، مدرسه یا جامعه مورد احترام بوده است و به سادگی به علت فراهم بودن وسایل و تأمین نیازهای اولیه اش توانسته است تجربیات مستمری از احترام قدر و منزلت داشته باشد ، به تدریج به این نیاز و با این رفتارها خو می گیرد و به عنوان یک الگوی پایدار در شخصیت او باقی می ماند . پس اگر انگیزش به بررسی روش ها و راه های تامین نیازها بپردازد و بتواند در یک حالت پایدار زمینه های تأمین نیازهای سطوح بالاتر معلمان دانش آموزان و کارکنان را فراهم کند در شکل گیری شخصیت آنها تأثیر به سزایی خواهد گذاشت .

۴)انگیزش و هیجان :
هیجان که به آن واکنش انطباقی نیز گفته می شود واکنش غیر عینی در مقابل محیط می باشد که با پاسخ های عصبی و هورمونی همراه است . هیجانها بر رفتار فرد تأثیر می گذارد و در او حالت خوشایند یا ناخوشایند بوجود می آورد . هیجان ها نمادهایی چون ترس ، خشم، اضطراب ،پرخاشگری ، افسردگی و ناکامی دارند . این حالات معمولاً موقعی در افراد به وجود می آید که نوعی شرایط بی اطمینانی نسبت به توان تأمین نیازها وجود موانع بر سر راه تأمین نیازها و بالاخره عدم موفقیت در راه تأمین نیازها در فرد بوجود می آید . هیجان ها ریشه های فراوان جسمی ، هورمونی ، اجتماعی و روانی دارند .
محیط های آموزشی که همراه با فشار روانی ناشی از فشار کار ، عدم مهر و محبت ، وجود تهدید ، تنبیه و محرومیت و نظایر آن باشد ، سبب پیدایش هیجان می شود . مدیران و معلمینی که با پرخاشگری و تهاجم با دانش آموزان روبرو می شوند به مرور زمان تجربه هایی از پرخاشگری را در آنها به وجود می آورند .
این پرخاشگری ، علاوه بر آنکه الگوی یادگرفته شده به حساب می آید از عدم تأمین نیازها با خطراتی که برسر راه ارضای نیاز وجود دارد ، پدید می آید . کسانی که در محیط های خشن تربیت می شوند، و هدف خشونت قرار می گیرند ، در مراحل بعدی خود دست به خشونت می زنند . کمبود محبت و رفتار از روی پرخاشگری یا بی تفاوتی نیز سبب بوجود آمدن رفتار پرخاشگرانه در فرد می گردد .
مجموعه دستاوردهای علمی نشان می‌دهد از ساده‌ترین لوازم گرفته تا پیشرفته‌ترین فناوری‌های پیچیده، محصول خلاقیت و نوآوری اندیشمندانی بوده که طی سال‌های متمادی بر اساس دانش و ارتقاء فکری انسان خلق شده است. بنابراین پایه اصلی ثروت هر کشور را منابع انسانی تشکیل می‌دهد که از آن به عنوان عامل اصلی فعال یاد می‌شود و منابع طبیعی و مادی به عنوان عوامل تبعی نامیده می‌شوند. با این شرایط، نقش منابع انسانی نه تنها در سطح سازمانی بلکه به صورت کلی از سطح یک واحد کوچک اقتصادی تا سطح ملی ارتقا و گسترش پیدا کرده است. عناصر متعددی در الگوی توسعه نقش انسان لحاظ می‌شود که جا دارد به برخی عناصر اصلی آن پرداخته شود:

الف: بهره‌وری
به این مفهوم که مردم باید بتوانند سقف بهره‌وری خود را ارتقا بخشیده و در فرآیند درآمدزایی، اشتغال و کسب درآمد بیشتر مشارکت فعال داشته باشند.
ب: برابری
به این معنا که مردم باید از بخت و شرایط مساوی برای دسترسی به فرصت‌ها برخوردار باشند. موانع موجود از سر راه فرصت‌ها باید به گونه‌ای برطرف شود که مجموعه اجزای نیروی انسانی از منابع آن بهره‌مند شوند.

ج: توانمندسازی
به این معنا که توسعه و رشد بر اساس دانش‌محوری توسط مردم در جریان فرآیند زندگی آنها شکل گیرد، به گونه‌ای که این منابع علمی برای نسل‌های بعدی هم قابل ذخیره‌سازی باشد.

انواع سازمان‌ها
از آنجا که نقش راهبردی نیروی انسانی در سازمان‌های گوناگون متمایز می‌باشد به منظور تبیین و تشریح این فرآیند لزوماً باید به ابعاد و یا نقش ظاهری سازمان‌ها پرداخت که در این میان سازمان‌ها را به دو دسته کلی تقسیم می‌نماییم:
الف: سازمان‌های انتفاعی و صنعتی(غیردولتی)
ب: سازمان‌های غیرانتفاعی(دولتی)
سازمان‌های انتفاعی و صنعتی به سازمان‌هایی اطلاق می‌شود که به منظور کسب درآمد بیشتر شکل گرفته‌اند و این نوع سازمان‌ها شامل کوچک‌ترین واحد اقتصادی تا شرکت‌های بزرگ و تجاری می‌باشد که راهبرد نیروی انسانی آن بر اساس تخصص‌گرایی و یا سرمایه‌گذاری شکل می‌گیرد و نیروهای انسانی اعم از مدیر تا پایین‌ترین رده اداری بر اساس یک تقسیم کار متناسب همکاری می‌نمایند.
سازمان‌های غیرانتفاعی به سازمان‌هایی اطلاق می‌شود که ساختار اداری آنها کاملاً دولتی است و تمام نیاز آنها به صورت کامل از بودجه عمومی کشور تامین می‌شود که مهم‌ترین بحث فرآیند و توسعه نیروی انسانی به این نوع سازمان‌ها برمی‌گردد.

