فرآیند زلال سازی وحوضهای زلال ساز
فرآیند ته نشینی در عملیات تصفیه آب عمدتا در دوطبقه 1و2 صورت میپذیرد:
طبقه 1: فرآیندی است که در حوضهای دانه گیرواقع شده وشن وماسه و مواد معلق درشت مستقل از یکدیگر ته نشین وحذف می گردند.
طبقه 2: فرآیندی است که پس از افزایش مواد منعقد کننده وکمک منعقد کننده در PHمناسب محیط ودر ادامه فرآیندهای انعقاد ولخته سازی واقع میشود ومواد کلوییدی وشبه کلوییدی ،میکروارگانیسم ها وبعضی از عناصر مانند: آهن ومنگنز پس از اکسیداسیون ته نشین شده وکیفیت آب زلال شده ارتقاء می یابد. در فرآیند ته نشینی طبقه 2 آب پس از طی فرآیندهای انعقاد ولخته سازی به صورت سوسپانسیونی حاوی لخته های لجن شکل گرفته در فرآیندهای قبل،به حوضهای ته نشینی ساده یا بخش ته نشینی در حوضهای زلال ساز مرکب هدایت می گردد.طراحی این حوضها (شکل8) به صورتی است که بتوان با بهره گیری از سرعت جریان آب یابه وسایل مکانیکی لخته های لجن قبلا تشکیل شده رابه صورت معلق وسیال در مسیر آب ورودی نگهداری نمود تالخته های ریزتر وسبکتر لجن در آب ورودی بالخته های درشت تر 0سوسپانسیون) موجود در حوض برخورد کند وجذب آنها شود ونهایتا در منطقه ته نشینی در اثر سنگینی ته نشین شود که آب زلال شده حاصل این فرآیند خواهد بود.بدیهی است که هرچه درصد حجمی ویکنواختی غلظت لجن سوسپانسیون موجوددر حوض رابتوان بالاتر برد،امکان حذف وته نشینی سازی بهتری برای آب منعقد شده ورودی فراهم میشود وراندمان زلال سازی افزایش ومواد شیمیایی وانرژی مصرفی ونیاز به تنظیمات مکرر کاهش مییابد وشوکهای وارده به حوض بهتر تحمل خواهد شد.روشن است که باتداوم بهره برداری از حوض مرتبا لجن ومواد اضافی آب ورودی جذب سوسپانسیون لجن درحوض میشود وبرمیزان غلظت لجن آن اضافه می گردد.نظر به اینکه در طراحی حوضهای زلال ساز غلظت لجن برای سوسپانسیون مورد توجه است،باید بابهره گیری از سیستمهای مناسب عودت یا تخلیه اضافی ،غلظت لجن مطلوب را همواره کنترل ویا افزایش آن را جبران نمود تا فرآیند ته نشینی درحد انتظار صورت پذیرد.نظر به مطالبی که گذشت،حوضهای زلال ساز ساده ومرکب را می توان در سه گروه زیر تقسیم نمود تابتوان نکات عمومی ساختمان،بهره برداری ونگهداری هرگروه رادر یک چهار چوب کلی بیان داشت:
الف- حوضهای زلال ساز ( ته نشینی ) ساده در طبقه 1 ته نشینی :دراین زمینه در بند بخش پیش ته نشینی در حد کفایت بحث گردید شکل (7).
ب- حوضهای زلال ساز مرکب در طبقه 2 ته نشینی :دراین گروه دونمونه مورد بحث قرار میگیرد که بیشتر خود یا مشابه آنها درایران کاربرد داشته اند.
حوضهای زلال ساز مستقل ،شکل (8) حوضهای زلال ساز مرکب (اکسیلاتور) شکل (9)ج- حوضهای زلال ساز مرکب بهره گیرنده از بستر لجن: دراین گروه به بحث پیرامون حوض زلال ساز از نوع پولساتور پرداخته می شود که بیشترین کاربرد رادربین این گروه از حوضهای زلال ساز در کشور داشته است.شکلهای (10و11). در ادامه پیشرفتهای حاصله در صنعت آب نسل جدیدی از حوضهای زلال ساز ابداع گردید که فرآیند ته نشینی در آنها عملا جایگزین فرآیندی شبیه فرآیندهای صاف ساز وجذب شده است،این حوضهای زلال ساز به حوضهای زلال ساز بابستر لجن معروف اند که در گروه سه طبقه بندی گردیده اند.شکلهای (10و11). دراین حوضها آب خام پس از دریافت مواد شیمیایی منعقد کننده،کمک کننده ومواد ضدعفونی کننده از زیر بستر لجن که بااستفاده از سرعت جریان آب یا وسایل مکانیکی به صورت یکنواخت معلق نگهداشته شده است،به طور یکنواخت توزیع می شود وبه دلیل عبور از میان بستر لجن باغلظت قابل توجه در مقایسه با غلظت سوسپانسیون لجن حوضهای زلال ساز مورد اشاره قبل دریک شبیه صاف سازی وجذب ،آب خام منعقد شده وتقریبا تمام مواد معلق خودرا از دست میدهد وآب صاف در سطح حوض زلال ساز به صورت یکنواخت جمع آوری میگردد.یکی از مهمترین نمونه های این حوضهای زلال ساز پولساتور است که در ایران نیزمورد استفاده بسیاری داشته است.در صفحات آتی به ترتیب به ساختمان وروش کلی بهره برداری از نمونه حوضهای زلال ساز اشاره شده،پرداخته می شود.