دانلود مقاله روش های حمل کالا در تجارت بین الملل

 در تجارت بین الملی دادوستد کالا طبق عرف و عادلت انجام می پذیرد. عرف و عادت ملل مختلف متفاوت وموجب بروز مشکلات در معاملات بین المللی است. این مشکلات در جنبه های مختلف اجرای قرار داد می تواند ظاهر شود، طرفین قرارداد از عرف و عادت کشورهای یکدیگر اطلاعی ندارندو پس از انعقاد قرارداد، در اجرای آن مواجه با سئوالاتی هستندکه هر یک جواب متفاوتی برای آن دارند: چگونه کالا را باید تهیه کرد؟ تهیه پروانه ها، مجوزها وانجام تشریفات گمرکی که از ضروریات عبور کالا از مرز است ، به عهده کیست ؟خطراتی که در جریان حمل متوجه کالاست بر کدامیک از متعاملین تحمیل است ، هزینه ها به عهده کیست ؟ قرارداد حمل کالا وبیمه را بایع یامشتری و به هزینه کدامیک منعقد خواهد شد؟ محل دقیق تحویل کالاکجاست ؟ انتقال ضمان چگونه است ؟ بایع در چه شرایطی قیمت کالاهای فروخته شده را دریافت خواهد کرد؟ بسته بندی به چه صورت انجام خواهدشد و مخارج آن به عهده کیست ؟ بازرسی کالا و انطباق و عدم انطباق آن با کالاهای موعود به چه نحوی و به هزینه چه شخصی صورت می پذیرد؟ و چه عواقبی را بدنبال دارد؟
با گذشت زمان عرف و عادت کشورهای مختلف شکل انسجام یافته ای به خودمی گیرد بطوریکه در بعضی از کشورها برای تمام سئوالات مطرح شده جواب استانداردی قابل ارائه می شود. بعدها به صورت اصطلاحات خاص مورد استفاده قرار می گیرد. ولی این اصطلاحات در کشورهای ختلف پراکنده است و به علت عمین پراکندگی طرفین قرارداد نمی دانند و نمی توانند دقیقا\" از حدود وظائف ومسئولیت های خود درمعاملات تجاری بین المللی آگاه شوند. در بعضی از موارداصطلاحات مشابه در دو کشورمحل اقامت متعاملین وجود ندارد و حتی در مواردیکه چنین اصطلاحاتی در دو کشور وجود دارد هر یک به گونه ای متفاوت با آن برخورد داشته است. بطوریکه حدود وظائف ومسئولیت های بایع ومشتری در یک روش حمل از کشوری به کشور دیگر متفاوت است : به عنوان مثال مدتهاعملکرد کشور آلمان در مورد روش حمل فوب (.B.O.F) محدودتر از سایر کشورهای غربی بود: در آلمان فقط هزینه حمل در روش بیع فوب بر عهده بایع بود و حال آنکه دردیگر کشورهای اروپائی تحمل خطرات نیز بر بایع تحمیل میشده است .
از اوائل قرن بیستم با افزایش سریع معاملات بین المللی ضرورت یافتن جواب های یکسان برای سئوالات مشابه و ایجاد وحدت رویه در حمل و نقل بین المللی که سرعت بیشتری از پیش را می طلبید، احساس میشد. به این منظور سازمانهای مختلفی در سطح جهان که موفقترین آنها اتفاق تجارت بین المللی بود، اقدام به تهیه مجموعه ای از مقررات بین المللی کردند تا رایج ترین اصطلاحات تجاری را درتجارت خارجی تفسیر کنند.
اتاق تجارت بین المللی ابتداء اقدام به جمع آوری در اصطلاحات موجود ومطالعه تطبیقی در عرف و عادت کشورهای مختلف کرد و با یافتن وجوه مشترک آنها را به یکدیگر نزدیک وسرانجام به صورت مجموعه مقرارت انسجام یافته ای حاکم بر حمل ونقل بین المللی به تجار عرضه کرد. این حقیقت غیر قابل انکار که تجارت بین المللی قرار نگرفته است و هرچند سال یک بار آن اتاق اقدام به تجدیدنظر در مجموعه مقررات عرضه شده می نماید. بطوریکه از سال 1936 که سال اولین انتشار مقررات بین المللی برای تفسیر اصطلاحات بازرگانی است تا کنون چندین مرتبه مورد تجدیدنظر قرار گرفته است که ا[رین مرتبه آن در سال 1990 بوده است .
مقررات بین المللی برای تفسیر اصطلاحات تجاری بین المللی موفقیت فوق العاده ای داشته است بطوریکه کمتر قراردادی درتجارت بین المللی منعقد می شود که در خصوص حمل ونقل از یکی از این اصطلاحات استفاده نکند، تا آنجا که تفسیر آن ما را بی نیاز از مطالعه بیشتر درموضوع مقاله می نماید.
مبحث اول - اصطلاحات حمل و نقل بین المللی
در مطالعه قراردادهای تجاری بین المللی به علائم اختصاری (تحویل روی عرشه برخورد میکنیم) ( (هزینه وکرایه حمل و بیمه ) 0 این علائم اختصاری که تعداد آنها در آخرین تجدیدنظر اتاق تجارت بین المللی به سیزده علامت می رسد (اصطلاحات تجاری ) ، نامیده میشود و قواعدی که برای تفسیر آن از طرف اتاق تجارت بین الملل عرضه شده است (اینکوترمز) نیز نام گرفته است .
ما نخست تدوین و تحول ، سپس ماهیت حقوقی و در وهله سوم منفعت علمی آن را مورد مطالعه قرار می دهیم .
الف - تدوین وتحول
کارهای مقدماتی تدوین اینکوترمز در سال 1920 در اولین کنگره اتاق تجارت بین المللی تهیه شد. در این کنگره کمیته ای تخصصی تشکیل شد که بزودی متخصصین کشورهای مختلف را گردهم آورد. تحت این شرایط کارهای بسیار ارزشمندی با استفاده از روش حقوق تطبیقی صورت پذیرفت. مع هذا اولین انتشار اصطلاحات تجاری تاسال 1929 به تعویق افتاد، این انتشار فقط حاوی شش اصطلاح همراه با تفسیر آن بود. کاری ناقص ولی آغازبسیار مفید و ارزشمندی بود.
بعدها با مطالعه بیشتر، در سال 1936 اولین انتشار رسمی اینکوترمز در(نه ) اصطلاح انجام شد. این اصطلاحات که معرف رایج ترین روشهای حمل کالا در زمان خود بود. عبارت بودنداز: egairrac ro thgierF،FIC،F dna C ،BOF،SAF،roF،wxE (krowxE) (3)yauQ xE pihs xE ،ot diaP اینکوترمز برای هریک از این اصطلاحات در دو قسمت متقابل تحت عنوان الف و ب تعهدات بایع وسپس تعهدات مشتری را جداگانه برشمرده است. بایع و مشتری با استفاده از آن حدود وظائف و مسئولیتهای خود رامشخص می کنند و با رجوع به آن از حدودوظائف و مسئولیتهای خود را مشخص می کنند و بارجوع به آن از حدود وظائف ومسئولیتهای خود آگاه می شوند. به این ترتیب ، به جای اینکه در قرارداد بیع وظائف و تعهدات متقابل طرفین در خصوص حمل کالا تشریح شود با استناد، به عنوان مثال ، به روش حمل RFG بایع می داند که وظیفه اوست ، که به هزینه خود، قرارداد حمل کالا به بندمقصد تعیین شده با شرایط متداول در سمر معمول و بانوعی کشتی دریائی که معمولا\" برای حمل کالای موضوع قرارداد به کار می رود، منعقد نماید بنابراین دو خصیصه عمده برای اصطلاحات تجاری می شود بر شمرد.
1- در وهله اوی این روش شناخته شده و عمومی است و بااستناد به آن از چانه زدن طرفین قرارداد در آینده جلوگیری به عمل می آید و در تسریع مبادلات تجاری بین المللی که نیاز ضروری به آن است ، تاثیر فوق العاده ای دارد. انعقاد قرارداد با تلفن تلکس و فاکس یا هر نوع وسیله دیگر اگر قرار بر انشاء جزئیات تعهدات طرفین باشد، کاری بس مشکل و متضمن اتلاف وقت بسیار است .
2- نقش دومی که (اصطلاحات تجاری ) ایفاء می کند شناخت و هماهنگ کردن روشهای حمل بین الملی است که خود یکی از اهداف بالای دست اندرکاران حقوق تجارت بین المللی از آغاز قرن بیستم است. در مقدمه رسمی اینکوترمز سال 1953 این هدف به صراحت بیان شده است. به موجب این مقدمه هدف اینکوترمز تدوین مجموعه مقررات بین المللی برای تفسیر رایج ترین اصطلاحاتی که در تجارت خارجی بکار گرفته می شود است ، این قواعد برای دست اندرکاران تجاری تهیه شده است که مطمئن بودن قواعد بین المللی متحدالشکل را بر تردید ناشی از اختلافات تفاسیر اصطلاحات تجاری در کشورهای مختلف ترجیح می دهند) .
گفتیم که اولین انتشار رسمی اینکوترمز در سال 1936 بوده است ولی در سالهای 1967،1976،1980و1990 نیز اصلاحاتی در اینکوترمز به عمل آمده است که فقط مطالعه اینکوترمز سال 1990 را که اکنون قدرت اجرائی دارد مفید میدانیم .
ب - ماهیت حقوقی
اصولا\" قواعدی که توسط نهادهای تجارتی بین المللی تنظیم می شود اختیاری است. اتاق تجارت بین المللی نیز که از کمیته های ملی کشورهای مختلف به وجود آمده است و طبق اساسنامه خود هیچ دولتی را به عنوان عضو نمی پذیرد، از این اصل استثناء نشده است. در اغلب مقرراتی که توسط اتاق تجارت بین المللی تنظیم شده است ، الزامی شدن آن به صورت شرط در مقدمه ذکر گردیده است .
خصیصه اختیاری بودن اینکوترمز سال 1953 در متن آن بشرح زیر آمده است. منظور را بصراحت در قرارداد خود شرط کنند- همین فرمول در اینکوترمز سال 1990 (شماره 22مقدمه ) تکرار شده است. بنابراین ارزش اینکوترمز به این لحاظ در حد توصیه اتاق تجارت بین المللی به تجار برای استفاده از آن تنزل پیدا می کند.
اختیاری بودن قواعد اینکوترمز مطابق با طبیعت آن است : اجرای اصطلاحات تجاری بین المللی لزوما\" بای در مناطق مختلف ممکن باشد. این امکان وجود نخواهد داشت مگراینکه قواعد مذکور بتواند تا حدودی با عرف خاص محل تجارت هماهنگی و انطباق داشته باشد. اگر انتظار این قابلیت انطباق را از قواعدی داشته باشیم ، طبیعی است که این قواعد نمی تواند جنبه اجباری داشته باشد.بلکه متعاقدین باید حق تغییر بعضی از مواد آنرا داشته باشد. قواعد اینکوترمز به همین صورت تنظیم شده است و به طرفین اجازه داده شده است تا بعضی از شرایط آنرا براوضاع واحوال خاص معامله به طرفین اجازه داده شده است تا بضعی از شرایط آنرا بر اوضاع و احوال خاص معامله خود انطباق دهند. در این صورت آن ماده یا مواد از قراردادکه با قواعد اینکوترمز معارض باشد به مورداجراء گذاشته می شود و بر قواعد اینکوترمز در آن مورد حکومت دارد.
اختیاری بودن استناد به اینکوترمز مانع شکوفائی وموفقیت آن نبوده است. چنانکه گفته شد امروزه کمتر قراردادی بین المللی که اقتضای انجام آن حمل کالا از کشور به کشور دیگر باشد دیده میشود که به قواعد اینکوترمز استناد نکرده باشد. علاوه بر قراردادهای خصوصی اغلب شرایط عمومی و خصوصی بیع و قراردادهای نمونه که قبلا\" خود منبع اصلی عرف و عادت بوده است به اینکوترمز استناد می کند و این چنین شهرت بین المللی اینکوترمز نوعی اثر معکوس بر عرف را به وجود آورده است که از آن به عنوان عرف تجاری بین المللی در بیع نام برده اند. این موفقیت اینکوترمز ناشی از انطباق آن بر عملکرد تجاری بین المللی است ولی ادامه این موفقیت نیاز به تجدیدنظر مداوم وانطباق آن با عرفهای جدید تجاری بین المللی دارد که اتاق تجارت بین المللی به آن آگاهی دارد و همانطوریکه گفته شد چنین مرتبه در آن تجدیدنظر نموده است .
ج - منفت عملی
اینکوترمز سه معضل عمده حمل کالارا در تجارت بین المللی حل نموده است. این سه معضل عبارتنداز: 1) تحویل کالا 2)انتقال ضمان معاوضی 3) تقسیم هزینه وانجام تشریفات و تهیه مدارک مربوط به عبور از مرز.
1- در اینکوترمز سال 1953 در شمارش تعهدات بایع بر (تحویل ) کالا بیش از سایر تعهدات تکیه شده بود. ولی در اینکوترمز سال 1990 اولین تعهد بایع تهیه کالا است. این تقدم و تاخر در انشاء مربوط به تحولات اقتصاد بین المللی است. در روزگار ما معاملاتی انجام میشود که موضوع آن در لحظه انتقاد قرارداد وجود ندارد و بایع متعهد به تهیه آن در فاصله زمانی معین می گردد. گاهی کالا مصرف مخصوص و انحصاری دارد که در بازار آزاد پیدا نمی شود و قابل استفاده برای عموم نیست و باید به سفارش مشتری و برای جوابگوئ به اهدفا خاص او ساخته شود. گاهی ساخت کالا نیاز به سرمایه گذاری کلانی دارد که بایع به تنهائی قادر به تهیه آن نیست و به کمک سرمایه خریدار ساخته میشود. در این گونه موارد تهیه کالا مستلزم سرمایه گذاری و تحویل آن مرحله ای جداگانه از انعقاد قرارداد است. اینکوترمز سال 1990 با پیشرفت زمان انطباق داده شده است و به جای تحویل کالا تهیه آنرا در راس تعهدات فروشنده قرار داده است. به موجب این تعهد فروشنده موظف است کالا و سیاهه بازرگانی ، یا پیام الکترونیکی معادل آن را مطابق قرارداد بیع تهیه کند و سپس کالا را در تاریخ مقرر با ظرف مهلت تصریح شده در محل معین تحویل دهند.
2- در بیع بین المللی مساله انتقال (ضمان معاوضی ) حائز اهمیت فوق العاده است. زیرا خطراتی که مبیع را قبل و بعد از قبض تهدید می کند به مراتب بیش از بیع داخلی است و مدت زمانی که کالا در معرض خطر است نیز طولانی تر از بیع داخلی است .
مشکل به این صورت ظاهر میشود که بعد از انعقاد بیع کالائی که موضوع قرارداد است تلف میشود و یا خسارت می بیند و یافاسد میشود و این سئوال را مطرح می سازد که آیا نتایج آنرا بایع باید تحمل کن یا مشتری ؟ طبیعی است برحسب اینکه ضمان بر عهده کدامیک از آن دو باشد. تعهد پرداخت قیمت از عهده مشتری ساقط یا برعهده او استقرار می یابد.
خطراتی که کالا را تهید می نماید متنوع و علاوه بر وقایع مادی مثل سقوط کالا به هنگام بارگیری و باراندازی ، خارج شدن قطار از ریل آهن و برخورد کشتی بر صخره و یا سقوط هواپیما و تصادف تریلی ، شامل وقایع سیاسی مثل ضبط اموال توسط دولتها و یا ممنوعیتهای مربوط به صدور و ورود بعضی کالاها نیز می شود. سیاست محاصره اقتصادی بعضی از کشورها توسط بعضی دیگر که ازپدیده های زمان ما است اثر مستقیم بر تعهد تحویل کالا دارد. بنابراین تعیین کسیکه باید خطرات ناشی از وقایع را تحمل نماید حائز اهمیت خاص است .
در حقوق روم تحت تاثیر ضرب المثل onimod tirep ser رابطه ای مسقتیم بین انتقال ضمان وانتقال مالکیت به وجود آمده است که انعکاس آن در حقوق کشورهائیکه تحت تاثیر حقوق روم بوده انددیده میشود.
در حقوق فرانسه اگرچه صریحا\" انتقال ضمان با تحقق توافق طرفین پذیرفته شده است ولی استنثائی که بر اصل وارد آمده است اثر ضرب المثل حقوق روم را به خوبی نشان می دهد. در توضیح مطلب باید از یکطرف یادآورد ماده 1138 قانون مدنی فراسنه ، وازطرف دیگر ماده 1585 آن قانون شد.
به موجب ماده 1138 تعهد تحویل شیئی به صرف رضایت طرفین عقد کامل میشود. اصلی که در بند اول این ماده استقرار یافته است در بند دوم آنتوضیح داده شده است : از لحظه ای که شیئی مذکور می بایست تحویل می شد طلبکار مالک شیئی می شود و خطرات به او انتقال می یابد ولو اینکه قبض شیئی صورت نگرفته باشد. این ماده کلیت دارد و نظر یه اینکه در قسمت تعهدات و قراردادهای قانون مدنی جای گرفته است ، بر این نوع تحویل شیئی به موجب هر عقدی به مورد اجراء گذاشته می شود.
بدنبال این کلیت ماده 1624 در مورد تلف مبیع قبل از قبض ارجاع به همان ماده 1138 داده است. بنابراین علی الاصول درحقوق فرانسه در صورت مفقود، معدوم یا فاسد شدن کالا قبل از تحویل ، مشتری تحمل خسارت را می نماید.
ولی ماده 1585 قانون مدنی مذکور استثنات مهمی بر اصل وارد آورده است. به موجب این ماده در موردیکه مبیع با وزن یا شمارش یا اندازه فروخته می شود، تا لحظه ایکه وزن ، شمارش یا اندازه انجام نگرفته است ، ضمان تلف مبیع بر عهده بایع است. اهمیت استثناء به این علت است که اغلب کالاهای مورد معامله با این روشها تعیین وتفکیک میشوند و در عمل دامنه شمول استثناءبه اندازه ای است که اصل را تحت الشعاع خویش قرار داده است. درحقوق انگلیس هم از همین قواعد پیروی شده است. مواد16تا20 قانون بیع کالای این کشور، حاکی از انتقال مالکیت همزمان با انعقاد قرارداد است اگرچه لحظه پرداخت ثمن و یا تحویل کالا موخر برآن باشد.
(در حقوق اسلام نیز قاعده این است که تلف مال باید از کیسه مالک باشد و همان کسی که سود مالی را می برد غرامت آنرا باید تحمل کند(من له الغنم العزم )0 با وجود این در مورد تلف مبیع پیش از قبض نظر مشهور و قاطع فقیهان امامیه ضمان را بر عهده بایع می نهد وو این سئوال را مطرح می سازد که قاعده (تلف مبیع پیش از قبض ، حکم استثنائی ا ست یا مقتضای معاوضه است ) .
در حقوق کنونی ایران عقد بیع تملیکی است ( ماده 362 قانون مدنی بنداول ) یعنی در اثر توافق طرفنی و به محض انعقاد عقد مبیع به مشتری منتقل می شود، با وجود این به موجب ماده 387قانون مدنی انتقا لضمان با تسلیم مبیع تحقق پیدا می کند.
بر عکس در حقوق آلمان و حقوق سویس قضیه به گونه دیگری مطرح شده است .
درحقوق آلمان به استناد ماده 446 BGB با تحویل شیئی فروخته شده ضمان معاوضی انتقال می یابد و تنها با رضایت طرفین عقدکامل نمی شود. در حقوق سویس نیز قاعده این است که تحویل شیئی برای انتقال مالکیت ضروری است .
از مطالعه حقوق تطبیقی چنین استنباط می شود که در مورد انتقال ضمان در حقوقهای ملی دو نظریه متفاوت وجود دارد. به موجب نظریه اول انتقال ضمان همزمان با تسلیم مبیع انجام می پذیرد و به موجب نظریه دوم انتقال ضمان با توافق طرفین همزمان است .
در تجارت بین المللی پیوند انتقال ضمان با انتقال مالکیت یا باتحقق اراده طرفنی وانعقاد عقد، مد نظر قرار نمی گیرد. دراین نوع تجارت ، انتقا لضمان را باید در چارچوبه منافع بدهکار و طلبکار و بدهکاران وطلبکاران آنها وسایراوضاع و احوالی که بر موضع احاطه پیدا کرده اند مورد مطالعه قرار دارد و در هرنوع روش حمل مسئله انتقال ضمان را بگونه ای خاص معین نمود. گذشته از این قواعد اینکوترمز ادعای قابلیت اجراء برحمل ونقل بین المللی دارد و می بایست به طریقی تنظیم گردد تا از تعارض سیستم های مختلف حقوقی اجتناب نماید. به این منظور و بدون توجه به نظریه حاکم بر حقوق داخلی این یا آن کشور اینکوترمز اقدام به تعیین لحظه انتقال ضمان در هر روش حمل خاص نموده است که بطور متحد الکشل در سطح جهان به مورد اجراء در آید و به این طریق معضل اساسی در حمل کالا را بر طرف نموده است. به عنوان مثل طرفین قرارداد با استاد به روش حمل کالا فوب (.B.O.F) بطور ضمنی سیستم های انتقال ضمان کشورهای خود را کنار گذاشته و سیستم انتقال ضمان بر روش حمل کالا فوب (.B.O.F) را پذیرفته اند. دراین نوع روش حمل ، لحظه انتقال ضمان لحظه عبور کالا از نرده کشتی در بندر بارگیری تعیین شده است. تا قبل از عبور کالا از این نرده کلیه خطراتی که متوجه کالا است بر عهده بایع و پس از عبور از نرده کشتی بر عهده مشتری است .
