مقدمه :
با گسترش روز افزون جوامع و بزرگ شدن شهرها و بوجود آمدن وسایل نقلیه و ارتباطی جمعی، ارتباط افراد بسیار آسان و سهل گردیده، در این میان پست بعنوان یکی از سازمانها و نهادهای مؤثر در امر ارتباطات مردمی نقش بسزایی در جوامع مختلف ایفا می نماید.
تاریخچه پست در کشور ما به سالیان نه چندان دور بر می گردد بطوری که بر اساس کتاب تاریخ پست ایران، پست در سال 1276 در زمان صدارت امیر کبیر به صورت خاص شکل نسبتاً رسمی به خود گرفت ولی در آن زمان صرفاً مخصوص ارسال نامه ها و فرامین سلطنتی بود. در سه سال بعد، یعنی در سال 1297 در زمان صدارت علی خان عین الدوله به شکل عمومی در آمده و برای مکاتبات و نامه های مردم عادی نیز این امر صورت می گرفته و سرانجام در پیچ و خم گذشت زمان و پیشرفت علم و صنعت، همزمان با جامعه رشد یافته تا اینکه به شکل سامان مند امروزی در آمده است و اکنون نیز راهی بس طولانی به سمت آینده در پیش دارد.
دفتر خدمات ارتباطی عامل نیز بعنوان یکی از خادمین جامعه و جزو کوچکی از نظام پستی کشور در راستای طرح خدمت به ارباب رجوع خدمات و مشاور های گوناگونی را که در طرح روی جلد به ثبت رسده، ارائه نموده تا گامی هرچند کوچک در این راه برداشته باشد.
دنیای پست و تلگراف و مخابرات، امروزه با سرعت چشم گیری در حال دگرگونی و گسترش است. کشور ما نیز به عنوان بخش کوچکی از دهکده جهانی، باید با این تغییرات سریع، هماهنگی و همراهی کند و طبعاً این مساله هزینه های اجتناب ناپذیری را برای ما ایجاد میکند. آنچه که برای برنامه ریزان مخابرات کشور در بلند مدت اهمیت ویژه می یابد در نظر گرفتن قابلیت های لازم برای توسعه شبکه پست کشور و آسانی تطبیق آن برای ارائه سرویسهای جدید است. بنابراین باید به این سئوال پاسخ دهیم که در برنامهریزیهای کوتاهمدت و بلندمدت برای طراحی شبکه پست کشور، چه عواملی را باید مدنظر قرار داد تا این هزینه ها را به حداقل رساند
از بحثهای مهم بخشهای اقتصادی هر کشور بحث چگونگی ورود به بازارهای جهانی و فعالیت فرامرزی است. در بخش پست و مخابرات با توجه به گسترده شدن سطح ارائه خدمات، بهرهبرداران جهانی در کنار سازمانهای بینالمللی و منطقهای فعال خواهند شد و به ارائه خدمات جدیدی خواهند پرداخت. بهرهبرداران فعال در کشور برای حضور موفق در عرصه داخلی و بینالمللی باید براساس برنامه مدون با طراحی چشماندازی جامع، اهدافی متناسب با مأموریت بخش و راهبردها و سیاستهای مناسب عمل کنند.برای اماده شدن ورود به بازارهای داخلی و حتی خارجی احتیاج به نیروهای جوان احساس می شود .بهترین وقت برای اموزش دیدن و علاقه پیدا کردن به مشاغل مراکز کاراموزی است که با مدتی هر چند کم کاراموزان هر چه بیشتر با بازار کار و یا نقطه ضعف و قوت خود اشنا می شوند.و در جهت رفع ضعف ها و ارتقای نقطه قوت های خود هر چه بیشتر می کوشند.
فصل اول : شرکت مخابرات کردستان
چکیده و معرفی واحد کارآموزی
تاریخچه پست در ایران
پست در ایران تا پیش از سال 1297 به صورت «اداره» بود و تمامی امور پستی در آن زمان توسط همین اداره صورت میگرفت. در این سال به سبب موفقیتهایی که به دست آمده بود، ناصرالدین شاه دستور داد تا موسسه پست آن روز به وزارت تبدیل شود و ادارهی آن را به امین الملک وزیر وظایف و رئیس دارالشوری سپرد. وی یک سال بعد یعنی در سال 1298 از وزارت وظایف و ریاست دارالشوری استعفا کرد تا برای رسیدگی به امور وزارتخانه جدید فرصت بیشتری پیدا کند. وزارت جدید پست همچنان توسط امین الملک و میرزا رحیم که به معاونت این وزارتخانه منصوب شده بود اداره میشد.
در 15 جمادی الاولی سال 1303 جزوهای کوچک در 52 صفحه به نام تعرفهی ادارهی جلیلیهی پستخانهی ایران با چاپ سنگی منتشر شد. در این رساله نقشههایی از جمیع تلگراف خانهها، پست خانهها و چاپارخانهها و خطوط پستی آن ایام آمده بود.
به موجب مندرجات آن رساله، کشور ایران در سال 1303 دارای 7 خط اصلی و پنج خط فرعی پستی بوده است.
از این سال به بعد تغییرات عمدهای در اداره یا وزارت پست آن وقت به جز تغییر در تشکیلات ساختاری و سازمانی آن صورت نگرفته است. پس از صدارت امیرکبیر تحولات تازهای در پست کشور رخ مینماید. به نحوی که فعالیت پستهای کشورهای استعمارگر در ایران تعطیل میشود و پیکهای پست ایران با نظم و نظامی که از سوی امیرکبیر در ترکیب وزارت پست شکل داده بود با سرعت و دقت بسیار امور مراسلاتی را انجام میدادند. پست در سال 1327 هجری قمری دستخوش تغییراتی شد و تشکیلاتی نو یافت. ادارهی تلگراف در این زمان به پست اضافه شد و وزارت پست و تلگراف شکل تازهای به خود گرفت. در سال 1321 ه. ق . اولین امتیاز تلفن به بصیر الممالک واگذار شد و به این ترتیب تلفن نیز در تهران شروع به کار کرد. در 19 جمادی الاخر 1350 وزارت پست و تلگراف پیشنهادی به مجلس تقدیم کرد که با مصوبهای سهام شرکت تلفن وقت را خریداری کند. پس از صدور این مجوز و خرید سهام شرکت تلفن از اواخر سال 1347 ه.ق. وزارت پست و تلگراف و تلفن شکل گرفت.
از این سال به بعد توسعهی همه جانبهای در این وزارتخانه صورت گرفت تا سال1382 که شرکتها و مراکز متعددی زیر مجموعهی آن را تشکیل میدادند و هر یک از آنها با توانمندیها و فعالیتهای بسیار، تحولات فراوانی را شکل داده و باعث گسترش وضع ارتباطی کشور در بخشهای پست و مخابرات شدند.
در سال 1382 همزمان با تصویب لایحه تغییر وظایف و نام وزارت پست و تلگراف و تلفن به " وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات"توسط مجلس محترم شورای اسلامی و با توجه به تغییر ساختار شرکت مخابرات ایران، مجموعه قوانین وظایف و اختیارات جدید این وزارتخانه، تدوین و تصویب شد.
از این رهگذر سه شرکت ارتباطات دیتا – که در سال 1384 به فناوری اطلاعات تغییر نام داد زیر ساخت و ارتباطات سیار در کنار شرکت مخابرات ایران تشکیل شد.
علاوه شرکت مادر تخصصی مخابرات و پست، تشکیل دو سازمان فضایی و تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و دو شورای فرابخشی با عناوین "شورای عالی فناوری اطلاعات" و "شورای فضایی"نیز بخشی از این تحولات به حساب می آید.
در اول ژانویه 1896 میلادی ایران به عضویت اتحادیه بین المللی تلگراف در آمد. در سال 1235 اداره تلگراف به وزارت تبدیل و « علیقلی خان مخبرالدوله » نخستین وزیر تلگراف شد. پس از جنگ جهانی اول و پدید آمدن سیستم های جدیدتر و سریعتر ارتبایطی، مثل تلگراف بی سیم، دولت انگلیس در بهمن 1310رشته ای تلگراف را که در تملک خود می دانست به دولت ایران واگذار کرد. در فاصله سال های 1280 تا 1285 هجری شمسی پنج امتیاز ایجاد تلفن به اشخاص حقیقی ایرانی برای مناطق تبریز، مشهد، گیلان و ارومیه داده شد که پنجمین و مهم ترین آن امتیازی بود که در سال 1282 هجری شمشی به وساطت « میرزا علی اصغر خان اتابک » به « دوست محمد خان معیرالممالک » واگذار شد، که غیر از چهار نقطه پیش گفته، تمام کشور را در بر می گرفت.
در سال 1285 تلفن بین شهری تهران- قلهک و تهران- تجریش ( پایتخت کشور ) شروع به کار کرد. سی سال بعد این ارتباط بین 24 شهر برقرار شده بود.
عصر ارتباطات و مخابرات بی سیم از سال 1303 در ایران آغاز شد. نیاز به امکان تماس دائم با جهان باعث شد که وزارت جنگ آن زمان یک دستگاه فرستنده موج بلند 20 کیلوواتی برای تهران و شش دستگاه موج بلند 4 کیلوواتی برای تبریز، کرمان، کرمانشاه و خرمهر به شوروی سفارش دهد. ایجاد خطوط ارتباطی ماکروویو به دلیل کاربردهای گسترده اش در خدمات ارتباطی بین شهری و بین المللی در سال 1345 و ارتباط آن از طریق شبکه 3800 کیلومتری بین آنکارا، تهران و کراچی برقرار شد. شبکه ماکروویو کشور نیز از سال 1351فعالیت خود را آغار کرد. بالاخره با گشایش اولین ایستگاه زمینی در اسدآباد همدان در سال 1348 ایران وارد عصر نوین ارتباطات و مخابرات یعنی عصر ماهواره شد.
ایستگاه زمینی ماهواره اسدآباد از طریق دو مدار همزمانی ( ارتفاع حدود 36000 کیلومتری زمین ) که یکی بر روی اقیانوس اطلس و دیگری اقیانوس هند قرار دارد ارتباط تلفنی، تلفکس و ... مشترکین را با سراسر دنیا برقرار می ساخت.
در سال 1350 اولین خط تلفن خودکار بین تهران، اصفهان و شیراز برقرار شد و بتدریج سایر مراکز استان ها و شهرستان ها نیز با استفاده از سیستم های خودکار با هم تماس گرفتند. لازم به ذکر است که این سیستم ها اغلب آنالوگ بودند تا اینکه در سال 1363 سیستم دیجیتال وارد شبکه مخابراتی شد و مرکز تلفن دانشگاه اولین مرکزی بود که به این سیستم مجهز گردید. در پی این اقدامات، توسعه سیستم دیجیتال روند سریع تری به خود گرفت بنحوی که در سال 1368 استفاده از سیستم دیجیتال عملیاتی شد و دومین مرکز دیجیتالرنیز در سال 1369 راه اندازی گردید.
سازمان¬های امروزی در جهت جهانی شدن رقابت می-کنند که این رقابت در سطوح بسیار متنوعی دنبال می¬گردد. بازارهای رقابت جهانی و سازمان¬ها به یافتن راه¬حل¬های کاری بهتری با ساختارهای انعطاف¬پذیر و قابل اطمینان نیاز دارند. بسیاری از زیرساخت¬های سازمانی و تشکیلاتی توسط سیستم-های اطلاعاتی( که فرآیندهای کاری را بطور مستقیم و یا غیرمستقیم در جهت رشد و ابقاء سازمان پشتیبانی می¬کنند) توانمندتر شده-اند. با اداره موثر این فرآیندها، از طریق کاهش هزینه، افزایش تولید و بهبود سرویس¬دهی مشتریان مزایای رقابتی می¬تواند حاصل شود.