انگیزش در کارکنان
افراد با انگیزه‌های مثبت (مانند کسب اعتبار و موقعیت اجتماعی،‌ تعالی و پیشرفت، همنوع دوستی) یا منفی (مانند حسادت و کینه، زیاده‌خواهی) رفتار می‌کنند. از بین بردن انگیزه‌های منفی و تقویت انگیزه‌های مثبت از سوی محیط،‌ فردا به فعالیت‌هایی مؤثر برمی‌انگیزد که خارج از تصور است و باعث رشد جامعه می‌شود.
در واحد کوچک‌تر همانند یک سازمان نیز وجود انگیزه‌های مثبت در بین کارکنان موجب رشد و پیشرفت آن سازمان است. اغلب کارکنان یک سازمان ناموفق درباره این سوال که «چرا کارکنان درست و مؤثر کار نمی‌کنند؟» در پاسخ می‌دهند: «انگیزه‌ای نداریم.»
عوامل مؤثر در انگیزش
عوامل مختلفی در ایجاد انگیزه مؤثر هستند که به تعدادی از آنها به شرح ذیل اشاره می‌کنیم.
پاداش‌های مادی
هرگاه بخش عمده‌ای از وقت یک فرد برای سازمان معینی صرف شود،‌ ضرورت‌های فیزیولوژیکی (خوراک، سرپناه و پوشاک) لازم می‌سازد که در بیشتر حالت‌ها انگیزه‌های مادی فراهم باشد. پاداش‌ها ممکن است فردی و در قبال انجام کار معین و یا پذیرفتن مسئولیت خاص باشد و یا به صورت جمعی و در قبال موفقیت و پیشبرد مناسب اهداف واحد یا کل سازمان باشد.
عوامل مادی در روزگار امروزی و تأثیری که بر زندگی افراد می‌گذارد،‌ شاید از مهم‌ترین عوامل انگیزش باشد ولی چناچه این عوامل مادی از سوی انگیزه‌های دیگر که برخی از آن‌ها در ذیل خواهد آمد یاری نشود، خود به خود فراتر از تأمین نیازهای معمولی نخواهد رفت و پاداش‌های ضعیفی خواهند بود. لذا پاداش‌های آرمانی به نام انگیزه‌های همکاری در شمار نیرومندترین و فراموش‌ نشده‌ترین عوامل به شمار می‌آیند.
مشارکت
کارکنان اگر احساس کنند مهم هستند نه تنها در سازمان بلکه در زندگی هم موفق عمل خواهند کرد. تصویر آرمانی آینده یک سازمان زمانی زنده و واضح می‌شود که هر کس به وضوح ببیند مشارکتش در امور، تفاوت ایجاد می‌کند. هرگاه کارکنان در امور و تصمیم‌گیری‌های یک سازمان یا یک واحد مشارکت داده شوند،‌ مطمئناً نسبت به تصمیمات آن خود را مسئول می‌دانند و به آن عمل می‌کنند. انزوای کارکنان و مشارکت‌ ندادن آنان در پیشبرد اهداف سازمان، می‌تواند یک فاجعه برای سازمان باشد.
چگونه بی‌انگیزه بودن کارکنان را متوقف کنیم؟
تاکنون مطالب بسیاری درباره کارکنان با انگیزه نوشته شده است. این افراد یقیناً کلید راهیابی یک سازمان به موفقیت هستند. اما بهتر است بیشتر روی متوقف نمودن و کاهش بی‌انگیزگی که اغلب بین کارکنان قدیمی کارمندی با انگیزه پایین را استخدام کند. چرا کارکنان قدیمی‌تر با بدبینی، منفی بافی و بی‌اعتنایی به کار ادامه می‌دهند؟ در حالی که آنها باید به خاطر تمام تجربیاتشان در امور مشارکت داشته باشند. آنها استعداد و قریحه افراد جوان و پر تلاش را دارند و اصلاً خودشان زمانی جوان و پر تلاش بوده‌اند. چیزی تغییر کرده است. باید بفهمیم آن چیست و متوقفش کنیم.
اما قبل از آن تاکید می‌شود که بعضی ازکارکنان و نه همه از این نکته رنج می‌برند. این امر نتیجه اجتناب ناپذیر بالارفتن سن یا تجربه نیست. برخی حتی تا زمانی که بازنشسته می‌شوند فعال باقی می‌مانند، این حقیقت که همه کارکنان بی‌انگیزه نمی‌شوند باعث امیدواری است و زمینه‌هایی را برای از بین بردن و یا حداقل کاهش این مسئله فراهم می‌سازد. بیایید در مورد یک فرد پر کار و جوان صحبت کنیم. او مشغول کار در حوزه‌ای می‌شود، چون معتقد است که استعداد انجام آن شغل خاص را دارد، به خوبی در آن کار پیشرفت خواهد کرد و ترفیع خواهد گرفت. او فکر می‌کند جایی را انتخاب کرده که ارزش کار او رامی‌دانند. چه چیزی باعث می‌شود این فرد انگیزه‌اش را از دست بدهد؟ در اینجا چند احتمال بررسی می‌شود:

اهمیت برای رئیس:
کارمند جدید حالتی از ترس، احترام و شگفتی نسبت به مافوقش دارد. او زیاد درباره مسئول و نحوه کارش نمی‌داند ولی ممکن است خیلی زود دریابد که رئیسش آگاهی چندانی ندارد و یا حداقل برای کاری که انجام می‌دهد مناسب نیست. او با این سوال شروع به کار می‌کند که چه چیزی برای مافوق مهم است؟ این موضوع مربوط می‌شود به ارزشیابی کار، چون مسئول بیشترین قدرت را در ارزشیابی فعالیت‌ها دارد اما در اکثر اوقات اساس و ضابطه ارزیابی را درک نمی‌کند. آیا او به لحاظ همسان بودن با مسئولان مثبت ارزیابی می‌شود و بالعکس؟ آیا 000؟ یک نکته جالب هم این است که بعضی از کارکنان ساعی وقت اضافی می‌گذراند تا امور محوله را در زمان تعیین شده به اتمام برسانند. اما کارهایشان بعد از به عنوان مثال یک هفته مروری سطحی می‌شود. به همین لحاظ آنها فکر می‌کنند اگر بناست کار را با یک هفته تأخیر آن هم به این ترتیب بررسی کنند، دفعه بعد ما هم موضوع را آسان می‌گیریم و از وقت باقی مانده استفاده می‌کنیم.

سیاست‌های ترفیع:
وقتی کارمند جدید به تشکیلات ملحق می‌شود به اطراف نگاه می‌کند و افراد مختلف را در موقعیت‌های متفاوت می‌بیند. همه چیز به نظر منطقی می‌آید، رئیس‌ها شبیه رئیس‌اند و روسای بالاتر مانند روسای بالاتر. او فرض می‌کند دلایل خوبی وجود دارد که چرا این افراد در آن موقعیت‌ها هستند اما همان طوری که زمان می‌گذرد، می‌بیند موقعیت افراد تغییر می‌کند. برخی از افراد جوان‌تر و کم تجربه‌تر در مقام مدیریت قرار می‌گیرند، متعجب می‌شود که به عنوان مثال چرا کارمند الف از کارمند ب که به نظر می‌رسید مشارکت بیشتری در امور دارد موقعیت بهتری را به دست آورده است. چه ضابطه‌ای برای ارتقاء و تنزل درجه وجود دارد؟ او چه شانسی برای ترفیع خواهد داشت. این فرآیند الگوی بدی است چرا که ممکن است از آن به بعد روی اموری تاکید کند که بیشتر مانع پیشرفت می‌شود.

فصل سوم
متدولوژی تحقیق

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله 22   صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله بررسی میزان همبستگی بین اختلافات خانوادگی و افت تحصیلی

بررسی میزان همبستگی بین اختلافات خانوادگی و افت تحصیلی فرزندان دختر و پسر سنین 15 ـ12 سالگی در مقطع راهنمایی تحصیلی
مدرسه راهنایی تحصیلی و مجتمع بعثت کمال آباد کرج

مقدمه :
در گذشته طرز فکری ازسوی برخی از دانشمندان و محققین عرضه شده بود که براساس آن قائل بودند بعضی از افراد ذاتاً جانی و منحرف بدنیا
می آیند در رأس این گروه « لوبروز» قرار داشت که پزشکی عالی مقام و محققی پرتلاش بود او در کتاب اساس جنایتکار به صراحت اعتراف کرده است که سرشت و خمیرة بعضی از انسانها جنایت نهفته است و چنین انسانی پس از ولادت و رشد دروضع وموقعیتی قرار می گیرد که نمی تواند جنایت نکند تحقیات دانشمندان دیگر خلاف آنرا ثابت کرده است ولی این نکته مورد تأیید همگان قرار گرفته است که برخی از کودکان فاسد و شرور و جانی بار
می آیند بدان خاطر که در محیطی ناسالم رشد و پرورش یافته اند و در این امر خانواده بیش ازدیگر مراکز اجتماعی در کودک نقش دارد . زیرا کودک در خانواده شاهد زشتی ها ، زیبایی ها ، محبت ها و خشونتها ، درگیریها و حتی مرگ و میرها ، خوردن و خفتن ، غم و شادی و تحت تأثیر القائات و تذکرات و امر و نهی والدین ودیگر اعضای خانواده است . این ملاحظات و مسموعات فکر و روان او را تشکیل میدهد انگیزه هایی سازنده و یا ویرانگر در او پدید می آورد و او را به رفتارهایی خاص ویژه وامیدارد خانواده آموزشگاه رفتار و کردار است پدر و مادر و بزرگترهای خانواده نخستین الگوهای رفتاری وملاک اولیه و اعتباری کودکان ونوجوانان هستند وهر گونه ابراز تمایل والدین مطالعه وکسب دانش و یاپرداختن به هنر و ورزش چه بسا ذوق فکری کودکان و نوجوانان را بیدار و شکوفا و بارور سازد . همانطور که هر گونه نکوهش و یا بی میلی پدران و مادران می تواند عامل کندی ایستی و یا پس رفتگی آنان را در زمینه های سرشتی فراهم آورد .
هر چند خانواده نوجوانانشان را بهتر درک کنند و با آنان دوستی نمایند آرامش و اعتماد به نفس در فرزندانشان بیشتر می شود و نوجوانان در سایه بهره وری از آرامش و اعتماد بدست آمده برخورداری از بهداشت روانی مناسب توانایی خواهند یافت که به سادگی از مرحلة حساس بگذرند و به زندگی خودبپردازند .