به همین ترتیب در هر نوع روش خمل که اینکوترمز به تجار عرضه نموده است ، لحظه انتقال ضمان به صراحت مشخص و حدود مسئولیت های بایع ومشتری با دقت تعیین شده است .
3- مساله دیگری که اینکوترمز تکلیف آنرا به خوبی روشن نموده است ،مساله تحمیل هزینه ها است .
بطور کلی بین تقسیم هزینه ها وانتقا لضمان رابطه مستقیم وجود دارد.خطراتی که کالا را تهدیدمی کند بر عهده هر کی از متعاملین که باشد، اوست که باید مال اندیشی های لازم برای حفظ وجابجائی و جلوگیری از وقوع خسارت بکند وهزینه های لازم را برای انجام این امور پرداخت نماید. بنابراین بایع تمام هزینه هائی که تا لحظه تحقق تحویل ( که همان لحظه انتقال ضمان نیز هست ) ضرورت می یابد را پرداخت می نماید. ولی این کلیت مانع این نیست که بایع طبق شروط قراردادموظف به تحمل هزینه هائی بعد از انتقال ضمان باشد- این نوع هزینه ها بیتشر مربوط به هزینه ارسال کالا است که ممکن است پرداخت هزینه های ارسال (هزینه ارسال غیر از کرایه حمل است ) زمینی ، هوائی یا دریائی باشد. به غیر از این موارد استثنائی بایع همیشه فقط هزینه هائی را تحمل خواهد کر که اقتضای ضرورت عملیات تحویل کالا است .
با وجود این اینکوترمز لازم دانسته است تا تکلیف پرداخت هزینه های ناشی از تقصیر هر یک از طرفین را روشن نماید.درهمان مثال از روش حمل فوب B.O.F تصریح به این شده است که اگرمشتری در ورود به موقع کشتی و یا عدم توانائی کشتی برای تحویل گرفتن محموله و یا عدم رعایت زمان معهود برای بارگیری محموله قصوری ورزد، موظف به پرداخت هر نوع هزینه اضافی خواهد بود اگرچه کالا هنوز از نرده کشتی عبور نکرده است وعلی الاصول هزینه ها بر عهده بایع است. به عنوان مثال اگر کشتی زودتر از زمان معهود وارد بندر شود وکالا آماده بارگیری نباشد وصاحب کشتی تقاضای حق معطلی نماید، در این صورت چون مشتری کشتی را قبل از وقت مقرر به بنرد فرستاده است ، خود باید تحمل هزینه های معطلی کشتی را پرداخت نماید. برعکس ممکن است کشتی به موقع وارد بند شده ،ولی به علت سازماندهی بد بایع کالا در موعد مقرر آماه بارگیری نباشد و در نتیجه موجب معطلی کشتی گردد در این صورت بایع هزینه معطلی کشتی که نتیجه قصور خویش است را خواهد پرداخت .
مبحث سوم - اصطلاحات قابل انطباق بر انواع حمل
روش سنتی حمل ونقل بین المللی این است که هرکالائی را به طریق هوائی - زمینی و دریائی به کشور دیگر انتقال می دهند. تنظیم قواعد اینکوترمز سال 1953 بر این مبنا استوار بوده است. در اینکوترمز سال 1990 روشی اتخاذ شده است که فقط تفکیک بین حمل دریائی با انواع مختلف حمل دیگر مد نظر قرار نگرفته است .
در ایکوترمز سال 1990 هفت نوع روش حمل مشترک بین طرق مختلف حمل ازجمله حمل مرکب است .
هفت نوع حمل مذکور عبارتنداز:
1- WXE خلاصه کلمه skrow xEبه معنی تحویل درمحل کار
2- AGF \" \" reirraC eerF\" \" تحویل به حمل کننده
3- TPC \" \" ol diaP egairraC\" \"کرایه حمل ،پرداخت شده تا
4- PIC oT diaP ecravitsni dna egairraCکرایه حمل وبیمه پرداخت شده
5- FAD \" \"retnorF ta derevileD\" \" تحویل در مرز
6- UDD \" \"diapnU ytuD derevileD\" \" تحویل عوارض پرداخت شده
7- PDD \" \" diaP ytuD derevileD\" \"تحویل عوارض پرداخت نشده
الف - تحویل به حمل کننده
این هفت نوع روش حمل را به دو دسته تقسیم و مورد مطالعه قرار می دهیم .
در این سه مورد عبارنداز ACF TPC .piC اینک وجوه اشتراک و موارد افتراق آنرا تشریح می کنیم .
1- وجوه مشترک
در قرارداد بیعی که استناد به (تحویل به حمل کننده ) دارد بایع ومشتری نقطه معینی را به هنگام انعقاد قرارداد تعیین می نماید که کالا در آن محل تحویل شود.
در ماردکیه نقطه معنی مشخص نشده باشد بایع حق انتخاب نقطه مناسب در محدوده ای که بتوان کالا را در اتیرا حمل کنده قراردهد، دارد.
در این نوع قراردادها، حمل کننده به کسی می گویند که در قرار داد حمل اجراء یا قمدمات انجام حمل از طریق راه آهن ، جاده ای ، دریائی ، آبراه داخلی ،دریائی یاترکیبی از این انواع را تعهدکند. ممکن است مشتری به بایع دستور دهد که کالا را به عنوان مثال به یک عامل حمل که خود حمل کننده نیست ، تحویل دهد در این صورت فرض بر آن است که وظیفه بایع در مورد تحویل کالا وقتی به پایان می رسد که کالا تحت نظارت آن عامل قرار گیرد.
اخیرا\" در کشورهای مختلف دنیا استفاده از ترمینالها برای حمل و نقل کالا روش جاری شده است وکاربرد آن در قراردادهای حمل عادی شده است. اینکوترمز نیز برای رفع هرگونه ابهام اقدام به تعری فاین اصطلاح نموده است و کلمه ترمینال را در وسیع ترین مفهوم آن به کار گرفته است. مقصود از ترمینال حمل ونقل در قواعد حمل ونقل اتاق تجارت بین المللی ایستگاه راه آهن ، ایستگاه حمل ، ترمینال یا محوطه کانتینر، ترمینال مختلط چند منظور و یا هر گونه محوطه ای که به حمل کالا اختصاص یافته باشد، است .
در (تحویل به حمل کننده ) بایع علاوه بر کالا باید سیاه بازرگانی و یا پیام الکترونیکی معادل آن و گواهی های انطباقی که در قرارداد پیش بینی شده است ، تهیه نماید، با هزینه ومسئولیت خود پرانه های صدور وسایر مجوزهای رسمی را دریافت کند،تشریفات گمرکی موردنیاز برای صدور کالا را انجام دهد وکلیه خطرات فقدان و خسارت وارده برکالا تا زمان تحویل را تحمل نماید. چگونگی تحویل کالا به این طریق است که بایع باید کالا را در تاریخ مقرر و محل معین و یا زمان و مکان متعارف برای انجام چنین منظوری تحت نظارت حمل کننده و یااخشاص دیگری که از جانب مشتری نام برده شده است. تحویل دهد. به موقع مشتری را از قراردادن کالا تحت نظارت حمل کننده ، و یا احتمالا\" خودداری حمل کننده ازتحویل گرفتن کالا، مطلع سازد، هرگونه قصور در انجام این وظائف موجب عدم انتقال صحیح ضمان از عهده بایع بر عهده مشتی و جبران خسارت وارده است .
مسملا\" کالائی قابل تحویل است که بازرسی ، بسته بندی ، علامت گذاری شده باشد. هزینه آن دسته از عملیات بازرسی که برای تحویل کالا به حمل کننده ضروری است (اندازه ، وزن ، شمارش ) از وظائف بایع است ، ولی چنانچه مشتری بخواهد با اطمینان بیششتری کالا را تحویل بگیرد، با هزینه خودمی تواند، اقدام به بازرسی نماید.
2- موارد دفتراق
در روشهای متفاوت حمل که (تحویل به حمل کننده ) انجام میشود وجوه افتراق نیز وجود دارد که عمدتا\" مربوط به انعقادقرارداد حمل و بیمه است .
در روش حمل ACF بایع هیچ وظیفه ای اجباری در خصوص قرارداد حمل ندارد. البته در صورتی که مشتری تقاضا نماید یاعرف تجارت بر آن باشدومشتری دستوری مخالف آن نداده باز بایع می تواند قرارداد حمل را طبق روش معمول با مسئولیت و هزینه مشتری منعقد نماید در مورد قرارداد بیمه بایع هیچ مسئولیت و وظیفه ای ندارد
بر عکس د رروش حمل به طریق TPC (ot diaP egairraC) بایع موظف است به هزینه خود قرارداد حمل کالا را به نقطه تعیین شده در مکان مقصد تعیین شده با شرایط متداول ، در مسیر معمول به روش متعارف منعقد نماید، در صورتیکه نقطه ای مورد توافق قرارنگرفته باشد بایع می تواند در محل تعیین شده نقطه را که برای منظورش مناسب ترین است ، انتخاب کند.
در این نوع روش حمل مثل مورد ACF (reirraC eerF) بایع تعهدی د رمورد بیمه کالا ندارد.
در حمل و نقل روش pic(ot diap ecnarusni dna egairraC) بایع علاوه بر انعقاد قرارداد حمل به همان روش .T.P.C متعهد به انعقاد قرارداد بیمه به هزینه خود است .
جزئیات قرارداد بیمه در قرارداد اصلی بیع مورد توافق قرار می گیرد ولی از نظر اینکوترمز بیمه باید به نحوی انعقاد یابد که مشتری یا هر شخص دیگری که در بیمه کالا نفعی داشته باشد، بتواند مستقمیا\" از بیمه گر خسارت بگیرد، قرارداد بیمه با بیمه گران یا شرکتهای بیمه ای که حسن شهرت دارند منعقد می شود و حداقل پوشش بیمه آن مطابق با شرایط انستیتو بیمه گران لندن است .
چنانکه ملاحظه می شود افتراق روشهای حمل به طریق (تحویل به حمل کننده ) در این است که ، در روش حمل ACF بایع تعهد انعقاد قرارداد حمل وبیمه را ندارد، در صورتیکه در روش حمل TPC بایع متعهد به انعقاد قرارداد بیمه و قرارداد حمل به هزینه خوداست
ب - تحویل در مرز
در روش (تحویل در مرز) در قرارداد بیع نقطه معین در مرز گمرکی کشور همجوار تعیین می شود که بایع باید کالا را در آن نقطه تحویل دهد. تعهد بایع وقتی به پایان می رسد که کالا را برای صدور از گمرک کشور خود ترخیص کند و در محل تعیین شده دراختیار مشتری گذارد.
1- وجوه اشتراک
سه اصطلاح \"PDD.UDD-FAD\" از اصطلاحات اینکوترمز سال 1990 به تحویل کالا در مرز اختصاص داده شده است .
اصطلاح (مرز) کلی است و بنابراین برای هر مرزی از جمله مرز کشور محل صدور به کار می رود، ازطرف دیگر این اصطلاع اگر چه عمدتا\" در حمل از نوع راه آهن یا زمینی مورد استفاده قرار می گیرد ولی در مورد مرز هوائی ودریائی نیز می تواند بکارگرفته شود.
در انواع مختلف روشهای حمل و تحویل کالادرمرز) بایع باید کالا و سیاهه بازرگانی یا پیام الکترونیکی معادل آن را مطابق قرارداد بیع تهیه و گواهی های مطابقت دیگری که ممکن است قرارداد لازم بداند را آماده ناید، پروانه ها، و گواهی های مطابقت دیگری که ممکن است قرارداد لازم بداند را آماده نماید، پروانه ها، مجوزها، و تشریفات گمرکی را که مستلزم صدور کالا است به هزینه خود کسب نماید. اگر قرار بر عبور کالا از کشور ثالثی باشد بایع تشریفات گمرکی ترانزیت کالا را انجام دهد. پرداخت هزینه حمل و انعقاد قرارداد مربوط به آن برا یحمل کالا به نقطه تعیین شده از وظایف دیگر بایع است. پس از انجام این تشریفات کالا را بدون هیچ اقدامی در مورد بیمه ، با مدارک تحویل مثل سند، حمل یاپیام الکترونیکی معادل آن در محل تحویل تعیین شده در تاریخ و یا مهت تصریح شده در اختیار مشتری بگذارد. هر گونه قصور در انجام این وظایف موجب مسئولیت است .
در مورد (تحویل کالا در مرز) نیز اینکوترمز در نقطه ای را معین نموداست که محل تلاقی وتفکیک مسیولیت های بایع ومشتری است. تا رسیدن به نقطه تحویل کلیه هزینه های مربوط به کالا و حمل آن و هزینه های انجام تشریفات گمرکی لازم برای کالا و کلیه مسئولیتهای فقدان ، معدوم یا خسار دیدن کالا بر عهده بایع است. از آن نقطه به بعد بایع مسیولیتی در مورد کالا ندارد و با تحویل صحیح آن تعهدات او به پایان می رسد. همین نقطه پایان تعهدات بایع ،نقطه آغاز تعهدات مشتری است. فقط در موردی تعهدات بایع یا مشتری بر حسب مورد به بعد یا قبل از نقطه تلافی مسئولیتها تسری داده خواهد شد که مرتکب قصور شده باشند. مثلا\" بایع در بعضی از مواردموظف به تعیین تایخ یا محل تحویل کالا و اطلاع به موقع آن به فروشنده است. حال اگر در اثر عدم اطلاع به موقع مشتری خسارتی بر کالا تحمیل شده و یا وسیله نقلیه دچار معطلی شد، پرداخت هزینه آن بر عهده بایع است .
2- موارد افتراق
موارد افتراقی که بین سه روش حمل (تحویل کالا در مرز) وجود دارد بیشتر مربوط به نقطه تحویل کالا است که بر حسب مورد در داخل کشور بایع بعد از ترخیص اما قبل از مرز گمرکی کشور همجوار یا در کشور ورودی بعد از عبور از گمرک و یا در نقطه معینی در داخل کشور وارد کننده انجام میشود.
تحویل کالا در هر نقطه ایک هانجام شود هزینه های مربوط به کالا تا نقطه تحویل را نیز متضمن است. این هزینه ها علاوه بر کرایه حمل و بسته بندی و علامت گذاری و غیره ک هرابطه وجودی باخودکالا دارند، شامل هزینه های مربوط به معدوم شدن و یا خسارت دیدن کالا نیز می شود.
در روش حمل FAD بایع در مورد تحویل کالا هنگامی به پایان می رسد که کالا برای صدور ترخیص کند و در نقطه ومحل تعیین شده در مرز، اما قبل از مرز گمرکی کشورهمجوار در اختیار گذارد. این اصطلاع بیشتر در حمل راه آهن یا زمینی مورد استفاده قرارمی گیرد و قابل انطباق بر هر نوع حمل دیگری نیز هست. در اینجا نقطه تلاقی وظائف ومسئولیتهای بایع ومشتری نقطه بین دومرز کشور همجواراست. ممکن برای رسیدن به این نقطه کالا لزوما\" ابز طریق کشور دیگری عبور کند. در این صورت هزینه های مربوط نیز به عهده بایع خواهد بود. با دادن مثالی موضوع روشنتر می شود:
فرض کنیم تاجر ایرانی کالائی را در فرانسه خریداری کرده باشدو در قرارداد استناد به روش حمل FAD مرز بازگان نموده باشد. در این صورت تاجر فرانسوی پس از انجام همه تشریفاتی که مستلزم خروج کالا از فرانسه وترانزیت آن از کشورهای مختلف است. باید کالا را در مرز، پس از عبور و ترخیص کالا از گمرک ترکیه و قبل از ورود به گمرک ایران تحویل دهد.
نوع دوم (تحویل درمرز) UDD است که چنانکه گفتیم اختصار اصطلاح (diapnU ytuD derevileD) است. در این نوع روش حمل وظیفه بایع در مورد تحویل هنگامی به پایان می رسد که کالا را در محل تعیین شده در کشور ورودی در اختیار مشتری قرار دهد. بایع باید پس از تهیه کالا طبق قثرارداد وکسب پروانه ها، مجوزهاوتشریفات (گمرکی ) قرارداد حمل را با حمل کننده منعقد نماید. درتاریخ مقرر با قبول مسئولیتهای فقدان یا خسارت وارده برکالا وپرداخت هزینه ها در لحظه تحویل واطلاع به موقع خریدار و تهیه مدارک تحویل کالا را بازررسی و بسته بندی کالا را در نقطه تعیین شده در تاریخ مقرر یا ظرف مهلت مقرر پس از عبور از مرز بدون پرداخت عوارض ، مالیاتها و دیگر مخارج رسمی قابل پرداخت به هنگام ورود و با پرداخت هزینه انجام تشریفات گمرکی مذکور در اختیارمشتری قرار دهد.
پرداخت هزینه های رسمی ورود کالا مثل عوراض ، مالیاتها و دیگر مخارج رسمی بر عهده مشتری است فقط همانطوریکه تصریح شده ،هزینه انجم تشریفات بر عهده بایع است. معهذا در قراردادها گاهی اصطلاح U D D را به اضافاتی بکار می برند مثلا\" :
(noitanitsed fo ecalp demaN)TAV UDD
کاربرد این نوع اضافات حاکی از توافق طرفین بر تحمیل هزینه های رسمی و بعضی از مالیاتها مثل مالیات ارزش افزوده بر بایع است. نتیجه اینکه اگر UDD بدون اضافاتی بکار گرفته شد تعهد بایع در خصوص کالا بدون پرداخت عوارض گمرکی و سایرمالیاتها و حقوق رسمی ورود کالا پایان می پذیرد. ولی اگر طرفین بخواهند پرداخت بعضی از هزینه های قابل پرداخت به هنگام ورود کالا را بر عهده بایع گذارند باید صریحا\" در قرارداد شرط نمایند. درمثالی که قبلا\" ذکر شد تاجر فرانسوی که کالائی را،UDD مرز بازرگان فروخته باشد، باید کالا را در داخل خاک ایران در مرز بازرگان بدون پرداخت عوارض مالیاتها و حقوق رسمی ایارن و با پرداخت هزینه انجام این تشریفات وکلیه مخارجی که تا این لحظه برکالا تعلق گرفته است ، تحویل دهند.
بنابراین فرق بین FAD UDD در همین تحویل کالا در نقطه مرزی است. که در FAD قبل از عبور از مرز ایران و درUDD بعد از عبور از مرز ایران انجام میشود.
سومین روش حمل (تحویل درمرز) عوارض پرداخت شده (diaP ytuD derevildD) PDD است. مراد از این اصطلاح این است که وظیفه بایع در مورد تحویل کالا هنگامی به پایان می رسد که کالا را در محل تعیین شده در کشور ورودی با پرداخت همه هزینه هائی که در بالا بردن UDD متذکر آن شدیم و بر عهده گرفتن همان ضمان و تهیه همان مداکر واسناد در داخل کشور ورودی در محل تعیین شده در قرارداد تحویل دهد. در این نوع روش حمل عوراض و حقوق گمرکی و سایر هزینه های رسمی و غیر رسمی کالا بر عهده بایع است .
در مثال فوق تاجر فرانسوی که با تاجر ایرانی قرارداد تحویل PDD قزوین جلو کارخانه با آدرس مشخص منعقد نموده است ، وظیفه بایع انجام نخواهد پذیرفت مگر اینکه کالا را جلو کارخانه مشخص شده در اتیار مشتری قرار دارد.
فرق این نوع روش حمل با روش حمل قبلی در حمل کالا از مرز بازرگان به جول کارخانه در قزوین است که به عنوان نقطه تحویل مشخص شده است. انتقال نقطه تحویل کالا از مرز بازرگان به جلو کارخانه در قزوین متضمن پرداخت هزینه حمل و قبول خطرات و مسئولیت ها و هزینه های لازم برای انجام کار از از طرف بایع است
خلاصه اینکه از مقایسه این سه روش حمل تفاوت آن در میزان پیشرفت به مقصد کالا دیده می شود که هر چه پیشرفت بیشتر انجام شد وظائف و حدود مسیولیت بایع را سنگینتر و وسیعتر می نماید.
در حمل مرکب زمینی ، هوائی ، راه آهن دریائی دو اصطلاح در دو نهایت ، روش حمل قرار دارد، در روش حمل WXE به اختصار(skroW XE) یعنی (تحویل در محل کار) کالا در کشور بایع و در محل کار او یا کارخانه و یا انبار متعلق به او صورت می پذیرد. در روش PDD تحویل کالا در نهایت دیگر یعنی در محل کار ویا در محلی در کشور خریدار کالا باید تحویل شود.
در اینکوترمز سال 1990 اصطلاحات شش گانه زیر به حمل و نقل از طریق دریا اختصاص داه شده است :
1- SAFاختصارکلمات (pihS edisgnola eerF)به معنی تحویل درکنارکشتی
2- BOF \" \" (draob no eerF) \" \" تحویل روی عرشه
3- REC \" \" (thgierF dna tsoC) \" \" هزینه کرایه حمل
4- FIC \" (thgierF dna ecnarusni tsoC)کرایه حمل ونقل پرداخت شده
5- SED \" \" (pihs XE drevileD) \" \" تحویل ازکشتی
6- QED \" \" (yauQ XE drevileD) \" \" تحویل دراسکله
از این اصطلاحات سه اصطلاح B.O.F ،R.F.C-FiC که با هم قرابت بیشتر دارند را در پاراگراف الف و سه اصطلاح دیگر رادرپاراگراف ب مطالعه می کنیم .
الف - بارگیری بر عرشه کشتی
قرابت سه اصطلاح .B.O.F ،R.F.C ،F.I.C در این است که هر سه اصطلاح تحویل کالا روی عرشه کشتی صورت می گیرد.
(تحویل روی عرشه ) به این معنای است که وظیفه بایع درمورد تحویل کالا هنگامی به پایان می رسد که کالا در بندر محل تعیین شده از نرده کشتی گذشته باشد.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله 15   صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله تعیین ارزش پولی منابع انسانی یا حسابداری منابع انسانی