سیستم¬ها حول تفکر برنامه¬های کاربردی پیش¬ساخته تکامل یافته¬اند. فروشندگان، برنامه¬های کاربردی را برای هر بخش خاص از صنایع تولید کرده و سازمان¬ها نیز مطابق با نیازهایشان آنها را خریداری می¬کنند. در این برنامه¬های کاربردی مدل¬های گردش کار جاسازی شده¬اند. همچنین برنامه¬های کاربردی آماده، بمنظور برخی انعطاف-پذیری¬ها در پیکربندی و شکل¬دهی فرآیندهای کاری، پارامتری شده¬اند. هر یک از برنامه¬های کاربردی در بردارنده¬ی داده¬ها و اطلاعاتی می¬باشند که بواسطه آنها فرآیندهای سازمانی را کنترل می-نمایند. به منظور بایگانی بهتر یا بعبارت دیگر متناسب شدن با سازمان¬های اجرایی، غالباً برنامه¬های کاربردی نیاز دارند با تنظیم و بکارگذاری هزاران پارامتر، در خور سازمان¬های مورد نظر باشند. در سیستم¬های ERP معمولاً مدل گردش کار در نرم¬افزار برنامه¬ی کاربردی جاسازی می¬شود. برای مثال جریان فروش کالا در یک واحد تجاری از زمان ورود سفارش توسط مشتری تا رسیدگی به درخواست وی و تحویل کالا توسط یک نرم افزار بشرح نمودار زیر کنترل می¬شود.
پس از تلفن همراه، اینترنت پررونقترین بخش در آسیا است. بر پایه ی تازهترین آمارها، آسیا به لطف برخورداری از بالندهترین جمعیت کاربران اینترنتی در جهان، توانسته است خود را از اثرات رکود اقتصادی جهان رها کند و به رشاینترنت قویترین موتور رشد آسیا در سالهای اخیر بوده است. آسیا با رشد سالیانهی 20 درصدی بازار اینترنت، از این لحاظ در جهان همتا ندارد و تا اوایل سال 2004 با 250 میلیون نفر کاربر اینترنت بیشترین کاربران اینترنت جهان را داراست. پیشبینی میشود که شمار کاربران اینترنت آسیا تا پایان سال جاری میلادی به 300 میلیون نفر برسد و ارزش بازار آن نیز بالغ بر 270 میلیارد دلار شود. رشد خدمات IP، خدمات فراخ باند و ورود خدمات نسل آینده به بازار از جمله عوامل رشد بازار اینترنت در آسیا بوده است.
چین با جمعیت فراوان و اقتصاد بالندهاش و ژاپن با نوآوریهایاش در زمینهی خدمات دارای ارزش افزوده، به روند رشد در آسیا کمک کردهاند.
اما خدمات اینترنت در ایران چنان کمکی به رشد اینترنت در آسیا نکرده است و در واقع ضریب نفوذ رایانههای شخصی در ایران چنان از کشورهای پیشرفتهی آسیا کمتر است که باید برای افزایش آن تدبیری اندیشید. در واقع ضریب نفوذ رایانههای شخصی در مقایسه با تلویزیون بسیار ناچیز است و حتی در مقایسه با ضریب نفوذ تلفن (ثابت+ همراه) نیز وضع مطلوبی ندارد.
پایین بودن ضریب نفوذ رایانهی شخصی نیز پایین بودن کاربرد اینترنت رادرپی دارد و سبب شده است که ایران از بسیاری از کشورهای در حال توسعه عقب باشد. البته بالا بودن هزینهی اینترنت در مقایسه با سایر کشورهای جهان نیز بیتأثیر نیست و درواقع باید از هزینههای اینترنت کاست تا در استطاعت شمار بیشتری از مردم باشد.
خدمات فراخ باند میتواند به افزایش ضریب نفوذ IP کمک کند و باید در بهرهبرداری از آن شتاب کرد. یکی از عوامل مهم در این زمینه تسریع در کار شرکتهایی است که میخواهند خدمات DSL عرضه کنند. سازمان تنظیم مقررات مخابراتی هم میتواند در جهت کمک به چنین بهرهبردارانی سریعتر عمل کند.
یکی از بحثهای مهم بخشهای اقتصادی هر کشور بحث چگونگی ورود به بازارهای جهانی و فعالیت فرامرزی است. در بخش مخابرات با توجه به گسترده شدن سطح ارائه خدمات، بهرهبرداران جهانی در کنار سازمانهای بینالمللی و منطقهای فعال خواهند شد و به ارائه خدمات جدیدی خواهند پرداخت. بهرهبرداران فعال در کشور برای حضور موفق در عرصه داخلی و بینالمللی باید براساس برنامه مدون با طراحی چشماندازی جامع، اهدافی متناسب با مأموریت بخش و راهبردها و سیاستهای مناسب عمل کنند.
تحقق اهداف موقعیت رقابتی شرکت افزایش مییابد و به جایگاه قویتر و مناسبتری دست خواهد یافت. همان طور که ذکر شد برای محقق شدن اهداف، باید استراتژیهای مناسبی اتخاذ شود. نقش کلیدی راهبردها و سیاستها در هر برنامه، دادن جهت و سمت و سوی واحد به برنامه است. به عبارت دیگر راهبرد و سیاستها، جهت و مسیر حرکت یک نظام اقتصادی را تحت تاثیر قرار میدهد اما به تنهایی ضامن حرکت نظام اقتصادی در مسیر برنامه نخواهد بود بلکه باید برای آنها برنامههای عملیاتی مدون داشت. سیاستها و استراتژیها چارچوب برنامه را با مجزاکردن کردن تصمیمهای عملیاتی تجهیز میکنند و هر چه سیاستها با دقت بیشتری تنظیم شده باشند به همان اندازه چارچوب برنامه سازگار و کارآ خواهد بود.
راهبرد در واقع تعهدی است که برعهده گرفته میشود تا یکسری اعمال به ترتیب انجام شود و به عبارتی راهبرد یک شرکت یک برنامه مدیریتی برای محکم کردن موقعیت رقابتی آن شرکت و جلب رضایت مشتریان، رقابت موفقیتآمیز برای دستیابی به اهداف سازمانی است. با توجه به رویدادهای غیرقابل پیشبینی، رقابت شدید، تاخیرهای زیاد و یا هزینههای غیرمنتظره، وجود یک راهبرد خوب باعث ایجاد موقعیت مناسب در بازار و سازمان نیرومند برای ایجاد یک عملکرد موفقیتآمیز شود.
وظایف مدیران برای انجام موفقیتآمیز فعالیتها، بیان دیدگاه و مأموریت، برنامهریزی، هدایت کردن، کاربردی و اجرایی کردن و انجام دادن و ارزیابی و اصلاح کردن است.
یک شرکت مخابراتی چشمانداز خود را "اطمینان از استانداردسازی هماهنگ، مؤثر، قابل اجرا و کارآمد خدمات مخابراتی دولتی" تعریف کرد لذا برای دستیابی به این چشمانداز یکی از اهداف خود را ترویج توسعه و تنوع فناوری ارتباطات انتخاب کرد و برای رسیدن به این هدف رهبردهای بالا بردن سطح آگاهی عمومی در مورد بخشهای الکترونیکی دولتی، انجام بررسیهای دورهای راجع به خدمات ارائه شده، تحریک سرمایهگذاری خصوصی به منظور کاهش هزینههای دستیابی مردم و حفظ و ادامه فناوری اطلاعات جامع و سامانههای مخابرات را اتخاذ نمود و برای هدف دیگر خود یعنی استفاده از فناوری اطلاعات برای بیشتر شدن کارآیی دولت در مسئولیتها و هزینه نمودن استراتژیهای ارزیابی و عملکرد گسترش و افزایش خدمات پستی را به عنوان راهبرد تعیین نمود.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 52 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
● بلان بلوبژ:
در کشورهای بلؤیک و فرانسه وجود دارد و جزٕء نزادهای بومی و مقاوم این کشورهاست و خاصیت ماهیچه مضاعف در این نژادها دیده میشود . رنگ بدن اغلب سفید یکدست یا بلق سیاه وسفید است . وزن گاو بالغ ۱۲۵۰کیلوگرم است ، وزن گوساله هنگام تولد ۴۸ کیلوگرم ، افزایش وزن روزانه به طور متوسط ۱.۵ کیلوگرم در روز است . گوشت این نژاد از کیفیت بسیار عالی برخوردار است و به همین علت قیمت آن از سایر گوشتها گرانتر است . بازدهی لاشه این نژاد ۶۵ تا ۷۰ درصد می باشد .
● نژادهای سنتزی یا آمیخته :
نزادهایی هستند که از تلاقی دو یا چند نژاد با همدیگر به وجود می آیند . چون هر نژاد دارای یک سری ویژگی های منحصر به فرد می باشد و به وسیله آمیخته گری خصوصیات چند نژاد را در یک نژاد جمع می نماییم . در این نژادهای سنتزی نزاد براهمن به عنوان یک پایه پدری استفاده می گردد . اکثر این نژادها از کشور امریکا می باشند .
● برانگوس:
منشاء آن کشور آمریکا می باشد و از تلاقی براهمن و آنگوس می باشد که سه هشتم خصوصیات نژاد براهمن و پنج هشتم خصوصیات نزاد آنگوس را دارا است . رنگ بدن سیاه یکدست می باشد و قابلیت عادت پذیری بالایی به شرایط آب و هوایی را دارد .
● بیف مستر :
منشاء آن آمریکا می باشد در اثر تلاقی سه نژاد شورت هورن یک چهارم ، هرفورد یک چهارم ، و برهمن دو چهارم می باشند اکثراً قرمز یکدست است .
● شاربرای :
منشاء آن آمریکا می باشد و از تلاقی دو نژاد شاروله سیزده شانزدهم و برهمن سه شانزدهم بوده و رنگ آن سفید است .
● برآرفورد :
از تلاقی براهمن و هرفورد بدست آمده است .در ایران به علت ارتباط خویشاوندی گاوها توده های بومی در مناطق مختلف کشور وجود دارند که نمی توان به آنها نژاد گفت .
توده گاوهای جنگلی مثل گاوهای مازندرانی که شبیه برهمن و دارای کوهان نسبتاً بزرگ بوده و تولید شیر آنها ۲ تا ۳ کیلوگرم در روز است و جثه نسبتاض کوچکی دارند .
▪ توده گاوهای کوهستانی : مثل سرابی که مخصوص نواحی سردسیر بوده و از نظر تولی شیر مقام اول را دارد .
▪ توده گاوهای مرکزی : مثل گلپایگانی که جثه کوچک داشته و مقاوم به بیماری می باشد و از نظر تولید شیر با درصد چربی بالا ۶% معروف است .
▪ توده گاوهای دشتی : مثل سیستانی از نظر جثه بر گاوهای ایرانی برتر بوده و دومنظوره گوشتی و کار می باشد .
تذکر : از گاو سرابی به عنوان جرسی ایران نام می برند به علت مشابه بودن از لحاظ فنوتیپ ، جثه و شرایط آب و هوایی محل پرورش و خصوصیات کمی و کیفی شیر مثل درصد چربی شیر .
نژادها و خصوصیات نژادى گاوهاى گوشتى
• آنگوس (Angus)
• شاروله (Charolias)
• هرفورد (Herford)
• براهمن (Brahman)
• بیف مستر (Beef master)
• آنگوس قرمز
• لیموزین (Limousin)
• سمینتال (Simmental)
• برانگوس (Brangus)
• گالوی (Gallowy)
بیشتر خاستگاه نژادهاى گاوهاى گوشتى امروزه اروپا مىباشد. اکثر صفاتى که در انتخاب و اصلاح گاوهاى گوشتى در نظر گرفته مىشدند، صفاتى بودند که مورد قبول و مناسب با خاستگاه و شرایط محلى آنها بود.
آنگوس (Angus)
گاوهاى نژاد آنگوس سیاهرنگ و بىشاخ (Polled)، هستند. خاستگاه آن اسکاتلند بوده است، نژادى است خوش بنیه و مستعد براى چاق شدن و عملکرد خوبى براى پروارى نشان مىدهند.