پیشینه های تحقیق
با بررسی در کتابخانه ها متاسفانه پیشینه های معتبری دراین زمینه نیاورده ام جز دو مورد 1ـ گروهی از دانشجویان رشته مشاوره دردانشگاه آزاد
2ـ گروهی از دانشجویان رشته مشاوره در دانشگاه تربیت معلم پیرامون این موضوع تحقیق کرده اند که به نتایج مشابه با همین تحقیق دست پیدا کرده اند .

خلاصه تحقیق
برخی از عوامل و شرایط خانوادگی درایجاد تفاوتهای فردی بین دانش آموزان نقش اساسی دارد در بعضی خانواده ها پیشرفت کودکان درامر تحصیل وموفقیت آنان دراین زمینه به عنوان یکی از ارزشهای مهم تلقی می شود و ارزشهای خانواده نه تنها در انگیزه یادگیری و پیشرفت تحصیلی فرزند تأثیر به سزایی داردبلکه با شرایط و موقعیتهای آموزشی نقش تعیین کننده ای را ایفا می کند به علاوه رفتاروالدین با یکدیگر در تعامل آنها و به طور کلی وضعیت عاطفی خانواده بهداشت روانی کودک را تحت تأثیر قرار می دهد . هر کودکی در خانواده احساس طرد شدگی وناامنی می کند اعتماد به نفس و خود پنداری خود را از دست می دهد چنین کودکانی به تدریج انگیزه یادگیری و پیشرفت را از دست می هند واغلب به گروه مردود شدگان و شکست خوردگان در تحصیل می پیوندند به دلیل اهمیت این موضوع نقش خانواده در وضعیت تحصیلی فرزندان بخصوص افت تحصیلی این تحقیق انجام گرفته است و فرضیه اصلی تحقیق مینی بر اینکه بین میزان توافق والدین باهم و وضعیت تحصیلی دانش آموزان رابطه مستقیم وجود دارد تأیید می گردد طبق این تحقیق می توان این هشدار را داد عدم توفیق والدین روی روحیه و جسم و جان فرزندان چنان اثر می گذارد که جبران و علاج آن گاهی اوقات امکان ندارد پس بهتر است ازدواجمان را با فکر و منطق شروع کنیم و در نهایت زندگی آرام و دل نشینی داشته باشیم تا فردا فرزندانمان در زندگی و امور تحصیلی خود موفق و پیروز باشند .

«فصل اول»
بیان مسئله :
معمولاً در بین دانش آموزانی که افت تحصیلی دارند خانواده هایی هستند که ازاختلافات و ناسازگاری رنج می برند در این تحقیق مطالعه ارتباط این دو وضعیت ( افت تحصیلی و اختلافات خانوادگی) مورد توجه قرارگرفته است .
تعریف لغوی وتعریف اصطلاحات مهم تحقیق :
ارتباط : پیوند ورابطه بین دو متغیر که از طریق ضریب همبستگی توصیف می شود . ضریب همبستگی قدرت ارتباط بین دو متغیر را نشان می دهد .
خانواده در اصطلاح : خانواده عبارت از یک واحد است اجتماعی که از ازدواج یک زن و مرد بوجود می آید وفرزندان حاصل از آن ازدواج آن را تکمیل می کنند .
( حبیب الله طاهری 1350)
اختلاف : منظور از اختلاف زن و شوهری که باهم توافق ندارند که موارد رفتاری این اختلافات فهرست وار به صورت زیر است :
1ـ نداشتن عقاید وسلیقه های مشترک
2ـ عدم همکاری و صمیمیت در کارها و اداره خانواده
3ـ عدم توافق در نحوه تربیت فرزندان
4ـ سرکوب زدن هر یک از زن و شوهر توسط دیگری
5ـ اختلاف بر سر مسائل جنسی
6ـ عدم توافق در ارتباطات اجتماعی با دیگران
7ـ نداشتن الگوهای مشترک در وضعیت زندگی
افت تحصیلی : عدم پیشرفت در علم و تحصیل که در این تحقیق به صورت دفعات تجدیدی یا دفعات مردودی مورد توجه قرار می گیرد .
دفعات تجدیدی : 1ـ فقط یکبار تجدید شده 2ـ دو بار تجدید شده
دفعات مردودی : 1ـ فقط یکبار مردود شده 2ـ دوبار یا بیشتر مردود شده
وضعیت تحصیلی : در این تحقیق وضعیت تحصیلی دانش آموزان به سه گروه تقسیم شده است :
1ـ قوی ، داشتن معدل 20 ـ 17 در خرداد ماه
2ـ متوسط ، معدل 17 ـ 14
3ـ ضعیف ، معدل زیر 14
متغیرهای کنترل : در این تحقیق از دانش آموزان در سنین 14 ـ 12 تست هوش ( فرم شماره 2 ریون )گرفته شده و افرادی که IQ آنها بین 105=IQ تا 120 =IQ برگزیده شده اند سعی شده کلاسهایی انتخاب شود که روش تدریس و بافت کلاس مشابه ای داشته باشند تا این متغیر ها نیز کنترل شوند .
هدف از تحقیق
1ـ شناخت عوامل خانوادگی مؤثر بر افت تحصیلی
2ـ آگاهی دادن به اولیاء محصلین که تا چه اندازه توافق با همسرشان دروضعیت تحصیلی آنها مؤثر است .
3ـ کم شدن افت تحصیلی در بین دانش آموزان

«فرضیه های تحقیق»
= وضعیت روایط خانوادگی بر وضعیت تحصیلی فرزندان مؤثر است .
= توافق والدین موجب پیشرفت تحصیلی فرزندان است .
= عدم توافق والدین موجب افت تحصیلی فرزندان است .

روش انجام تحقیق
«فصل دوم »
الف :جامعه آماری :
تحقیق حاضر بین زنان و مردانی که دارای فرزند محصل هستند انجام شده است .

ب: نمونه آماری :
افراد این نمونه بطور تصادفی از اولیاء دختران و پسران مدرسه راهنمایی مجتمع رادیویی بعثت کمال آباد کرج انتخاب گردیده است .

ج: ابزار ووسائل تحقیق :
پرسشنامه ای در اختیار افراد قرار می گیرد و نظر آنها در مورد توافق با همسرشان و دیگر متغیرهای پرسشنامه پرسیده می شود و همچنین تست هوش برای سنجش و کنترل این متغیر .

متغیرهای پرسشنامه :
1ـ جنسیت 2ـ سن 3ـ میزان تحصیلات 4ـ وضعیت تأهل 5ـ بطور کلی سؤالات پیرامون توافق با همسر .

نحوه جمع آوری اطلاعات و روش آماری :
پرسشنامه ای در اختیار آزمودنیها قرار می گیرد و سپس بارسم جدول و درج نتایج آن با بدست آوردن فراوانی از آزمون مجذور خی وتی تفسیر
می شود .

« فصل سوم»
روش تجزیه و تحلیل آماری داده ها :
1ـ در این تحقیق از روش مجذور خی استفاده می شود ومنطق استفاده از این روش این است که چون دو گروه از لحاظ متغیر های مختلفی که به صورت کیفی ارزشیابی شده اند باهم مقایسه می گردند در چنین مواردی مناسب ترین روش آماری که به منظور آزمودن فرض مستقل بودن یک متغیر از متغیر دیگر بکار می رود روش مجذور خی یا کااسکور x2 می باشد .
2ـ روش دیگری که بکار می رود آزمون تی است که برای مقایسه میانگینهای معدلهای دو گروه بکار رفته منطق استفاده از این روش این است که چند معدل راکه به صورت کمی و با مقیاس فاصله ای سنجیده می شود و با روش آزمودن تی معنی دار بودن تفاوت میانگینها روشن می شود .
3ـ برای تنظیم پرسشنامه جهت کار آماری دو وضعیت خیلی زیاد و زیاد را در یک گروه زیاد ، تا حدودی در گروه متوسط کم و اصلاً درگروه کم جای داده ام .