مقدمه :
عصر صنعت وتفکر خالص صنعتی سپری شده واکنون دوره اقتصاد مبتنی بر دانش است و سرمایه های انسانی در سازمانهای دانش محور نقش واهمیت ویژه ای پیدا نموده ومدیریت برسرمایه های انسانی ودانشگران در سازمانهای امروزی به رمز موفقیت آنان تبدیل شده است. لذا سرمایه انسانی تنها نهاده ای است که میتواند ضمن تغییر خود ، سایر نهاده های تولید را تغییر داده یا تعدیل کند و مبنایی برای نو آوری فراهم سازد که در سطح وسیع به رشد اقتصادی بینجامد.
در رویکردهای نوین مدیریت, نقش مدیر از نقشهای فرماندهی وکنترل به نقش مربیگری تغییر یافته ودو مقوله کارایی واثر بخشی، محور توجه مدیران است. و باید توجه داشت در اقتصاد امروز داراییهای مجازی وناملموس همراه با داراییهای ملموس ارزش سازمان را مشخص میکنند.
روند تحولات حسابداری :
حسابداران از بدو تولد حسابداری نوین سه مرحله شامل 1- حسابداری سیاهه نویسی – 2- حسابداری مالی 3 - حسابداری مدیریت را طی کرده اند وچالش آینده حسابداری ، مرحله چهارم حسابداری یا ”حسابداری اجتماعی- اقتصادی ”است که حسابداری منابع انسانی یکی از مقولات آن است.
تعریف حسابداری منابع انسانی :
طبق تعریف انجمن حسابداری آمریکا عبارتست از فرایند تشخیص واندازه گیری اطلاعات درباه منابع انسانی وگزارش این اطلاعات به افراد علاقمند وذینفع می باشد . در واقع حسابداری منابع انسانی تبدیل مفهوم کیفی وذهنی ارزش منابع انسانی در قالب کمی وعینی با استفاده از دانش حسابداری است و با سه بخش مهم واساسی پیرامون منابع انسانی شامل ؛شناسایی کمیت وکیفیت آن،ارزیابی واندازه گیری ارزش اقتصادی وگزارشگری مالی مناسب آن سروکار دارد.
ضرورت و اهداف حسابداری منابع انسانی :
1.ارائه اطلاعات ارزش اقتصادی منابع انسانی به عنوان عمده ترین دارایی سازمان در انقلاب اطلاعاتی عصر امروز
اکثر سازمانها میتوانند اطلاعات دقیقی درباره داراییهای ملموس خود مانند زمین ،ساختمان ،ماشین آلات وتجهیزات ارائه دهند ولی معمولا هیچ گاه سابقه رسمی از داراییهای ناملموس خود نظیر علائم تجاری ،مخارج تحقیق وتوسعه ومنابع انسانی که ارزش روز افزونی برای سازمان ایجاد میکنند ندارند. از همین رونداشتن اطلاعات درباره ارزش اقتصادی دارایی انسانی سازمان ویا مخارج انجام شده برای پرورش وآموزش افراد متخصص ومیزان هزینه از دسته رفته ،از نقاط ضعف سیستم حسابداری فعلی است.
2. محاسبه میزان سرمایه گذاری سازمان در منابع انسانی
بسیاری از سازمانها مبالغ عمده ای را صرف برنامه های آموزشی کارکنان نموده بدون آنکه بازده سرمایه گذاریهای مزبور را ارزیابی ونتایج حاصله را بطور دقیق مورد ارزیابی قرار دهند.وحتی در صورت عدم توانایی تامین هزینه برنامه آموزشی را متوقف می نمایند. لذا با توجه به ضرورت تفکیک هزینه های واقع شده در ارتباط با نیروی انسانی از سایر هزینه های واحد تجاری ، بایستی بین هزینه های جاری وسرمایه ای نیروی انسانی تمایز قائل گردید . زیرا این اطلاعات مدیریت را قادر میسازد تا بر مبنای هزینه های سود وسرمایه ای تصمیم لازم را اتخاذ نماید.

3. افزایش کارایی مدیریت منابع انسانی
حسابداری منابع انسانی تلفیقی از دو حوزه حسابداری ومدیریت منابع انسانی است .کاربرد روشها ومفاهیم حسابداری واستفاده از فن والگوی اندازه گیری میتواند تاثیرات عمیقی را بر نحوه اداره افراد سازمان داشته باشدوکارکنان را قادر به مشارکت موفق در پیشرفت اهداف سازمان سازد.
4.ارزیابی منابع انسانی یک سازمان از این نظر که حفظ شده ،تحلیل رفته یا توسعه یافته است.
5 . شناسایی سود غیرعملیاتی وبهره وری ناشی از سرمایه گذاری در منابع انسانی.
6.محاسبه میزان ارزشی که منابع انسانی در سایر منابع مالی وفیزیکی سازمان ایجاد میکند.
روشهای اندازه گیری ارزش منابع انسانی :
حسابداری منابع انسانی را میتوان از دو روش زیر مورد بررسی قرار داد .
1 - هزینه یابی منابع انسانی
یک سیستم حسابداری منابع انسانی در وهله اول به شناسایی هزینه های واقع شده در ارتباط با نیروی انسانی که بایستی از سایر هزینه ها ی واحد تجاری تفکیک گردد نیاز دارد.
روشها وشیوه های مورد استفاده باید بین بخش سرمایه ای وجاری هزینه ها تمایز قائل شود.
هزینه یابی منابع انسانی از دو بخش ذیل تشکیل میشود :
1-1- هزینه های اولیه :کلیه وجوهی است که برای تامین وپرورش نیروی انسانی شامل گزینش نیرو واستخدام ،استقراروآموزش ضمن خدمت ،بازآموزی وآموزشهای کاربردی وتخصصی برای کسب مهارت مصرف میشود.
2-1- هزینه های جایگزینی:هزینه های جایگزینی کارکنانی که در حال حاضر در سازمان مشغول هستند وشامل:
الف)هزینه های جایگزینی پستی یا شغلی :هزینه هایی است که برای جایگزینی فردی در یک سازمان با شخصی که بتواند خدمات مشابهی را ارائه دهد میباشد که شامل هزینه های تامین،پرورشی یا آموزشی وکناره گیری است.هزینه کناره گیری شامل کلیه هزینه های پاداش کناره گیری ،خالی ماندن پست ،ومابه التفاوت پیش از کناره گیری است .
ب) سایرهزینه های پرسنلی شامل پاداشها(نقدی وغیر نقدی) ، تسهیلات(ابزارها،اسباب واثاثیه وتجهیزات ضروری برای رفاه کارکنان ) ، سلامت وبهداشت ، هزینه های مربوط به مشاوره وگفتگو ، حقوق ودستمزد پرداختی وسایر پرداختها مانند بیمه
2- ارزشگذاری منابع انسانی :
حسابداری منابع انسانی بیشتر از هزینه یابی نیازمند ارزشگذاری است. مفهوم ارزش منابع انسانی مبتنی بر نظریه ارزش در اقتصاد عمومی است. با توجه به اینکه انسان قادر به ایجاد منافع بالقوه آتی است، میتوان ارزش انسان را مانند سایر منابع به عنوان ارزش فعلی خدمات آتی مورد انتظار تعریف کرد. بنابراین ارزش فرد عبارتست از ارزش فعلی مجموعه ای از خدمات که انتظار میرود فرد در طول دوره خدمت خود در سازمان ایجاد کند. گروهی این نظریه را رد کرده ومعتقدند انسان فراتر از ارزیابی ودر حقیقت غیر قابل ارزیابی است . با توجه به نظریه محققان برای اندازه گیری منابع انسانی دو مرحله اساسی وجود دارد. بدین معنی که ابتدا بایستی مفهوم منابع انسانی را به بیان غیر پولی یا کیفی مشخص کنیم تا سپس بتوانیم آن را به بیان پولی جهت نشان دادن در ترازنامه سازمان ارائه نماییم .

معیارهای اندازه گیری سرمایه انسانی :
• معیار های مالی مانند فروش وعملکرد مالی
• معیارهای بازده کالاوخدمات تولید شده ،خدمات ارائه شده به مشتری،تعداد خطاها،رضایت مشتری،کیفیت خدمات

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   8 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله بررسی و تجزیه و تحلیل صورتهای مالی

تجزیه و تحلیل صورت های مالی:
تجزیه و تحلیل صورت های مالی شامل ابزارها و تکنیک هایی است که تحلیل گران را در بررسی صورت های مالی جاری و گذشته شرکت ها یاری می دهد تا بتوانند عملکرد و وضعیت مالی شرکت ها و مخاطرات آتی و امکانات بالقوه را مورد ارزیابی قرار دهند. تجزیه و تحلیل صورت های مالی می تواند اطلاعات با ارزشی را درباره روندها، ارتباطات، کیفیت سودآوری، نقاط قوت و ضعف و چگونگی وضعیت مالی شرکت ها ارایه دهد.
نکات اساسی
تجزیه و تحلیل صورت های مالی بر مبنای هدف (اهداف) خاصی صورت می گیرد. برای مثال، آیا تجزیه و تحلیل ارایه شده مبنایی در جهت اعطای اعتبار یا ایجاد یک سرمایه گذاری تلقی می گردد؟ بعد از اینکه هدف تجزیه و تحلیل مشخص گردید، اطلاعات مورد نظر از صورت های مالی و سایر منابع جمع آوری می شود. نتایج تجزیه و تحلیل تلخیص و تفسیر می شود. نتایج به دست آمده طی گزارشی به اشخاصی که تجزیه و تحلیل برای آن ها انجام گرفته است، ارایه می گردد.
برای ارزیابی صورت های مالی، فرد ذینفع باید:
1- با عملیات واحد تجاری آشنا باشد.
2- هدف، ماهیت و محدودیت های حسابداری را درک کند.
3- با اصطلاحات واحد تجاری و حسابداری آشنا باشد.
4- دارای دانش علمی در مورد مبانی امور مالی باشد.
5- با ابزارها و تکنیک های تجزیه و تحلیل صورت های مالی آشنا باشد.
تجزیه و تحلیل مالی یک شرکت شامل بررسی صورت های مالی شرکت و یادداشت های مربوط به صورت های مالی و گزارش حسابرسان آن شرکت می باشد. گزارش حسابرسی بیان گر بررسی صورت های مالی توسط حسابرسان می باشد. این گزارش همچنین نشان می دهد که آیا صورت های مالی به طور منصفانه وضعیت مالی شرکت، نتایج عملیات و تغییرات در وضعیت وجوه نقد را مطابق با اصول عمومی پذیرفته شده حسابداری مطابق با سال قبل نشان می دهد.
یادداشت های مربوط به صورت های مالی، غالبا با معنی تر از اطلاعات دریافت شده از صورت های مالی می باشد. این یادداشت ها، رویه های حسابداری شرکت را شرح می دهد و معمولا توضیحات کامل و چگونگی کاربرد آن رویه ها را همراه با مدارک مورد نیاز ارایه می دهد.
تحلیل گران غالبا صورت های مالی یک شرکت را با صورت های مالی سایر شرکت هایی که در همان صنعت فعالیت دارند، مقایسه می کنند و همچنین صورت های مالی یک شرکت را در سال های مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهند. اساسا این روش قلمرو رسیدگی تجزیه و تحلیل صورت های مالی را وسعت می بخشد.