سیاهى رنگ و بىشاخى صفاتى غالت هستند و در اثر تلاقى گاو نر آنگوس با نژادهاى دیگر، اولاد بهوجود آمده سیاه و بىشاخ خواهند بود. بعضى از گاوها ژن قرمز را بهصورت ضعیف دارند، بدین جهت در مواردى از آنگوسهاى سیاه، گوسالهٔ قرمز بهوجود مىآید.
آنگوس قرمز
خصوصیات نژادى آنگوس قرمز شبیه آنگوس سیاه است با این تفاوت که آنگوس قرمز در مقایسه با آنگوس سیاه گرما را بهتر و بیشتر تحمل مىکند.
شاروله (Charolias)
خاستگاه این نژاد فرانسه است. گاوهاى نژاد شاروله سفید و یا کرمى بوده و اکثراً شاخدار هستند ولى ممکن است گاوهاى بىشاخ بهطور طبیعى وجود داشته باشد. نژادى است بزرگ و پرگوشت و وزن گاو نر بالغ ۶۸۰ الى ۸۱۶ کیلوگرم و با عضلات مضاعف قابلیت استفاده از علوفه در این نژاد بالا است. قابلیت سازگارى این نژاد براى مناطق مختلف زیاد است از این نژاد در دورگگیرىهاى مختلف استفاده مىکنند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 10 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
جامدات
جامد یک ماده متراکم است ، که توسط اتمهای نزدیک به هم که الگوی منظمی به نام شبکه را به وجود می آورند ایجاد می شود. این اتمها با نیروهایی قوی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند ، که فقط اجازه حرکات خفیفی را می دهد . سختی یک جامد به آرایش و حرکت اتمهای آن بستگی دارد . مثلاَ عنصر کربن هم به شکل نرمی به نام گرافیت ، و هم به شکل یکی از سخت ترین جامدات روی زمین ، یعنی الماس، وجود دارد. تفاوت این دو شکل در آرایش اتمهایشان است.
کشسانی
کشسانی قابلیت یک جامد در بازگشتن به شکل اولیه خود پس از کشیده شدن یا هر تغییر شکل دیگر است . مثلاَ یک فنر کشیده شده پس از رها شدن به سرعت به شکل اولیه خود باز می گردد . اما اگر آن را بیش از حد بکشیم ، به شکل اولیه خود باز نمی گردد و حتی ممکن است پاره شود . با نزدیک شدن به حد شکستن ، فنر کشسانی خود را از دست می دهد و تغییر شکل دائمی می یابد . این حد ، حد کشسانی نامیده می شود.
قانون هوک
قانون هوک می گوید که نیروی اعمال شده به یک ماده با مقدار کشیده شدن متناسب است . یعنی مثلاَ اگر نیروی کشش وارد بر یک فنر را دو یا سه برابر کنید ، دو یا سه برابر بیشتر کشیده خواهد شد . اما این قانون پس از رسیدن به حد کشسانی ماده ، دیگر برقرار نیست. رابرت هوک پس از آتش سوزی بزرگ لندن در سال 1666 ، بازرس ارشد شهر لندن شد . او برای کمک به بازرسانی شهر ، رابطه بین کشسانی (الاستیسیته) مواد و نیروهای اعمال شده به انها را مورد تحقیق قرار داد.
طبقهبندی شبکههای بلوری
شبکههای بلوری بر حسب تقارن در شش سیستم بلوری طبقهبندی میشوند. یک سیستم بلور را میتوان بر حسب ابعاد سلول واحد در امتداد سه محور آن (a , b , c) و اندازه سه زاویه بین این محورها (α , β , γ) توصیف کرد.
مکعبی a = b = c
ْα = β = γ = 90 مکعبی ساده
مکعبی مرکز پر
مکعبی با وجوه مرکز پر
مکعب مستطیل یا راست گوشه (دارای 4 شبکه بلوری) a ≠ b ≠ c
α = β = γ = 90 º
چهار گوشه ( تتراگونال ) a = b ≠ c
α = β = γ = 90 º دارای دو شبکه بلوری
تک شیب ( مونو کلینیک ) α = γ = 90 º β ≠ 90 º
a ≠ b ≠ c دارای دو شبکه بلوری
سه شیب (تری کلینیک) a ≠ b ≠ c
α ≠ β ≠ γ ≠ 90 º دارای دو شبکه بلوری
شش گوشه (هگزا گونال) α = β = 90 º و a = b ≠ c
ºγ = 120
چون سیستم بلوری خود دارای چند ساختار است مانند سیستم مکعبی که خود دارای سه نوع شبکه بلور است، بطور کلی 14 شبکه بلوری وجود دارد و بسیاری از اطلاعات در مورد ساختمان داخلی بلورها از آزمایشهای پرش اشعه ایکس بدست میآید.
انواع جامدات بلوری
جامدات بلوری بر حسب ذرات تشکیل دهنده شبکه بلور به گروههای زیر تقسیم میشوند.
جامدات یونی
اجزای تشکیل دهنده ساختمان این بلور ، یونها هستند. استقرار یونها در یک بلور بر طبق یک الگوی هندسی معین است. ساختمان بلوری چنان است که نیروهای جاذبه بین یونهای مثبت و منفی بهمراتب بیشتر از نیروهای دافعه بین یونهایی است که بار مشابه دارند. ترکیبات یونی در دمای اتاق جامدند و نقطه ذوب بالایی دارند و در حالت مذاب یا بصورت محلولهای آبی رسانای خوب الکتریسیته هستند.
جامدات مولکولی
نقاط شبکهای در بلور ترکیبات کووالانسی توسط مولکولها اشغال شدهاند و نیروهای بین مولکولی که مولکولها را در شبکه نگه میدارند، به اندازه نیروهای الکترواستاتیکی که در بلورهای یونی مشاهده میشوند، قوی نیستند. از اینرو بلورهای مولکولی نرم و دارای نقاط ذوب پایین هستند نارسانا هستند و یا ممکن است جامدات مولکولی قطبی در حالت مذاب رسانایی اندکی داشته باشند.
بلورهای شبکهای (بلورهای اتمی)
در ساختمان این بلورها نقاط شبکهای توسط اتمهایی اشغال شدهاند که با شبکهای از پیوندهای کووالانسی به هم متصل میشوند. در این بلورها تشخیص یونها از بلورها غیر ممکن است. در واقع کل بلور را میتوان بعنوان یک مولکول عظیم تصور کرد. به همین دلیل گاهی به آنها مواد درشت مولکولی هم میگویند. الماس مثالی از این نوع بلورهاست که در آن اتمهای کربن توسط پیوندهای کووالانسی در یک ساختمان سه بعدی به هم متصل هستند. این مواد نقاط ذوب و جوش بالا دارند، فوق العاده سخت بوده و نارسانا هستند و در تمام حلالهای معمولی نامحلولند و این بعلت داشتن پیوندهای کووالانسی فراوان آنهاست که برای فرو ریختن ساختمان بلوری باید گسسته شوند.
بلورهای فلزی
شبکه بلوری این جامدات از اتمهای فلزی ( یونهای مثبت و الکترونهای متحرک آنها ) تشکیل شده است. پیوند فلزی پیوند قوی است و به این علت است که یونهای مثبت بصورت تنگاتنگ در شبکه بلوری کنار هم و در میان الکترونهای متحرک قرار گرفتهاند. این جامدات ، چگالی بالا و نقطه ذوب بالایی دارند و رسانای گرمایی و الکتریکی خوبی هستند.
جدول انواع جامدات بلوری
نوع جامد بلوری ذرات تشکیل دهنده نیروی جاذبه خواص نمونه
یونی کاتیونها و آنیونها جاذبه الکترواستاتیکی نقطه ذوب بالا ، سخت ، شکننده ، رسانای الکتریکی خوب در حالت مذاب Nacl , MgO ,
جامدات مولکولی مولکولهای قطبی
مولکولهای غیر قطبی لاندن و دو قطبی- دو قطبی
لاندن نقطه ذوب پایین ، نرم ، نارسانا یا رسانای بسیار ضعیف الکتریسیته در حالت مایع
نفتالین ، ،
بلورهای شبکهای یا درشت ملکولی اتمها پیوندهای کووالانسی نقطه ذوب بسیار بالا ، خیلی سخت ، نارسانا الماس ، کاربید سیلسیم ،
فلزی یونهای مثبت و الکترونهای متحرک پیوند فلزی نقطه ذوب نسبتا بالا ، نرم یا سخت ، چکش خوار ، قابلیت تورق ، رسانای خوب گرما و الکتریسیته Na ، CU ، Ag ، fe
نگاه کلی
جامدات فلزی جز جامدات بلوری طبقهبندی میشوند و در مقایسه با سایر جامدات بلوری ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاصی دارند که از پایین بودن پتانسیل یونش و کم بودن الکترونگاتیوی اتمهای آنها ناشی میشود. خواص فیزیکی و شیمیایی جامدات فلزی حاکی از ساختمانی است که در آنها الکترونها نسبتا متحرکند. تنها با این نوع ساختمان مخصوص فلزات است که میتوان رسانایی خوب ، سهولت از دست دادن الکترون و تشکیل یونهای مثبت را توجیه کرد.
در یک جامد فلزی الکترونهای خارجی اتمهای فلزی بطور نسبتا سستی به اتم وابستهاند و آزادانه در سراسر یک بلور فلزی حرکت میکنند. باقیمانده اتمها یعنی یونهای مثبت فلزی نقاط شبکهای ثابت را در بلور اشغال میکنند. ابر منفی الکترونهایی که آزادانه در حال حرکت هستند بلور را نگه میدارند.
خواص جامدات فلزی (بلورهای فلزی)
در اینجا به خواصی از فلزات میپردازیم که وجه تمایز آنها از سایر جامدات بلوری (جامدات یونی ، مولکولی و... ) است.
• فلزات غیر فعال هستند همه آنها بجز جیوه در 25 درجه سانتیگراد جامدند. جامدات فلزی نقاط ذوب بسیار متفاوتی دارند. بعنوان مثال نقطه ذوب برخی از آنها مانند سدیم کمی بالاتر از دمای معمولی است (29Cº) و نقطه ذوب برخی دیگر مانند تنگستن به چندین هزار درجه سلیسیوس میرسد. (3380 در جه سیلسیوس)
• فلزات در آب و حلالهای آلی نامحلول هستند. هیچ فلزی بطور حقیقی در آب حل نمیشود. تعدادی از فلزات فعال با آب بطور شیمیایی ترکیب میشوند و گاز هیدروژن آزاد میکنند. جیوه مایع بسیاری از فلزات را در خود حل کرده و محلولهایی به نام ملغمه ایجاد میکنند.
• فلزات رسانای خوب جریان الکتریسیته هستند و در میان جامدات بلوری فلزات از این نظر که رسانای خوب الکتریکی در حالت جامد هستند منحصر به فرد است. جریان الکتریکی ناشی از حرکت الکترونهای داخل یک فلز است که تحت تاثیر یک میدان الکتریکی خارجی قرار میگیرد.
• فلزات رسانایی گرمایی بالایی دارند و این ویژگی هم با توجه به تحرک زیاد الکترونی بلورهای فلزی توجیه میشود. الکترونهای والانس یک فلز گرما را بصورت انرژی جنبشی جذب کرده و بعلت حرکت نسبتا آزاد خود آن را سریعا به تمام قسمتهای فلز منتقل میکنند. ولی جامداتی که الکترونها در آنها مستقر هستند رسانایی گرمایی کمتری نشان میدهند، زیرا در این مواد رسانایی گرمایی فقط از طریق حرکت یونها یا مولکول میتواند انجام گیرد که فرآیند کندی است.
• جلای فلزی در یک بلور فلزی الکترونهای والانس به تمام اتمهای بلور وابسته بوده و خیلی تحرک دارند بنابراین میتوانند با جذب نور به ترازهای بالاتر منتقل شوند. وقتی این الکترونها به ترازهای پایینتر برمیگردند، نور تابش میکنند. جلای فلزات ناشی از این انتقالهای الکترونی است. یک جامد فلزی از ایجاد پیوند فلزی بین اتمهای آن ایجاد میشود. پیوند فلزی تنها از تاثیر متقابل اربیتالهای لایه والانس حاصل میشود و فاصله میان اتمها در یک بلور فلزی از روی همپوشانی اربیتالهای والانس تعیین میشود و اربیتالهای لایههای داخلی تاثیر متقابل قابل ملاحظهای در تعیین این فاصله ندارند.