میزان توافق زوجین با هم

جمع زیاد متوسط کم میزان توافق دفعات مردود شدن مردود شدن یا نشدن فرزندان
56 (67/32)37 (32/13)11 (10)8 هیچ بار
16 (33/9)10 (81/3)2 (86/2)4 فقط یکبار
12 (7)2 (86/2) 7 (14/2)3 دوبار یا بیشتر
84 49 20 15 جمع

توافق کم هیچ بار
توافق کم یکبار
توافق کم دوبار یا بیشتر
توافق متوسط هیچ بار
توافق متوسط یکبار
توافق متوسط دو بار یا بیشتر
توافق زیاد هیچ بار
توافق زیاد یک بار


میزان توافق در تربیت فرزندان

جمع زیاد متوسط کم توافق در تربیت دفعات تجدیدی با تجدید شدن یا نشدن
40 (76/24)30 (10/8)6 (14/7)4 هیچ بار
18 (14/11)13 (64/3)4 (12/3)2 فقط یکبار
16 (10/16)10 (26/5) 7 (46/4)9 دوبار یا بیشتر
84 53 17 15 جمع

میزان توافق کم هیچ بار
میزان توافق کم یکبار
میزان توافق کم دوبار یا بیشتر
میزان توافق متوسط هیچ بار
میزان توافق متوسط یکبار
میزان توافق دو بار یا بیشتر
میزان توافق زیاد هیچ بار
میزان توافق زیاد یک بار
میزان توافق دو بار یا بیشتر

میزان توافق در نحوه تربیت فرزندان

جمع توافق ندارند توافق دارند گروهها
52 (67/21)16 (33/30)36 دفعات مردود شدن هیچ بار
24 (10)13 (14)11 فقط یکبار
8 (33/3)6 (67/4)27 دوبار یا بیشتر
84 35 49 جمع
توافق دارند هیچ بار
توافق دارند فقط یکبار
توافق دارند دوبار یا بیشتر
توافق ندارند هیچ بار
توافق ندارند فقط یکبار
توافق ندارند دو بار یا بیشتر

« توافق در تربیت فرزندان »

جمع زیاد متوسط کم توافق در تربیت دفعات مردودی
40 (76/24)30 (10/8)6 (14/7)4 هیچ بار
44 (24/27)23 (90/8)11 (85/7)11 فقط یکبار یا بیشتر
84 53 17 15

کم هیچ بار
متوسط هیچ بار
کم فقط یک بار یا بیشتر
متوسط یک بار یا بیشتر
زیاد هیچ بار
زیاد یکبار یا بیشتر


چون فراوانی نظری کمتر از 5 شد مجبور شدیم هر دو ستون فقط یک بار و دوبار یا بیشتر با هم ادغام کنیم .

999/0 99/0 95/0 90/0 df
816/13 210/9 991/5 605/4 2
266/16 345/11 815/7 251/6 3
چون محاسبه شده از مقدار معیار جدول از سطح اطمینان 95/0 بیشتر است . تفاوت معنی دار است . زیرا چون آزمون یک دامنه است و در یک دامنه سطح اشتباه نصف می شود بنابراین با 95 درصد اطمینان می توان قضاوت کرد که میزان توافق والدین در نحوه تربیت فرزندان بطور معنی داری در پیشرفت تحصیلی فرزندان موثر است بدین لحاظ فرضیه شماره 2 /تحقیق که ارتباط بین توافق والدین در نحوه تربیت فرزندان و افت تحصیلی یا پیشرفت تحصیلی بود تایید می گردد .

« توافق زوجین با هم »

جمع زیاد متوسط کم توافق زوجین دفعات مردودی
56 (67/32)37 (33/13)11 (10)8 هیچ بار
98 (33/16)12 (67/6)9 (5)7 فقط یکبار یا دو بار بیشتر
84 49 20 15 جمع

هیچ بار کم
فقط یک بار یابیشتر کم
هیچ بار متوسط
فق

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   28 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله    صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله تاریخ ایران در حکومت فتحعلی شاه

مقدمه
تاریخ، سرگذشت جامعه ی بشری است. سر گذشت انسان های گذشته و شرح چگونگی زندگی ، حکومت و اعتقادات و دیگر چیز های مربوط به آن هاست . مردمان دوره های گذشته یادگار هایی از خود به جای گذاشته اند. یادگار هایی از خوبی و بدی و آبادانی و ویرانی. با مطالعه ی تاریخ به زندگی آن ها بر می گردیم ، آن هایی که اکنون در این جهان نیستند و با آن که خاموش اند سخنانشان را می شنویم و از آن ها درس عبرت می آموزیم. در گذر تاریخ شاهد تمدن ها ، حکومت ها و جوامع مختلف بشری هستیم که هر کدام آداب و رسوم ، عقاید و فرهنگ های مختلف خود را داشتند.گاه می بینیم که ملتی پیشرفت نموده و پله های ترقی را طی کرده است ولی بعضی اوقات مردمانی راه سقوط و ویرانی را پیش گرفته اند. در این حوادث افراد و عوامل مختلفی دست دارند. دانشمندان، هنرمندان،پادشاهان و حتی مردم عادی نیز در پیشرفت و سعادت و یا تنزل و سقوط یک ملت موثر هستند و اهمیت مطالعه تاریخ در این است که به علل حوادث بزرگ پی بریم و از آنها پند گیریم. به این دلیل است که تاریخ را «چراغ راه آینده» می دانند. تاریخ ایران ،یک دوره ی چندین هزار ساله است که با فراز و نشیب های سیاسی،علمی و فرهنگی بسیاری همراه بوده است. در طی این سال ها ،ایران ما مردان بزرگ و دانشمندان فراوانی را در دامان خود پرورش داده و به جامعه ی بشری تقدیم کرده است. مردانی که باعث افتخار و پیشرفت کشورمان شده اند ولی متاسفانه مردان یا دولت مدارانی بوده اند که به علل مختلف ضربه های جبران ناپذیری بر تمدن ما زده اند. یک از این دولت مداران و پادشاهان فتحعلی شاه می باشد که در این پژوهش سعی در بازگو کردن مختصری از اعمال وی هستیم.
بیان مسأله
در انجام هر تحقیقی عمل نهفته ای است که فرد را بر آن می دارد که برای آن عامل یا هدفش شروع کند و آن چه در ذهن دارد را به رشته تحریر در آورد. پس بدین سبب مقاله حاضر نیز خالی از قصد و هدف نیست و حتما عاملی بوده که این اینجانب را بر آن داشته تا توضیحاتی هر چند مختصر ولی با تمام توان در اختیار خوانندگان و علاقه مندان به علم تاریخ به خصوص زمان حکومت فتحعلی شاه بگذارد.
در ابتدا باید خاطر نشان شوم که در تحقیق حاضر سعی شده که مطالب را به صورت دقیق و بر اساس مراجع معتبر، منعکس شود و به شما خوانندگان محترم تقدیم گردد.
از جمله عواملی که سبب گشت اینجانب چنین موضوعی را برای مقاله حاضر انتخاب کنم این می باشد که:
با سخنانی که از دوستان و اطرافیان نسبت به شخصیت و کارهایی که فتحعلی شاه نسبت به کشور، چه و چه بد انجام داده، اطلاع کسب کنم و بدانم که آیا این سخنان درست می باشد یا نه.
اهمیت و ضرورت تحقیق
یکی از اهمیت و ضرورت تحقیق حاضر بازگو کردن جزیی رابطه های کشورمان در زمان فتحعلی شاه با کشور های انگلیس ، روسیه و فرانسه و اشاره کردن به مناطقی است که از خاک کشور عزیزمان جدا شده است و هم چنین سعی در بازگو کردن پیشرفت کشور از نظر فرهنگی و هنری در زمان حکومت فتحعلی شاه می باشد.
اهداف تحقیق
اهداف تحقیق به دو دسته تقسیم می شود که:
1-هدف کلی: هدف کلی همان تعریف عنوان می باشد که هدف کلی من از این پژوهش بررسی چگونگی ، حکومت فتحعلی شاه در ایران می باشد.
2-هدف های جزیی: منظور از هدف های جزیی، اهدافی هستند که می توان به وسیله ی آن به هدف کلی پژوهش برسیم که می توان هدفهای جزیی این پژوهش را در موارد زیر بیان کرد:
ویژگی های دوره فتحعلی شاه
مناطق از دست رفته در زمان فتحعلی شاه
سیستم اداری و حکومتی در زمان فتحعلی شاه
تشکیلات دولتی در زمان فتحعلی شاه
ویژگی های فرهنگی و هنری در زمان فتحعلی شاه
روابط خارجی ایران با کشور های دیگر در زمان فتحعلی شاه
عهد نامه ها ی ایران با کشور های دیگر
عواقب عهدنامه ایران با کشور های دیگر در زمان فتحعلی شاه
کاربست یافته های تحقیق
این تحقیق می توان اطلاعات مفید و سودمند و به درد بخوری را به دبیران تاریخ، مورخان ، افرادی که در زمان قاجار به خصوص دوره فتحعلی شاه پژوهش می کنند و علاقه مندان به تاریخ قاجار خصوصاً دوره فتحعلی شاه ارایه دهد.
سوالات پژوهشی
1) ویژگی های حکومت فتحعلی شاه چیست؟
2) مناطقی که در زمان فتحعلی شاه از کشورمان جدا شده است، چیست؟
3) در زمان فتحعلی شاه سیستم اداری و حکومتی چگونه بوده است؟
4) در زمان فتحعلی شاه تشکیلات دولتی چگونه بوده است؟
5) در زمان فتحعلی شاه ویژگی های فرهنگی و هنری به چه صورتی بوده است؟
6) در زمان فتحعلی شاه، روابط خارجی ایران با کشور های دیگر بیشتر محدود به چه کشور هایی می شد؟
7) چه عهد نامه هایی ایران با کشور های دیگر داشته است؟
8) اگر ایران در زمان فتحعلی شاه با دیگر کشور ها عهدنامه ای امضا کرده است ، عواقب عهد نامه ها چه بوده است؟