ابزارهای اصلی تجزیه و تحلیل
حسابداران و سایر افراد ذیربط ابزارها و تکنیک های استاندارد شده مختلفی را ارایه می دهند که در تجزیه و تحلیل صورت های مالی مورد استفاده قرار می گیرند. روش های تجزیه و تحلیل صورت های مالی را می توان به سه دسته تقسیم نمود. 1- مقایسه و اندازه گیری مالی مربوط به دو یا چند دوره، 2- مقایسه و اندازه گیری اطلاعات دوره جاری، 3- رسیدگی برای اهداف خاص.
تکنیک و ابزار ذیل در این فصل مورد بحث قرار خواهد گرفت:
1- صورت های مالی مقایسه ای:
الف. تجزیه و تحلیل افقی
ب. تجزیه و تحلیل عمودی
2- صورت های مالی بر اساس مقیاس مشترک:
3- تجزیه و تحلیل نسبت ها
4- رسیدگی برای اهداف خاص
صورت های مالی مقایسه ای:
صورت های مالی که اطلاعات مالی مربوط به دو یا چند دوره را ارایه می دهدف معمولا مقایسه ای نامیده می شود. صورت های مالی مقایسه ای معمولا گزارشات مشابه ای را برای دوره جاری و برای یک یا چند دوره قبلی ارایه می دهد. صورت های مالی مقایسه ای اطلاعات مهم درباره روند و ارتباط آن ها را در طی دو یا چند سال برای تحلیل گران فراهم می سازد. چنان چه صورت های مالی مقایسه ای برای بیش از یک سال ارایه شود مطلوب تر خواهد بود. صورت های مقایسه ای تاکید بر این واقعیت دارد که صورت های مالی برای یک دوره حسابداری، فقط بخشی از فعالیت های مستمر یک شرکت است.
طبق اصول حسابداری، مقایسه صورت های مالی بین دو یا چند دوره تحت شرایط زیر مفدی و موثر می باشد.
1- چنانچه روش های حسابداری در تنظیم صورت های مالی یکسان باشد مقایسه گزارشات مطلوب است.
2- یکسان بود محتویات صورت های مالی.
3- اصول حسابداری تغییر نمی یابد، چنان چه تغییری در اصول حسابداری ایجاد شود، اثرات مالی ناشی از آن تغییرات افشاء گردد.
4- تغییرات در وقایع یا در ماهیت رویداد اصلی افشاء شوند.
تجزیه و تحلیل افقی
تجزیه و تحلیل افقی، روندها را مورد ارزیابی قرار می دهد و ارتباط بین اقلامی که در همان ردیف در یک صورت مقایسه ای ظاهر می شود را تعیین می کند. تجزیه و تحلیل افقی تغییرات مربوط به اقلامی مندرج در صورت های مالی را در طی دوره افشاء می کند. هر یک از اقلام (مثل فروش) مربوط به یک ردیف برای یک سال مالی با همان قلم در دوره دیگر مقایسه می شود. تجزیه و تحلیل افقی می تواند بر حسب تغییرات مبالغ پولی به صورت درصد تغییرات یا به شکل یک نسبت انجام شود.
نسبت تغییر با تقسیم اطلاعات سال جاری بر اطلاعات سال پایه محاسبه می شود. وقتی ارقام سال پایه دارای ارزش مثبت است، تغییر مقدار پولی و درصد تغییر می تواند با معنی تر باشد. اگر ارقام سال پایه دارای ارزش صفر یا منفی باشد تغیر مقدار پولی می تواند محاسبه شود اما درصد تغییرات نمی تواند محاسبه شود. یک نسبت فقط زمانی می تواند محاسبه شود که دو ارزش مثبت، قابل دسترسی باشند.
در مواردی که تغییرات به صورت درصد بیان می شود، عمل جمع و تفریق مفهومی نخواهد داشت. زیرا درصد تغییرات از مبناهای مختلف ناشی می شود. وقتی هر کدام از اقلام سال پایه به طور انفرادی دارای مقادیر کمی باشند، تغییر نسبتا کم مقدار پولی می تواند درصد تغییر زیادتری را به وجود آورد و در نتیجه اعتبار بیشتری به آن اقلام به منظور با معنی بودن آن می دهد.
بر اساس روش سال پایه گاهی اوقات تجزیه و تحلیل افقی برای افشای درصد تغییرات انباشته برای چند سال استفاده می شود. در این صورت سال شروع به عنوان سال پایه در نظر گرفته می شود. درصد تغییرات سال های بعد برای تعیین درصد تغییرات انباشته با سال پایه مقایسه می شود.
تجزیه و تحلیل عمودی
در تجزیه و تحلیل عمودی هر یک از اقلام مندرج در صورت های مالی نسبت به عدد پایه سنجیده می شود. شاخص ترین عدد در صورت های مالی به عنوان عدد پایه انتخاب می گردد و اقلام مندرج در هر ستون نسبت به آن سنجیده می شود. به عنوان مثال هر یک از اقلام مندرج در صورت سود و زیان می تواند به عنوان درصدی از فروش بیان شود. در ترزنامه، هر یک از اقلام دارایی می توانند بر حسب ارتباط آن ها ب کل دارایی بیان شوند. حساب بدهی ها و حقوق صاحبان سهام بیان شوند. جریان نقدی مربوط به هر یک از اقلام فعالیت های سرمایه گذاری، تامین مالی و عملیاتی نسبت به کل هر یک از فعالیت های مزبور سنجیده می شود.
صورت حساب بر اساس مقیاس مشترک
حذف مقادیر پولی در صورت های مالی و نشان دادن اقلام بر حسب درصد، به عنوان صورت حساب بر اساس مقیاس مشترک نامیده می شود زیرا اقلامی در ترازنامه و صورت سود و زیان مانند جمع دارایی ها و فروش خالص دارای مبنای مشترکی برای مقایسه می باشند. اطلاعات برای صورت حساب بر اساس مقیاس مشارک همانند روش توصیف شده برای تجزیه و تحلیل عمودی محاسبه می شود. تغییرات نسبت ها در این صورت حساب بر اساس مقیاس مشترک مورد توجه قرار می گیرد تا شناسایی کارایی و عدم کارایی، نسبت به صورت حساب مقایسه ای آسانتر انجام گیرد. به عنوان مثال چنان چه در یک موسسه نسبت هزینه حقوق به فروش 20 درصد باشد معنی آن این است که آن موسسه از هر صد ریال فروش، 20 ریال حقوق پرداخت می کند.
تجزیه و تحلیل ترازنامه بر اساس مقیاس مشترک در بررسی منابع و ساختار سرمایه یک واحد تجاری یعنی ارتباط بدهی ها و حقوق صاحبان سرمایه مفید می باشد. همچنین این تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به هر کدام از اقلام دارایی ها جاری، سرمایه گذاری ها، اموال، ماشین آلات، تجهیزات، دارایی های نامشهود و سایر دارایی ها را ارایه می دهد. صورت حساب بر اساس مقیاس مشترک اطلاعات مربوط به این که چه نسبتی از فروش به وسیله بهای تمام شده کالای فروش رفته و هزینه های مختلف جذب می شود را ارایه می دهد.
بر اساس صورت مقایسه و صورت حساب بر اساس مقیاس مشترک، مقایسه، تغییرات یا ارتباط بین مجموعه دارایی ها، بدهی ها، درآمدها، هزینه ها و سایر حساب هایی که در صورت های مالی طبق بندی می شود را نشان می دهد. با توجه به این که درصد این تغییرات می تواند ناشی از تغییرات در مقدار مطلق اقلام یا تغییرات در کل گروه باشد، باید دقت لازم در زمان مقایسه صورت گیرد.
صورت حساب بر اساس مقیاس مشترک برای مقایسه شرکت ها با یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرد. زیرا اعداد مندرج در چنین صورت حساب هایی بر اساس درصد تنظیم می شود و یک مقایسه نسبی را به جای مقدار مطلق ارایه می دهد.
تجزیه و تحلیل نسبت ها
یک نسبت، ارتباط ریاضی بین یک کمیت با کمیت دیگر را بیان می دارد. به عنوان مثال نسبت 400 به 200 یعنی 2 به 1 یا 2 است. در صورتی یک نسبت مفید واقع می شود که عناصر تشکیل دهنده ان دارای رابطه معنی دار با یکدیگر باشند. به عنوان مثال، بین حساب های دریافتی و فروش، سود خالص با کل دارایی ها و دارایی های جاری با بدهی های جاری رابطه وجود دارد. تجزیه و تحلیل نسبت ها می تواند ارتباط بین اجزا این نسبت ها را که به طور انفرادی نمی توانند مورد بررسی قرار گیرند. را مشخص سازد.
نسبت ها عموما به تنهایی اهمیت چندانی ندارند ولی زمانی اهمیت می یابند که 1- با نسبت های قبلی از همان شرکت مقایسه شود. 2- با استاندارد از پیش تعیین شده مقایسه شوند. 3- با نسبت های سایر شرکت ها در همان صنعت مقایسه شوند. وقتی به این شکل عمل شود نسبت ها به عنوان معیاری برای عملکرد شرکت تلقی می گردند. محاسبه نسبت ها پایان کار برای شرکت محسوب نمی شوند. ولی در تهیه پاسخ سوالاتی که در ارتباط با پیامد خاص و نظارت بر عملیات یک واحد تجاری ممکن است به وجود آید کمک می کند.
هنگام استفاده از نسبت ها، تحلیل گران باید عواملی که در ساختار آن نسبت دخالت دارند و تغییراتی که باعث می شود چنین عواملی بر آن نسبت ها تاثیر بگذارند را درک نمایند. به عنوان مثال، دریافت وام از ابنک چه تاثیری بر نسبت جاری دارد؟ آیا استقراض این نسبت را افزایش یا کاهش می دهد و یا هیچ تاثیری بر این نسبت ندارد؟ چنان چه خدف بهبود بخشیدن این نسبت باشد چه تغییراتی می تواند در اجزا این نسبت ها برای انجام اهداف مورد نظر ایجاد شود.
نکات ریاضی
باید توجه داشت که تغییرات در صورت یا مخرج کسر باعث تغییر در آن نسبت می شود. برای مثال،
1- اگر یک نسبت کمتر از 1 باشد (صورت کسر کمتر از مخرج آن باشد) اگر به صورت و مخرج این کسر یک مقدار معین اضافه کنیم، کسر جدیدی که به دست می آید از کگسر قبلی کوچک تر خواهد شد.
2- اگر مقدار یک نسبت بیشتر از 1 باشد، افزایش به یک اندازه در صورت و مخرج آن نسبت باعث کاهش آن نسبت خواهد شد.
3- اگر ارزش یک نسبت دقیقا 1 باشد، تغییرات در صورت و مخرج کسر به مقدار معین تاثیری روی آن نسبت نخواهد داشت و مقدار آن نسبت همان 1 باقی خواهد ماند.
4- اگر صورت کسر افزایش (کاهش) یابد و تغییری در مخرج کسر ایجاد نشود آن نسبت افزایش (کاهش) خواهد یافت.
5- اگر مخرج کسر افزایش (کاهش) یابد تغیری در صورت کسر ایجاد نشود آن نسبت کاهش (افزایش) خواهد یافت.
6- اگر صورت و مخرج کسر تغییر یابند ولی این تغییرات برای صورت و مخرج کسر به یک اندازه نباشد آن نسبت افزایش، کاهش یا بدون تغییر باقی می ماند که بستگی به جهت و مقدار تغییرات دارد.
مروری بر تجزیه و تحلیل نسبت ها
در تجزیه و تحلیل نسبت ها، تحلیل گران انحرافات در نسبت های محاسبه شده را شناسایی و سپس علل انحرافات را بررسی می کنند. برای مثال، انحرافات نسبت متوسط صنعت می تواند نشان دهد که شرکت (به استثناء شرکت هایی که فعالیت نمی کنند) تا چه حد از معیار متوسط صنعت فاصله دارد.
نسبت ها باید با احتیاط مورد استفاده قرار گیرند. به طور کلی نسبت ها نباید به عنوان تنها معیار برای تصمیم گیری باشند. این نسبت ها به عنوان یکی از اسناد مورد نیاز (نه به عنوان اسناد نهایی) جهت راهنمایی برای تصمیم گیری و یا راه حل استفاده شود. با توجه به اطلاعاتی که در نسبت ها منظور می شوند، این نسبت ها اسناد مناسب و قابل اطمینانی می باشند. زمانی که صورت های مالی بر طبق اصول عمومی پذیرفته شده حسابداری تنظیم می شوند، افراد باید دائما به خاطر داشته باشند که صورت های مالی خصوصا براوردها و قضاوت هایی را منعکس می کند که ممکن است مربوط به تجزیه و تحلیلی باشند که به سمت یک هدف خاص هدایت می شوند.
گاهی اوقات تفسیر نمودن نسبت ها دشوار خواهد بود. برای مثال دقیقا نسبت 2 به 1 به چه معنی است؟ آیا این نسبت خوب یا بد، مطلوب یا نامطلوب، است؟ مقایسه نسبت ها با بعضی استانداردها نظیر نسبت های مربوط به سنوات گذشته و یا مقایسه با سایر شرکت ها با آن صنعت می تواند برخی از رهنمودتها را ارایه کند.
تحلیل گر باید دریابد که نسبت ها علاوه بر مواردی که در بالا اشاره شد دارای محدودیت های معینی می باشد که شامل موارد زیر است:
1- نسبت ها شرایط، وقایع و رویدادهای گذشته را منعکس نمی کنند.
2- نسبت ها ارزش هی دفتری را منعکس می کنند ولی ارزش های واقعی اقتصادی یا اثرات مربوط به سطح قیمت ها را منعکس نمی سازد.
3- تعیین نسبت ها معمولا به طور یکنواخت انجام نمی شود.
4- کاربرد اصول حسابداری و رویه های در میان شرکت ها تغییر می کند. و تغییرات در آن از دوره ای به دوره ای دیگر بر روی نسبت ها اثر می گذارد.
5- وقتی شرکت ها متنوع یا دارای خصوصیات ریسکی مختلف باشند مقایسه بین آن ها کاری دشوار خواهد بود.
علی رغم مشکلات مربوط به ساختار و تفسیر نسبت ها، تجزیه و تحلیل نسبت ها تکنیک های مهمی برای تجزیه و تحلیل صورت های مالی است زیرا می تواند روندها و ارتباطات ساختاری و بنیادی مهم را شناسایی کند.
اطلاعات مالی مربوط به بسیاری از شرکت ها که به صورت اطلاعات کامپیوتری ارایه می شوند. توسط شرکت های مختلفی قابل دسترسی می باشند. برای مثال، اطلاعات کامپیوتری تهیه شده به وسیله شرکت استاندارد و پورز در معرض فروش قرار داده می شود. این اطلاعات شامل بیش از 120 اقلام مربوط به حدود 2500 شرکت صنعتی می باشد. با وجود اینکه چنین اطلاعاتی از نظر تئوریکی و عملی بستگی به نوع استفاده از آنها دارد ولی این اطلاعات می تواند در بسیاری از موارد تحلیل گر را به اهمیت منابع با ارزش آشنا سازد.
ابزارهای تحلیلی خاص
علاوه بر صورت های مقایسه ای، صورت حساب بر اساس مقیاس مشترک و تجزیه و تحلیل نسبت ها، تحلیل گران دارای تکنیک ها و ابزارهای خاص زیادی می باشند که از آن ها برای مطالعه جهت دستیابی به هدف خاص استفاده می کند. چنین مطالعاتی می تواند عواملی از قبیل پوشش بیمه ای، ماهیت فصلی واحد تجاری، اطلاعات بخش، عملیات خارجی، تاکید فروش به تعداد اندکی از مشتریان، اثرگذاری وقایع غیر عادی بر شرکت و تاثیر روش های ارزیابی موجود کالا (LIFO , FIFO) و روش های استهلاک بر صورت های مالی باشد. روش های دیگری که در شرایط خاص قابل استفاده می باشند: عبارتند از:
1- تجزیه و تحلیل جریان وجوه نقد: با توجه به این که تجزیه و تحلیل جریان وجوه نقد بر نقدینگی، توان مالی و روابط سودآوری متمرکز می شوند مخصوصا در ارزیابی اعتبار و تصمیمات سرمایه گذاری موثر خواهد بود.
2- تجزیه و تحلیل حاشیه فروش: تجزیه و تحلیل حاشیه فروش بینش های خاصی را در ارتباط با فعالیت عملیاتی یک شرکت ارایه می دهد.
3- تجزیه و تحلیل نقطه سر به سر: تجزیه و تحلیل نقطه سر به سر ارتباط بین درآمد و هزینه و حجم فعالیت را نشان می دهد.
4- تجزیه و تحلیل بازده سرمایه گذاری: تجزیه و تحلیل بازده سرمایه گذاری، معیار جامعی از عملکرد مالی را ارایه میدهد. این ابزارها و سایر ابزارهای خاص مربوط به تجزیه و تحلیل صورت های مالی بعدا در این کتاب بحث می شوند.
تجزیه و تحلیل سری زمانی موقعی استفاده می شود که اطلاعات طبقه بندی شده بر اساس فواصل زمانی، اطلاعات مهم تحت کنترل و عملیات یک شرکت را ارایه دهد. انواع اصلی تغییرات اقتصادی که می تواند در تجزیه و تحلیل سری های زمانی مورد توجه قرار گیرند به شرح زیر می باشند:
1- روند عادی
2- تغییرات فصلی
3- نوسانات گردشی
4- نوسانات تصادفی یا نامنظم
روش های تحلیلی خاص برای مشخص نمودن انواع مختلف نوسانات با توجه به ارتباط آن ها به اطلاعات تاریخی و پیش بینی های، قابل استفاده می باشند. وقتی ارتباطی بین سری ها وجود دارد، ممکن است این ارتباط برای تعیین برآورد و پیش بینی ها استفاده شود. سری های زمانی در این کتاب مورد توجه قرار نمی گیرند.
تجزیه و تحلیل رگرسیون ابزار دیگری برای تجزیه و تحلیل صورت های مالی است. تجزیه و تحلیل رگرسیون برای ارتباط بین یک متغیر شناخته شده و یک متغیر ناشناخته جهت برآورد متغیر ناشناخته استفاده می شود.
تجزیه و تحلیل همبستگی میزان ارتباط بین دو یا چند متغیر را اندازه گیری می کند. تجزیه و تحلیل رگرسیون و همبستگی تکنیک های بسیار مهمی هستند.
تجزیه و تحلیل نقدینگی و فعالیت
نقدینگی به توانایی یک شرکت جهت پرداخت تعهدات کوتاه مدت با توجه به زمان سررسیدشان اطلاق می گردد. نقدینگی به توانایی تبدیل دارایی ها به وجه نقد یا توانایی کسب وجه اشاره دارد. مفهوم کوتاه مدت به یک سال یا یک چرخه عملیات عادی شرکت، هر کدام که طولانی تر است اطلاق می گردد. فعالیت، به کارایی یک شرکت مربوط می شود که با استفاده از داریی های جاری انجام می گیرد.
در ارزیابی وضعیت نقدینگی، تحلیل گران مالی علاقمند به داشتن اطلاعات در مورد وجوه نقد، زمان بندی و اطمینان یافتن از جریان وجوه نقد آتی شرکت می باشند.
نقدینگی و دامنه فعالیت عملیاتی، متکی به وضعیت سرمایه در گردش یک شرکت می باشند. سرمایه در گردش به مازاد دارایی های جاری بر بدهی های جاری گفته می شود. مقدار سرمایه در گردش و تغییرات مربوط به آن از دوره ای به دوره دیگر به عنوان معیار اصلی توانایی شرکت در پرداخت بدهی ها با توجه به سررسیدشان محسوب می شود. سرمایه در گردش شامل رویدادهایی است که در طی چرخه عملیاتی یک واحد تجاری اتفاق می افتد.
چرخه عملیاتی شامل سرمایه گذاری در موجودی مواد، تبدیل مواد به کالای ساخته شده، فروش کالای ساخته شده و تبدیل آن به حساب های دریافتنی، وصول حساب های دریافتنی و استفاده از وجه نقد برای پرداخت بدهی های جاری و جایگزینی مواد مصرفی می باشد.
نسبت های نقدینگی و فعالیت ارزیابی روندها و ارتباط جنبه های مختلف چرخه عملیاتی یک واحد تجاری مفید می باشند.
نسبت های نقدینگی
ارتباط دارایی های جاری با بدهی های جاری به عنوان یک شاخص مهم درجه قابلیت نقدینگی شرکت مورد استفاده قرار می گیرد. سرمایه در گردش و اجزای تشکیل دهنده آن معیارهای نقدینگی یک شرکت را تشکیل می دهند. این نسبت ها که مستقیما نقدینگی یک شرکت را اندازه گیری می کنند رهنمودهایی در ارتباط با اینکه آیا یک شرکت می تواند تعهداتش را در زمان سررسید پرداخت کند یا خیر ارایه می دهند. نسبت جاری و نسبت سریع (آنی) نسبت های مهمی هستند که برای اندازه گیری نقدینگی یک شرکت مورد استفاده قرار می گیرند.
نسبت جاری
ارتباط نسبی بین دارایی های جاری و بدهی های جاری را نشان می دهد. چنانچه نسبت جاری خیلی پایین باشد مشکلات مربوط به جریان وجود نقد قطعا آشکار می شود. یک نسبت جاری در حد بالا نیز می تواند نشان دهنده این واقعیت باشد که شرکت از یک مدیریت مناسبی در مورد دارایی های جاری برخوردار نبوده است.
نسبت آنی
این نسبت که یک معیار سریع برای شناخت توانایی پرداخت بدهی شرکت می باشد، به عنوان نسبت سریع یا نسبت آنی نامیده می شود. نسبت سریع ارتباط دارایی های آنی (وجه نقد، اوراق بهادار قابل فروش و حساب های دریافتنی) را با بدهی های جاری نشان می دهد.
موجودی کالا و پیش پرداخت های کوتاه مدت هزینه به عنوان دارایی های آنی در نظر گرفته نمی شوند، زیرا این اقلام به آسانی به وجه نقد تبدیل نمی شوند. نسبت آنی، معیار مهمتری برای توان پرداخت بدهی های کوتاه مدت شرکت در مقابل نسبت جاری تلقی می گردد. به طور تجربی عدد برای نسبت سریع پیشنهاد می گردد. همچنین برای تعیین مقدار مناسب برای نسبت سریع باید نوع عملیات صنعت و رویدادهای عملیاتی خاص در نظر گرفته شود.
گردش سرمایه جاری
سرمایه در گردش دارای یک رابطه خاصی با فروش، خصوصا از طریق حساب های دریافتنی، موجودی کالا و وجه نقد است. فروش به سرمایه در گردش می تواند به عنوان یک معیار اثربخش جهت استفاده از سرمایه در گردش شرکت برای تحقق بخشیدن فروش محسوب گردد. گردش سرمایه جاری شرکت به شرح زیر محاسبه می شود:
بهای تمام شده کالای فروش رفته گردش موجودی کالا
متوسط موجودی کالا
نسبت های فعالیت
نسبت های فعالیت برای ارزیابی چرخه عملیاتی شرکت و ترکیب دارایی های جاری استفاده می شود. مفهوم ترکیب به این معنی است که با چه سرعتی دارایی های جاری به نقد تبدیل می شود. نسبت های فعالیت را می توان برای موجودی کالا، حساب های دریافتنی و کل دارایی ها محاسبه نمود.

نسبت موجودی کالا
نسبت گردش موجودی کالا ارتباط بین حجم کالای فروش رفته و موجودی کالا را مشخص می سازد. گردش موجودی کالا شرکت ها در صنایع مختلف می تواند متفاوت باشد. گردش موجودی کالا برای اقلام یک مغازه خواربار فروشی مکن است 20 باشد. معمولا یک فروشگاه لوازم خانگی دارای گردش کالای کمتر خواهد بود و فروشگاه هایی که کالاهای فاسد شدنی به فروش می رسانند دارای سرعت گردش بیشتری هستند.
نسبت گردش موجودی کالا به شرح زیر محاسبه می شود. در این نسبت متوسط موجودی کالا (مواردی که اطلاعات قابل دسترس است) در مخرج کسر قرار می گیرد.
متوسط موجودی کالا به این صورت محاسبه می شود: که موجودی کالای ابتدای دوره را با موجودی کالای پایان دوره جمع می کنیم و سپس بر دو تقسیم می نماییم. اگر موجودی کالای ابتدای دوره قابل دسترس نباشد، موجودی کالای پایان دوره باید در مخرج کسر استفاده شود. چنانچه بهای تمام شده کالای فروش رفته قابل دسترس نباشد بعضی از تحلیل گران فروش خالص را در صورت کسر استفاده می نمایند.
گردش کم موجودی کالا می تواند مشکلات تامین مالی شرکت را در آینده افزایش دهد. وقتی شرکت ها روش های مختلفی را نظیر FIFO و LIFO برای ارزیابی موجودی کالا استفاده می کنند مقایسه گردش موجودی کالا بین شرکت ها مقایسه مناسبی محسوب نمی شود. زیرا بهای تمام شده کالای فروش رفته و موجودی کالا با استفاده از روش LIFO در طی ادواری که قیمت ها سیر صعودی دارند و به ترتیب بالاتر و پایین تر نسبت به روش FIFO خواهند بود. برای محاسبه تعداد روزهایی که موجودی کالا در انبار باقی می ماند. (میانگین سنی) از فرمول زیر استفاده می شود:
میانگین سنی موجودی کالا نشان دهنده مدت زمان نگهداری موجودی کالا در انبار می باشد. همچنین نشان دهنده این موضوع خواهد بود که شرکت موجودی کالا را به مقدار کم یا زیاد نگهداری می کند.
چنان چه اطلاعات مورد نیاز در دسترس باشد نسبت های دیگری نیز می تواند برای تجزیه و تحلیل موجودی کالای یک شرکت محاسبه شود. گردش کالای ساخته شده نیز سرعت تبدیل کالای ساخته شده به نقد را بیان می دارد. این نسبت متوسط تعداد دفعاتی که موجودی کالا در طی یک دوره فروخته می شود را نشان می دهد. همچنین این نسبت نشان می دهد که شرکت طی یک دوره چه مقدار کالا نسبت به میزان تعیین شده نگهداری کرده است. این نسبت به صورت زیر محاسبه می شود:
بهای تمام شده کالای فروش رفته تعداد دفعات گردش کالای ساخته شده
متوسط موجودی کالای ساخته شده

نسبت گردش موجودی مواد خام: نشان دهنده تعداد دفعاتی است که موجودی مواد خام به طور متوسط در طی دوره استفاده می شود. این نسبت به صورت زیر محاسبه می شود:
بهای تمام شده مواد خام مصرف شده گردش مواد خام
متوسط موجودی کالای ساخته شده
نسبت حساب های دریافتنی:
نسبت گردش حساب های دریافتنی رابطه بین فروش نسیه و حساب های دریافتنی را شرح می دهد. گردش حساب های دریافتنی نشان می دهد که به طور متوسط حساب های دریافتنی در طی دوره چند بار وصول می شود. این نسبت با استفاده از خالص فروش نسیه به عنوان صورت کسر و متوسط حساب های به عنوان مخرج کسر به صورت زیر محاسبه می شود:
بالا بودن این نسبت نشان میدهد که مدیریت حساب دریافتنی به طور موثر عمل نموده، منابع کمتری در حساب های دریافتنی سرمایه گذاری کرده و سیاست اعتباری و روش های وصول مطالبات شرکت در حد مطلوب می باشدد. چنانچه گردش حساب های دریافتنی پایین باشد نشان دهنده این موضوع است که فروش در سطح پایینی بوده است و یا شرکت در جمع آوری مطالباتش دچار مشکل شده است. دوره وصول مطالبات به شرح زیر محاسبه می شود:
بهای تمام شده کالای تولید شده گردش کالای درجریان ساخت
متوسط موجودی کالای درجریان ساخت

این محاسبات یک معیار زمانی را برای وصول حساب های دریافتنی ارایه می نماید. مثال فوق پیشرفتی را در وصول مطالبات نشان می دهد. وقتی زمان لازم برای دریافت وجه ناشی از فروش نسیه با شرایط فروش شرکت مقایسه می شود (مانند ن/ 60 و 2/10)، تحلیل گران می توانند اطلاعات سودمندی در مورد سیاست های فروش اعتباری و وصول مطالبات به دست آورند. این اطلاعات ایده ای نسبت به دوره وصول حساب های دریافتنی ارایه می دهد.
وقتی این اطلاعات با شرایط اعتباری مربوط به شرکت های مشابه در همان صنعت و با اطلاعات سال های قبل مقایسه شود، شرکت می تواند اطلاعاتی در مورد کارایی و کفایت وصول مطالبات و روندها در مدیریت اعتباری به دست آورد.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   24 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله معماری اسلامی

مقدمه

منظور از هنر و معماری اسلامی، همان هنر و معماری سرزمین‌های‌ - خاورمیانه، آفریقای شمالی، هند شمالی و اسپانیا - است‌ که از آغاز قرن هفتم میلادی تحت حاکمیت مسلمانان قرار گرفتند.

خاستگاه‌ها و ویژگی‌ها

اهمیت تزیینات خوشنویسی و شکل مسجد، دو ویژگی اصلی هنر و معماری اسلامی هستند که عمیقاً با ایمان اسلامی ارتباط دارند و در همان روزگار آغازین دین پیشرفت کردند. پیامبر [اسلام]، [حضرت] محمد، تاجری ثروتمند در مکه بود که در حدود 40 سالگی مجموعه عمیقی از وحی را دریافت کرد و شروع به تبلیغ دین جدیدی نمود‌. این وحی‌ها که مسلمانان آن‌ها را پیام الهی می‌انگارند، در قرآن - کتاب مقدس مسلمانان - جمع‌آوری شده است. میراث غنی زبانی و ادبیات عرب در احساس احترام عمیق نسبت به قرآن نقش داشت. (1)

مرکزیت قرآن در فرهنگ اسلامی و جذابیت ویژه شکل ‌خط عربی سبب شد از کلام نوشتاری، به ویژه آیات قرآنی به عنوان کتیبه‌های مساجد استفاده گردد و نیز تزیینات خطاطی و شیوه‌های آن در تمام شاخه‌های هنر اسلامی پیشرفت نماید.

در سال 622‌ پس از میلاد، همان سالی که مبدأ تاریخ اسلامی قرار گرفت، ‌حضرت محمد به شهر یثرب - که بعداً مدینه نام گرفت، هجرت نمود. در آن‌جا جامعه‌ای از مومنان که در پیرامون خانه محمد به عبادت مشغول بودند، گردهم آمدند. نمازگزاران عادی جامعه جدید در این مکان ساده، شکل مسجد را پایه‌گذاری کردند که عبارت بود از محوطه‌ای محصور و مستطیلی با آلونک‌هایی (‌خانه‌های همسران [حضرت] محمد) که در طول یک ضلع آن قرار گرفته بودند و یک ایوان ناهموار (سایه‌بانی که در اصل برای استفاده از سایه بوده است‌) که در یک طرف برای مسلمین فقیرتر در نظر گرفته شده بود‌. از این رو، تقریباً تمام مساجد نقشه خانه [حضرت] محمد را تکرار می‌کردند و عبارت بودند از ‌یک محوطه محصور (صحن)، ساختمانی در یک طرف برای نماز و طاق‌هایی قوسی (رواق‌ها ) در اطراف محوطه.

اولین پیروان [حضرت] محمد[ص] ‌که از شبه جزیره عربستان بودند در مقایسه با امپراطوری‌هایی که بعداً فتح کرده و ]سبک‌های هنری آن را[ به عنوان سرمشق خود گرفتند‌، هیچ‌گونه سبک هنری بومی و مخصوص به خود نداشتند. با گسترش اسلام، متناسب با شرایط متفاوت اقلیمی و مصالح در دسترس در فتوحات اسلامی و با جذب و اقتباس از شیوه‌های هنرهای بومی‌، انواع هنری آن بالیدن گرفت و نقش‌هایی که در یک ناحیه باب بود، به زودی‌ جهان بزرگ اسلام‌ را فرا گرفت.

بنابراین هنر اسلامی از منابع فراوانی گسترش یافته است. شیوه‌های رومی‌، مسیحیت باستان و بیزانسی در معماری پیشین اسلامی مورد اقتباس قرار گرفت. تاثیر هنر ساسانی – هنر معماری و تزیینی ایرانِ پیش از اسلام در دوران حکومت ساسانیان ـ بر هنر اسلامی‌بالاترین اهمیت را داشت‌. شیوه‌های آسیای مرکزی با تاخت و تازهای تاتار و مغول به هنر اسلامی نفوذ کرد و هنر چینی تأثیر ‌تکوین‌گری بر نقاشی، سفالگری و پارچه‌بافی اسلامی گذاشت.

سیر تاریخی

سیر تحول هنر اسلامی - از قرن هفتم تا هجدهم میلادی - را در سه دوره می‌توان طبقه‌بندی کرد. دوره شکل‌گیری هنر اسلامی، ‌کمابیش ‌با حاکمیت اولین حاکمان اسلامی یا خلفای بنی امیه (661الی 750م) که اسلام را از دمشق در سوریه تا اسپانیا گسترش دادند، هم‌زمان بود.

دوره میانی‌، عصر خلفای عباسی (750م الی 1258م)‌ که ‌از بغداد در عراق خلافت اسلامی را بر عهده داشتند تا زمان استیلای مغول را در بر می‌گیرد.

دوران خلافت عباسی که در ترویج آموزش و فرهنگ پرآوازه است، تاریخ اسلامی درخشان‌ترین است. در همین دوره میانی است که تأثیر نماهای هنر ایرانی چشمگیر شد.

از استیلای مغول تا قرن هجدهم میلادی را می‌توان برای سهولت، دوره پسین هنر اسلامی نامید.

در این دوره سبک‌های متمایز هنر در ‌بخش‌های مختلف جهان اسلام قا‌بل شناسایی است که با سلسله‌های گوناگون حاکمان ارتباط دارند.

سبک‌های گفته شده در این مقاله در ‌کنار هنر اموی و عباسی، هنر‌های ترکان سلجوقی که ‌از اواسط قرن یازدهم میلادی تا 1157م‌ بر ایران حکم راندند‌، هنر ایلخانیان که مغول تبار بوده و شرق ایران را از از سال 1256م تا 11349 م در تسلط خود داشتند‌، هنر تیموریان که به عنوان بزرگ‌ترین حامیان فرهنگ ایرانی از سال 1378م تا 1502م بر شرق ایران حکومت کردند و هنر صفویه که حاکمان تمامی ایران از سال 1502م تا1736م بودند را نیز شامل می‌شود.
هنر، تحت حکمرانی ترکان عثمانی که ازسال 1299م تا 1922م حاکمان ترکیه‌ بودند و در قرن 16م ‌امپراطوری خود را تا مصر و سوریه گسترش دادند‌ نیز شکوفا شد.

پیش‌تر در مصر (و سوریه)، سبک‌های خاصی [به وجود آمد که] با حکومت فاطمیین (1171م-909م) و ممالیک که سلطه خود را در1250 پی افکندند ارتباط داشت.

معماری



‌مسجد سلیمانیه در سال 1550 در استامبول ساخته شد. معمار این بنا که سنان نام داشت طرح خود را بر اساس کلیساهای بیزانسی و به گونه‌ای ویژه بر اساس ایاصوفیه ‌بنا نهاد.

گنبد بزرگ مرکزی که بر فراز یک چهار پر بنا شده‌، مشرف است بر فضاهایی مشابه که به وسیله نیمه گنبدهایی که خود، پشت بندِ گنبد اصلی‌اند، طاق دار شده‌اند. مناره‌های مخروطی چهارگانه‌ بالکن دار‌، ویژگی‌ معماری مساجد‌ بعدی است.

مراسم عبادی اندک و نسبتاً ساده آیین اسلامی باعث رشد یک معماری مذهبی‌ منحصر به فرد شامل مسجد‌، محلی برای نماز و گردهمایی امت‌، و مدرسه مذهبی شد‌.

در میان نما‌های گوناگون و شاخص معماری غیر دینی اسلامی‌ اماکن‌، کاروان‌سراها و شهر‌ها دارای اهمیت‌اند ‌که با طرح‌ریزی پیچیده خود بیانگر وجود دغدغه‌ای برای مسأله بسیار مهم دسترسی به آب و تأمین پناهگاهی در برابر گرما هستند.

آرامگاه‌ها نوع سوم ساختمان هستند که در جهان اسلام ‌اهمیت دارند و هم به عنوان مرقدی حقیقی برای یک حاکم یا شخصیتی مقدس و هم به عنوان مظهری از قدرت سیاسی ایفای نقش می‌کنند. تمام این بناها چه دینی و چه غیر دینی در بسیاری از ویژگی‌ها چه بنیادی و چه تزیینی با یکدیکر مشترک هستند.

مساجد

نمایه یک مسجد

مساجد متناسب با نماز مسلمانان طرح‌ریزی شده ‌و عموماً در اطراف محوطه‌ای‌ سامان یافته‌اند که یادآور حیاط خانه محمد(ص) می‌باشد، همان خانه‌ای که به عنوان اولین مسجد به کار رفت. مسمانان رو به سمتی که قبله نامیده شده و به طرف شهر مقدس مکه است نماز می‌گذارند. محراب یا طاق نماز‌، قبله را نشان می‌دهد. سالن اصلی نماز در طرف قبله مسجد واقع شده است. نمازگزارانی که با صدای مؤذن از فراز مناره ‌به نماز فراخوانده شده‌اند، ممکن است به خطبه‌ای که از منبری نزدیک به محراب ارائه می‌گردد گوش فرا دهند. ‌مسجدی که‌ تالاری گنبد‌دار یا ایوان در هر طرف صحن آن دارد، ظاهر این مسجد به گونه‌ای است‌ که به عنوان مسجد چهار ایوان شناخته می‌شود.

مسلمانان جهتی را که به سمت آن نماز می‌خوانند قبله می‌نامند و پیامبر برای 2 سال نخستی که در مدینه بود به سمت اورشلیم نماز گزارد‌. ایشان سپس وحی‌ای را دریافت کرد مبنی بر این که قبله حقیقی در مکه واقع است که از آن پس تا کنون همین شهر قبله بوده است که در نحوه جهت‌گیری و سازماندهی خاص فضا‌ در مساجد سرتاسر جهان شاخصی تعیین‌کننده بوده است. قبله به وسیله یک محراب تزیینی یا طاق مشخص می‌شود.

محراب
هنگامی که مسلمانان سوریه را در سال 636 فتح کردند‌، بسیاری از کلیساهای باسیلیک ‌که به صورت متروکه رها ‌شده بودند را به عنوان مسجد به کار گرفتند. کلیساهای باسیلیک‌، ساختمان‌هایی طویل و سه قوسی با سقفی مرتفع و محرابی در انتهای شرقی آن بودند. نمازگزاران نوین - مسلمانان - محراب را بر دیوار جنوبی قرار دادند و ورودی‌های جدیدی در دیوار شمالی تعبیه کرد تا نماز جماعت در عرض راهروهای کلیسا‌ برپا گردد.

صحن


قبه الصخره‌، قدیمی‌ترین بنای اسلامی موجود‌، در اورشلیم بر فراز صخره مقدس واقع شده است، جایی که اعتقاد بر این است که‌ پیامبر [اسلام حضرت] محمد به آسمان صعود کرد. خلیفه عبدالملک این مسجد را در اواخر قرن هفتم ساخت‌. بنیان هشت ضلعی مسجد‌، فضایی مرکزی را در بر می‌گیرد که گنبدی بر بالای آن قرار دارد. تزیینات موزاییکی غنی‌ای دیوارهای بیرونی را پوشانده است.

قبة الصخره در اورشلیم یکی از قدیمی‌ترین کارهای معماری اسلامی‌ برجای مانده است‌. این مسجد توسط عبد‌الملک‌، خلیفه [اموی] ساخته و بین سال‌های 691و 692 تکمیل شد. این بنا به شکل هشت‌ضلعی است و گنبدی طلایی بر فراز آن قرار گرفته است. سطح درونی و بیرونی آن با مرمر و کاشی‌های سرامیک لعاب‌دار با الگو‌های معرق‌کاری تزیین شده است. قبة الصخره که در وسط صحنی بزرگ‌، بر فراز صخره معبد قرار گرفته است یکی از مقدس‌ترین اماکن در اورشلیم به شمار می‌آید.

هنگامی که کلیسای باسیلیک با تعدیلاتی که در آن صورت پذیرفته بود با صحنی که در اضلاع خود دالان‌های طاق‌دار دارد ضمیمه شود‌، تمام ویژگی‌های اساسی خانه پیامبر در مدینه را دارا است. مسجد الاقصی - اولین مسجد در اورشلیم- (قبل از 670 م) به همین صورت از ایوان سلطنتی هرود که یک کلیسای باسیلیک ویران بود، اقتباس شد. در نمونه‌های بعدی راهروهای طولانی‌تری به انتهای صحن اضافه گردید - برای مثال در مسجد بزرگ قرطبه‌، قرن‌های هشتم تا دهم در اسپانیا - و هر گونه همانندی به کلیساها با تاکیدی که بر انتهاهای نوک‌تیز دارند از بین رفت. این توسعه‌ها پاسخی به رشد جمعیت بود‌، اما ‌از جهتی روند توسعه متناظر است با ویژگی اساسی تمام هنرهای اسلامی‌ و آن تکرار پایان‌ناپذیر الگو و نقش‌هاست.

مناره

این مناره حلزونی که روزگاری مؤذن از فراز آن مؤمنین را به نماز فرا می‌خواند، تنها ویژگی بر جای مانده از مسجد عظیم سامرا در عراق است که در زمان بنای آن (852-848) بزرگترین مسجد اسلامی در جهان به شمار می‌رفت.

در زمان حیات پیامبر‌، در مدینه از پشت‌بام اذان گفته می‌شد که تقلیدی بود از شیوه یهود در دمیدن در شافر (شاخ قوچ) یا مسیحیت قدیم در به کار‌گیری یک تقه‌زن برای گرد هم آوردن عابدان. (2)

به نظر می‌رسد منشأ پیدایش مناره‌، سنتی سوری باشد که گوشه‌های ساختمان را با چهار برجک می‌ساختند. مناره برجی است در گوشه صحن مسجد - یا مانند مسجد سامرا در خارج از مسجد - که بعد از حیات [حضرت] محمد (ص ) اذان گفتن از فراز آن سنت گشت. مسجد اموی یا مسجد جامع ‌در دمشق (15-705) که به دور یک کلیسای باسیلیک ساخته شد، بهترین نمونه به جا مانده از یک مسجد صحن‌دار قدیمی با یک مناره است‌. در بناهای بعدی حرم یا نمازخانه‌، یک گنبد، محراب اصلی را از چهار محراب موجود روی دیوار قبله مشخص می‌نمود.

گنبد

گنبد به عنوان ویژگی عمده سراسر معماری اسلامی‌، ریشه در معماری ساسانی و مسیحی قدیم دارد. قدیمی‌ترین مسجد بر جای مانده - قبه الصخره (اواخر قرن هفتم) در اورشلیم - ‌یکی از بناهای بزرگ مذهبی در جهان است و محلی است که [حضرت] محمد (ص) بنا به روایات از آن‌جا به آسمان معراج کرد. این مسجد دارای گنبدی ‌بر بالای استوانه‌ای طبل مانند و نیز دارای طرح و پلانی مدور و حلقوی و نیز دو راهرو سرپوشیده یا دهلیز می‌باشد. طرح این بنا از معماری رومی اقتباس شده است که ممکن است در رقابت با کلیسای «آرامگاه مقدس» که آن هم در اورشلیم قرار دارد، بنا شده است. از این رو قبة الصخره با طرح بنیادی مسجد سازگاری ندارد. گنبد آن طلاکاری شده و بقیه سطوح‌ درونی و بیرونی آن تماماً با موزاییک رنگارنگ سرامیکی پوشانده شده است.

در برهه‌ای که اسلام گسترش می‌یافت، تأثیر مردمان ترک‌تبار [بر هنر اسلامی] به گونه‌ای فزاینده احساس می‌شد. به همین خاطر آرامگاه بنا شده در آغاز قرن دهم‌ برای حاکم بخارا ‌در آسیای مرکزی (خاستگاه سلسله سلجوقی) اهمیت ‌ساختمانی ‌دارد. این بنای آجری مربع شکل دارای گنبدی است که به جای قرار گرفتن بر لچک‌های کروی (تاق ضربی‌هایی با ‌بخش‌های مثلثی قوس‌دار [که معمولاً گنبد‌ها بر آن‌ها واقع می‌گردد]) که در عالم بیزانس معمول بود‌، بر سکنج‌ها (تاق‌بندی‌های کوچک که گوشه‌های این مربع را به هم پیوند می‌دهند) قرار گرفته است. بنای سکنج‌ها از ایران ساسانی سرچشمه گرفته است. آن‌ها بسیار ساده‌تر از‌ لچک‌های کروی‌ساخته می‌شوند، به همین خاطر این تدبیر به گسترش مساجد و آرامگاه‌ها و دیگر سازه‌های قبه‌دار در سراسر جهان اسلام انجامید.

مساجد ساخته شده تحت سلطه عثمانی‌ها‌، میراث بیزانسی ترکیه را منعکس می‌کرد‌. مسجد بزرگ سلیمانیه (1574-1569) که آن را معمار بزرگ ترک «سنان» در «ادیرنه» ترکیه ساخت‌، گنبدی بسیار بزرگ دارد که با گنبد‌های مشابه و با نیمه گنبدهایی احاطه شده است. درست به همان ترتیبی که در مسجد «ایاصوفیه» - ‌کلیسایی بیزانسی که بعداً به مسجد تغییر هویت پیدا کرد - در استانبول ترکیه وجود دارد. اگر چه مسجد ادیرنه از نظر وسعت نیز مانند مسجد ایاصوفیه است؛ اما پنجره‌های فراوانی دارد که روشنایی بیشتری را تأمین می‌کند. این شیوه– که «سنان» آن را در دو مسجد معروف استانبول نیز به کار گرفت - طراحی مساجد در سراسر ترکیه‌، سوریه، مصر، عربستان و شمال آفریقا را تحت تاثیر خود قرار داد.

ایوان

در مساجد عهد عباسی در عراق‌، ایوان ـ تالار یا دالانی فراخ‌، قوس‌دار و دو بخشی - به هر طرف از طاقگان‌های اطراف صحن مسجد افزوده ‌شد. ایوان ریشه در معماری ایران ساسانی دارد.

طاق محرابی

اگرچه طاق نعل اسبی در معماری اسلامی، به ویژه در نمونه‌های‌ اولیه بیشتر معمول‌ است؛ اما طاق محرابی نیز شناخته شده بود. طاق محرابی که احتمالاً دارای منشأ سوری بوده و توسط امویان تعدیل گشته است، ویژگی مساجد دوره عباسی نیز هست و در قرن‌های نهم و دهم از عراق به مصر راه پیدا کرد. طاق محرابی‌های ساخته شده در مساجد بعدی مصر و تحت حکومت ممالیک (از قرن سیزدهم)، دارای نمای گوتیک می‌باشد که تأثیر درون‌مایه‌های معماری اروپایی را نشان می‌دهد که توسط صلیبی‌ها منتقل شده است.

منبر و مقصوره

اولین کاربرد شناخته شده از منبر، در مسجد مدینه صورت گرفت. منبر که در اصل به عنوان مسند به کار گرفته شد، خیلی زود جایگاه خود را به عنوان یک سکوی تمام عیار برای سخنرانی و تبلیغ پیدا کرد. سامانه معماری دیگری که نه در تمام مساجد، بلکه در برخی از آن‌ها معمول بود، مقصوره است که عبارت است از دیواره یا مکانی بسته دور محراب برای محافظت حاکمان امت در حین انجام خدمت که پس از کشته شدن سه خلیفه اول [عمر، عثمان و حضرت علی(ع)] ساخته شد.

مدرسه


صحن‌، مدرسه‌، اصفهان

مدرسه محلی برای تحصیل و عبادت است. این نما که به صحن مدرسه چهارباغ ‌در اصفهان باز شده است، مسجد قبه‌دار‌، حوض مرکزی و حجره‌هایی را نشان می‌دهد که به دور صحن آن‌، برای مطالعه و سکونت به کار می‌روند.
در دوره میانی و تحت حکومت عباسیان گونه‌ی جدیدی از معماری دینی - مدرسه یا حوزه علوم دینی - در شرق ایران باب شد و هیأت آن که بر اساس معماری ساسانی است در گونه‌ی جدیدی از مسجد به کار گرفته شد که خیلی زود در بسیاری از کشورها رواج یافت‌. مدرسه یا مسجد ـ مدرسه دارای ایوان‌هایی در چهار طرف است (ایوان رو به قبله بزرگ‌تر از بقیه است) که با طاقگان‌هایی دو طبقه به یکدیگر متصل شده‌اند. در مدرسه‌ها این طاق‌ها به حجره‌هایی منتهی می‌گردند‌، حال آن که در مساجد طاق‌ها تنها به شکل تورفتگی‌هایی هستند.

در برخی از مدارس بعدی‌، صحن با گنبدی پوشیده می‌شود. مسجد جامع (اصطلاحی عام‌ برای مسجدی که جماعت زیادی از نمازگزاران را در خود جای دهد) اصفهان در ایران نمونه بزرگی از یک مسجد - مدرسه پیشین ‌است. در این بنا مانند دیگر مزارهای این دوره‌، موتیف مقرنس که همان تزیینات قندیل مانند سقف‌های ضربی و قوس‌دار است، گسترش پیدا نمود. مقرنس که ویژگی خاص تزیین اسلامی است، متشکل از تورفتگی‌های با طرح لانه زنبوری همراه با بیرون‌زدگی‌های کوچک است که با هم در داخل یک سقف قوسی یا زیر یک گنبد سامان یافته‌اند.

مسجد شاه با گنبد بلند‌، نوک‌تیز و کاشی شده‌اش که پشت ایوان اصلی واقع شده و سطوح داخلی گنبد و قندیل‌های پوشیده با کاشی‌اش‌ و مسجد «شیخ لطف الله» با گنبدی حتی پیچیده و پر زرق و برق‌تر‌، ‌نمونه‌های بعدی مسجد ـ مدرسه هستند که هر دو در اصفهان و هر دو در قرن 17م بنا شده‌اند.

معماری غیر دینی

صحن شیران‌، الحمراء
صحن شیران در گوشه‌ای از کاخ الحمراء در گرانادا (قرناطه) اسپانیا واقع است. اطاق‌هایی که صحن را احاطه کرده‌اند به خاطر نقش برجسته‌های روکار پیچیده و مفصل آن‌ها مشهور هستند. این کاخ قلعه اسلامی برای پادشاهان عرب‌تبار اندلس در طول قرن‌های 13 و 14 ساخته شد.

در دوره امویان و اوایل عباسیان‌، شاهزادگانی از دودمان خلیفه، شماری‌ کاخ بیابانی در سوریه و عراق بنا کردند. برخی از این کاخ‌‌ها ‌مانند کاخ‌‌های ساسانیان، دارای شکارگاه بودند ‌یا حمام‌هایی قبه دار برگرفته از ساختمان‌های نوع متأخر رومی داشتند. از این رو این کاخ‌ها آمیزه‌ای از میراث هنری غربی و شرقی را به نمایش می‌گذارند ‌که مشخصات هنر آغازین اسلامی را تصویر می‌کنند و نیز آزادی نسبی آن را در برابر ممنوعیت‌های ‌سنتی هنر پیکرنگاری‌نشان می‌دهند که این ممنوعیت‌ها‌نه در قرآن، بلکه در حدیث که‌ در قرن نهم تدوین شد، آمده بود.

ویژگی کاخ‌های اموی‌، موزاییک‌ها‌، نقاشی‌های دیواری و تمثال‌های ‌نقش برجسته گچی بود که ندیمان، حیوان‌ها و حتی خود خلیفه را نشان می‌داد‌. قسمت زیادی از این آرایه از سنت ساسانی نشأت گرفته بود.

جهان اسلام‌ در دوره میانی، شکوفاترین تمدن شهری که تا آن زمان دیده شده بود را پدید آورد. به هر حال، با آمدن مغول‌ها بسیاری از این گونه شهرها ویران شد یا این که به روستا تنزل پیدا کردند و سیستم‌های آبی که این شهر‌ها به آن وابسته بودند، ویران شد.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  18  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله بررسی پیش تجربی سیاهه مشاوره ای لوئیس سوال

بررسی پیش تجربی سیاهه مشاوره ای لوئیس سوالهای شماره 3 تا45 ( از مقیاس اطمینان اجتماعی ) در میان دانشجویان دانشگاه آزاد

چکیده
در این آزمایش با عنوان « بررسی پیش تجربی سیاهه مشاوره ای لوئیس سوالهای شماره 3 تا45 ( از مقیاس اطمینان اجتماعی ) در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر) می باشد که تعداد آزمودنیها در گروه نمونه 281 نفر است که از این تعداد 15 نفرات آزمودنی داشتیم و 126 نفردختر و 140نفر پسر ( در مجموع 266نفر) باقی مانده شیوة اجرا دراین آزمایش این بود که با فاصلة از هم نشبیند و به هر آزمونی یک شماره داده شدواز آنهاخواسته تا آن را روی برگه های خود بنویسند وبعد ازشنیدن توضیحات درخصوص تکمیل پرسشنامه مشغول پر کردن پرسشنامه هاشوند. از آنها خواسته شدتا هیچ سوالی رابدون پاسخ نگذارند. در این تحقیق از روش آزمون همخوانی مجذور کا ( فی دو ) استفاده شد سپس از تحلیل سوال و تعیین همبستگی هر سوال به نمره ملاک آزمون در خصوص سوالات 3 و 45 مشخص شد که سوال 3 از نوع سوالهای دیگر نیست و قدرت تشخیص ندارد و به اعتبار آزمون کمک نمی کند و صدمه می زند و به مقیاس اطمینان اجتماعی کمکمی کند بین دختران و پسران مشاهده نشده و بین جنسیت با امتیاز رابطه ای وجود ندارد و بهتر است در مجموع سوالهای آزمون باقی نمانده و آزمون از اعتبار باز آزمایی قابل قبولی برخوردار نیست .
ولی سوال 45 در مجموع از نوع سوالهای دیگر است و قدرت تشخیص دارد و به اعتبار آزمون کمک می کند و تفاوتی بین دختران با پسران مشاهده نشد در جمع بندی بهتر است در سوال باقی بماند .

مقدمه
در این تحقیق هدف اصلی ما آزمون سازی می باشد که در این آزمایش هدف اصلی ما بررسی سوال های 3 و45 می باشد اینکه یک آزمون که از لحاظ اجرایی قدرت بالایی داشته باشد باید دارای چند صفت و خصوصیت باشد . از آنجایی که تست حاضر در جامعه ای از جامعه و فرهنگ و شنات گرفته است پس باشد در زمان و مکان حاضر هنجاریابی شود تا میزان کارآیی و کاربرد آن را بدست آوریم . مسأله ای که باید در مورد سوال ها و کل آزمون مورد توجه باشد چگونگی وضعیت سوال ها در شرایط حاضر ـ نوع جمله بندی ساختار جمله و مهمتر از همه اعتبار و پایایی سوال و قدرت تشخیص سوال ها می باشد . در این آزمایش آنچه را که مورد بررسی قرار گرفته این گونه نشان می دهد که این آزمون که در فرهنگی غیر از فرهنگ ما ساخته شده است و نتایج بدست آمده تا حدودی بیانگر این تفاوت است که در مورد سوال 3 از نوع سوالهایدیگر نیست و قدرت تشخیص ندارد و به اعتبار مقیاس فرعی کمکی نمی کند و صدمه می زند و تفاوتی بین دختران و پسران مشاهده نشده و بهتر است در مجموع سوالهای آزمون باقی نماند و آزمون از اعتبار بازآزمایی قابل قبولی برخوردار نیست .
برای بدست آوردن نتایج حاصله در فوق ذکر گردید در تحقیق مورد نظر از روش مجذور کا استفاده شد . روش اجرای آزمون به این صورت بود که ابتدا از آزمودنی ها خواستیم با فاصله مناسبی کنار هم بنشینند و توضیحاتی را در مورد پاسخگویی به سوالات به آزمودنی ها ارائه دادمی و اگر سوالی یا ابهامی در مورد آزمودنی ها ایجاد می شد را پایخ میدادیم.
سپس پرسشنامه ها را در اختیار آزمودنی ها قرار دادیم و بدون در نظر گرفتن زمان آنها را جمع آوری کرده و با استفاده از تحلیل داده ها و تعیین همبستگی سوال با سایر سوالات و تعیین قدرت تمیزسوال و در نهایت با استفاده از مجذور کا نتایج را بدست آوریم .
همانطور که بیان شد این تفاوت در فرهنگ محیط ساخته شدن آزمون و کشور ما وجود دارد ولی تا حدودی با تجدید نظر در آزمون میتوان آن را در محیط کشور خواهان نیز به اجرا در بیاوریم . هر چند این عمل نیاز به محقق و زمان دارد .
پیشنهاد می شود که آزمون پس از اصلاح سوالات دیگر بار در مورد آزمودنیها تکرار شود و سپس در گروههای بزرگتر تست می شود . پس از آن میتوان آزمون را در مقاطع مختلف تحصیلی اجرا نمود تا پس از شناخت ویژگی های مختلف دختران و پسران اطمینان اجتماعی ، بتوانیم از بروز بسیاری از مشکلات در مراحل گوناگون زندگی و تحصیل جلوگیری بعمل آوریم .
میتوان این آزمون را در فرهنگها و قومیتهای مختلف ایرانی اجرا کرده و مفاهیم به دست آمده از مقیاس فرعی را با هم مقایسه نموده و آداب و سنن آنها را طبق الگوهای صحیح به سوی پیشرفت بهتر کشور ارتقاء داد .
میتوان از این آزمون در مراکز مشاوره ، کلینیکهای روان شناسی بالینی ، روان شناسی اجتماعی و برای شناخت شخصیتهای مختلف استفاده نمود و یا به عنوان ابزار خود سنجی به کار برد .
همچنین چون این تحقیق به دلیل مقدماتی بودن نمی توان مبنای تصمیم گیری های قاطع درباره تشخیص مقیاسهای آزمون باشد بهتر است سوالهای که مورد تردید است اصلاح شده و با توجه به فرهنگ ایرانی ، سوالات جایگزین گردد و هنجاریابی انجام شود .

بحث های اساسی موضوع
در این آزمایش هدف اصلی ما تست سازی می باشد سیف (1376 ) آورده است « اینکه یک آزمون از لحاظ اجرایی قدرت بالایی داشته باشد باید چند صفت و خصوصیت داشته باشد » ( ص 15 ) از آنجایی که تست های حاضر در جوامعی غیر از جامعه ما و فرهنگی غیر از فرهنگ موجود در کشور ما ساخته شده است . برای اینکه بتوانیم به این نکته پی بریم که تست های ساخته شده و موجود آیا در حال حاضر و با شرایط موجود قابل استفاده می باشد یا نه . باید به خصوصیاتی چند از این آزمون ها اشاره کرد. به عنوان مثال وضعیت سوال ها در شرایط حاضر ـ نوع جمله بندی و ساختار سوال و مهمتر از همه اعتبار روایی و پایائی سوال و قدرت تشخیص سوالات می باشد که سعی می شود هر یک از مسائل ذیل را به صورت بسط داده شده مورد بحث قرار گیرد .
هدف اساسی پژوهش :
در سایه اینکه هدف اصلی ما آزمون سازی می باشد شایان توجه است که در این هدف کلی ما به بررسی و تحلیل سوالهای شماره 3و45 از کل آزمونها می پردازیم . بنابراین هدف میتوان اهداف جزئی زیر را برای آن طربقه بندی کرد .
هدف جزئی یا اهداف ویژه :
لازمه هدف رسیدن به هدف کلی ما که هنجار یابی سوال های 3 و 45 این آزمون می باشد هدف های جزئی تر نیز مهم می باشد . من جمله : بررسی همگونی درونی اعتبار شاخص مقبولیت و ضریب تشخیص سوال و رابطه سوال با جنسیت ، ثبات و همسانی درونی .
تعریف آزمون :
سیف (1376) می گوید : « اندازه گیری یک فرآیند یا فعالیت است . این فرآیند یا فعالیت نیاز به وسیله ای دارد که به آن وسیله اندازه گیری می گویند . برای اندازه گیری ویژگی های مختلف اشیاء و افراد وسایل مختلفی استفاده می شود . بر خلاف ویژگی های فیزیکی ( جسمی ) و رفتارهای آشکـــار که به طور مستقیـــم اندازه گیری می شوند ، ویژگی ها یا صفات روانی مانند هوش خلاقیت ، انگیزش ، یادگیری و مانند اینها را به طور غیر مستقیم اندازه گیری کرد ؛ زیرا هیچکس به طور مستقیم به این ویژگی ها دسترسی ندارد . معمولترین وسیله اندازه گیری ویژگی ها یا صفات روانی آزمون است » . (ص 28 )
تحلیل سوال های آزمون :
سیف (1376) میگوید : « هدف از تحلیل سوال های آزمون وارسی تک تک سوال و تعیین میزان دقت و نارسائیهای آنان است . در تحلیل سوال های آزمون نقاط ضعف و قوت یک آزمون و کیفیت همه سوال های آن تعیین می شود . بنابراین لازم است پس از اجرای آزمون سوال های آن تحلیل شده و با استفاده از نتایج حاصل به تجدید نظر در آزمون و بهبود کیفیت سوال ها برای استفاده بعدی اقدام شود » (ص 278)
برای تهیه یک آزمون خوب تحلیل پاسخ های شوندگان و بررسی تجربی آنها ضروری است .
همبستگی سوال با کل آزمون :
سیف (1376) میگوید : « یکی از راه های محاسبه ضریب تمیز سوال های یک آزمون محاسبه ضریب همبستگی بین نمره آزمون شوندگان در آن سوال ها و نمرات آنان در کل آزمون است . این ضریب همبستگی معمولا" به صورت همبستگی دو رشته ای نقطه ای محاسبه می شود . در واقع ضریب توافق سوال با کل آزمون است .
هر چه ضریب همبستگی بیشتر باشد بدان معنی است که سوال با مجموعه سوال های دیگر همخوانی بیشتری دارد و لذا بین افراد قوی و ضغیف بیشتر تمیر قائل می شود و هر چه این ضریب تمیز کمتر باشد مقدار این همخوانی کمتر است .
اگر ضریب همبستگی سوال با کل آزمون منفی باشد بدان معنی است که سوال با کل آزمون ناهمخوانی دارد یعنی چیزی را می سنجد که با آنچه که بقیه سوال های آزمون می سنجد متفاوت است .(ص284)
همبستگی میان سوال های آزمون :
سیف (1376) میگوید : « بهتر است به هنگام تحلیل آزمون ، علاوه بر محاسبه ضریب همبستگی بین هر سوال و کل آزمون ضریب همسبتگی تک تک سوال ها را با یکدیگر نیز تعیین کنیم . این کار چند فایده دارد »
1ـ با در دست داشتن تعداد سوال های آزمون و میانگین ضرایب همبستگی بین سوال ها می توان ضریب پایائی آزمون را محاسبه کرد .
2ـ با استفاده از این نوع همبستگی میتوان به مفهوم قوه تمیز سوال دست یافت . به سخن دیگر ، استفاده از همبستگی بین سوال های یک آزمون می توان فهمید که چرا بعضی از سوال ها توانایی متمایز ساختن بین آزمون شوندگان قوی و ضعیف را ندارند . (ص 285 )
پایائی آزمون :
سیف (1376) میگوید : « پایائی یک وسیله اندازه گیری به دقت آن اشاره میکند یک آزمون در صورتی دارای پایائی است که اگر آن را در یک فاصله زمانی کوتاه چندین بار به گروه واحدی از افراد بدهیم نتایج حاصل به هم نزدیک باشد رابطه بین روائی و پایائی از این قرار است که یک آزمون باید پایا باشد تا بتواند روا باشد »( ص409 )
روش ضریب آلفا :
سیف (1376 ) میگوید : « یکی دیگر از روش های تعیین پایائی آزمون با تاکید بر همسانی درونی روش ضریب آلفای کرانباخ یا ضریب آلفا یا حتی آلفا نیز می گویند .
کرانباخ 1915 واضع این روش تعیین پایائی است . در این روش ، اجزاء یا قیمت های آزمون برای سنجش ضریــب پایائی آزمون به کار می رود . اگر قسمت های آزمون همان سوال ها باشند و سوال ها به صــورت درست و غلط تصحیح بشوند ضریب آلفا برابر خواهد بود با 20 KR ‌‌. (ص 416 )
روش باز آزمایی :
سیف (1376) آورده است : « ساده ترین روش تعیین پایائی یک آزمون بازآزمایی است . در این روش ، آزمون را در دو نوبت به گروه واحدی از آزمون شوندگان می دهند و نمرات حاصل را با هم مقایسه می کنند ضریب همبستگی بین نمرات حاصل از دوبار اجرای آزمون ضریب پایائی آزمون است . به این نوع پایائی ، پایائی باز آزمایی میگویند .» (ص 410 )
انواع آزمون های روانی :
آزمون های میزان شده در مقابل آزمون های معلم ساخته .
سیف (1376) آورده است .« آزمون های میزان شده در مقابل آزمون هایی هستند که با استفاده از نمونه های بزرگ آزمون شوندگان و غالبا" به وسیله موسسات یا بنگاههای آزمون سازی دولتی یا خصوص و یا مراکز آموزشی و علمی و برای اندازه گیری پیشرفت تحصیلی یا هوش و استعداد گروه های بزرگ دانش آموزان با مقاصد ارزشیابی از دوره تحصیلی تهیه و توزیع می شوند . در این نوع آزمون ها ، ملاک نسبی اندازه گیری مورد استفاده قرار می گیرد .در مقابل « آزمون های معلم ساخته آزمون هایی هستند که معلمان برای سنجش پیشرفت دانش آموزان خود تهیه می کنند و در طول دوره آموزشی و یا در پایان دوره به اجرا در می آورند . این نوع آزمون ها غالبا" برای تعیین میزان توفیق یادگیرندگان در رسیدن به هدفهای دقیق آموزش طرح ریزی می شوند و از این جهت معمولا" در آنها ملاک مطلق اندازه گیری به کار گرفته می شود (صص 62 و 63 )
آزمونهای توانایی در مقابل آزمون های عاطفی :
سیف (1367) آورده است : آزمون های توانایی ، آموخته ها و مهارتها و استعدادهای افراد را می سنجند . دسته ای از این آزمون ها ، توانایی های شناختی را می سنجد و تعدادی دیگر توانایی های روانی ـ حرکتی را اندازه می گیرند » در مقابل « آزمون های عاطفی وضع موجود آزمون شونده را می سنجند . آزمون های عاطفی بیشتر به امور مشاوره و در حل مسائل روانی ، تربیتی و حرفه ای کمک می کنند . (صص57 و 59)

حمایت اجتماعی چیست ؟
مهرداد فیروز بخت (1383) آورده است: حمایت اجتماعی ، اطلاعات و باز خودرهایی که از عزیزان و اطرافیان محترم و ارزشمند میگیرم نظر گرفتن در شبکه ارتباطی و وظیفه بندی مقابل است و سه فایده دارد . کمک محسوس ـ اطلاعات و حمایت اجتماعی .
اطلاعات : حمایت کنندگان با اعمال و راه های پیشنهادی خود به شخص که زیر فشار روانی است کمک می کنند با فشار روانی خودش موثر کنار بیایید . کسانی که می بیند همکارشان زیر فشار کار است و به او کمک می کند و راهی برای تنظیم و تنش بیاید تا وظایفش را بهتر انجام بدهد .
حمایت هیجانی : آرم هنگام فشار روانی ممکن است ناراحت شده و دچار افسردگی، اضطراب و افت عزت نفس می شود و دوستان و خانواده ها میتوانند به آنان اطمینان خاطر بدهند که آدم های ارزشمندی هستند و دیگران هوای آنها را دارند همچنین حضور دیگران باعث می شود شخص با الگوی بیشتری به استقبال فشار روانی برود با دیگری با فشار روانی کنار بیاید محققان به دفعات زیاد دریافته اند که حمایت اجتماعی در کنار آمدن با فشار روانی به اشخاص کمک می کند و روابط اجتماعی متنوع اهمیت زیادی در کنار آمدن فشار روانی کسانی که بشرهای اجتماع متنوع تر حضور دارند مثلا" همسر صمیمی دارند با اعضای خانواده ها و دوستان و همسایگانو همکاران مقابل دارند و عضو گروههای اجتماعی هستند . (ص314)

امنیت اجتماعی چیست ؟
شریفی (1381) آورده است : نیاز به امنیت اجتماعی : اولین نیاز انسان این است که در کنار دیگران باشد و از تهدید زندگی در کنار کودک از اولیت سالهای زندگی نشان میدهد که احتیاج به حضور دیگران دارد . او میخواهد دیگران در کنار او باشند بدون اینکه او را تهدید و یا ترک کنند به این ترتیب در نیاز به امنیت اجتماعی سه عنصر :
1 ) حضور دیگران
2 ) تهدید نکردن یا امنیت
3) استقرار دیگران ضرورت دارد مورد نیاز به امنیت اجتماعی، والدین باید به گونه ای عمل کنند که کودک خیالش از حضور همراه با امنیت و ستم دیگران راحت باشد والدین نباید هر لحظه کودک را در این زمینه تهدید کنند مثلا" با الفاظی چون می گذارم و می روم یا از خانه بیرونت می کنم و یا دیگر تورا دوست ندارم و این نیاز به عنوان نیازی غالب برای کودک حفظ کنند انسانها میخواهند به این نیازهای خود پاسخ دهند پس چه خوب است به سالم ترین روش ، آنرا بر طرف کنند یعنی انسانی سالم ، دلسوز و بصیر پاسخگویی نیازهای کودک باشند اگر چنین نشود کودک برای برطرف کردن این نیاز ممکن است توسط کودک به کار گرفته شود تا امنیت اجتماعی خود را از دست ندهد . وقتی خانواده تنها به شکل فیزیکی در کنار هم زندگی کنند ، تا حدودی نیاز به امنیت اجتماعی هستند ولی وقتی عین آنها علاقمندی وجود داشته باشد نیاز به تعلق داشتن نیز بر طرف می شود . (ص24)
اعتماد در برابر بی اعتمادی اریکسون :
سید محمدی 1383 آورده است : تعادل بین کودک و مادر تعیین میکند که آیا کودک دنیا را با نگرش اعتماد خواهد دید یابی اعتمادی .اگر مادر نیازهای جسمانی کودک پاسخ دهد محبت و عشق و امنیت کافی برای او تامین کنند از آن پس کودک شروع به پرورش دادن حس اعتماد خواهد کرد نگرش که نظر کودک را درباره خودش و دیگران مشخص خواهد کرد. به طور ایده آل نیرومندی بنیادی در طول مدت مرحه رهایی و حس رشد ، امید است که اریکسون آن به صورت اعتماد به اینکه امیال میتوانند برآورده شوند تعریف کرده امید شامل حس بادوام اطمینان از این دست که ما را به رفع موانع یابد بسیاری زنده می مانیم . (ص245)
علی اکبر مجتهد (1382 ) در مقاله پاسخگویی و نقش آن در اعتماد اجتماعی آورده است : جلب اعتماد اجتماعی یک ضرورت غیر قابل انکار است تلاش برای حفظ آن نیز ضرورتی حیاتی است . البته این ضرورت تنها برای دولتها مطرح نمی شود اینکه افراد در زندگی اجتماعی خود نیز نیاز به جلب اعتماد دیگران و اعتماد دیگران دارند .
چگونه اعتماد دیگران را جلب کنیم
اعتماد به نفس یکی از راه های پیروزی است اما برای کسب موفقیت فقط اعتماد به نفس کافی نیست بلکه باید دیگران اعتماد داشته باشند . اعتماد دیگران به ما عکس العمل اعتماد به نفس خودمان است . اعتماد ما هر قدر قوی باشد اعتماد متقابل دیگران نسبت به ما معلمان اندازه قوی تر است . هر یک از کسانی که با ما تماس دارند به معلمان نسبتی که ما به خویشتن اعتماد داریم به ما اعتماد میکنند چه به عنوان معلم ، خطیب ، قاضی ، تاجر ، کارمند و ... چه به عنوان دیگری در هر مقام که باشیم ، اگر میخواهیم دیگران به حرف ما گوش کنند باید بدانیم که تاثیر ما روی آنها بسته به نیروی ایمان و اعتماد خودهان است صاحبان اعتماد به نفس دارای جز همبستگی هایی هستند که بر نفس خویش باشد با سخنان خود به اطرافیان نش اطمینان و الهام میکنند دیگران را از شک و تردید نجات میدهد . زیرا هر کس به نیروی معنوی معتقد می شود . ( شماره 32 )
سلسله مراتب نیازهای مازلو
سید محمدی ( 1383) آورده است :نیازهای ایمنی مازلو اعتقاد داشت که نیاز به ایمنی و امنیت در نوباوگان و بزرگسالان روان رنجور از همه مهمتر است . بزرگسالانی که از نظر هیجانی سالم هستند معمولا" نیازهای ایمنی را برآورده کرده اند و ارضای نیازهای ایمنی مستلزم پایداری ـ امنیت و رهایی از ترس و اضطراب است و در نوباوگان و کودکان نیازهای ایمنی را میتوان به روشنی دید ، زیرا بچه ها آشکارا و فورا" به ترسها و تهدید ها واکنش میکنند بزرگسالی یاد گرفته اند که تا اندازه ای واکنشهای خود را به شرایط خطرناک بازداری کنند .
نشانه آشکار دیگری نیازهای ایمنی کودکان ، ترجیح آنها برای دنیای عادی منظم و قابل پیش بینی است داشتن آزادی و بی بند بازی زیاد ـ یعنی نبود ساختار نظم در کودکان تولید ناامنی و اضطراب می کند زیرا این حالت نیاز ایمنی آنها را تهدید میکند باید به کودکان مقداری آزادی داد اما فقط در محدودا" گنجایش کنار آمدن آنها آزادی را باید همراه با راهنمایی عرضه کرد هنوز قادر به هدایت رفتارشان نیستند .
بزرگسالان روان رنجور و ناامن نیز به ساختار و نظم در محیط شان نیاز دارند زیرا نیازهای ایمنی در شخصیت آنها غالب مانده است روان رها به صورت وسواسی از تجربه های جدید ، غیر منتظره یا مختلف ایجاب می کنند آنها ترویج میدهند دنیای خود را طوری تربیت دهند که پیش بینی پذیر باشد وقتشان را تنظیم کنند و اموالشان را سازمان دهد مثلا" قلم ها باید در کشوری خاصی نگهداری شوند و پیراهن در یک جهت در کمد آویزان شده باشند .
مازلو اشاره نمود که اگر چه اغلب بزرگسالان بهنجار نیازهای ایمنی خود را برآورده ساخته اند این نیازها ممکن است هنوز هم بر رفتار آنها تاثیر داشته باشند . بسیاری از پیش بینی پذیری را به امور نا شناخته ترجیح میدهیم ما نظم را به هرج و مرج نرجیح میدهیم به همین دلیل است که برای آینده پس انداز میکنیم خود را بیمه می کنیم و ترجیح میدهیم جا جای اقدام به کار جدید مخاطره آمیز در شغلی امن باقی بمانیم با این حال اهمیت نیازهای ایمنی در بزرگسالان بهنجار به صورت که در دوران رنجور و نوپاوه دیده می شود وسواسی و توانکاه نیست (ص344)
نیازها و عزت نفس مازلو :
سید محمدی (1379) آورده است : پژوهش درباره اعتماد به نفس از موانع مازلو که افراد با عزت نفس زیاد دارای حس ارزش برای خود و شایستگی هستند و افراد با عزت نفس کم شایسته تر و سازنده حمایت می کنند به نظر می رسد افرادی که عزت نفس بالایی دارند در شبستر و موقعست ها بهتر عمل می کنند . ( ص360)
عزت نفس گوردون الپورت : بر طبق دیدگاه گوردون آلپورت عزت نفس زمانی ایجاد می شود که کودکان پی می برند که آنها می توانند خودشان کارهایی را انجام دهند آنها برای ساختن کاوش کردن ، دستکاری کردن اشیاء موجود در محیط شان بر انگیخته می شوند ، رفتارهایی که گاهی اوقات میتوانند ویرانگرانه باشند . آلپورت این مرحله را بسیار مهم می ساخت . اگر والدین نیاز کاوش کردن را ناکام کنند ، مانع از شکل گیری عزت نفس می شوند و از این رو احساسهای تحقیر و خشم جای آنرا می گیرد ( ص286) .
طبقات نیازهای از دیدگاه جولین راتر:
سید محمدی ( 1379) آورده است : 5 ـ نیاز از دیدگاه ترسیم شده که پنجمین نیاز نیاز به عشق و محبت یعنی نیاز به دیگران ما را بپذیرند .
مروری بر ادبیات پژوهشی
علی اکبر مجد(1382) مقاله اعتماد اجتماعی آورده است : موضوع اصلی ما در این تحقیق اطمینان اجتماعی می باشد که برای تعریف واژه ی اعتماد اجتماعی ، ابتدا بایستی واژه ی اعتماد را معنا کنیم . فرهنگ معین اعتماد را تکیه کردن برواگذاشتن کار به کسی و سپزدن چیزی به کسی معنا کرده است و اعتماد کردن را به معنای وثوق به کسی یا اطمینان به کار برده است . فرهنگ عمیر نیز همین معانی را به کار برده است ، اعتماد یعنی تکیه کردن متکی پدن به کسی ، کاری را بی گمان کسی سپردن و واگذاشتن کار به کسی . در زبان انگلیسی ، معادل کلمه اعتماد واژه ی tlast به کار می رود که از نظر معنا و مفهوم به معنای آن در زبان فارسی است وثوق شدید و تکیه به کسی بدون شک و گمان . بر این اساس میتوان گفت واژه ی اعتماد یک گرایش ذهنی است ، طرز تلقی فرد نسبت به یک پدیده یا شخص که بسیار مثبت است . در واقع اعتماد یک واقعیت ذهنی است که نتیجه آن در عمل آشکار می شود واقعیتی است که بر اساس آن فرد به دیگری تکیه می کند یا احتمالا سرمایه خود را بدون هیچ شک و گمان در اختیار وی قرارمیدهد . هر چند این عمل او همراه است .
اما این ریسک را دلیل همان طرز تلقی مثبت می پذیرد اما منظور از اعتماد اجتماعی ، همین اطمینان و شوق نسبت به جامعه و نظام اجتماعی است میتواند شامل اعتماد به خانواده ـ همسر ـ فرزندان و همسایگان و دوست و مسئولین نظام سیاسی ، مجلس و ... می باشد . شخصیت افراد بر جلب اعتماد دیگران تاثیر دارد . در مورد تاثیر شخصیت ، ارسطو در 300 سال قبل از میلاد حضرت مسیح ( علیه السلام ) نوشت ما به مردان نیک بسیار همه جانبه تر و بی چون و چرا تر از دیگران اعتماد می کنیم و این امر به صرف نظر باز محتوای موضوع عموما" صدق می کنند و در مواردی که اطمینان کامل غیر ممکن و عقاید مختلف است مطلقا" صحیح می باشد و اینکه برخی می گویند نیک سیرتی آشکار شخص تاثیری در قدرت اجتماعی او ندارد صحیح نیست بلکه بر عکس شخصیت کلی از مهم ترین وسایل برای امتناع کردن و جلب اعتماد به دیگران است . اصالت و نجابت نیز نشان دهنده ی نیک سیرتی فرد است .( ص41)
اما هدف ما در این تحقیق بیان اینگونه تعابیر نیست بلکه ما در تست سیاهه مشاوره لوئیس منظور مان از اطمینان اجتماعی و اصطلاحاتی مشابه آن نظیر عزت نفس ، اعتماد به نفس و امنیت اجتماعی ، و حمایت و پشتیبانی اجتماعی و اینکه چقدر اطرافیان و اعضاء خانواده هوای آن را دارند مورد بررسی قرار میدهیم .
پیشینه دینی
راه چگونه زیستن ( نهج البلاغه ترجمه محمد دشتی ( 1384) آورده است : و درود خدا بر او فرمود : به دنیا آرامش یافته در حالی که ناپایداری آن مشاهده می گردد از نادانی است و کوتاهی در اعمال نیکو با وجود یقین و پاداش آن ، زیانکاری است . و قبل از آزمودن اشخاص ، اطمینان پیدا کردن از عجز و ناتوانی است.( ص 723)
ضرورت اطمینان به وعده الهی
نهج البلاغه ترجمه محمد دشتی (1381) حکمت 310 آورده است : و درود خدا بر او فرمود ایمان بنده ای درست نباشد جزء آن که اعتماد او به آنچه در دست خداست بیشتر از آن باشد که در دست است ( ص703) .
امنیت از دیگاههای مختلف
امنیت از نظر هورنای : شولتز (1383) معتقد است زنان به امنیت شغلی و در انتخاب شغل خود بیشتر اهمیت بدهند در این خصوص هورنای در نظریه به نیاز به امنیت را در رابطه با کودکان دختر و پسر یکسان میداند.هورنای تصور میکند که نیاز به ایمنی بر کودکی حاکم است که منظور وی از ان نیاز به امنیت و رهایی از ترس بود .اینکه آیا کودک احساس امنیت و فقدان ترس را تجربه می کند در تعیین بهنجار بودن رشد شخصیت او با اهمیت است امنیت کودک بستگی به این دارد به اینکه والدین چگونه با اوبرخورد می کنند.(ص170).
امنیت در نظریه آبراهام مازلو
شولتر (1383) میگوید : مازلو در هسته اصلی تئوری خود تاکید بر نظری بودن نیازهای انسان آنها را 5 دسته تقسیم می کند که بعد از نیازهای فیزیولوژیک نیاز به ایمنی و امتی لازم را نام می برد زیرا در سایه امنیت است که انسان به سایر نیازهای اعم از روابط اجتماعی ـ محبت و نیاز به احترام متقابل و نیاز به خود کفایی می رسد .

پیشینه موضوع سوال در پژوهش انجام شده
فروغ ، عماد و افتخاری (1381) مقاله جامعه شناسی امنیت : در رابطه با امنیت رویکردهای مختلفی مطرح شده است . یک رویکرد آن است که انسان چه به لحاظ عینی و ساختاری و چه از نظر ذهنی ( احساس امنیت ) از امنیت برخوردار باشد . من ویژگی یک موقعیت امن است ما باید تعریف خود را ساختاری تر ارائه کنیم و به اعتقاد وی امنیت عدم تهدید نسبت به حقوق افراد اعم از حقوق فردی ، اجتماعی ، که خود این حقوق به حقوق طبیعی ( حق حیات ، خانواده ، اشتغال ، اقامت ، مالکیت و...) و معنی ( حقوق مدنی ، سیاسی) و اجتماعی ( که هم مربوط به گروههای مدنی و هم اجتماعات طبیعی و هم جامعه در مطرح کلان است و عمدتا" مشتمل بر حقوق از قبیل بقاء ، استقلال وحدت و یکپارچگی ، عدالت اجتماعی ، حق فرهنگ ، ثبات سیاسی و ... است ) قابل تفکیک است . اگر ما این تعریف را بپذیریم در واقع بعد عینی ( عدم حقوق مذکور ) و هم جنبه ذهنی ( این احساس افراد که حقوقشان مورد تعرض قرار نمی گیرد ) لحاظ خواهد شد.
یکی از مولفه ی احساس جامعه شناسی امنیت ، بحث برابری یا نابرابری اجتماعی است . به عقیده بنده نابرابری اجتماعی از جمله موضوعات سیاسی در جامعه شناسی امنیت می باشد این بحث به تعریف امنیت بر میگردد بدین معنی که افراد در جامعه دارای حقوقی نظیر حقوق برخورداری از رفاه مادی ، حق فرهنگ ، حق سنت ، ... هستند اگر در شرایطی این حق تضییع شود و افراد احساس نماینده که برخورداری از حقوق اجتماعی نیستند ، این موضوع منجر به بروز شکافهای اجتماعی می گردد ، در واقع جامعه شناسی امنیت ارتباط تنگاتنگی با جامعه شناسی نظم دارد و چرا که جامعه ای ایمن است که نظم داشته باشد .
از دید وحی برخی سرمایه اجتماعی را صرفادر محور اعتماد سازی خلاصه می کنند در واقع سرمایه اجتماعی از نظر آن وجود اعتماد بین افراد و نیز بین جامعه و دولت می باشد برخی دیگر بر شبکه ارتباطی انسانها و داوطلبانه بودن عضویت افراد در نهادهای مدنی به مشابه یک فرصت تاکید دارند . در اینجا باید توجه داشت که ضمن توجه به گروههای اکتسابی ( نهادهای مدنی ) نبایستی از گروههای انتسابی غافل شد . چرا که افراد هنوز به اعضاء خانواده ، خویشاوندان ، قومیت و... خود بیشترین اعتماد را دارند و این به معنای برخورداراز یک سری حمایتها و فرصتها است . این موضوع حتی در کشورهای توسعه یافته نیز صدق میکند به بیان روشن تر در این دسته از کشورها نیز روابط خانوادگی همچنان گسترده باقی مانده و افراد همچنان بیشترین ارتباط را با گروه های اکتسابی دارند چرا که گروهای داوطلبانه با محدودیتهای خاص مواجه از برخی از جامعه شناسان که مدعی از باید به سوی این قبیل نهادهای مدرن به قیمت نابود کردن پیوندهای اجتماعی حرکت کرد و از نقش و کارکردهای پیوندهای خویشاوندی غافل شد .( ص16)
علم جامعه شناسی اساسا" علم جوان و تازه بنیادی است و اگر چه از جهت جامعه شناسی میتوان برای آن پیشینه ای طولانی جستجو کرد ، اما ورود آن به حوزه علوم و طرح آن به صورت کلاسیک مدیون کوششهای ( آگوست کنت ) می باشد بدین اساس جامعه شناسی ، علمی متعلق به قرن 20 به حساب می آید که در مقیاس با سایر علوم جوان و تازه می نماید . با این وصف مشخص می شود که ( جامعه شناسی امنیت ) موضوعی نوین و متعلق به سالهای پایانی قرن 20 است و گمان زده می شود و در قرن 21 رشد و بالندگی بسیاری بیاید این پیش بینی مبنی به کار آمدی و قابلیت های این گرایش نو بنیاد می باشد که مهمترین آن عبارتند از :
1ـ درک بومی از امنیت ( نظریه سازی )
مطابق تحلیل های نوینی که توسط افرادی چون مالی ویور ( Ole wearer ) در پیروان مکتب کپنهاک به انجام رسیده این واقعیت که ( امنیت ) امری زمینه وند ( contex tual)
کدیور (1379) آورده است : ایمان دینی آرامش بخش است . سکینه اندسکون خلاف حرکت است . سکینه از صفات قلبی است یعنی استقرار، عدم اضطراب باطنی و آرامش دل یکی از بزرگترین نتایج ایمان دینی و آرامش بخش آن است . ایمان کران جان انسان با خداوند به تلاطمهای درونی او پایان میدهد و سراجه دلش را به دریای آرام بدل میکند . کینه و آرانش روحی و معنوی مختص مومنان است . هدیه الهی است که خود به ازدیاد ایمان می انجامد .
هوالذی انزل السکینه فی قلوب المومنین لیرداد و ایمانامع ایمانعهم ( فتح /4)
او (خداوند ) کسی است که سکینه را در دلهای مومنان نازل کرد تا ایمان بر ایمانشان بیفزاید .
لقد رضی الله عن المومنین اذبیا یعونک تحت الشجره نعلم ما فی قلوبهم فانزل السکینه علیهم واثابهم فتحا قیربا ( فتح /18 )
خداوند از مومنان خشنود شد ، آنگاه که زیر درخت با توبعیت کردند ، پس دانست آنچه در دلهایشان است ، پس سکینه بر ایشان نازل کرد و به فتحی نزدیک ﭘاداششان بود .
در آیات توبه /26 و 40 و فتح 26 و بقره 248 نیز به مضامین مشابهی درباره سکینه اشاره شده است . از تامل در آیات فوق درسی بیابیم که اولا" : سکینه همواره از جانب خداوند نازل می شود . ثانیا" فرودگاه سکینه از خواص و مراتب عالی ایمان است و نه لزوما" از ویژگی های مطلق مراتب ایمان .
ایمان بدون اطمینان هم حاصل می شود اما مراتب عالی ایمان دینی اطمینان بخش است . طمانینه و اطمینان سکون بعد از اضطراب است . اطمینان یکی از صفات قلبی است که به انسان وقار و آرامش می بخشد .
اطمینان مرتبه ای بالاتر از شک و تردید ، و ظن و وهم و پایین تر یقین است . اطمینان به یقیین نزدیک است و قبل از آن قرار میگیرد ، اما از شک و دودلی و تشویش و اضطراب بسیار دور است .
ان الذین لایرجون لقاء ناو رضوا بالحیوه الدنیا و المانوابها و الذین هم عن آیاتنا غافلون . اولئک ماواهم النار بما کانوایکسبون ( یونس 8-7 )
آنانکه به دیدار ما امیدی ندارند ما به زندگی دنیا رضایت داده اند و به آن اطمینان کرده اند و آنانکه از آیات ، غافلند ایشان به واسطه آنچه کسب کرده اند جایگاهشان آتش است .
در آیه فوق : برای ساکنان جهنم 4 صفت بر شمرده شده است :
1ـ یاس از ملاقات با خداوند در آخرت
2ـ خشنودی به زندگی پست دنیوی
3ـ اطمینان به حیات دنیوی
4ـ غفلت از آیات الهی اطمینان به دنیا که لازم غفلت از نشانه های پروردگار و تعلق خاطر و دل سپردن به دنیا و ناامیدی از آخرت است مقابل ایمان دینی است . نمی توان مومن و به این چهار صفت متصف بود . نخستین مرحله ایمان دینی دل کندن از دنیا و لوازم آن است .
ان الله نمیل من یشاء یهدی الله من اناب الذین آمنوا و تطمئن قلوبهم بذکر الله الابذکر الله تطمئن القلوب . الذین آمنوا وعملوالصالحات طوبی لهم و حسن ماب ( رعد 29-27 )
خداوند هر که بخواهد گمراه کند و آنکه به سوی او باز میگردد را هدایت میکند آنانکه ایمان آورده اند دلهایشان به یادخدا آرام بگیرد آگاه که دلها به یاد خدا آرام می گیرد . آنانکه ایمان آورده اند و عمل صالح انجام داده اند ما خوش بحالشان و چه نیکو بازگشت گاهی دارند .
در آیه فوق : اولا" شرایط هدایت فردی از سوی خداوند به امر دانسته شده : انابه ( بازگشت ) ، ایمان و طمأنینه قلب به یاد خدا . ثانیا" ایمان غیر از طمأنینه است لذا در کنار ایمان ، طمأنینه ذکر شده واضح است که عطف تفسیری نیست ، بلکه طمأنینه دل به یاد خدا علاوه بر ایمان است . یعنی از لوازم برخی مراتب عالی ایمان است . ثالثا" : یکی از اعجاب طمأنینه دل و آرامش قلب ، یاد خداوند است . واضح است که از آنجا که طمأنینه امری قلبی و باطنی است . سبب آن نیز چنین است . لذا مهم این است که دل بیاد خدا باشد ، چرا این یاد بر زبان جاری شود و چه نشود و به زبان ذکر گفتن و به علت تسبیح داشتن ملاک نیست . ملاک این است که دل از یاد خدا غافل نباشد و خدا در ضمیرش حاضر باشد و او جدا بفهمد که در محضر اوست . 3)یاایها النفس المطمئنه ارجحی الی ربک راضیه مرضیه فادخلی فی عبادی و ادخلی خبثی ( فجر 28 )
ای دوان آسوده ، به سوی پروردگارت باز و خشنود شده ما در میان بندگان در آن به فرد و سم داخل شود.
در آیه فوق اولا" : نفس مطمئنه حکایت از عالی ترین مراتب ایمان اراده کسی که از حالت اطمینان به مرحله ای صعود کرده که اطمینان بر جان او ملکه شده ، نفس او ملازم طمأ نینه و آسودگی شده است .
ثانیا" : آنکه به چنین مرحله ای صعودی کند رضایت خداوند و تحصیل کرده و در زمره خواص خداوند به بهشت وارد می شود .
4)من کفر بالله من بعدایمانه الامن اکره و قلبه مطمئن بالایمان و لکن من شرح بالکفر صدرافعیلم غصب من الله و لهم عذاب عظیم ( نحل 106 )
آنانکه بعد از ایمانشان به خدا کافر شوند ( مورد غصب خداوند هستند ) مگر کسانیکه به اکراه ( اظهار کیفر کنند ) و قلبش به ایمان مطمئن باشد و لکن کسانیکه سینه هایشان را به کفر گشوده اند پس غضب خداوند شامل حال ایشان است و برایشان عذابی بزگ مهیا است این آیه در پنچ بحث از مباحث ایمان مطرح است . اول : مجازات اخروی ( کیفر بعد از ایمان )
دوم : جواز تقیه ( پنهان داشتن ایمان و اظهار کفر تحت فشار ) .
سوم : جایگاه ایمان قلب است ، ایمان امری قلبی است نه زبانی .
چهارم : اختیاری بودن و زور بردار نبودن ایمان .
پنجم : رابطه ایمان و اطمینان از زاویه پنجم ایمان خود یکی از اسباب طمأنینه است . مومن به ایمان خود اطمینان دارد به این ایمان دل خوش دارد و هیچ اکراه و فشار بیرونی نمی تواند این آرامش باطنی و طمأنینه قلبی را مختل کند ، حتی اگر مجبور شوند زیر فشار و شکنجه رد ، بگوید ، کلمات کفر بر زبان جاری بر زبان جاری کند اما دل شهادت به ایمان می دهد .
لازمه اطمینان نداشتن ، شک و تردید داشتن نیست ، تردید و شک گریبانگیر کسی است که طرفین یک قضیه را در پذیرش و عدم پذیرش علی السویه میداند نمی تواند یک طرف را بپذیرد . اگر کسی از مرحله تردید و شک گذشت و احتمال یک طرف را ارجع دانست و اگر پذیرفت وقتی بر انتخاب استدلال هم کرد از دو حالت خارج نیست . یا علیرغم این پذیرش و استدلال دلش قرص نیست ، هنوز در قلبش چیزی میکنند . فطورات قلبی او را آزاد می دهد ، دلش مطمئن نیست ، میخواهد کسی را پیدا کند ، از او پرسید و آرام شود یا اینکه علاوه بر پذیرش و باور اطمینان بلکه تعیین پیدا کرده است . فطورات قلبی و سوال داشتن ، منافی عقاید تعیین هست ؛ اما با ایمان منافاتی ندارد . میتوان ایمان داشت اما تعیین نداشت میتوان ایمان داشت اما اطمینان نداشت، میتوان ایمان داشت و بجای تعیین و اطمینان ، سوال داشت مسئله داشت. ایمان دارد چون چیزی را باور دارد ، پذیرفته است ، و به او اعتقاد دارد ، اما این پذیرش و باور اعتماد و مرحله ابتدایی است ، خلاف آن نیز به قلبش حظور میکنند او شکل ندارد ، مرد نیست ، احتمال صدق میدهد ف اما از خود می پرسد نکند خلاف آن درست باشد ؟ شبهه به جانشین چنگ می اندازد . او فقط اطمینان ندارد ، اما مومن است ،ایمان با سوال منافاتی ندارد . نه تنها منافاتی ندارد بلکه با طرح سوال و دریافت پاسخ منفی می تواند ایمان را ارتقاء دهد به درجه اطمینان برسد .
سادسا: خداوند درخواست ابراهیم را اجابت کرد و به او نشان داد مردگان را چگونه زنده میکند . ایراهیم در ایمان خود مستحکم تر شد و به اطمینان دست یافت . خداوند نه تنها ابراهیم را سرزنش نکرد ، بلکه این واقعه را پنهان نکرد ، آن را با درج در قرآن به اطلاع همگان رساند . افراد عادی که همانند ابراهیم پیامبر هم نیستند ، اما به خدا و آخرت ایمان دارند ، همانند ابراهیم اموری منافی عقاید یقینی به قلبشان خطور میکند . و از این خطورات قلبشان سوال میکنند تا اطمینان یابند ، آیا میتوان چنین سوالاتی را سرکوب کرد و چنین افرادی را مرتد نامید و تفکیر کرد .آیا این آیه به تشویق سوال و پرسشگری اشعار ندارد ؟ اگر در بطن جامعه در ورای قلب مردم سوالی است اگر امکان و امنیت طرح آزدانه سوال خود را نداشته باشند ، این سوالات به عقیده تبدیل می شود و ایمانی که میتوانست به درجه رفیع اطمینان ارتقاء یابد ، به حضیض زوال و کاهش سقوط میکند . جامعه ای که امنیت و امکان آزدانه سوال و پرسش و لوازم مهمترین مسائل حتی از امور مرتبط با اصول دین همانند معاد در سوال حضتر ابراهیم فراهم نکند ، دینی نیست .
خطورات قلبی منافی عقاید یقینی و سوال ناشی از آن اختیار نیست . فارغ از اراده مومن حاصل می شود .
بهترین راه ضمانت ایمان طرح آزادانه سوال و پاسخ عالمانه به آن است . همان که خداوند انجام داد . ابراهیم را مذمت نرکد ، بلکه او را قانع کرد و ابراهیم در پرتو تربیت الهی به درجه یقین می رسد و از موقنین می شود . ( انعام 75)
اجازه دهیم پیروان ایراهیم خلیل الرحمن نیز از مرحله دشوار خطورات قلبی منافی عقاید بگذرند وبه مراحل عالی اطمینان و یقین صعود کنند . قرآن به ما می آموزد که :
لقد مانت لکم اسوه حسنه فی ابراهیم ... ( ممتحنه 4 ) در ابراهیم برای شما اسوه ای نیکوست . این الگوی قرآنی ، آنگاه که نسبت به مسائل ایمانیش سوال پیش آمد ، چیزی منافی عقیده یقینی به قلبش خطور کرد، پرسید تا مطمئن شود . هر پیرو ابراهیم نیز اگر در حالت مشابهی قرار گیرد باید بپرسد و از خدا بخواهد تا یاریش کند تا مطمئن شود . از ابراهیم بیاموزیم ، از سوال نترسیم ، مراقب ایمانمان باشیم . اگر شبهه ای بر ایمان پیش آمد بپرسیم تا مطمئن شویم . سوال را سرکوب نکنیم . پرسیدن برای مطمئن شدن سنت ابراهیمی است . نگذاریم این خطورات قلبی منافی عقاید یقینی آنقدر ریشه بداوند تا به شک و تردید تبدیل شود و همچون خوره ایمانمان را بخورد . پرسیدن و اطمینان یافتن از راههای مراقبت ، حفظ و ارتقای ایمان دینی است .
اذ قال الحواریون یا عیسی ابن مریم هل یستطیح ربک ان ینزل علینا مائده من السماء قال اتقوا الله کنتم مومنین . قالوا یرید ان ناکل و تطمن قلوبنا و نعلم ان قد صدقتنا و نکون علیها من الشاهدین . قال عیسی ابن مریم اللهم ربنا انزل علینا مائده من السماء نکون لنا عیدا لاولنا و آخرنا و آیه منک و ارزقنا و انت بیابیم . اینکه میخواهیم علم یقینی به نبوت تو پیدا کنیم ( چاره ای جز تقدیر یقین نداریم ، چرا که بدون آن فرض ایمان پرسشگران مخدوش می شود ) در وقت ضرورت به این معجزه شهادت دهیم .
حضرت عیسی توجیهات یاران خود را می پذیرد و با جزئی اصلاحی بجای اینکه فقط برای آنان مائده ویژه طلب کند از خداوند میخواهد که برای امت او مائده أی آسمانی بفرستد تا « عید » برگزار کنند ، به عبارت دیگر درخواست اختصاصی را به دعایی عمومی تبدیل می کند تا همه به عنوان آیه الهی از آن بهره مند شوند و خداوند این دعای پیامبر خود را اجابت می کند .
حواریون علیرغم ایمان ، اطمینان و علم یقینی به قدرت خداوند یا توانایی پیامبر در طلب از خداوند شبهه در صفات خدا یا شبهه در نبوت ) نداشتند . سوال خود را با پیامبر در میان گاشتند و به شکل مناسب به اطمینان و علم یقینی دست یافتند . آیا دیگر مومنان ممکن نیست با اینگونه خطورات قلبی منافی عقاید یقینی یا منافی اخلاص مواجه شوند ؟ و اگر مواجه شدند جز سوال به قصد دستیابی به اطمینان و علم یقینی راهی دارند ؟ قرآن کریم این واقعه را علیرغم تلخی سوال آن گزارش کرده است . از این آیه حداقل نتیجه میگیرم که سوال حتی چنین سوالات ستبری را نیز می باید شنید و به نحو مقتضی ، عالمانه و مدبرانه پاسخ داد ، انچنانکه عیسی به اذن الله چنین کرد .
بنابراین اطمینان بالاتر از مراتب ابتدایی ایمان است . پیامبران ( همانند جوانی ابراهیم خلیل الرحمن ) و اصحاب پیامبران ( حواریون ) از مرحله " ایمان بدون اطمینان " به گزارش قرآن عبور کرده اند و به اطمینان و یقین دست یافته اند . ظاهرا دیگر مومنان غیر ممکن است چنین مرحله ای را پیش رو داشته باشند . مرحله ایمان بدون اطمینان را با طرح صحیح پرسش و پاسخ نیکو به آن باید پشت سر گذاشت و به مرحله اطمینان نفس و یقین قلب ارتقاء یافت . این مبحث را در مطالعه نسبت اسمان با یقین و شک پی خواهیم گرفت .
در مطالعه بعدی که در یک مدرسه جامع مختلط و متفاوت در یک LEA شهری اجرا شد ، ویلسون از سیاهه اصلاح شده لوئیس استفاده کرد تا در مورد حوزه ی مشکلات خود ادراک شده در یک گروه 606 نفری از دانش آموزان تحقیق کند ( ویلسون 1975) . 420 شاگرد به گونه ی تصادفی به طبقاتی در یک تحلیل از طرحهای متفاوت که گروههای سنی گوناگون ( اول ، دوم ، سوم ) را در برداشت ، اختصاص داده شده بودند ، جنسیت ، و هوش ( سه سطح ) به عنوان اثرات اصلی در ارتباط با نمرات شاگردان در سیاهه مورد مطالعه قرار گرفت . برای حوزه ی " ارتباط با معلمان " پسرها به نسبت دخترها و کم هوشها به نسبت دیگران به سختی این جنبه ی ارتباط میان فردی را در ارتباط با مدرسه پیدا کردند .از لحاظ " ارتباط با خانواده " پسران بزرگتر پسران به نسبت دختران در سال سوم ، و دختران سال سومی به نسبت سال اولی این حوزه از رشد اجتماعی شان را بیشتر پیدا کردند که موجب نگرانی آنها شد .
از لحاظ تند مزاجی شاگردان بزرگتر و شاگردان کم هوش مواجه بیشتری با مشکلات خود ادارک شده را ذکر کردند . معلوم شد که اطمینان اجتماعی علت همیشگی نگرانی در دختران بیشتر از پسران وهمچنین برای شاگردان با هوش بیشتر از شاگردان با هوش متوسط و یا پائین تر است . " ارتباط با همگنان " بیشتر و به طور مکرر به عنوان منبع دشواریها مسائل توسط دانش آموزان با حداقل هوش و توسط پسرها بیشتر از دختران گزارش شد . در حوزه " سلامتی " پسرها سال دومی مشکلات و مسائل بیشتری نسبت به دختران سال دومی ذکر کردند . همه شاگردان در حوزه " اطمینان اجتماعی " را به عنوان بیشترین و " ارتباط با همتایان " را به عنوان کمترین نگرانی عنوان کردند ، به موازات یافته های اولیه ویلسون ، ترتیب طبقاتی حوزه مشکل خود ادارک شده وقتی به طور مستقل توسط گروههای سنی ، هوشی و جنسیتی تحلیل شدند الگوی یکسانی را با در نظر گرفتن دو مقیاس ذکر شده ایجاد کردند ، اما تا اندازه ای در ارتباط با ترتیب طبقاتی دیگر مقیاسها متغیر بود .
تعریف عملیاتی :
ـ نیاز به مشاوره : عبارت است از نمره ای که آزمودنی در سیاهه مشاوره لوئیس کسب می کند .
ـ جنسیت : عبارت است از انتخابی که آزمودنی از محل مخصوص تعیین جنسیت روی پرسشنامه صورت داده است .
- امنیت اجتماعی: عبارت است نمره ای که آزمودنی در سوالهای 3 و9 و12و27 و34 و41 و45 کسب می کند.
سوال های تحقیق:
الف) قدرت تشخیص سوال3,45 در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر چگونه است ؟
ب) آیا مقبولیت سوالهای3,45 در دانشجویان پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر متفاوت از دختران این دانشگاه است؟
ج) همگونی درونی سوال 3,45 با مقیاس اطمینان اجتماعی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر چگونه است؟
د) دقت مقیاس اطمینان اجتماعی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر چگونه است؟
خلاصه ای از برنامه و شیوه اجرا :
اجرای آزمون در اولین نوبت روی چند گروه و در نوبت دوم روی همان گروه ها صورت می گیرد . در هر اجرا ابتدا از آزمودنی ها خواسته می شود به گونه ای بنشینــند که از یکدیگر فاصله ای به اندازه فاصله جلسه امتحانی داشته باشند . آنگاه پرسشنامه ها توزیع شد.
در اجرای اول چنین توضیح داده شد که در این کار پژوهشی برای تهیه یک آزمون است . نام خود را روس پرسشنامه ننویسید و فقط جنسیت خود را در محل آن مشخص کنید و شماره ای را که به شما داده می شود در محل و شماره