مدل دریای الکترون تجسم سادهای از پیوند فلزی است.
در این مدل شبکه فلزی را میتوان بصورت ردیفهای منظم از یونهای مثبت فرض کرد که در دریایی از الکترونهای متحرک شناور نگه داشته شدهاند. در این مورد ممکن است که الکترونها مدتی در مجاورت کاتیون فلزی باقی بمانند، اما بطور دائم در میان دو کاتیون فلزی حبس نمیشوند و دائما در حال تحرک هستند. بر اساس مدل دریای الکترون قدرت پیوند فلزی با مقدار بار مثبتی که شبکه را اشغال کردهاند، بستگی مستقیم دارد.
در بلورهای فلزی بر خلاف بلورهای یونی مکان یونهای مثبت را میتوان بدون از هم پاشیدن بلور تغییر داد و این بعلت توزیع یکنواخت بار است که توسط الکترونهایی که حرکت آزادانه دارد تامین میشود. بلورهای فلزی به آسانی تغییر شکل میدهند. بیشتر فلزات دارای خاصیت چکش خواری ، تورق و مفتول شدن هستند.
ساختار بلوری فلزات
بلورهای فلزی معمولا دارای یکی از ساختارهای مکعبی مرکز پر ، مکعبی با وجوه مرکز پر و یا شش گوشه فشرده هستند. آرایش هندسی اتمها در بلورهای مکعبی با وجوه مرکز پر و شش گوشه فشرده چنان است که هر اتم دارای عدد کوئوردینانسیون 12 است. فضای خالی در این دو گروه بلور به میزان حداقل است.
ساختمان مکعبی مرکز پر نسبت به این ساختمانهای فشرده اندکی باز و عدد کوئوردینانس هر اتم 8 است. چگالی نسبتا زیاد اغلب فلزات را میتوان با توجه به ساختمان فشرده بلوری آنها توجیه کرد. معدودی از فلزات مانند منگنز و جیوه در این ساختارها قرار نمیگیرند. برخی از فلزات هم دارای چند شکل بلوری هستند مثلا کلسیم در شرایط مناسب ممکن است هر یک از سه ساختمان را داشته باشد.
هدف از جداسازی ، حذف مزاحمتها ، غلیظ کردن محلول مورد نظر و یا سایر موارد است. برای جداسازی از اختلاف در خصوصیات فیزیکی استفاده میشود، مثل فراریت ، حلالیت و ضریب تقسیم مواد__ و ... . در آنالیز و جداسازی مواد مختلف از تکنیکهای ویژهای برحسب نوع و ساختار مواد و مخلوطها استفاده میشود که برخی از آنها که معروف بوده و حائز اهمیت بیشتری هستند، در زیر میآوریم.
تبلور
هدف از تبلور ، جداسازی ناخالصی از اجسام جامد است. در این روش ، ابتدا جامد ناخالص را در یک حلال گرم حل میکنند، سپس محلول را صاف میکنند. ناخالصیها در فاز مایع باقی میمانند. اگر تبلور طی چند مرحله صورت گیرد، به آن تبلور جزء به جزء میگویند. در این روش انتخاب حلال از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر از تکنیک ذوب برای جداسازی ناخالصی از جامد استفاده شود، به آن تصفیه ذوب گویند.
این روش در جدا کردن ناخالصیهای ژرمانیم و اسید بتروییک کاربرد دارد. در این فرآیند ، ضریب تقسیم برابر با نسبت غلظت ناخالصی در فاز جامد به غلظت ناخالصی در فاز مایع است.
تقطیر
اگر هدف از تقطیر ، جداسازی یک مخلوط به اجزای بالا باشد، از تقطیر ساده برای جداسازی اجزاء استفاده میشود. اما اگر همه اجزاء فرار باشند، از تقطیر جزء به جزء برای جداسازی استفاده میشود. اگر یک مخلوط تولید آزئوتروپ کند، ( مثل آب و الکل) نمیتوان از روش تقطیر جزء به جزء ، اجزای آن را جدا کرد. برای جداسازی این مخلوط از روشهای تقطیر با بخار آب ، تقطیر در خلاء و تقطیر ناگهانی استفاده میکنند.
در تقطیر با بخار آب هیچگاه درجه حرارت تقطیر از نقطه جوش آب بیشتر نمیشود. ترکیباتی نظیر تولوئن ، اتیلن ، گلیسیرین و اسیدهای چرب از این طریق جدا میشوند. برای جلوگیری از تجزیه مایعاتی که دارای نقطه جوش بالایی هستند از تقطیر در خلاء استفاده میشود. با کاهش فشار ، نقطه جوش مایع کاهش پیدا میکند.
در تهیه آب آشامیدنی از آب دریا و تهیه آب مقطر نیروگاهها از تقطیر ناگهانی استفاده میشود. در این روش مایع بطور مداوم وارد و بخار بطور مداوم خارج میشود.
رسوب دادن
نوعی روش جداسازی است که اساس آن اختلاف حلالیت اجسام میباشد. یعنی جزیی که حلالیت کمتری دارد زودتر جدا میشود. با افزایش نیروی جاذبه سرعت تهنشین شدن افزایش پیدا میکند. عمل سانتریفوژ در واقع بر همین اساس است.
استخراج
اساس این روش ، اختلاف حلالیت یک جزء در دو حلال غیر قابل حل در یکدیگر است. اگر دو حلال غیر قابل استخراج ، مایع باشند، به این روش استخراج مایع ـ مایع گویند و اگر یک جسم جامد به وسیله یک حلال استخراج شود، به آن استخراج جامد ـ مایع گویند (مثل استخراج اسانسها ، عصارهها و روغن از دانههای گیاهی). عموما دو فاز مورد استفاده ، یکی آب است و دیگری یک حلال آلی.
مقداری از جسم در فاز آبی و مقداری نیز در فاز آلی میباشد. بازده استخراج با ضریب تقسیم نسبت مستقیم دارد. دوبار استخراج با حجم کمتر از حلال آلی همیشه موثر از یک بار استخراج با حجمی مساوی دو برابر حجم اول است. چون در حالت اول ، مقدار وزن ماده باقیمانده محلول در آب ، کمتر از حالت دوم خواهد بود.
کروماتوگرافی
اساس کروماتوگرافی ، جذب سطحی مواد و توزیع آنها در دو فاز میباشد. یکی از فازها ثابت و فاز دیگر متحرک است که نمونه مورد نظر در فاز متحرک جدا میشود. فاز ثابت یا جامد است و یا مایع و فاز متحرک یا مایع است و یا گاز . اگر فاز ثابت ، جامد و فاز متحرک ، مایع باشد، به آن کروماتوگرافی مایع ـ جامد ( LSC ) گویند. اگر فاز متحرک ، گاز و فاز ثابت ، جامد باشد، به آن کروماتوگرافی گاز - جامد ( GSC ) گویند. اگر فاز متحرک ، مایع و فاز ثابت نیز مایع باشد به آن کروماتوگرافی مایع ـ مایع ( LLC یا HPLC ) گویند و در نهایت اگر فاز متحرک ، گاز و فاز ثابت ، مایع باشد، به آن کروماتوگرافی گاز - مایع ( GLC یا VPC ) گویند.
در LSC ، جدا شدن بر اساس جذب سطحی یا تعریض یونها و یا تشکیل کمپلکس میباشد. در GSC اساس ، جداسازی جذب سطحی است. در LLC و GLC ، مواد بر اساس توزیع بین دو فاز جدا میشوند. پس کروماتوگرافی روشی برای جداسازی مخلوط بدلیل اختلاف تحرک آنها میباشد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 22 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
مکانیسم ایجاد گرما در جوشکاری گازی در نتیجه عمل احتراق گازهای قابل اشتعال است. صرفاً زمانی میتوان از عوارض سوء انفجار و حودث مربوطه به گازهای مورد استفاده در عملیات حرارتی، جوشکاری و برش فلزات رهائی جست که ویژگی و مشخصات آنها را بخوبی دانست و نکات ایمنی کار را رعایت نمود.
استیلن(C2H2) :
استیلن کوچکترین عضو خانواده آلکینها است. گاز استیلن نسبت به هوا مقداری سبکتر میباشد. این گاز بیرنگ بوده و بوی ویژه آنرا میتوان با وجود مقدار کم در محیط تشخیص داد. از آنجائیکه دمای شعله سوختن استیلن زیاد است. از این گاز برای بریدن قعطههای فلزی و جوشکاری استفاده میشود. این گاز براحتی با وجود یک دود غلیظ و یا در مقابل جرقه آتش قابل اشتعال میباشد. در هوا حجمی حدود 21 درصد از گاز استیلن شامل میشود که این میزان برای استعال آن کافی نیست. گاز استیلن بخوبی با هوا و اکسیژن مخلوط میشود و در این صورت در درجه حرارت بالا قابل اشتعال و انفجار میشود. قدرت اشتعالزائی مخلوط این گاز با اکسیژن خیلی بیشتر نسبت به مخلوط با هوا میباشد. این ویژگیهای استیلن در بروز حوادث انفجاری و آتشسوزیهای محیط کار نقش مهمی دارد.
برای تهیه استیلن آب را بر کربیدکلسیم تأثیر میدهند این روش هنوز در بعضی از کارگاههای جوشکاری قدیمی در محل کار انجام میشود.
گاز مایع:
برای اموری چون برش و گرمکردن فلزات از گازهای پروپان (C3H8) ، بوتان (C4H10) و یا مخلوطی از آنها استفاده میشود. این گازها از هوا سنگینتر بوده و لازم است که در زیرزمینها و سطوح پائینتر از سطح زمین تهویه مصنوعی قرار داده شود تا از تجمع آنها وخطر احتراق و کاهش حجم اکسیژن هوا پیشگیری شود. مخلوط بیش از نسبت 2 درصد این گازها با هوا احتمال آتشسوزی و احتراق را دارد. این گازها تقریباً بدون بو هستند و بدین لحاظ ممکن اسن مقدار زیاد آنها در محیط بدون توجه و علامتی باشند.
گاز طبیعی:
گاز طبیعی نیز میزان فراوان در مراکز صنعتی کاربرد دارد. این گاز مخلوطی است از متان(CH4) ازت، بوتان، دیاکسیدکربن، سولفید هیدروژن.
گاز طبیعی از طریق لولههای هدایتی انتقال داده میشود و تجمع آن در محیط میتواند منجر به انفجار و حریق گردد. گاز طبیعی خالص بدون بو بوده و لیکن موادی که غالباً به آن اضافه میشود برای کسانی که به این محیطها وارد میشوند وجود آنرا در محیط حس میکنند.
اکسیژن:
گاز اکسیژن مقداری از هوا سنگینتر میباشد. اکسیژن به تنهایی قابل اشتعال نمیباشد. اما وجود آن برای انجام عمل آتش ضروری است. میزان اکسیژن موجود در هوا حدوداً 21 درصد میباشد. از آنجا که خیلی از گازها با میزان غلظت بیشتر اکسیژن موجود در هوا قابل اشتعال میگردند. مجاز به استفاده از این گاز برای تهویه و بهبود هوای محیط نمیباشد. اکسیژن خالص میتواند باعث سوختگی روغنها و چربیها گردد و در محیطهای کاری که این مواد وجود دارد استفاده از گاز اکسیژن خالص مجاز نمیباشد و یا لازم است که فاصله کاربرد دور از همدیگر بوده و تهویه مناسبت درمحل نصب باشد.
کپسولهای گاز:
گازهای مختلف مورد استفاده جوشکاری و برش در کپسولهائ تحت فشار ذخیره میگردند. بدین طریق میتوان گازها را بطور مطمئن و اقتصادی حمل و نقل و در مراکز مورد نظر استفاده نمود.