تعاریف
در قسمت تعاریف کلماتی که در تحقیق زیاد تکرار شده است را تعریف می کنیم که این کلمات در تحقیق حاضر این ها می باشند:
1) شاه: شهریار، سلطان، صاحب تاج و تخت، کسی که بر کشوری پادشاهی کند و هر چیزی که از حیث بزرگی و خوبی بر امثال خود برتری داشته باشد مثل شاه پر ، شاه بیت. (فرهنگ صبا فارسی،زمستان 70، صفحه ی 634)
2) دولت: دارایی؛ ثروت؛ مال؛ آن چه به گردش زمان و نوبت از یکی به دیگری برسد و در اصطلاح، زمان سلطنت و حکومت بر کشور. (فرهنگ صبا فارسی، زمستان 70، صفحه ی 477)
3) رابطه: آن چه که دو چیز یا دو نفر را به هم پیوستگی و ارتباط دهد؛ علاقه؛ پیوند. (فرهنگ صبا فارسی،زمستان 70، صفحه ی 491)
4) جنگ: زد و خورد و کشتار میان چند نفر یا میان سپاهیان دو کشور؛ نبرد ؛کارزار؛ پیکار؛ آورد. (فرهنگ صبا فارسی،زمستان 70، صفحه ی 343)
5) سیاست: اصلاح اغمور خلق و اداره کردن کار های مملکت؛ مراقبت امور داخلی و خارجی؛ رعیت داری؛ مردم داری؛ پلتیک؛ در فارسی به معنی عقوبت و مجازات هم می گویند. (فرهنگ صبا فارسی،زمستان 70، صفحه ی 620)

مقدمه
همان طور که در مقدمه ی فصل اول بیان کردیم « تاریخ چراغ راه آینده است» پس با خواندن آن باید دیدمان را نسبت به آینده تغییر دهیم و از کار هایی که گذشتگان سبب ضرر به کشور و خودشان شده اند عبرت گرفته و در آینده آن ها را تکرار نکنیم.
در این تحقیق سعی شده تا شما (خوانندگان)را تا حدی با این گونه کار ها آشنا کند که در این تحقیق در ابتدا با فتحعلی شاه آشنایی کلی پیدا می کنید و سپس به کار های او از قبیل تأثیر در فرهنگ و هنر کشور ، رابطه های خارجی کشور در زمان وی، سیستم اداری و حکومتی وی، علل ایجاد جنگ بین ایران و روسیه ، امضای عهدنامه ی مختلف با کشور های مختلف و عواقب و بند های آن ها و ... آشنا می کنیم .
آشنایی کلی با فتحعلی شاه
وفات فتحعلی شاه
( نوزدهم جمادی الاخر 1250ه. ق )
پس از مرگ عباس میرزا (1249 ) ، فتحعلی شاه برای وصول بقایای مالیات فارس که پسرش میرزا حسینعلی میرزا والی آن ایالت بود ، از تهران به سوی جنوب حرکت کرد . اما به علت علیل بودن و ضعف مزاجی که از چندی پیش به وی دست داده بود ، در اصفهان در نوزدهم جمادی الاخر سال 1250 در 68 سالگی پس از 37 سال سلطنت بدرود حیات گفت .
در دوره پادشاهی طولانی خویش همواره سرگرم کشمکش با قوای داخلی و خارجی بود و به کمک فرزندان خود بود که توانست بر مشکلات داخلی توفیق یابد .
زندگی خصوصی و فرزندان
گفته می‌شود که فتحعلی شاه ۱۵۸ همسر و ۲۶۰ فرزند داشته‌است. آقامحمدخان که خود ناتوان از زناشویی بود همواره برادرزاده خود را ترغیب به ازدواج و آوردن فرزند می‌کرد و برای هر فرزند جدید، به او پاداش می‌داد. (مجله خواندنیها. ۳ بهمن ۱۳۴۹)
القاب
فتحعلی شاه دارای القاب متعددی بود که به مقداری از آن ها اشاره می کنیم :
قاآن افخم - خاقان اعظم - نواب همایون - کامکار معظم - اولوالامر محترم - نواب مالکرقاب - خدیو صاحبقران - شاه شاهان- ابوالخواقین - بدرالسلاطین - شمس‌الملوک - سلطان یوزاغلان - نواب اقدس والا شهنشاه عالم.( محمد هاشم آصف (رستم‌الحکما)، رستم‌التواریخ، به اهتمام عزیزالله علی‌زاده، تهران: انتشارات فردوس، چاپ دوم، ۱۳۸۲، ص۴۲۳)
تثبیت و استواری حکومت قاجار
با مرگ آقا محمد خان در سال 1211 ، برادر زاده او به نام بابا خان ( معروف به فتحعلی شاه ) جانشین وی شد . فتحعلی شاه نه تنها قلمرو حکومت قاجار را حفظ کرد بلکه با اقدامات وفعالیتهایی که طی 37 سال حکومت خود انجام داد ، موجب تثبیت و استوار حکومت قاجاریه گردید . دوران فرمانروایی فتحعلی شاه برایران یکی ازمهمترین دوره های حکومت قاجار است . این دوره یکی از پرحادثه ترین و جنجالی ترین دوره های قاجار است . تمام حکمرانی شاه در این دوره در جنگ و کشمکش با دشمنان خارجی و مدعیان سپری شد .
اما علی رغم وجود کشمکش و جنگهای طولانی در این دوره تحولات و تغییراتی نیز در این دوره ایجاد شد که در ساختار قدرت و نهاد حکومت تاثیر گذارد .
• ویژگیهای مهم این دوره :
1- در این دوره در زمینه علمی و فرهنگی فعالیتهایی انجام شد .
2- همچنین در زمینه های به وجود آمده که سبب تحولات فراوانی در نظام کشور گردید . این تحولات عبارتند از :
o در امور نظامی و لشکری ،
o تحول در نهاد سیاست و امر حکومت
o تحول در نوع فکر و اندیشه
o تحولات در سیستم اداری و اجرائی
o تحولات به وجود آمده در نظام اجتماعی و زندگی مردم
طولانی بودن دوره حکومت فتحعلی شاه وجود تحولات و تغییر خاص در این دوره را باید از چند جنبه مورد بررسی قرار داد .
اگر بخواهیم با یک نگاه کلی به سلسله قاجاریه بنگریم ، چه می توانیم بگوئیم ؟
تقریبا میان همه اتفاق نظر وجود دارد که در این دوران قاجاریه ، بلا های فراوانی بر سر مردم ایران آمد و بسیاری سرزمین ها از دامان آن جدا شد . قرارداد های نابرابر ، امتیازات فراوان اقتصادی و سیاسی برای بیگانگان ، همه و همه ، چشم انداز ما را نسبت به دوره قاجاریه تشکیل می دهند .
در حیطه هنر ، ما با مقایسه آثار هنری در این دوره با بناها و زیبایی های بجا مانده از دوره صفویه ، نشان از افولی همه جانبه و چشم گیر را در می یابیم .
اما براستی دوران قاجار ها ، اوضاع به چه نحوی بوده است ؟
شواهدی وجود دارد که اوضاع را چندان هم بد نمی داند . درست است که مقایسه یک اثر معماری در دوره قاجار ها ،‌همانند صحن بزرگ حضرت معصومه س در قم با بنایی شبیه به مسجد امام اصفهان در دوره شاه عباس اول ، تفاوت های شگرفی را نمایان می سازد ، اما به یاد داشته باشیم که آنچه به عنوان زیبا ترین خانه های قدیمی در شهرهایی همانند کاشان و اصفهان و حتی تهران و تبریز ، به همه مسافران و جهانگردان خارجی نشان می دهیم ، همه و همه ، خانه ها و بنا ها و عمارت هایی هستند که به دوران قاجار بر می گردند .
قاجار ها در یکی از سخت ترین شرایط تاریخی و مناسبات جهانی قرار داشتند . از زمان فتحعلی شاه و آغاز قرن نوزدهم ، اروپا وارد دوران صنعتی شدن و درگیری های بسیار فزاینده استعماری شدند و خصوصا استعمار انگلستان با بسط قدرت خود در شبه قاره هندوستان ، به قدرتی جهانی و با ویژگی های استعماری و فرا منطقه ای بدل شده است .
خصوصا نیمه دوم قرن نوزدهم که تقریبا با سلطنت ناصرالدین شاه مصادف است ، اوج حضور جهانی استعمار انگلستان و نهایت درجه قدرت گرفتن روسیه تزاری است .
طبیعی است که حفظ و بقای حداقل های موجود در عرصه های گوناگون حیات یک کشور کوچک ، و هرچند با سابقه ای درخشان ، کاری بزرگ و عظیم خواهد بود .
اما به هرحال جای بحث و نظر پیرامون جنبه های گوناگون حیات جامعه ایرانی در دوران حدودا دویست ساله قاجارها ، بسیار وجود دارد و نظرات بسیار متفاوتی نیز در این جنبه ها ابراز گشته است .
مناطق از دست رفته
در دوره قاجار ما مناطق بسیار گوناگونی را در شمال غرب( آذربایجان و ارمنستان و گرجستان ) ، شمال شرق ( ترکمنستان و بخش هایی از ازبکستان و تاجیکستان ) و شرق ( افغانستان و بلوچستان پاکستان ) از دست دادیم که از این مناطق فقط قسمت شرق در زمان حکومت فتحعلی شاه از دست رفت.
اما براستی بعد از این همه رنج و اندوه و تأسف ، که در طول این سالیان دراز ابراز نموده ایم ، چه وضعیتی داریم ؟
آیا به آنچه داریم و سرزمین ها و امکاناتی که برایمان باقی مانده است ، به چه نحوی می پردازیم ؟
فرض کنیم که امروزه تمامی آذربایجان شوروی متعلق به ما بود ، چه تفاوتی می کرد ؟
آیا چنین نبود که همانند بسیار منابع و معادنی که هنوز بی توجه مانده اند ،‌معادن غنی نفت باکو در آذربایجان نیز چنین می شد ؟
اگر تمامی دریای خزر در اختیار ما بود ،‌آیا به آن می خواستیم به همین شکلی توجه کنیم که امروزه به قسمت موجود خودمان در دریای خزر می پردازیم ؟
بیایید تصور کنید که ترکمنستان به ما تعلق داشت ، احتمالا کاوش هایی که دانشمندان روسی در مورد ویرانه های شهر اشکانی نسا انجام داده اند ، صورت نپذیرفته بود و ما هم چنان مشغول محکوم کردن کاوش گرانی بودیم که فلان ویرانه ها را کاویده اند .
در اینجا درصدد نیستیم که تجاوز های به خاک خود را توجیه کنیم یا بگوئیم که ملل پیشرفته حق دارند اموال و سرزمین های ملل ضعیف تر را تصاحب نمایند ، بلکه بحث بر سر این است که بجای تأسف بر گذشته ، به وضع امروز خود بیاندیشیم .
امروز اگر به درستی و سلامت و با دانایی به اصلاح امور خود بپردازیم ، فردا به حال و روز و شکست های امروز خود تأسف نخواهیم خورد .
سیستم اداری و حکومتی
1- جامعه ایران در دوره قاجار یک جامعه تقریبا قرون وسطایی بود .
2- تعصبات ملی و مذهبی شدید بر روح و فکر افراد جامعه حکمفرما بود .
3- افراد این جامعه سخت پایبند آداب و رسوم سنتی و ملی بودند .
4- اما ارتباط ایران با اروپا و تبادلات مختلف اجتماعی – فرهنگی سبب تحول جدید در زدگی مردم شد .
5- از دوره فتحعلی شاه نظامات اداری – فرهنگی ، اجتماعی – سیاسی با تبادل ارتباط با غرب شروع به تحول و تغییر کرد ( این گونه تحولات از دوره فتحعلی شاه آغاز شد و در دوره ناصرالدین شاه به اوج رسید.)
6- در این دوره دو طبقه دولت و روحانیون عمده ترین طبقه جامعه بودند.
7- شاهان قاجار اساسا به مذهب نیروهای مذهبی اهمیت می دادند .
8- توده مردم که شغلشان کشاورزی و زراعت بود جایگاهی در جامعه نداشتند و فقط مامور پرداخت مالیات و ار این نظر قابل توجه بودند.
9- به دلیل جنگهای طولانی ایران با دول خارجی پرداختن به امور نظامی و سپاهیگری از نکات مهم و قابل توجه بود .

10- در این دوره عباس میرزا با کمک دولتهای اروپائی تحولی در امور نظامی ایجاد کرد این تحول در عهد امیر کبیر شکل نهایی به خود گرفت .
ساختار حکومت قاجاریه در دوره فتحعلی شاه
1- رژیم حکومت قاجاریه دنباله سلطنت استبدادی دوهزار و پانصد ساله ایران بود .
2- شاه یگانه مرجع صلاحیت دار برای رسیدگی به کلیه مسائل و امور کشوری و لشکری بود .
3- همه افراد مات ملزم به اطاعت امرا و سلطنت او بودند و کلیه افراد مردم حتی صدراعظم و وزیران و ماموران عالی مرتبه دولت نوکران شاه محسوب می شدند.
4- اما در رژیم سلطنت مطلقه قاجار دوران استبداد کوتاه بود و این نیز به دلیل وجود افراد لایق کاردان در امور دولتی و اصلاحات و تحولاتی که آنان در امر حکومت به وجود آوردند گر چه این تحولات در عهد ناصرالدین شاه آغاز شد اما زمینه های آن از دوره فتحعلی شاه شکل گرفته بود.
5- پادشاهان قاجار برای خود دربار داشتند و درباریان از صدراعظم گرفته تا آبدار باشی ملزم به اطاعت از شاه بودند .
تشکیلات دولتی در عهد فتحعلی شاه
1- در زمان سلطنت فتحعلی شاه به سال (1239 ه.ق ) ابتدا وزارت دول خارجه تاسیس گردید.
2- پس از چندی وزارتخانه داخله مالیه و فواید عامه به وجود آمد البته این سه وزارتخانه در عهد ناصرالدین شاه شکل واقعی به خود گرفت.
3- اولین هیات دولت با چهار وزیر و یک صدراعظم در دوره قاجاریه در عهد فتحعلی شاه شکل گرفت.
4- نخستین وزیر خارجه ایران میرزا عبد الوهاب نشاط معتمد الدوله اصفهانی بود پس ا ز وی فتحعلی شاه میرزا ابوالحسن خان شیرازی اولین سفیر ایران در اروپا را به امور خارجه منصوب کرد .
5- وظیفه وزارت مالیات تنظیم دخل و خرج کشور و جمع آوری مالیات بود چون ایران زمان فتحعلی شاه همیشه سرگرم جنگ و نبرد بود صول مالیات از ایالات ها جمع پرداخت هزینه سپاه از مهمترین موارد بود
6- وزارت داخله همان وزیر بزرگ یا صدر اعظم شاه بود .
7- غیر از حاج ابراهیم کلانتر اعتماد الدوله که به دستور شاه کشته شد در دوره سلطنت فتحعلی شاه چهار وزیر دیگر وجود داشت و آنان میرزا شفیع مازندارانی ، حاج محمد حسین خان اصفهانی و عبدالله خان امین الدوله و الهیار خان آصف الدوره .
8- در دوره قاجار شاهزادگان حکومت ایالات و ولایات را عهده دار میشوند نفوذ و قدرت آنان تابع نفوذ و قدرت شاه بود و طبعا در راه تحکیم اساس سلطنت می کوشیدند.
9- هر یک از شاهزادگان حاکم ایالات به تفاوت مقام و درجه دستگاهی مرکب از وزیر مستوفیان و نوکران در خدمت داشتند چنانچه در دستگاه عباس میرزا ، محمد خان زنگنه امیر نظام و میرزا تقی خان فراهانی منشی نظام را بر عهده داشتند.
10- پادشاهان قاجار همانند ایلخانان ، صفویان , ... رسم تیول بخشی را پیش گرفتند و برابر تامین خرج شاهزادگان به آنها املاک و مزارع خاصه دولتی می بخشیدند.
ویژگی های فرهنگی و هنری
فرهنگ و هنر در هر جامعه تابع ذوق و سلیقه و احساسات مردم با توجه به استقبال دولت ها و حکومت ها است .
در دوران فتحعلی شاه به علت علاقه شاه به ادبیات و شعر . علوم مربوط به این فن رشد و رونق به سزایی یافت دربار فتحعلی شاه محفل سرودن شعر و گردآمدن شاعران و ادب دوستان بود.
1- فتحعلی شاه خود شعر می سرود و خود را خاقان تخلص می کرد.
2- سید محمد اصفهانی ( سحاب ) پسر سید احمد هاتف اصفهانی شاعر معاصر این دوره بوده است .
3- فتحعلی شاه خان کاشانی ( صبا ) متخلص به ملک الشعرای دربار از دیگر شاعران این عهد بود
4- میرزا عبدالوهاب نشاط اطفهانی علاوه بر فعالیت در امور دولتی و دیوانی در امور ادبی و هنری نیز فعال بود.
5- علاوه بر شاعران تعدادی نویسنده در دربار فتحعلی شاه وجود داشت از جمله میرزا ابوالقاسم قائم مقام ( وزیر ولیعهد عباس میرزا ) از نویسندگان و منشیان مهم دربار بود.
6- فاضل خان گروسی از دیگر نویسندگان عهد فتحعلی شاه بود او به دستور فتحعلی شاه کتاب انجمن خاقان را تالیف کرد
به طور کلی فرهنگ و هنر ایران در دوره قاجاریه که ادامه فرهنگ و هنر عهد افشاریه و زندیه بود زمان فتحعلی شاه شروع به شکل گیری کرد و در عهد ناصرالدین شاه رونق و شکوفایی خود رسید .
روابط خارجی در عصر فتحعلی شاه قاجار
مقدمه :
دوره حکومت فتحعلی شاه مقارن است با انقلاب کبیر فرانسه و ظهور ناپلئون ؛ در این عهد کشورهای اروپایی نظیر انگلیس و روس فعالیتهای استعماری خود را آغاز کرده اند .ایران نیز پس از یک دوره طولانی از سقوط صفویه تا دوره فتحعلی شاه ) جنگها و کشمکش های داخلی و ضعف و سستی ناشی از این اعمال ، مورد توجه و چشمداشت دول اروپائی قرار گرفته است .
موقعیت استراتژیکی و جغرافیایی ایران که در نقطه مرکزی آسیا قرار گرفته و اصلی ترین نقطه راه عبور به هند بود . ( هند سرزمین غنی و ثروتمند آسیا است که همواره مورد طمع استعمار گران بود )
بنابراین سبب می شد که دولتهای اروپائی خواه ناخواه به فکر ایجاد ارتباط سیاسی با ایران باشند. این گونه روابط موجب شد تا ایرانیان بسیار از شیوه ها و سبکهای حکومتی ، نظامی – اداری دولتهای اروپائی را پذیرفتند .
همچنین دولتهای اروپائی نیز تحت تاثیر فرهنگ و ادب ، امور دیگرا جتماعی واقع شدند ( گر چه روابط ایران با دول خارجی بیشتر یک رابطه خصمانه است اما این نوع روابط زمینه های تغییر و تحولات را در دو جامعه پدید آورد .
آغاز روابط ایران با کشورهای بیگانه در عهد فتحعلی شاه قاجار
تاریخ نیمه اول قرن سیزدهم هجری (مقارن با نوزدهم میلادی ) از جهاتی چند از مهمترین قسمتهای تاریخی ایران است . زیرا طی تقریبا 37 سال حکومت فتحعلی شاه در ایران وقایع و حوادثی بزرگ در اروپا روی داد که اثرات آن در ایران نیز ظاهر شد .
انقلاب کبیر فرانسه و توسعه طلبی های ناپلئون خواه ناخواه ایران و فرانسه را با هم نزدیک کرد و نزدیکی این دو دولت ، انگلستان را به عرصه کشمکش سیاسی ایران کشانید .
از طرف دیگر شدید ترین و طولانی ترین محاربات خارجی ایران بین انگلیس و دولت استعمار طلب روسیه در این عصر آغاز شد .
مسئله همدستی انگلیس و روسیه در برابر فرانسه سبب میانجی گری انگلیس در امور ایران گردید و از آن میان زیانهای جبران ناپذیری بر کشور ایران به وجود آمد .
در این عصر بر اثر سیاستهای زیرکانه و حیله گرانه انگلیس و نیز بی اطلاعی بی فکری بسیاری از رجال عهد از سیاست خارجی کشورهای اروپایی ، قسمت عظیمی از ذخایر و منابع قیمتی کشور از دست خارج شد .
برای تشریح بیشتر روابط ایران با دول خارجی به بررسی جداگانه آنها می پردازیم .
الف : روابط ایران با کشور فرانسه
ب: روابط ایران و انگلستان در عهد فتحعلی شاه
ج: روابط ایران و روسیه در عهد فتحعلی شاه
رابطه با روسیه
رابطه ایران با روسیه در دوره قاجار خصوصا در زمان زمامداری فتحعلی شاه خصمانه و حالت درگیری همیشگی داشت در زمان فتحعلی شاه دو دوره جنگهای طولانی بین ایران و روسیه اتفاق می افتد طی این جنگها دولت انگلستان با توطئه و دسیسه افکنی سعی می کند از آشوب و درگیری به وجود آمده در ایران به نفع خود و در رسیدن به مقاصد خود استفاده کند. دولت ایران را همیشه در تعهدات بلاعمل سرگردان و منتظر نگهدارد . سرانجام نیز با همکاری و هماهنگی به نفع روسیه دو عهد نامه ننگین بر ایران تحمیل کند .
جنگهای ایران و روسیه در عهد قاجاریه
علت جنگهای ایران و روسیه :
1- هدف روسیه برای دست یافتن به دریای آزاد .
2- دست اندازی روس ها به خاک قفقاز که ساکنان آن طالب خود مختاری بودند و همچنین قفقاز مرکزی و جنوبی که جزئی از خاک ایران محسوب می شد و ساکنان آن هوا خواه ایران بودند.
3- مردم مناطق قفقاز شرقی یعنی گنجه ، شیروان ، طالش ، باکو علاوه بر این که مسلمان بودند، هوا خواه حکومت ایران بودند .
4- الحاق گرجستان به روسیه ( گرجستان در زمان آقا محمد خان به تصرف ایران درآمده بود ) و تلاش های فتحعلی شاه در بازگرداندن به ایران
5- همه این عوامل بهانه ای شد برای روس ها که سیاستهای توسعه طلبانه خود را در مرزهای ایران دنبال کنند.
عهد نامه ترکمن چای
( 1243 ه. ق)
شرایطی که پایکویچ برای عقد مصالحه جدید پیشنهاد کرد بسیار سنگین بود اما سفیر انگلیس ( مک دونالد ) در تهران ، که بیشتر از شاه ایران از پیشروی سپاه روس می ترسید ، در عقاید خود پافشاری کرد و شاه ر به قبول شرایط صلح وا داشت.
پس با وساطت سفیر انگلیس مجلسی در قریه ترکمانچای ( اردوگاه پاسکویچ بود ) مرکب از عباس میرزا ، میرزا ابوالقاسم قائم مقام ، آصف الدوله و حاجی میرزا ابوالحسن خان شیرازی تشکیل گردید و عهد نامه ای در16 فصل و یک قرارداد تجاری الحاقی در 9 فصل نوشته شد و در تاریخ 5 شعبان 1243 هجری به امضای نمایندگان ایران و روسیه رسید .
• مفاد عهد نامه ترکمن چای و نتایج آن برای دولت ایران .
1- روسیه در این عهدنامه مقاصد استعماری خود را بی پرده آشکار کرد و منافعی بدست آورد که در هیچ جنگی نتوانسته بود نظیر آن را به دست آورد .
2- علاوه بر روسیه نواحی که طبق عهدنامه انگلستان از ناحیه قفقاز بدست آورده ایروان و بخشی از دشت مغان را مالک شد .
3- اتباع در ایران از تابعیت نسبت به قوانین حقوقی و برای ایران معاف شدند ( اعطای حق کاپییولاسیون به روسیه )
4- کشتی رانی در دریای خزر به انحصار دولت روس درآمد.
5- توپ و تفنگ و مهمات جنگی و قلاع نظامی ایران در قفقاز بدست روس ها افتاد .
6- پنج میلیون تومان غرامت جنگی گرفت.
7- حق تاسیس نمایندگی بازرگانی و کنسولگری در خاک ایران به روس ها داده شد.
8- روس ها ولیعهد عباس میرزا را تایید کردند و موافقت کردند که پس از جلوس بر تخت سلطنت حکومت او را به رسمیت شناسند .
9- استرداد اسرای طرفین
عهد نامه ی گلستان
• علل آنی عهدنامه گلستان:
( 29 شوال 1228 ه . )
1- شکست ایران دز جنگ اصلاندوز و شورشهای محلی ، فتحعلی شاه را وادار به صلح با روس ها کرد.
2- شاه ایران میرزا ابوالحسن خان ایلچی به عنوان نماینده و سرگوراوزلی نیز به عنوان واسطه از تهران عازم روسیه شدند .
3- دولت روسیه نیز چون د ر این تاریخ سخت گرفتار کشمکش با ناپلئون بناپارت بود از رسیدن سفیر روسیه و تقاضای صلح استقبال کرد . قرارداد صلح در قریه گلستان از محال قراباغ منعقد شد .
• ماجرای عهدنامه گلستان :
(1228ه. )
1- عهد نامه گلستان به وساطت سرگواوزلی نماینده روس یرملوف و نماینده ایران میرزا ابوالحسن خان ایلچی به تاریخ 29 شوال (1228 ه .) د ر یازده فصل امضاء شد .
2- ایران قبول کرد که تمامی ولایاتی که روس ها تصرف کرده بودند ملک ایشان بشناسد یعنی گرجستان باکو ، در بند ، شروان ، قراباغ ، شکی ، گنجی ، موقان و قسمت علیای طالش به روس ها داده شد .
3- حق کشتی رانی ایران در دریای خزر از بین رفت.
4- روس ها تعهد کردند نیابت سلطنت عباس میرزا در ایران را به رسمیت بشناسند و در رساندن او به سلطنت متعهد شدند .
• عواقب و نتایج عهدنامه گلستان :
عهدنامه گلستان یکی از شوم ترین معاهداتی است که در تاریخ ایران به امضاء رسیده و اولین عهد نامه شومی است که اولیای ایران از شدت بیخبری با یک دولت اروپائی بسته اند.
این عهد نامه سبب شد روس ها که در بدترین شرایط جنگ فرانسه بودند ، از گرفتاری در ایران آسوده شوند و همچنین سرزمین های جدیدی به متصرفات خود در آورند .
عهدنامه گلستان سبب شد برای اولین بار مرزهای طبیعی ایران تغییر کند و تمامی نواحی شمال رود ارس از دست ایران خارج شود .
روابط با انگلیس
سیاست استعماری انگلستان در هند و آسیای جنوبی چنان اقتضاء می کرد که دولتهای مجاور هندوستان مخصوصا ایران که راه عبور به هندوستان بود روابط دوستی برقرار سازد . و از این طریق مقاصد استعماری خود را پیش ببرد به همین دلیل زمانی که به علت فتوحات ناپلئون اعتبار انگلستان دچار خطر گردید ، انگلیسی ها متوجه مستعمره پر بهای هندوستان شدند برای رسیدن به اهداف خود در این نقشه به ایجاد روابط با ایران پرداختند.
مقدمات ارتباط ایران با انگلیس
1- به سال 1214 ه . سفیری به نام محمد علی خان ملقب به بهادر در جنگ از طرف فرمانروای کل هندوستان مامور ایران گردید .
2- این سفیر از فتحعلی شاه در خواست نمود که از تجاوز و تعدی حکام محلی افغانستان به خاک هند جلوگیری کند .
3- به سال 1215 ه . سرجان ملکم از طرف فرمانروای هندوستان و پادشاه انگلستان با 500 نفر همراه هندی و انگلیسی به ایران آمد .
4- سرجان ملکم در این سفر قراردادی با فتحعلی شاه منعقد کرد (1801 م . )
الف : دادن امتیازات تجاری در خلیج فارس به انگلیسیها
ب: ایران از تجاوز و حمله حاکم کابل به هندوستان جلوگیری کند .
5- به هنگام بازگشت ملکم فتحعلی شاه سفیر خود حاج خلیل خان قزوینی را عازم هندوستان کرد اما این سفیر در هند به قتل رسید .
6- فتحعلی شاه پس از این حادثه محمد بنی خان ( خواهر زاده سفیر مقتول ) را روانه هندوستان کرد اما او پس از 5 ماه بازگشت و روابط ایران با انگلستان از سال 1219-1222 قطع شد .
علت قطع رابطه ایران با انگلستان به سال 1219-1229-ه. ق :
برقراری روابط ایران و فرانسه و عقد قرارداد دوستی با این کشور سبب شد که پس از 5 ماه سفیر ایران به کشور بازگردد.
7- اما مدتی که نمایندگان ناپلئون در ایران بودند انگلیسی ها تلاش های جدید در ایجاد رابطه با ایران کردند .
8- پس از ناامید شدن فتحعلی شاه از اتحاد با فرانسه ، اجازه ورود مامور انگلیسی که مدتها در خلیج فارس در انتظار بود داد .
عدم تعهدات دولت انگلیس نسبت به عهد نامه مفصل :
عهد نامه مفصل همانند فین کنشتاین از حیث تنظیم مواد و تامین منافع در جهت تامین منافع و مصالح سیاسی و استعماری انگلستان بود .
اندکی بعد از انعقاد نیز دولت انگلستان به هیچ کدام از تعهدات خود عمل نکرد .
1- دولت انگلستان بر خلاف عهد نامه مفصل در جریان جنگهای دوره دوم ایران و روس از کمک به ایران خودداری کرد .
2- نمایندگی و حکمیت انگلیس در جریان عقد پیمان صلح بین ایران و روسیه به ضرر ایران بر فتحعلی شاه تحمیل شد .
3- تعهدی که راجع به بی طرفی در امور افغانستان و هرات کرده بود بعدها با تهدید نظامی ایران را از توجه به امور افغانستان بازداشت و هرات و قندهار را از دست ایران خارج کرد.
4- و قرار شده بود در جنگهای ایران و روس مبلغ 000/200 تومان به ایران کمک کند ، از این کمک نیز خودداری کرد .

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   34 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید