تغییرات اقلیمی ؛معضل امروز ، بحران فردا

26 ص

تغییرات اقلیمی ؛معضل امروز ، بحران فردافعالیت های انسانی تاثیر شدیدی بر آب و هوای محلی دارند. شبکه های گسترده آبیاری و سدها سبب فرسایش خاک و کاهش منابع آبهای زیرزمینی می شوند که این مسئله هم می تواند باعث تغییر کل رژیم آبی منطقه شود.      

چکیده :
دریای خزر بزرگترین بدنه آبی محصور در خشکی است که با وسعت سطحی بیش از 370 میلیون متر مربع حدود 44% از آب های محصور در خشکی را در بر میگیرد. باور بر این است که دریای خزر در بر دارنده ذخایر نفتی حدود 50 بیلیون بشکه می باشد که وجود این ذخایر عظیم نفتی و تعدد راههای عبور بین قاره ای و نزدیکی نسبی آن با خلیج فارس بر اهمیت جغرافیای سیاسی و نقش استراتژیک آن افزوده است.
حدود 300 گونه از جانوران آبزی در این دریا زندگی می کنند که از جمله آنها می توان شش گونه از بهترین گونه های ماهیان خاویاری که ارزش اقتصادی بالایی دارند را نام برد. تنوع زیست بوم غنی منطقه شامل تالاب ها، جنگلها، رودخانه ها، دشت های گسترده و چراگاهها، خطوط زیبای ساحلی و دهانه رودخانه ها، موقعیت های مناسبی را برای اکوتوریسم فراهم کرده است که می توانند جاذبه هایی بالقوه برای گردشگران باشند.
فعالیت های انسانی تاثیر شدیدی بر آب و هوای محلی دارند. شبکه های گسترده آبیاری و سدها سبب فرسایش خاک و کاهش منابع آبهای زیرزمینی می شوند که این مسئله هم می تواند باعث تغییر کل رژیم آبی منطقه شود و هم دمای محلی و متعاقب آن بر توان بالقوه تبخیر موثر باشد. فعالیت های اکتشاف نفت و گاز در دریای خزر، نه تنها باعث آلودگی آب و هوا می شود بلکه به انتشار گازهای گلخانه ای از جمله دی اکسید کربن (CO2) و متان (CH4) که موثر در افزایش دمای کره زمین هستند را نیز سبب می شود. کارشناسان تخمین می زنند تولید سوخت های فسیلی در دریا و ساحل خزر سالانه معادل 15 تا 20 میلیون تن دی اکسید کربن منتشر می کنند، به این ترتیب افزایش مورد انتظار در تولید سوخت، افزایش انتشار گازهای گلخانه ای را به دنبال خواهد داشت و به دنبال آن تغییرات اقلیمی و پیامدهای ناخوشایندی به همراه خواهد آورد که این تغییرات می توانند تاثیرات مخربی همچون کاهش دسترسی به آب شیرین ، کاهش حاصلخیزی زمینهای کشاورزی بر اثر طوفانهای شن و به طور کل تاثیرات منفی بسیاری بر فعالیت های اقتصادی کشورهای حاشیه دریای خزر بگذارند.

مقدمه :
پیشرفت فن آوری و دستیابی انسان به زندگی مدرن و پیشرفته امروزی به قیمت از بین رفتن و تخریب بسیاری از منابع طبیعی و انقراض نسل تعداد زیادی از گیاهان و جانوران تمام شده است. اما علیرغم پیشرفت بسیار سریع و غیر قابل باور دانش بشری و حتی دستیابی انسان به کرات دیگر و اطلاعات حیرت آوری که از دورترین کهکشانها بدست آورده است، هنوز کره زمین، تنها سیاره قابل سکونت برای انسان و دیگر موجودات زنده به شمار می آید!
رشدسریع و بی مهار جمعیت بشر، بهره برداری بی وقفه از معادن، قطع درختان و نابودی جنگلها، کشتار بی رحمانه حیوانات، تخریب مراتع و پوشش های گیاهی طبیعی زمین و تبدیل آنها به مزارع، استفاده بی رویه از سموم کشاورزی، آلودگیهای منابع آبی و هوا ناشی از فعالیت های صنعتی و بسیاری از فعالیت های نامطلوب دیگر انسانها از سالیان گذشته تا امروز، چرخه زیستی خانه مشترک همه موجودات زنده، زمین را با خطر مواجه ساخته است. شاید انسان هیچ وقت مثل امروز به فکر جبران خساراتی که به محیط زیست و سیاره زمین وارد ساخته و همچنین حفاظت و مراقبت از منابع طبیعی و حیاتی موجود بر روی این کره خاکی نیفتاده باشد .
بد نیست بدانید که جدید ترین و شاید بحرانی ترین تهدید زیست محیطی علیه کره زمین، کاملا نامحسوس بوده و به چشم نمی آید! این تهدید ناشی از یک ماده سمی نیست! تشعشعات رادیواکتیو هم نیست! بلکه در واقع موضوع به ظاهر ساده تغییرات آب و هوایی است. خطرات ناشی از این موضوع به سختی قابل درک است و حتی ممکن است بیشتر شبیه یک شوخی به نظر برسد. اما، مسئله و نکته مهم اینجاست : در قرن آینده، سیاره زمین گرمتر خواهد شد بطوریکه احتمالا طی 30 یا 40 سال آینده آب و هوای زمین بطور میانگین 5/4 درجه سانتیگراد گرمتر از آنچه امروز است خواهد شد.
میزان تشعشعاتی که زمین از خورشید دریافت می‌دارد یا فصلهای مختلف سال ، عرض جغرافیائی و وضع هندسی مدار گردش زمین به دور خورشید در ارتباط است و هر گونه تغییری که در شدت و ضعف این تشعشعات روی دهد، به دگرگونیهایی در دما و فشار جو زمین منتهی می‌گردد و در نتیجه روی آب و هوای میهن خاکی ما اثر می‌گذارد.
باد که بر اثر اختلاف فشار تولید می‌گردد و هوای سرد و گرم و همچنین بخار آب را از جائی به جای دیگر پراکنده می‌سازد، از وضع توپوگرافی زمین به شدت متأثر است و پراکندگی قاره‌ها در شرایط اقلیمی نقش آفریننده و کوهها موجبات تکائف و باروری بخار آب را فراهم می‌سازند و اقیانوسها و دریاها، شرایط اقلیمی را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهند و همانند خازنی دمای سطح زمین را در خویش ذخیره می‌کنند و به آرامی آن را به هوای پیرامون خود منتقل می‌سازند.