کلیه کپسولهای اکسیژن گازهای تحت فشار و گازهای قابل اشتعال بایستی بر مبنای معیارها و مقررات مربوطه پر، نگهداری و مورد استفاده قرار گیرند. برروی درب پوش این کپسولها لازم است که نوع گاز، میزان تحت فشار گاز، و زمان کنترل آنها بطور واضح ذکر شدهباشد.
به جهت تشخیص نوع گاز موجود در کپسولها لازم است رنگ آنها متمایز از یکدیگر بوده و بر مبنای معیارهای زیر باشند:
کپسولهای حاوی اکسیژن به رنگ آبی
کپسولهای حاوی استیلن برنگ زرد
کپسولهای حاوی دیگر گازهای قابل اشتعال برنگ قرمز
کپسولهای حاوی هوای فشرده و گازهای غیرقابل اشتعال برنگ خاکستری
چگونگی قرارگرفتن و بستن رگراتورهای کپسولهای گازی نیز برحسب نوع گاز موجود در آنها اصولاً بایستی متفاوت از یکدیگر باشد. بطوریکه:
رگلاتورهای کپسولهای حاوی استیلن بصورت افقی و فشاری درمحل قرار میگیرد.( بعضی از انواع قدیمی آنها چپگرد میباشد.)
رگلاتورهای کپسولهای حاوی بقیه گازهای قابل اشتعال بصورت چرخش به چپ در محل بسته میشوند.
رگلاتورهای کپسولهای حاوی اکسیژن هوای فشرده و گازهای غیرقابل اشتعال بصورت چرخش به راست در محل بسته میشوند.
محتوای گاز کپسولها
میزان حجم فشار گازهای مختلف در کپسولهای اختصاصی برحسب اندازه کپسولها و میزان فشاری که تحت آن پرشدهاست، مشخص میشود، بر این اساس:
=Q میزان حجم فشارگاز موجود در کپسول برحسب لیتر (lit)
=P میزان ظرفیت کپسول برحسب لیتر(Lit )
=V میزان فشاری که برای پرکردن گاز درکپسول استفاده شدهاست برحسب بار (bar) میباشد
( هر بار مساوی 22/14) پوند بر اینچ مربع).
بطور مثال:
قطر داخلی کپسولهای اکسیژن برای کاربردهای جوشکاری حدود 204 میلیمتر ضخامت جداره آن 75/8 میلیمتر و ارتفاعش 180 میلیمتر میرسد که گنجایش داخلی این کپسولها در شرایط عادی حدود 50 لیتر خواهدبود ولیکن چنانچه با فشاری حدود 200 بار در دمای 20 درجه سانتیگراد پر شون میزان اکسیژن موجود در آنها 10000 لیتر( 10 مترمکعب) خواهد بود.
گاز موجود در کپسول اکسیژن =50 * 200-10000 لیتر – 10متر مکعب
ضخامت دیواره کپسولهای استیلن حدود 4 تا 5 میلیمتر و ارتفاع 1029 میلیمتر است. این کپسولها برای امور جوشکاری حدوداً 40 لیتری میباشند. قسمت داخلی کپسولهای استیلن متخلخل بوده تا بدین طریق امکان ذخیره و شارژکردن گاز بهتر و انجام کار ایمن باشد و علاوه بر آن لازم است حلالی(معمولاً استیلن CH3COCH3 ) به آن اضافه گردد. بطور معمول هر کپسول استیلن حدود 10 لیتر استن دارد و فشار گاز کپسولهای استیلن حدود 18 بار دردمای 15 درجه سانتیگراد است و در هر کپسول 40 لیتری حدود 7210 لیتر استیلن در دمای 15 درجه سانتیگراد دارد.
از هر کپسول استیلن مجاز به تخلیه و استفاده از گاز آن در کوتاه مدت 1000 متر در ساعت و حداکثرمجاز به استفاده تا 600 تا 700 لیتر در ساعت از آن میباشد. چنانچه نیاز به مقادیر فراوانتری از این گاز میباشد لازم است که از طریق سیستم پست مرکزی تأمین گردد.
نگهداری و جابجایی کپسولهای گاز
در نگهداری و جابجائی کپسولهای گاز لازم است به جهت حفظ ایمنی افراد و پیشگیری از بروز خطرات احتمالی با توجه به ویژگیهای آنها نکات زیر مراعات گردد:
درحمل کپسولهای گاز نبایستی آنها را به زمین انداخت و یا برروی زمین غلطانید ( خصوصاً در یخبندان)
اجسام نوکتیز میتواند در ایجاد آسیب به بدنه کپسولها و کاهش مقاومت آنها بنماید. بنابراین دقت شود که هیچگاه از آنها برای ابزار حمل و نقل و غلتک استفاده نشود.
جابجائی کپسولها بوسیله انتقالدهندههای مغناطیسی ممنوع است و در استفاده از ارابه و چرخها مناسب لازم است که بدرستی و محکم در محل قرار گرفته شدهباشند. بهترین وسیله حمل کپسولهای گاز وانتهای اختصاصی سرپوشیده است.
در جابجایئ کپسولها لازم است که دربپوش آنها گذاشته شدهباشد( به جهت پیشگیری از ایجاد آسیب به مانومتر)
کپسولها را نباید در محلهای باز و مکانهائی که گرم میباشد قرار داد. در این شرایط احتمال افزایش فشار داخل آنها وجود دارد.
کپسولهای حاوی استیلن و گازهای قابل اشتعال دیگر لازم است که در محلی مناسب نگهداری شوند.
محل نگهداری کپسولها نبایستی در مکانها و قسمتهای زیر باشد:
- مسیرهای تردد افراد و ماشینها
- راههای خروجی نجات و پلههای فرار
- پارکینگ خودروها و در مسیر پلهها
- در نزدیکی موادی که بفوریت قابل اشتعال میباشند.
- داخل فضای کاری و یا زیستی افراد
• حداکثر هر 3 سال یکبار و بصورت موردی کپسولها را از نظر فنی مورد بازرسی و کارشناسی قرار داده شود و از سالم و کارابودن آنها اطمینان حاصل شود.
• قراردادن کپسولها برروی زمین از قسمت پایه و بصورت کاملاً عمودی باشد.
شلنگها و مشعلهای گاز حداقل 40 سانتیمتر از پایه کپسول بالاتر قرارداده شود.
• کپسولهای مورد استفاده در محل کاری بایستی بطور مناسب با زنجیر به دیوار ثابت شود تا از افتادن اتفاقی آنها جلوگیری شود.
• لازم است چیدن کپسولها بطور مرتب بوده و در صورتیکه دارای انواع مختلف میباشد آنها را بطور مجزا از یکدیگر انبار نمود.
بهتر است محل نگهداری کپسولهای خالی و پر از یکدیگر مجزا باشد.
• انبارهای نگهداری کپسولهای گاز دارای تهویه مناسب باشد.
استعمال دخانیات و ایجاد آتش و قراردادن شعلههای آتش باز در این محلها اکیداً ممنوع است.
• حداکثر استفاده از روشنائی طبیعی در انبار کپسولهای جوشکاری و برش بشود و تأمین روشنائی آن با یک سیستم بودن خطر( بدون جرقه الکتریکی) صورت پذیرد.
• نبایستی در شعاع حداقل 3 متری کپسولهای حاوی استیلن و 1 متری دیگر سیلندرهای گازهای مورد استفاده در جوشکاری و برش. شعله آتش باز و یا موادیکه براحتی قابل اشتعال میباشند وجود داشته باشد.
• انبار نگهداری کپسولهای گاز طوری باشد که براحتی امکانبارگیری و تخلیه سریع و ایمن آنها میسر بوده و احتمال آسیب مکانیکی و جراحت در محل برای افراد باشد.
خطرات سلامتی و حوادث در جوشکاری برش عملیات حرارتی با گاز
علاوه بر خطرات سلامتی و حوادث کاری رایج در محیط کار جوشکاری برش و عملیات حرارتی با گاز خطرات ویژهای بر ارگانهای داخلی، چشم، و گوش نیز میتواند در پی داشته باشد. چنانچه نتوان بطور کامل این خطرات را از نظر تکنیکی مرتفع نمود. لازم است که از سیستمهای محافظتی استفاده نمود و کاربر مجهز به محافظتها و پوششهای ایمنی فردی مناسب باشد.
اثرات مخرب گازها و دودناشی از سوخت آنها
نیتروژن و گاز خفهکننده اکسید ازت از مهمترین گازهائی است که در امور جوشکاری برش و عملیات حرارتی با گاز برروی سیستم تنفسی تأثیر منفی میگذارند و استنشاق آنها میتواند حتی بمیزان کم منجر به بیماریهای تنفسی گردد.
این گازها از سطوح داغ، مواد مذاب، و محل جوشکاری متصاعد میشوند.
از آنجا که بروز علائم و نشانههای بیماری ناشی از استنشاق این گازها دیررس میباشد لازم است که از کاربران بطور دورهای( برحسب مورد و حداکث هر 2 سال یکبار) تست کار ریوی و معاینات طبی انجام پذیرد.
علائمی چون: سرفههای تحریککننده، تنگی نفس، سرگیجه، حال تهوع و درد سینه میتواند نشاندهنده ابتلا به چنین بیماریهای سیستم تنفسی ناشی از کار جوشکاری و برش در مسمومیت با گاز باشد. چنانچه این علائم در حین کاز برای کاربر اتفاق افتاد لازم است ضمن قطع کار و استراحت در محیطی با هوای تازه، او را به مرکز درمانی مجهز اعزام نمود. و اگر مسمومیت با گاز شدید بوده و منجر به قطع تنفسثی کاربر گردیده است انجام عملیات احیاء و دادن تنفس مصنوعی توسط افراد آموزش دیده و مجرب ضروری است.
بروز علائم و نشانههای اختلالات تنفسی در افرادی که کار جوشکاری و برش گازی را در محیطهای کاری تنگ و فضاهای بسته انجام میدهند، ظهور بیشتری دارد. مگر اینکه تهویه مناسب درمحل نصب شدهباشد و گازهای مخرب را بخوبی از محل کاری آنها خارج نمود.
بیماری سلیکوزیس یک اختلال شدید در جریان هوای ریهها و تبادل اکسیژن بین کیسههای هوائی با مویرگهای خونی است. این بیماری در کسانی که در معادن و محیطهای پرگردو غبار کار میکنند بیشتر دیده میشود. تحقیقات نشان میدهد که همچنین در کسانی که عملیات جوشکاری و برش انجام میدهند و استعمال دخانیات دارند احتمال بروز سایکوزیس و دیگر اختلالان تنفسی به مراتب بیشتر میباشد.
تهویه مطبوع
درمحیطهای کاری که عملیات جوشکاری گرمائی و برش فلزات انجام میشود لازم است به جهت پیشگیری از بروز اختلالات ریوی برحسب شرایط و محیط کاری اقدامات تکنیکی مناسب در جهت خارجکردن آلودهکنندههای هوا و مطلوب نگهداشتن هوای محیط کار بعمل آید این اقدامات میتواند شامل موارد زیر باشد:
• بازنگهداشتن دربهای محل کار و انجام تهویه طبیعی
• قراردادن فنهای مکنده مناسب در نزدیکی محل کار
• نصب سیستمهای تهویه در محل کاری( این سیستمها هوای محیط را گرفته گردو غبار آنرا تصفیه و با تنظیم درجه حرارت و رطوبت مناسب آنرا به محل کار باز میگرداند)
• ادغامی از موارد فوق
درزمانی که جوشکار یا برشکار با مقدار سطح مواد داغ و مذاب فراوانی سروکار دارد علاوه بر اقدامات تکنیکی و استفاده از وسایل و تجهیزات محافظت فردی کاهش زمان کاری و تغییر محل کاری یکی از اقدامات احتیاطی است.
