پایان نامه ی بررسی ساختار و تشکیلات حکومتی ایران از دوره خلفای راشدین تا عصر مامون. doc

نوع فایل: word

قابل ویرایش 200 صفحه

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد تاریخ M.A

چکیده:

محور کلیدی پایان نامه حاضر به بررسی ساختار و تشکیلات حکومتی ایران از دوره خلفای راشدین تا عصر مامون اختصاص یافته است. در این پایان نامه سعی شده است تا نقش ایرانیان را در حکومت خلفا بررسی نموده و سپس عوامل تدا وم و تحول آن را مورد کنکاش قرار دهیم .

سوال اصلی پژوهش مزبورعبارت است از اینکه(( آیا ساختار حکومتی خلفا تحت تاثیر ساختار حکومتی ساسانیان بود یا نه )) ؟

و فرضیه اصلی  عبارت است از اینکه (( تشکیلات اداری اموی و عباسی  برگرفته از تشکیلات ساسانی بود و نقش ایرانیان در تغییر حکومت از امویان به عباسیان نقش پررنگی بود))

این پایان نامه در پنج فصل به ترتیب زیر سامان بندی شده است :

فصل اول : کلیات پژوهش

فصل دوم: ساختار حکومتی ساسانیان

فصل سوم : بررسی نحوه حکومت خلفای راشدین

فصل چهارم : بنی امیه و جانشینی آن بعد از خلفای  راشدین و نقش موالی (( ایرانیان)) در آن حکومت

فصل پنجم : نقش ایرانیان در امور حکومتی و شکوفایی تمدن اسلامی در خلافت عباسی تا عصر مامون.

از مطالبی که در پایان نامه عنوان شده است چنین بر می آید که اگر چه امپراتوری ساسانی در زمان یزدگرد سوم سقوط کرد. اما انحطاط این حکومت از چندین دهه قبل به جهت افزایش فقر مالی ، افزایش مالیات ها، فشارهای ناشی از جنگ های شاهان ساسانی و انحطاط اخلاقی آغاز شده بود و با انقراض حکومت ساسانی گروه بسیاری  از ایرانیها به سبب سادگی تعلیمات اسلام و مساواتی که برای همه مقرر شده بود ، دین اسلام را با رغبت پذیرفتند و  برخورد تحقیر آمیز والیان اموی با ایرانیان (موالی) سبب شد تا ایرانیان با عباسیان  همدست شده و امویان را ساقط کردند.

تاثیر و نفوذ ایرانیان در تشکیلات تازه دولت عباسیان چنان بارز و قوی  شد که ترتیبات عربی عهد اموی تا حد بسیاری برکنار رفت و دوران جدیدی در تاریخ  اسلام و ایران آغاز شد.

بیان مسئله:

این موضوع درابتدابراساس علاقه وبه منظورشناخت ساختارحکومتی ساسانیان وتاثیرآن برحکومت خلفاونقش ایرانیان درتغییرحکومت ازامویان به عباسیان وجایگاه برجسته ای که درحکومت عباسیان داشتندانتخاب گردید،وعقیده براین است که بابازشناسی حکومت خلفاوبررسی تغییرات ایجادشده دراین فواصل زمانی می توانددیدی کامل ازجایگاه ایرانیان درحکومت خلفاونیزاثراتی که دوتمدن ایرانی واسلامی برهمدیگرداشته ،ومنجربه پی ریزی تمدن اسلامی گردیددرنظرمحققین ایجادنماید

بعدازرحلت حضرت محمد(ص) که حضرت علی (ع) وپسرعمش عبدالله بن عباس مشغول غسل دادن جسدمبارک اوبودند،انصار(مسلمانان مدینه)درزیرسقفی ازشاخه های درخت خرماکه آن راسقیفه بنی ساعده می گفتندگردآمدندوامارت سعدبن عباده رئیس قبیله خزرج راخواستارشدند.ابوبکروعمروابوعبیده بن جراح وگروهی ازمهاجران به سقیفه رفتندوابوبکرازفضایل مهاجران گفت:که این مهاجران بودندکه پیش ازشمابه دین اسلام گرویدند.انصارگفتند:(مناامیرومنکم امیر). یعنی یک امیرازماویک امیروفرمانرواازشماباشد.که هریک درشهرخودمدینه ومکه جداگانه به فرمانروایی پردازد.ابوبکربرخاست ازحدیثی که حضرت رسول اکرم(ص)روایت کرده بودسخن گفت:(الخلیفه من قریش).براثرحسن عقیدتی که مهاجروانصاربه رسول خداداشتند،بدون آنکه درصحت وسقم این حدیث تحقیق کرده باشند،آن رابی چون وچراپذیرفتند.عمروابوعبیده بن جراح وبشیربن سعدازانصارباابوبکربیعت کردند.

به دستورخسروانوشیروان تمامی اراضی مزروعه رابه دقت اندازه گرفته،ممیزی کردندوتوزیع مالیات ارضی جدیدبرآن اساس قرارگرفت وآن ممیزی به دست ((مردمانی منصف وخیرخواه))به عمل آمده،که شاه بدان منظورانتخاب کرده بود.نرخهای ثابت مالیاتی برای محصولات کشاورزی ازقبیل:گندم،جو،مو،ینجه،برنج،خرماوزیتون وضع شدوسایرمحصولات ازادای مالیات معاف شدند.روش جدیدباعث آسودگی رعایاشده ودرآمدخزانه راثابت تروچندین برابرکردوبدین مناسبت دردوره خلافت اسلامی نیزبنای اخذخراج برهمین شالوده قرارگرفت.

دراین پژوهش سعی شده است که ساختارحکومتی ایران دردوره خلفای راشدین تاعهدمامون موردمطالعه قرارگیرد،اماچون ساختارحکومتی به خصوص دردوره عباسیان بسیارتحت تاثیرساختارحکومتی ساسانی بود،لذافصلی به بررسی ساختارحکومت ساسانی اختصاص یافته است،وپس ازآن به بررسی حکومت دردوران خلفای راشدین ودرنهایت دوران بعدی یعنی عباسیان تازمان حکومت مامون پرداخته شده است.

مقدمه:

تحلیلی ازحکومت امویان

پس ازیزید،معاویه دوم،برایمدتی بسیارکوتاه حکومت کرد.وبامردن او دوره خلافت سفیانی پایان یافت.مردم شام بامروان ،پسرحکم پسرابوالعاص،پسرامیه بن عبدالشمس،بیعت کردند.فرزندان مروان تایک صدوسی ودوم هجری خلافت راعهده داربودندوآخرین خلیفه این خاندان مروان بن محمد،ملقب به مروان حمارباقیام عباسیان کشته شد.ودوره حکومت خاندان امیه که دوتیره سفیانی ومروانی نام گرفته وهردوراامویان نامیده اندبه پایان رسید.چهارده خلیفه اموی حدودنودسال(132-41) برمسندخلافت تکیه زدندواولین سلسله خلفارادرسرزمین های اسلامی پایه گذاری کردند.روش غالب درنحوه انتخاب خلیفه،تصمیم ومیل خلیفه مستقربرای انتخاب ولایت عهدی بودکه معمولا نیزبه خلافت دست می یافت.بابررسی تاریخ خلافت بنی امیه،تنهادوموردعدول ازاین روش مشاهده می شود،باراول درسال 64 هجری است که طی جریانهایی خلافت به مروان بن حکم رسیدوباردوم درسال 127 هجری می باشد.

دگرگونیهای اساسی که این خاندان دراسلامی پدیدآوردندبه طورخلاصه عبارتنداز:

1-نظام حکومت اسلامی که پس ازپیامبر(ص)براساس بیعت نسبی مردم بودبه حکومت استبدادی موروثی مبدل گشت.

2-مساوات که یکی ازارکان مهم نظام اسلامی بودازمیان رفت.درحالی که قرآن وسنت پیامبرامتیازهاراملغی کردوملاک برتری رانزدخداپرهیزگاری دانست،امویان نژادعرب رانژادوالاترشمردندومی گفتندپیامبراسلام ازغرب برخاسته است.

3-درآمددولت که بایدبه مصرف کارهای عمومی برسدوغنایم جنگی که ازآن مجاهدان بود،خاص حکومت شد.

4-دستگیری،شکنجه،کشتاروگاه قتل عام متداول شد.

5-رسوم دوره خلفای راشدین بودکه اگرحکمی می دادندبراساس قرآن وسنت پیامبروگفته یاران او(انصارومهاجرین)بوددردوره امویان ازبین رفت.

6-فقه اسلام برای مجازات متخلفان احکامی داردکه به نام((حدودودیات))معروفاست ومجرم بایدبرطبق این احکام کیفرببیند.امادردوره امویان کیفرومجازات هیچ گونه مطابقتی باجرم نداشت.

7-دردوره امویان کسی به گفته فقهاتوجهی نمی کردوحریم حرمت اسلامی درهم شکست وبدآنچه دردیده مسلمانان مقدس می نموداهانت رواداشتند.چنانکه خانه کعبه ومسجدالحرام راویران کردند.

8-برای نخستین باردرتاریخ اسلام،فرزندان پیامبرراکشتند،مدیحه سرایی رارواج دادندودسته ای عالم دنیاطلب ودین فروش برسرکارآمدندوبه تجملات درزندگی گرایش پیداکرده ومیگساری رارواج دادند. 

فهرست مطالب:

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

1-2- بیان مسئله

1-3- علل انتخاب موضوع، اهمیت و فایده آن

1-4- اهداف پژوهش

1-5- سئوال اصلی پژوهش

1-6- سئوالات فرعی پژوهش

1-7- فرضیه های اصلی پژوهش

1-8- فرضیه های فرعی پژوهش

1-9- پیشینه پژوهش

1-10- روش پژوهش

1-11- سازمان دهی پژوهش

1-12- بررسی منابع

فصل دوم: ساختارحکومتی ایران درزمان ساسانیان

2-1- تشکیلات اداری حکومت ساسانی

2-2- ساختارسیاسی ایران دردوره ساسانی

2-3- اوضاع اجتماعی ایران دردوره ساسانی

2-4- اوضاع اقتصادی ایران دردوره ساسانی

2-5- دلایل انقراض حکومت ساسانی

فصل سوم: بررسی حکومت خلفای راشدین

3-1- ابوبکر

3-2- عمر

3-3- عثمان

3-4- حضرت علی (ع)

فصل چهارم: بنیامیه و جانشینی آن بعد از خلفایراشدین و نقش موالی(ایرانیان) در آن حکومت

4-1- بنی امیه و جانشینی آن بعد از خلفای راشدین

4-2- خلافت معاویه

4-3- خلافت یزید

4-4-تحلیلی ازحکومت امویان

4-5- سیاست امویان

4-6- علل سقوط امویان

فصل پنجم: نقش ایرانیان درامورحکومتی و شکوفائی تمدن اسلامی در خلافت عباسی تا عصرمامون

5-1- عباسیان

5-2- واگذاری مشاغل ومناصب به ایرانیان

5-3- برامکه

5-4- رواج آداب ورسوم ایرانیان

5-5- خدمات ایرانیان درگسترش علوم

5-6-نزاع میان امین ومامون وافزایش نفوذایرانیان

فصل ششم: مقایسه حکومتهای ساسانی،خلفای راشدین،امویان وعباسیان

6-1- ساسانیان

6-2- خلفای راشدین

6-3- امویان

6-4- عباسیان

پایان سخن و نتیجه گیری

منابع ومآخذ

چکیده انگلیسی

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

1-2- بیان مسئله

1-3- علل انتخاب موضوع، اهمیت و فایده آن

1-4- اهداف پژوهش

1-5- سئوال اصلی پژوهش

1-6- سئوالات فرعی پژوهش

1-7- فرضیه های اصلی پژوهش

1-8- فرضیه های فرعی پژوهش

1-9- پیشینه پژوهش

1-10- روش پژوهش

1-11- سازمان دهی پژوهش

1-12- بررسی منابع

فصل دوم: ساختارحکومتی ایران درزمان ساسانیان

2-1- تشکیلات اداری حکومت ساسانی

2-2- ساختارسیاسی ایران دردوره ساسانی

2-3- اوضاع اجتماعی ایران دردوره ساسانی

2-4- اوضاع اقتصادی ایران دردوره ساسانی

2-5- دلایل انقراض حکومت ساسانی

فصل سوم: بررسی حکومت خلفای راشدین

3-1- ابوبکر

3-2- عمر

3-3- عثمان

3-4- حضرت علی (ع)

فصل چهارم: بنیامیه و جانشینی آن بعد از خلفایراشدین و نقش موالی(ایرانیان) در آن حکومت

4-1- بنی امیه و جانشینی آن بعد از خلفای راشدین

4-2- خلافت معاویه

4-3- خلافت یزید

4-4-تحلیلی ازحکومت امویان

4-5- سیاست امویان

4-6- علل سقوط امویان

فصل پنجم: نقش ایرانیان درامورحکومتی و شکوفائی تمدن اسلامی در خلافت عباسی تا عصرمامون

5-1- عباسیان

5-2- واگذاری مشاغل ومناصب به ایرانیان

5-3- برامکه

5-4- رواج آداب ورسوم ایرانیان

5-5- خدمات ایرانیان درگسترش علوم

5-6-نزاع میان امین ومامون وافزایش نفوذایرانیان

فصل ششم: مقایسه حکومتهای ساسانی،خلفای راشدین،امویان وعباسیان

6-1- ساسانیان

6-2- خلفای راشدین

6-3- امویان

6-4- عباسیان

پایان سخن و نتیجه گیری

منابع ومآخذ

چکیده انگلیسی

منابع و مأخذ:

1-ابراهیم حسن،حسن،تاریخ سیاسی اسلام،ترجمه ابوالقاسم پاینده،جلد1و2،انتشارات جاویدان،1373.

2- پیرنیا،حسن،تاریخ ایران باستان،جلد4، چاپ سوم ،تهران،انتشارات دنیای کتاب،1375.

3-دریایی،تورج ،شاهنشاهی ساسانی،ترجمه مرتضی ثاقب فر، چاپ دوم،انتشارات ققنوس، تهران،1384.

4-راوندی،مرتضی،تاریخ اجتماعی ایران،جلد1و2،انتشارات امیرکبیر،تهران،1354.

5-زرین کوب،عبدالحسین،تاریخ ایران بعدازاسلام، چاپ ششم،تهران،انتشارات امیرکبیر، 1371.

6-زیدان،جرجی،تاریخ تمدن اسلامی،ترجمه علی جواهرکلام،موسسه انتشارات امیرکبیر،چاپ ششم،1369.

7-شهیدی،سیدجعفر،تاریخ تحلیلی اسلام، مرکز نشر دانشگاهی ، تهران، 1378 شمسی.

8-طبری،محمدابن جریر،تاریخ طبری،ترجمه ابوالقاسم پاینده،جلدهای 13،12،11،5،4،3،2،تهران، بنیادفرهنگ.

9-کریستین سن،آتور،ایران درزمان ساسانیان،ترجمه رشیدیاسمی، چاپ هشتم،انتشارات دنیای کتاب، تهران،1375.

10-مسکویه،ابوعلی،تجارب الامم،ترجمه ابوالقاسم امامی،جلد1،تهران،انتشارات سروش،1369.

11- یارشاطر، احسان و دیگران، تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانی (پژوهش دانشگاه کیمبریج)، ترجمه حسن انوشه، جلد 3، انتشارات امیرکبیر، تهران، 1368.