همیشه زمانیکه اقدامات تکنیکی در جهت تهویه خوب و مطلوب نگهداشتن محیط کار کفایت ننماید لازم است که کلیه افراد درگیر خطر مبتلا به بیماریهای ریوی( در کارهای جوشکاری، گرمائی و برش) از ماسک محافظتی مناسب و یا کپسول حاوی. حاوی فشرده استفاده نمایند. توجه به این مهم در فضاهائی که تنگ میباشد( کمتر از 10 مترمربع) و داخل چاهها و معادن از اهمیت ویژهای برخوردار است.
ماسکهای محافظتی دارای انواع مختلف بوده بعضی صرفاً مقداری از ورود گرد و غبار را میگیرند و بعضی عمل فیلترهنمودن و تصفیه هوا را انجام میدهند. کاربرد آنها بستگی به میزان حجم آلودگی و نوع گاز مخرب موجود در محل دارد. این ماسکها برحسب ویژگی آنها دارای رنگهای متمایز از یکدیگر هستند بطور مثال ماسکی که در محیط با آلودگی گاز نیتروز و اکسید روی استفاده میشود برنگ آبی و سفید همراه بافیلتر است.
علاوه بر اینکه ماسکها بایستی قادر باشند میزانی از آلودگی را وارد سیستم تنفسی ننمایند لازم است که از جنس مرغوب و مناسب باشند تا ایجاد ناراحتی و حساسیتی در کاربر آن نیز ننمایند.
تولیدکنندگان ماسکهای تنفسی باید ضمن ارائه توضیحات لازم از میزان کارائی و زمان تعوییض فیلترها چگونگی کاربرد و نگهداری و محافظت از آنها را برای مصرفکننده نیز مشخص کرده باشند.
یکی از حوادث رایج و اختصاصی در جوشکاری و برش پرتاب اجسام خارجی و براده به اندامهاست که در این میان ورود آنها به چشم کاربران در زمانی که از عینک و یا ماسک محافظتی مناسب استفاده نمیکنند به فراوانی دیده شدهاست.
اشعه و محافظت از چشمها
درکار جوشکاری عملیات حرارتی و برش با گاز اشعههای ماورای بنفش و مادون قرمز تولید میشود. میزان نور محل جوشکاری منجر به اختلال در دید شده، اشعه ماورای بنفش بدنبال سوختگی در چشم، باعث درد چشمها میشود و اشعه مادون قرمز میتواند منجر به حالتی مرسوم به« برقزدگی» چشم گردد که اگر چه میزان و شدت آسیب این اشعهها در جوشکاری با گاز کمتر از جوشکاری در قوس الکتریکی است ولیکن در مدت زمان طولانی و یا بدون استفاده از عینک و ماسک محافظ میتواند منجر به ناراحتی و آسیب چشمها گردد.
برای پیشگیری از آسیبهای ناشی از اشعههای حین جوشکاری و برش با گاز و پیشگیری از ورود براده و اجسام خارجی به چشمها لازم است که فرد عینک مخصوص( با محافظتهای طرفین) بگذارد و یا از ماسک محافظتی استفاده نماید. این عینکها برحسب میزان محافظتی آنها دارای شمارههای 1 تا 7 هستند افرادیکه مستقیماً کار جوش و برش را انجام میدهند لازم شماره 4 تا 7 و دیگر افراد که بطور مستقیم در ارتباط هستند شمارهها 1 تا 4 را بر چشم خود بگذارند.
عینک محافظ چشمی برای امور جوشکاری و برش با گاز
تولیدکنندگان عینکهای محافظتی چشمها برای امور جوشکاری و برش با گاز لازم است که ضمن ارائه توضیحاتی درخصوص مشخصات و چگونگی کاربرد آنها همچنین برروی دسته عینکها علامت شرکت شماره محافظتی و اندازه آنها را نیز حک کردهباشند.
علاوه بر رعایت نکات ایمنی در حین کار و اقدامات تکنیکی و محافظتی لازم در جهت پیشگیری از بروز بیماریها و حوادث چشمی لازم است که کلیه افرادی که با امور جوشکاری، گرمائی و برش گازی سروکار دارند بصورت موردی و حداکثر هر 3 سال یکبار چشمهای آنها مورد معاینه پزشک قرار گیرد.
سروصدا و محافظت از گوشها
سروصدا عبارت است از امواج صوتی که میتواند در انسان ایجاد ناراحتی جسمی و روحی و کاهش تمرکز و یا اختلال در شنوایی بنماید. اثرات آن خستگی به شدت آن و مدت زمانی است که فرد در آن محیط در تماس میباشد.
اختلال در شنوائی بیش از 15 درصد بیماریهای شغلی را شامل میشود که این اختلال عمدتاً بدنبال کار در محیطهای پرسروصدا و عدم بکارگیری وسایل محافظت فردی مناسب و یا کمی آشنایی و سطح آموزشی افراد درگیر با عامل سروصدا در محیط کار عواقب و چگونگی کنترل آن میباشد .
اثرات تخریبی سروصدا در اکثر موارد تدریجی میباشد و چه بسا که فرد درگیر خود متوجه اختلال ایجاد شده نشود. بنابراین لازم است که میزان صدای محیطکاری و ابزار تولیدکننده سروصدا مورد ارزیابی قرارگیرد. و اقدامات پیشگیری کننده از بروز عوارض حاد و مزمن آن بعمل آید.
اگر چه با سیستمهای جدید میزان تولید سروصدا در کارگاههای آهنگری کاهش چشمگیر یافته است ولی هنوز هستند کارگاههائی که میزان سروصدا بیش اط 90 دسیبل دارند در این موارد اولین اقدام تغییر و اصلاح شگردهای تکنیکی و چگونگی چرخش کار است( تفکیک محیط کار پرسروصدا با محل کاری افرادی که الزاماً نبایستی در آن محیط باشند) چنانچه هنوز میزان سروصدای محیط کاری آزاردهنده و بالا است و نمیتوان میزان سروصدای محیط کاری را به زیر 85 دسیبل رساند لازم است که ضمن استفاده از محافظتهای گوشی ساعت کار افراد درگیر خطر را نیز کاهش داد.
وسایل محافظتی از گوش در محیطهای پرسروصدا دارای انواع: داخل مجاری گوشی و کپسولی میباشند.
علاوه بر رعایت نکات ایمنی حین کار و اقدامات تکنیکی و محافظتی لازم در جهت پیشگیری از بروز کمشنوائی و اختلالات گوش لازم است که کلیه افرادی که با امور جوشکاری گرمائی فلزات و برش گازی سروکار دارند بصورت موردی و حداکثر هر 3 سال یکبار گوشهای آنها توسط پزشک متخصص گوش مورد معاینه قرار گیرد.
هدف از انجام معاینه گوش تشخیص زودهنگام اختلالات شنوائی و پیشگیری از پیشرفت اینگونه اختلالات در محیطهای پرسروصدا است.
دیگر تجهیزات محافظتی
از آنجا که افتادن و پرشدگی اجسام و ایجاد ضربه به سر درکارگاههای جوشکاری گرمائی فلزات و برش از خطرات رایج میباشد استفاده از کلاههای ایمنی برای کلیه افرادی که در این محیطها اشتغال دارند امری است ضروری رعایت این مهم برای آنهائی که در امور ساختمانی و مونتاژ اشتغال دارند دارای اهمیت بیشتری است.
دستها آسیبترین ارگانها در کاربرد از آنهاست. آمار حوادث ناشی از کار در کارخانههای فولادسازی نشان دادهاست که دستها نسبت به دیگر اندامها بیشتر در معرض آسیبپذیری و خطر میباشند( 38 درصد) درجهت کاهش این میزان در کلیه کسانی که در امور جوشکاری گرمائی فلزات و برش اشتغال دارند. لازم است که ضمن رعایت نکات مهندسی عوامل انسانی( ارگونومی کار) دستکشهای محافظتی چرمی مناسب برای پیشگیری از بروز جراحت و سوختگی بدست نمایند.
لباس کار افرادی که در امور جوشکاری گرمائی فلزات و برش اشتغال دارند بایستی ضمن راحتی بفوریت قابل اشتعال نیوده و آغشته به روغن و چربیها نباشد. داشتن پیشبند با جنس چرمی مناسب و بلند برای این منظور ضروری است. توحه به این مهم در پیشگیری از بروز آتشسوزیهای حین کار در فضاهای کاری تنگ از اهمیت ویژهای برخوردار است.
آموزشهای خود مراقبتی در محافظت از پا بایستی بصورت مدون و دورهای بود و کارفرمایان از اینکه کلیه نیروهای کاری آشنایی کامل به نکات محافظتی مربوطه دارند اطمینان حاصل نمایند.
عناوین آموزشی در محافظت از پاها عبارتند از: اهمیت مراقبت و محافظت از پاها، میزان بروز حوادث و بیماریهای ناشی از کار بر روی پاها، عوامل خطر احتمالی در محلهای کاری، چگونگی مقابله با خطرات احتمالی انتخاب نوع کفش مناسب کار، و نکات ویژه برای بیماران مبتلا به دیابت اختلالات خونی و عصبی در مراقبت از پاها.
در امور جوشکاری گرمائی فلزات و برش، کم و بیش خطراتی چون: ورود اجسام نوکتیز، افتادن بار و وزنه برروی پاها و گیرکردن در فضاهاه بین دستگاهها و تجهیزات وجود دارد. بنابراین پوشش کفشهای ایمنی برای این افراد امری است ضروری. کفش ایمنی توصیه شده برای این منظور. با علامت اختصاصی P بوده دارای محافظ فلزی برای انگشتان پاست و تا میزان 100 ژول فشار و ضربه مقاوم میباشد.
همه ساله جراحت و آسیبهای وارده بر پاها 15 تا 18 درصد حوادث کاری را شامل میشود بنابراین توجه به کاهش تعداد آنها بایستی درسرلوحه کار مدیران با اجرای دستورالعملها و تکنیکهای کارگاهی قرار گیرد. یکی از وظایف مدیران و کارفرمایان در اختیار قراردادن کفشهای محافظتی و مناسب برای مشاغل مختلف براساس قوانین کاری است.
در محیطهای کاری قبل از هر چیز لازم است که شرایط ایجاد خطر برای پاها بررسی و تشخیص داده شود. سپس خطر را از محل برطرف نموده و چنانچه هنوز این احتمال وجود دارد دستور استفاده از کفشهای مناسب اجرا میگردد و آنوقت افراد درگیر به جهت اطمینان از رسیدن حفظ سلامت پاها در محیط کار مورد ارزیابی مجدد قرار میگیرند.
در بررسی خطر احتمالی برای پاها اطلاعاتی از جمله نوع خطر، چگونگی و میزان خطر، مدت زمانیکه خطر در محل وجود دارد و چه کسانی درگیر احتمالی هستند جمعآوری میشود.
خطرات احتمالی برای پاها در محیطهای کاری عبارتند از انواعی چون: ورود اجسام نوکتیز و خارجی، افتادن وزنه و باری برروی آنها، گیرکردن در فضاهای بین دستگاهها و تجهیزات تغییر شکل در پاها به لحاظ استفاده نمودن از کفشهای نامناسب از نظر اندازه و جنس. عفونت در پاها بدنبال رعایت ننمودن نکات بهداشتی و شستشونکردن پاها بصورت روزانه و درد در عضلات و مفصل پاها بدنبال قرارگرفتن آنها در آب و رطوبت بمدت طولانی.
شاغلین مبتلا به بیماریهای دیابت و اختلالات خونی و حسی عصبی بیش از دیگر افراد در محیطهای کاری مستعد به جراحت و اختلالات ایجاد شده در پاها هستند. و ارائه آموزشهای خود مراقبتی در این افراد از اهیمت بیشتری برخوردار است.
در تصویر زیر فرد شاغل در قسمت نظارت بر دستگاه برشکاری مجهز به وسایل و تجهیزات فردی کامل( گوشی محافظتی ، عینک محافظتی، لباس کار و پیشبند چرمی دستکش چرمی و کفش ایمنی) نشان داده شدهاست:
محافظت درمقابل آتشسوزی و انفجار
از آنجا که امور جوشکاری گرمائی فلزات و برش گازی با گازهای قابل اشتعال و آتش سروکار دارد. احتمال آتشسوزی و احتراق و حتی انفجار در محل کاری وجود دارد بدین جهت توجه به دستورالعملهای کاری و رعایت نکات پیشگیری کننده در بروز این حوادث از اهیمت ویژهای برخوردار است.
جوشکاری با گاز در محیطهای تنگ و بسته
منظور از محیطهای کاری تنگ و بسته شرایط کاری است که بمیزان کافی جریان همای طبیعی وجود ندارد و یا حجم هوای محیط کار کمتر از 100 مترمکعب میباشد و یا ابعاد طول، عرض، ارتفاع، و قطر محل کاری کمتر از 2 متر است. این محیط کاری میتواند در داخل زیر زمینها، کانالها،منبعها و لولهها، کشتیها و یا در معادن باشد.
در این شرایط ممکن است خطرات زیر در انجام جوشکاری وجود داشته باشد:
• افزایش میزان اکسیژن هوا درمحیط کار
• افزایش میزان گازهای آتشزا از جمله گاز استیلن در محیط کار
• افزایش گانها و دودهای مضر برای سلامتی از جمله گاز نیتروژن و گازهای متصاعدشده دیگر از فلزات ضمن انجام عملیات حرارتی
• کاهش میزان اکسیژن هوا برای انجام تنفس در محیط کار
زمانیکه جوشکار برای خنککردن. پاکنمودن آلودهگیهای لباس خود و با تهویه بهتر از گاز اکسیژن استفاده میکند. ایجاد سوختگی و انفجار بوفور دیده شدهاست.
میزان حجم اکسیژن هوا حدود 21 درصد است و این گاز مقداری از هوا سنگینتر بوده و زمانی که این میزان بدلایل مختلف افزایش یابد احتمال آتشسوزی و یا احتراق( خصوصاً در سطوح پائینی ) افزایش مییابد.
چنانچه کاز استیلن و یا گازهای قابل اشتعال دیگر مورد استفاده در جوشکاری به دلایلی از جمله پارگی و نقص شلنگها و ارتباطات مورد استفاده( از منبع تا مشعل) به هوای محیط کار نشت نماید. زمینه ایجاد حریق و انفجار ایجاد میشود این شرایط خطر در محلهای کاری تنگ و بسته به کرات دیده شدهاست.
بهترین شرایط برای پیشگیری از ایجاد حریق و انفجار در جوشکاری گرمائی فلزا و برش گازی نصب و بهرهگیری از سیستم تهویه مناسب( خارجسازی هوای محیط کار و ورود هوای تازه بمحل) است. سیستمهای تهویه نصب شده در این محلها بایستی از نظر قدرت کارآئی متناسب بوده و در عین حال ایجاد جرقه در محل را ننمایند زیرا که در شرایطی که اکسیژن زیاد و گازهای قابل اشتعال در محل وجود ندارد فقط کافی است که جرقهای برای ایجاد آتشسوزی و انفجار ایجاد شود.
یکی از نکات آموزشی دورهای که برای افرادی که با گازهای قابل اشتعال سروکار دارند چگونگی پیشگیری از ایجاد حریق و انفجار است بررسی علت بروز اینگونه حوادث نشان دادهاست که تماماً تجربه شدهاند و فقط کافی است که از تجارب مستندشده استفاده علمی و کاربردی بعمل آید.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 44 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
مقدمه
تفسیر چیست؟
تفسیر در لغت به معنای برگرفتن نقاب از چهره است.
مگو تو آن که نور و کلام مبین است نقابی بر چهره دارد که از آن برگیریم؟
نه، نقابی قرآن ندارد این ما هستیم که باید نقاب از چهره جان برگیریم و پرده از دیده عقل و هوش خود کنار زنیم تا مفاهیم قرآن را دریابیم و روح آن را دریابیم. از سوی دیگر قرآن تنها یک چهره ندارد، یک چهره عمومی دارد که برای همه گشاده است، و نور مبین است و رمز هدایت خلق!
این چهره ها که در لسان احادیث «بطنون» قرآن نامیده شدند برهمه کس تجلی نمی کنند و یا صحیحش را همه چشم ها قدرت دیدن آن را ندارد و تفسیر کمک می کند که حجاب ها کنار برود و به ما شایستگی دید دهد.
ویژگی های سوره ی حمد
این سوره در میان سوره های قرآن درخشش فوق العاده ای دارد که از مزایای زیر سرچشمه می گیرد:
1- آهنگ این سوره 2- سوره حمد، اساس قرآن است 3- سوره حمد، افتخار بزرگ پیامبر
4- تأکید بر تلاوت این سوره
محتوای این سوره
این سوره 7 آیه دارد و هر کدام اشاره به یک مطلب مهم می کند:
«بسم الله» سر آغازی است برای هر کار و استمداد از ذات پاک خدا را به هنگام شروع در هر کار به ما می آموزد.
«الحمد لله رب العالمین» درسی است از همه ی بازگشت های نعمت و تربیت همه ی موجودات و توجه به این حقیقت که همه این مواهب از ذات پاکش سرچشمه می گیرد.
« الرحمن الرحیم» این نکته را بازگو می کند که اساس خلقت و تربیت و حاکمیت او بر پایه ی رحمت و رحمانیت است و محور اصلی نظام تربیتی جهان را همین اصل تشکیل می دهد.
«مالک یوم الدین» توجهی است به معاد و سرای پاداش اعمال و حاکمیت خداوند بر آن دادگاه عظیم.
«ایاک نعبد و ایاک نستعین» توحید در عبادت و توحید در نقطه ی اتکاء انسان ها را بیان می کند.
« اهدنا الصراط المستقیم» بیانگر نیاز و عشق بندگان به مسأله ی هدایت و نیز توجهی است به این حقیقت که هدایت ها همه از سوی او است!
سرانجام آخرین آیه ی این سوره، ترسیم واضح و روشنی است از صراط مستقیم راه کسانی است که مشمول نعمت های او شده اند، و از راه مغضوبین و گمراهان جدا است.و از یک نظر این سوره به دو بخش تقسیم می شود. بخشی از حمد و ثنای خدا سخن می گوید و بخشی از نیازهای بنده.
چنان که در «عیون اخبار الرضا» علیه السلام در حدیثی از پیامبر (ص) می خوانیم:
خداوند متعال چنین فرموده: من سوره ی حمد را میان خود و بنده ام تقسیم کردم، نیمی از آن برای من و نیمی از آن برای بنده ی من است، و بنده ی من حق دارد هر چه را می خواهد از من بخواهد:
هنگامی که بنده می گوید:«بسم الله الرحمن الرحیم» خداوند بزرگ می فرماید بنده ام به نام من آغاز کرد و بر من است که کارهای او را به آخر برسانم و در همه حال او را پر برکت کنم و هنگامی که می گوید : «الحمدلله رب العالمین» خداوند بزرگ می گوید بنده ام مرا حمد و ستایش کرد و دانست نعمت هایی که دارد از ناحیه ی من است، و بلاها را نیز من از او دور کردم، گواه باشید که من نعمت های سرای آخرت را بر نعمت های دنیای او می افزاییم و بلاهای آن جهان را نیز از او دفع می کنم، همانگونه که بلاهای دنیا را دفع کردم.
و هنگامی که می گوید «الرحمن الرحیم» خداوند می گوید: بنده ام گواهی داد که من رحمان و رحیم، گواه باشید بهره ی او را از رحمتم فراوان می کنم و سهم او را از عطایم افزون می سازم و هنگامی که می گوید «مالک یوم الدین» او می فرماید: گواه باشید همانگونه که او حاکمیت و مالکیت روز جزا را از آن من می دانست، من در روز حساب، حسابش را آسان می کنم، حسناتش را می پذیرم و از سیئاتش صرف نظر می کنم.
و هنگامی که می گوید« ایاک نعبد» خداوند بزرگ می گوید بنده ام راست می گوید، تنها مرا پرستش می کند، من شما را گواه می گیرم بر این عبادت خالص ثوابی به او می دهم که همه ی کسانی که مخالف این بودند به حال او غبطه خوردند.
و هنگامی که می گوید «ایاک نستعین» خدا می گوید: بنده ام از من یاری جسته و تنها به من پناه آورده، گواه باشید من او را در کارهایش کمک می کنم، در سختی ها به فریادش می رسم و در روز پریشانی دستش را می گیرم.
و هنگامی که می گوید « اهدنا الصراط المستقیم ........» تا آخر سوره. خداوند می گوید این خواسته ی بنده ام برآورده است و او هرچه می خواهد از من بخواهد که من اجابت خواهم کرد آنچه امید دارد، به او می بخشم و از آنچه بیم دارد ایمنش می سازم.
تفسیر:
1- بسم الله الرحمن الرحیم
میان همه ی مردم جهان رسم است که هر کار مهم و پردازشی را به نام بزرگی از بزرگان آغاز می کنند و نخستین کلنگ هر مؤسسه ارزنده ای را به نام کسی که مورد علاقه ی آن هاست بر زمین می زنند، یعنی آن کار را با آن شخصیت مورد نظر از آغاز ارتباط می دهند.
ولی آیا بهتر نیست که برای پاینده بودن یک برنامه و جاوید ماندن یک تشکیلات، آن را به وجود پایدار و جاودانی ارتباط دهیم که فنا در ذات او راه ندارد، چرا که همه ی وجودهای این جهان به سوی کهنگی و زوال می روند، تنها چیزی باقی می ماند که با آن ذات لایزال بستگی دارد.
اگر نامی از پیامبران و انبیاء باقی است به علت پیوندشان با خدا و عدالت و حقیقت است که کهنگی در آن راه ندارد، و اگر فی المثل اسمی از «حاتم» بر سر زبان ها است به خاطر همبستگیش با سخاوت است که زوال ناپذیر است.
از میان تمام وجودها آن که ازلی و ابدی است تنها ذات پاک خداست و به همین دلیل باید همه چیز و هرکاری را با نام او آغاز کرد و در سایه ی او قرار داد و از او استمداد نمود لذا در نخستین آیه ی قرآن می گوییم « به نام خداوند بخشنده ی بخشایشگر »
این کار نباید تنها از نظر اسم و صورت باشد، بلکه باید از نظر واقعیت و معنی با او پیوند داشته باشد، چرا که این ارتباط آن را در مسیر صحیح قرار می دهد و از هرگونه انحراف باز می دارد و به همین دلیل چنین کاری حتماً به پایان می رسد و پربرکت است.
به همین دلیل در حدیث معروفی از پیامبر(ص) می خوانیم: کل امر ذی بال لم یذکر فیه اسم الله فهو ابتر:«هرکار مهمی که بدون نام خدا شروع شود، بی فرجام است»
امیرالمؤمنین علی (ع) پس از نقل این حدیث اضافه می کند «انسان هرکاری را که می خواهد انجام دهد باید بسم الله بگوید یعنی با نام خدا این عمل را شروع می کنم و هر عملی که با نام خدا شروع شود خجسته و مبارک است و نیز می بینیم که امام محمد باقر (ع) می فرماید:«سزاوار است هنگامی که کاری را شروع می کنیم چه کوچک باشد چه بزرگ، بسم الله بگوییم تا پربرکت و میمون باشد».
کوتاه سخن این که پایداری و بقای عمل بسته به ارتباطی است که با خدا دارد.
به همین مناسبت خداوند بزرگ در نخستین آیات که به پیامبر وحی شد، دستور می دهد که در آغاز شروع تبلیغ اسلام این وظیفه ی خطیر را با نام خدا شروع کند: اقرء باسم ربک.
و می بینیم حضرت نوح (ع) در آن طوفان سخت و عجیب هنگام سوار شدن بر کشتی و حرکت روی امواج کوه پیکر آب که هر لحظه با خطرات فراوانی روبرو بود برای رسیدن به سر منزل مقصود و پیروزی و مشکلات به یاران خود دستور می دهد که در هنگام حرکت و در موقع توقف کشتی «بسم الله» بگویند.
تنها سوره ی توبه است که بسم الله در آغاز آن نمی بینیم چرا که سوره ی توبه با اعلان جنگ به جنایتکاران مکه و پیمان شکنان آغاز شده و اعلام جنگ با توصیف خداوند به « رحمان و رحیم» سازگار نیست.
در اینجا توجه به یک نکته لازم است و آن این که ما در همه جا بسم الله می گوییم چرا نمی گوییم بسم الخالق یا بسم الرزاق و مانند آن؟!
نکته این است که الله چنان که به زودی خواهیم گفت، جامع ترین نام های خداست و همه ی صفات او را یک جا بازگو می کند، اما نام های دیگر اشاره به بخشی از کمالات او است، مانند خالقیت و رحمت او و مانند آن .
به هرحال هنگامی که کارها را با تکیه بر قدرت خداوند آغاز می کنیم، خداوندی که قدرتش مافوق همه ی قدرت هاست، سبب می شود که از نظر روانی نیرو و توان بیشتری در خود احساس کنیم، مطمئن تر باشیم، بیشتر کوشش کنیم، از عظمت مشکلات نهراسیم و مأیوس نشویم و ضمناً نیت و عملمان را پاک تر و خالص تر کنیم. و این است رمز دیگر پیروزی به هنگام شروع کارها به نام خدا.
نکته ها:
1- آیا بسم الله جزء سوره است؟!
در میان دانشمندان و علماء شیعه، اختلافی در این مسأله نیست که بسم الله جزء به سوره ی حمد و همه ی سوره های قرآن است، اصولاً ثبت «بسم الله» در متن قرآن مجید در آغاز همه ی سوره ها، خود گواه زنده این امر است،زیرا می دانیم در متن قرآن چیزی اضافه نوشته نشده است و ذکر بسم الله در آغاز سوره ها از زمان پیامبر (ص) تا کنون معمول بوده است.
2- الله جامع ترین نام خداوند
در جمله ی « بسم الله» نخست با کلمه ی « اسم» روبرو می شویم که به گفته ی علمای ادبیات عرب، اصل آن از «سمو» بر وزن غلو گرفته شده که به معنی بلندی و ارتفاع است و این که به هر نامی اسم گفته می شود، به خاطر آن است که مفهوم آن بعد از نامگذاری ،معنی پیدا می کند و از مهمل و بی معنی بودن در می آید و ارتفاع می یابد.
تنها نامی که اشاره به تمام صفات و کمالات الهی یا به تعبیر دیگر جامع صفات جلال و جمال است همان «الله» است.
3- رحمت عام و خاص خدا
مشهود در میان گروهی از مفسران این است که صفت «رحمان» اشاره به رحمت عام خدا است که شامل دوست و دشمن، مؤمن و کافر و نیکوکار و بدکار می باشد، زیرا می دانیم « باران رحمت بی حسابش همه را رسیده، و خوان نعمت بی دریغش همه جا کشیده» همه ی بندگان از مواهب گوناگون حیات بهره مندند، و روزی خویش را از سفره ی گسترده نعمت های بی پایانش برمی گیرند، این همان رحمت عام او است که پهنه ی هستی را در برگرفته و همگان در دریای آن غوطه ورند .
ولی « رحیم» اشاره به رحمت خاص پروردگار است که ویژه ی بندگان مطیع و صالح و فرمانبردار او است، زیرا آن ها به حکم ایمان و عمل صالح، شایستگی این را یافته اند که از رحمت و بخشش و احسان خاصی که آلودگان و تبهکاران از آن سهمی ندارند، بهره مند گردند.
4- چرا صفات دیگر خدا در بسم الله نیامده است؟!
پاسخ این سؤال، این که در آغاز هر کاری لازم است از صفتی استمداد کنیم که آثارش بر سراسر جهان پرتو افکن است، همه ی موجودات را فراگرفته و گرفتاران را در لحظات بحرانی نجات بخشیده است.
مؤمنان راستین با گفتن «بسم الله الرحمن الرحیم» در آغاز کارها دل از همه جا بر می کنند و تنها به خدا دل می بندند، و از او استمداد و یاری می طلبند، خداوندی که رحمتش فراگیر است و هیچ موجودی از آن، بی نصیب نیست.
اَلحَمدُلِلهِ رَبِّ العالَمین
اَلرَحمنِ اَلرَحیم
جهان غرق رحمت اوست. این که می گوییم: انگیزه، به خاطر آن است که هر انسانی به هنگامی که نعمتی به او می رسد فوراً می خواهد، بخشنده ی نعمت را بشناسد و طبق فرمان فطرت به سپاسگزاری برخیزد و حق شکر او را ادا کند.
و این که می گوییم: راهنمای ما در شناخت پروردگار نعمت های او است، به خاطر آن است که بهترین و جامعترین راه برای شناخت مبدأ، مطالعه در اسرار آفرینش و رازهای خلقت و مخصوصاً وجود نعمت ها در رابطه با زندگی انسان هاست.
به این دو دلیل سوره فاتحه الکتاب با این جمله شروع می شود(الحمدلله رب العالمین). برای پی بردن به عمق و عظمت این جمله لازم است به تفاوت میان «حمد» و «مدح» و «شکر» و نتایج آن توجه شود.
حمد در لغت عرب به معنی ستایش کردن در برابر کار یا صفت نیک اختیاری است، یعنی هنگامی که کسی آگاهانه کار خوبی انجام می دهد و یا صفتی را برای خود برگزیند که سرچشمه ی اعمال نیک اختیاری است، ما او را حمد و ستایش می گوییم.
مدح به معنی هر گونه ستایش است، خواه در برابر یک امر اختیاری باشد یا غیر اختیاری،فی المثل تمرینی را که از یک گوهر گران بها می کنیم، عرب آن را مدح می نامد.
شکر از یک نظر عمومیت بیشتری دارد، چرا که شکر گاهی با زبان است و گاه با عمل در حالی که حمد و مدح معمولاً با زبان است.
اما کلمه «رب» در اصل به معنی مالک و صاحب چیزی است که به تربیت و اصلاح آن می پردازیم و کلمه «ربیبه» که به دختر همسر انسان گفته می شود از همین جا گرفته شده است، زیرا او هرچند از شوهر دیگری است ولی زیر نظر پدر خوانده اش پرورش می یابد.
کلمه ی « عالمین» جمع عالم است و عالم به معنی مجموعه ای است از موجودات مختلف که دارای صفات مشترک و یا زمان و مکان مشترک هستند، مثلاً می گوییم عالم انسان و عالم حیوان و عالم گیاه و یا می گوییم عالم شرق و عالم غرب، عالم امروز و عالم دیروز، بنابراین «عالم» خود به تنهایی معنی جمعی دارد و هنگامی که به صورت « عالمین» جمع بسته می شود، اشاره به تمام موجودات و مجموعه های این جهان است.
نکته ها:
1- خط سرخ بر همه رب النوع ها
مطالعه تاریخ ادیان و مذاهب نشان می دهد که منحرفان از خط توهین راستین، همواره برای این جهان رب النوع هایی قائل بودند، سرچشمه این تفکر غلط این بوده که گمان می کردند که هر یک از انئاع موجودات نیاز به رب النوع مستقلی دارد که آن نوع را تربیت و رهبری کند، گویا خدا را کافی برای تربیت این انواع نمی دانستند! حتی برای اموری همانند عشق، عقل، تجارت، جنگ و شکار رب النوعی قائل بودند، از جمله یونانیان دوازده خدای بزرگ را(رب النوع) پرستش می کردند که به پندار آن ها بر فراز قله بزم خدایی دائر ساخته و هر یک مظهر یکی از صفات آدمی بودند!
پرورش الهی راه خداشناسی
گرچه کلمه رب همانگونه که گفتیم در اصل به معنی مالک و صاحب است ولی نه هر صاحبی، صاحبی که عهده دار تربیت و پرور می باشد و به همین جهت در فارسی به عنوان پروردگار ترجمه می شود.
دقت در سیر تکاملی موجودات زنده و تحول و دگرگونی های موجودات بی جان، و فراهم آمدن زمینه های تربیت موجودات و ریزه کاری هایی که در هر یک از این قسمت ها نهفته شده است یکی از بهترین طرق خداشناسی است.
اَلرَحمن اَلرَحیم
معنای رحمان و رحیم و گسترش مفهوم آن ها و همچنین تفاوت میان این دو کلمه را در تفسیر (بسم الله) مشروحاً گفتیم: نکته ای که باید این جا اضافه کنیم این است که دو صفت که از مهمترین اوصاف الهی است در نمازهای روزانه ی ما حداقل 30 بار تکرار می شوند( دو مرتبه در سوره ی حمد و یک مرتبه در سوره ای بعد از آن می خوانیم) و به این ترتیب 60 مرتبه خدا را به صفت رحمتش می ستاییم.
بنابراین آوردن «رحمان و رحیم» بعد از رب العامین اشاره به این نکته است که ما در عین قدرت نسبت به بندگان خویش، با مهربانی و لطف رفتار می کنیم این بنده نوازی و لطف خدا، بندگان را شیفته ی او می سازد:که با یک دنیا علاقه بگویند«الرحمن الرحیم»
مالِکِ یومِ الدین
در این جا به دومین اصل مهم اسلام یعنی قیامت و رستاخیز توجه می کند و می گوید: خداوندی که مالک روز جزا است.
و به این ترتیب محور مبدأ و معاد که پایه ی هرگونه اصلاح اخلاقی و اجتماعی است در وجود انسان تکمیل می گردد.بدون شک مالکیت خداوند در آن روز یک مالکیت اعتباری، نظیر مالکیت ما نسبت به آنچه در این جهان ملک ماست، نمی باشد، چرا که این یک مالکیت قراردادی است با تشریفات و اسنادی می آید و با تشریفات و اسناد دیگری از بین می رود، ولی مالکیت خدا نسبت به جهان هستی مالکیت حقیقی است و آن پیوند و ارتباط خاص موجودات با خداست که اگر یک لحظه از او بریده شوند نابود می شوند.
در حدیثی از امام سجاد(ع) می خوانیم: هنگامی که به آیه ی « مالک یوم الدین » می رسید، آن قدر آن را تکرار می کرد که نزدیک بود روح از بدنش پرواز کند.
اما کلمه ی یوم الدین این تعبیر در مواردی که در قرآن استعمال شده به معنی قیامت آمده است و اینکه چرا آن روز، روز دین معرفی شده؟به خاطر این است که آن روز، روز جزاست و دین در لغت به معنی جزا می باشد و روشن ترین برنامه ای که در قیامت اجرا می شود همین برنامه جزا و کیفر و پاداش است، در آن روز پرده از روی کارها کنار می رود و اعمال همه دقیقاً مورد محاسبه قرار می گیرد و هرکس جزای اعمال خویش را اعم از خوب و بد می بیند.
ایّاکَ نَعبُدُ وَ اِیّاکَ نَستَعین
این جا سرآغازی است برای نیازهای بنده و تقاضاهای او از خدا و در حقیقت لحن سخن از اینجا عوض می شود، زیرا آیات قبل از حمد و ثنای پروردگار و اظهار ایمان به ذات پاک او و اعتراف به روز قیامت بود.
در واقع آیات گذشته سخن از توحید ذات و صفات می گفت و در این جا سخن از توحید عبادت و توحید افعال است.
توحید عبادت آن است که هیچ کس و هیچ چیز را شایسته ی پرستش جز ذات خدا ندانیم و تنها به فرمان گردن نهیم، تنها قوانین او را به رسمیت بشناسیم و از هر نوع بندگی و تسلیم در برابر غیر ذات پاک او بپرهیزیم.
انسان تنها متکی به الله خواهد بود،تنها قدرت و عظمت را مربوط به آن می داند و غیر او در نظرش فانی، زوال پذیر و فاقد قدرت می باشد. تنها ذات الله قابل اعتماد و ستایش است و لیاقت این دارد که انسان او را تکیه گاه خود در همه چیز قرار دهد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 19 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید