دانلود مقاله بررسی ارتباط بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی

چکیده:
پیش بینی سود هر سهم در سرمایه گذاری ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است ، زیرا تغییرات قیمت سهام و واکنش مستقیم بازار سرمایه را در پی دارد. از طرفی در محیط تجاری کنونی به دلیل تغییرات سریع فناوری و شرایط مالی ، مدیران از دورنمای تجاری شرکت ارزیابی درستی ندارند و از این رو بروز خطاها در برآوردهای حسابداری ،اجتناب ناپذیر است.
این مسئله در مورد شرکتهای جدیدالورود به بورس ،به دلیل عدم سابقه معاملاتی و در نتیجه اطلاعات تاریخی اندک ، از اهمیت بیشتری برخوردار است و عدم تقارن اطلاعاتی نیز میان مدیران و سرمایه گذاران بالقوه ، در این شرکت ها بالااست . سرمایه گذاران برای تصمیم گیری در مورد خرید ، فروش یا نگهداری سهام ، به اطلاعاتی نظیر پیش بینی سود هر سهم که از سوی شرکت ها ارائه می شود اتکا می کنند . بنابراین دقت این پیش بینی که مبنای تصمیم گیری آن ها است حائز اهمیت است.
در این پژوهش رابطه بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی شرکتهای تازه پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دو مقطع زمانی سال ورود به بورس و یکسال پس از ورود و حضور در بورس ، بر اساس داده های 84 شرکت طی دوره زمانی 1382تا1387 بررسی شده است. نتایج حاصل از پژوهش با استفاده از تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره نشان می دهد ، بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی سهام شرکتهای جدیدالورود ،درهر دو مقطع زمانی مورد مطالعه ، رابطه مثبت معناداری وجود دارد و نوع صنعت نیز بر این رابطه تأثیر گذار است .

 
مقدمه:
امروزه به دلیل گسترش فعالیت های اقتصادی ، توسعه بازارهای مالی و رونق سرمایه گذاری در بازارهای سرمایه به خصوص بورس اوراق بهادار توسط اشخاص حقیقی و حقوقی ، مهم ترین ابزار جهت اتخاذ تصمیمات درست و کسب منفعت مورد انتظار و استفاده بهینه و مطلوب از امکانات مالی ، دسترسی به اطلاعات درست و به موقع و تحلیل دقیق و واقع بینانه آن می باشد.
از جمله اطلاعاتی که استفاده کنندگان ازااطلاعات مالی شرکتها در تصمیم گیری های خود مورد توجه قرار می دهند اطلاعات مرتبط با بازده سهام شرکت ها است . در این میان هرگونه اطلاعاتی که به نحوی مرتبط با شرکت بوده و با عملکرد و وضعیت مالی شرکت ارتباط داشته باشد بر بازده سهام تاثیر گذار خواهد بود .
سود پیش بینی شده هر سهم برای سال مالی آینده ، از جمله اطلاعاتی است که از سوی شرکت ها اعلام می شود . این اطلاعات بر قیمت سهام و به تبع آن بر بازده سهام اثر گذار است و چنانچه دارای محتوای اطلاعاتی باشد می تواند بر رفتار استفاده کنندگان به خصوص سهام داران بالفعل و بالقوه تاثیر گذاشته و باعث افزایش یا کاهش قیمت سهام شود و بازده های غیر عادی (بازده ای کمتر یا بیشتر از بازده بازار) ایجاد کند .

فصل اول
کلیات تحقیق

1-1 مقدمه
یکی از اهداف اطلاعات حسابداری کمک به استفاده کنندگان در پیش¬بینی جریان¬های نقد ورودی آتی به واحد تجاری و به تبع آن پیش¬بینی بازده سرمایه¬گذاری است. بخشی از متغیرهای تأثیرگذار بر بازده سهام شرکت¬ها در بازار سهام ناشی از اطلاعات مالی است که از طریق سیستم حسابداری تهیه می¬شود. میزان تأثیر این اطلاعات بسیار پیچیده و تا حدی ناشناخته است. اگر اطلاعات حسابداری برای تعیین بازده سودمند باشد در آن صورت تغییرات در داده¬های حسابداری باید سبب تغییر در بازده سهام شرکت¬ها شود.
بورس اوراق بهادار به عنوان نماد بازار سرمایه ایران، تأثیرپذیری زیادی از تغییر چرخه¬های اقتصادی دارد. مدیران سرمایه¬گذاری و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی که در این بازار به معاملات سهام و سایر دارایی¬های مالی می¬پردازند، برای حفظ و افزایش ارزش سبد سرمایه¬گذاری خود نیاز به بررسی عوامل مختلف مؤثر بر بازده سرمایه¬گذاری¬های خود دارند.
پیش¬بینی¬های سود هر سهم در سرمایه¬گذاری¬ها از اهمیّت ویژه¬ای برخوردار است، زیرا در
شیوه¬های ارزیابی سهام عامل مهمی تلقی می¬شود و در بیشتر موارد، جزء اساسی روش¬های انتخاب سهام می¬باشد. اهمیت این پیش¬بینی به میزان انحرافی بستگی دارد که با واقعیت دارد. هر چه میزان این انحراف کمتر باشد، پیش¬بینی از دقت بیشتری برخوردار است و این مسئله برای استفاده کننده و تهیه کننده مهم تلقّی می¬شود.
تصمیم¬گیرندگان برای اتخاذ تصمیمات صحیح و دقیق، نیازمند اطلاعاتی مفید و سودمند هستند. بالتبع بیشتر اطلاعات باید از طریق گزارش¬های مالی شرکت در اختیار آن¬ها قرار گیرد. اکثر
استفاده¬کنندگان بر اقلامی تأکید دارند که تصور می¬کنند مربوط¬ترین اطلاعات است. اطلاعات مربوط به سود هر سهم، مقیاسی است که از نظر بیشتر استفاده¬کنندگان با اهمیّت و مربوط محسوب می¬شود. مشاهدات مستقیم و غیرمستقیم مؤید این است که سود هر سهم گزارش شده و سود هر سهم پیش¬بینی شده بر قیمت بازار سهام عادی اثر مستقیم می¬گذارد و سرمایه¬گذاران خواستار این اطلاعات هستند.مدیریت موظف است علاوه بر سود هر سهم ارائه شده از طریق صورت¬های مالی، برآورد آتی از دورنمای شرکت در قالب سود هر سهم پیش¬بینی شده را در اختیار استفاده¬کنندگان بگذارد.
تصمیم¬گیری صحیح سبب می¬شود سرمایه¬گذار به انتظارات و توقعات خود از سرمایه برسد و شرکت با ارائه اطلاعات درست می¬تواند اعتماد استفاده¬کننده را جلب کند.
در تحقیق حاضر، رابطه بین خطای پیش¬بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی سهام شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دو مقطع زمانی سال ورود به بورس و یک¬سال پس از ورود به بورس مورد بررسی قرار می¬گیرد.
در این فصل پس از بیان مسئله تحقیق به بیان اهمیّت و ضرورت آن می¬پردازیم. همچنین اهداف تحقیق را بیان می¬کنیم. چارچوب نظری تحقیق که بنیان اصلی طرح سؤال و موضوع تحقیق بوده است در این فصل آورده شده و در ادامه به فریضه¬های تحقیق و مدل تحلیلی نیز اشاره شده است.

2 ـ 1 تاریخچه مطالعاتی
بیورکلارک ورایت (1979)
بیورکلارک ورایت در مورد میزان واکنش بازار تحقیقی انجام دادند. آن¬ها نمونه متشکل از 276 شرکت را برای دوره 10 ساله از 1965 تا 1974 مورد مطالعه و تحقیق قرار دادند. در مورد هر شرکت موجود در این نمونه و برای هر سال که این نمونه مورد تحقیق قرار می¬گرفت، آن¬ها تغییرات غیر منتظره در سود خالص را محاسبه کردند، سپس با روش مبتنی بر الگوی بازار در صدد بر آمدند بازده غیر عادی سهام مربوط به تغییر غیر منتظره در سود خالص را محاسبه نمایند. این پژوهشگران با مقایسه کردن تغییرات غیر منتظره سود با بازده غیر عادی سهام به این نتیجه رسیدند که هر قدر شدت تغییرات در سود خالص غیر منتظره بیشتر باشد بازار اوراق بهادار واکنش بیشتری نشان خواهد داد، این نتیجه با کاربرد الگوی قیمت گذاری دارایی¬های سرمایه¬ای و با روش مبتنی بر سودمندی اطلاعات از نظر تصمیم¬گیری سازگار است.
تحقیقات داخلی
محمد رضا ذاکری (1375) به بررسی تحلیلی کوتاه مدت و بلند مدت سهام جدید الوررود در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است. هدف وی از انجام این تحقیق بررسی مقایسه بازده سهام جدید در مقایسه با بازده شاخص بورس اوراق بهادار در کوتاه مدت و بلند مدت می¬باشد. نتایج تحقیق حاکی از این می¬باشد که شرکت¬های جدید طی 4 ماه اول معامله به طور متوسط 7/11% بازده اضافی (غیر عادی) و در دوره بلند مدت 3 ساله 4/16% کسر بازده داشتند (ذاکری، 1375،ص 45)1.
حمید خالقی مقدم (1377)وی در رساله دکتری خود دقت پیش¬بینی سود شرکت¬های جدید الورود به بورس اوراق بهادار تهران و عوامل موثر بر آن رابرای سالهای 1373تا 1375 مورد بررسی قرار داد.از جمله عواملی که بر دقت پیش بینی سودشرکتها موثربوده ودرتحقیق اومورد بررسی قرار گرفته،متغیرهایی چون: اندازه شرکت ،عمرشرکت ،قیمت سهام ودرجه اهرم مالی شرکت است. وی به این نتیجه رسید که بین تغییرات قیمت سهام و دقت پیش بینی سود رابطه معکوس و بین دقت پیش بینی سود و اندازه شرکت های جدید الورود به بورس اوراق بهادار تهران رابطه مستقیم وجود دارد.
عبده تبریزی و دموری (1382)در تحقیقی با عنوان شناسایی عوامل مؤثر بر بازده بلند مدت سهام جدیداً پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، شرکت¬هایی را بررسی کردند که برای نخستین بار در بورس اوراق بهادار تهران عرضه شده بودند. در این تحقیق شرکت¬های تازه وارد به بازار طی سال¬های 1369 تا 1374 مورد بررسی قرار گرفته¬اند و عوامل مؤثر بر بازده بلند مدت این شرکت-ها به طور خاص مورد آزمون قرار گرفته است. این عوامل عبارت از حجم معاملات سالانه سهام، اندازه شرکت و بازده کوتاه مدت حاصل از خرید و فروش سهام شرکت¬های مربوط است. نتایج این تحقیق نشان دهنده وجود بازده کوتاه مدت بیشتر سهام شرکت¬های جدیدالورود به بازار نسبت به شاخص بازار بوده است. بنابراین آنان عملکرد قیمت¬گذاری سهام شرکت¬های جدیدالورود به بورس را مشابه بازارهای سرمایه در کشورهای مختلف دانسته¬اند (عبده تبریزی و دموری، 1382،ص 27)2.
بهرام فر (1383)وی در مقاله ای به بررسی تأثیر متغیرهای حسابداری بر بازده غیر عادی آتی سهام شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال¬های 74 ـ 82 پرداخت. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می¬دهد که متغیرهای درجه اهرم مالی، اقلام تعهدی،ارزش بازار شرکت،نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام،هزینه استقراض،توزیع سود نقدی،با بازده غیر عادی سهام رابطه معکوس دارند.درحالی که متغیرهای نرخ بازده سرمایه¬گذاری، رشد دارایی ثابت، تغییر در وجوه نقد عملیاتی، ، رابطه مستقیمی با بازده غیر عادی دارند.

3 ـ 1 بیان مسئله
گزارش¬های مالی از مهمترین فرآورده¬های سیستم اطلاعاتی حسابداری است که برای گروه¬های مختلفی از استفاده¬کنندگان برون سازمانی، اطلاعات مالی را در چارچوب مشخصی ارائه می¬کند که این اطلاعات در تعیین قیمت سهام بی¬تأثیر نیست. تغییرات قیمت سهام شرکت¬ها تحت تأثیر عوامل مختلفی است. یکی از عوامل موثر بر روند قیمت سهام یک شرکت نشانه¬ها و علائمی است که به صورت اطلاعات مختلف از داخل آن شرکت انعکاس می¬یابد و در دسترس سرمایه¬گذاران قرار می-گیرد. از جمله اطلاعات منتشره از سوی شرکت¬ها، صورت¬های مالی اساسی و اعلان سود پیش¬بینی شده هر سهم برای سال آینده است. این اطلاعات حسابداری نقش مهمی در تصمیم¬گیری سرمایه-گذاران در خصوص خرید، فروش و نگهداری سهام دارند.
پیش¬بینی سود حسابداری و تغییرات آن به عنوان یک رویداد اقتصادی از دیر باز مورد علاقه سرمایه-گذاران مدیران، تحلیل¬گران، پژوهشگران و اعتباردهندگان بوده است. بنا براین پیش¬بینی عنصر کلیدی در تصمیم¬گیری¬ها است.
از طرفی خرید سهام شرکت¬های جدیدالورود به بورس، نسبت به سایر شرکتها فرآیندی مخاطره آمیز است، زیرا به دلیل عدم سابقه معاملاتی، اطلاعات تاریخی مربوط به آن¬ها اندک است. از سوی دیگر عدم تقارن اطلاعاتی میان مدیران وسرمایه گذاران بالقوه، مهمترین مسئله ای است که سرمایه-گذاران در مورد این شرکت¬ها با آن مواجهند. در چنین شرایطی شرکت¬های جدیدالورود اطلاعاتی به بازار ارائه می کنند که بر مبنای آن¬ها سهام قیمت یابی می شود.
شواهد تجربی نشان می¬دهد سرمایه¬گذاران به اطلاعاتی نظیر سود هر سهم اتکاء کرده و در
قیمت¬گذاری سهام از آن استفاده می¬کنند. این پیش¬بینی¬ها بیانگر انتظارات مدیریت از عملکرد آتی شرکت است. بنابراین خطای پیش¬بینی سود عامل مهمی در عملکرد بازار ثانویه است. پژوهش¬های متعددی نیز در زمینه تبیین عوامل مؤثر در پیش بینی سود و بازده سهام وجود دارد که بر مربوط بودن سود پیش¬بینی شده در تصمیم¬گیری استفاده کنندگان صورت¬های مالی تأکید دارند. این پژوهش-ها در حوزه عرضه اولیه سهام و یا پس از چند سال فعّالیّت در بازار سرمایه هستند.
با توجه به مطالب فوق این سؤال مطرح می¬شود که آیا خطای پیش¬بینی سود هر سهم بر بازده غیر عادی سهام شرکت¬ها در سال ورود به بورس تأثیر می¬گذارد؟ و آیا این تأثیر با گذشت یک سال از ورود شرکت¬ها به بورس همچنان وجود دارد یا تغییر می¬کند؟و در صورت تغییر ناشی از چه عواملی است؟

¬4 ـ 1 چارچوب نظری تحقیق
در سال¬های اخیر نحوه گزارشگری و افشای اطلاعات حسابداری مؤثر بر تصمیمات استفاده کنندگان درون سازمانی و برون سازمانی مورد توجه محقّقین حسابداری قرار گرفته است. بسیاری از تحقیقات اخیر به بررسی توان پیش¬بینی اقلام حسابداری پرداخته است. استفاده¬کنندگان از صورت-های مالی توجه بیشتر و عمیق¬تری به قدرت پیش¬بینی اقلام مندرج در این صورت¬ها داشته¬اند. از نظر تحلیل¬گران مالی، اقلام صورت¬های مالی با توجه به میزان توان پیش¬بینی در تصمیم¬گیری ارزش دارند.
عرضه عمومی سهام یکی از متداول¬ترین روش¬های واگذاری شرکت¬های دولتی به بخش خصوصی است، بدون تردید قیمت¬گذاری مناسب سهام در عرضه اولیّه برای شرکت¬هایی که برای نخستین بار وارد بازار سرمایه می¬شوند بسیار حائز اهمیّت است. زیرا اگر قیمت عرضه اولیّه سهام کمتر از واقع تعیین شود شرکت به منابع مورد نیاز خود دست پیدا نکرده و چنان چه قیمت عرضه اوّلیّه بیش از واقع تعیین شود سرمایه¬گذاران ازخرید سهام خودداری می¬کنند.
با وجود این که در اکثر کشورها، تحقیقات متعددی در خصوص سودمندی اطلاعات حسابداری در ارزش¬گذاری یا برآورد قیمت عرضه اوّلیّه و ارتباط آن با بازده کوتاه مدت و بلند مدت سهام به عمل آمده، تحقیقاتی که در ایران صورت گرفته انگشت شمار است (از جمله تحقیق ظریف فرد 1383، ایمانی 1384 و باقر زاده 1386) ـ نتایج این اطلاعات حاکی از این است که بازده بلند مدّت سهام جدید کمتر از بازده بازار است که از آن تحت عنوان معمای عملکرد کمتر سهام جدید نام برده شده است.
از دهه 90 تاکنون تحقیقات کاربردی بیشتری در مورد تأثیر متغیرهای حسابداری بر بازده غیر عادی سهام و سودمندی اطلاعات حسابداری برای تحلیل¬گران مالی و سرمایه¬گذران انجام شده است.

جدول شماره (1ـ 1) تحقیقات متعددی را که در این زمینه صورت گرفته در خود جای داده و چارچوب نظری تحقیق برگرفته از این تحقیقات می¬باشد.
جدول (1 ـ 1) مطالعات انجام شده در ارتباط با متغیرهای تحقیق
سال محقق / محققین متغیر مورد مطالعه یافته¬¬های پژوهش
1983 کوپر و تیلور طول دوره پیش¬بینی و دقت پیش-بینی سود بین طول دوره پیش¬بینی و دقت
پیش ¬بینی سود رابطه منفی وجود دارد.
1992 کوک اندازه شرکت و دقت پیش¬بینی سود بین اندازه شرکت و دقت پیش¬بینی سود رابطه مثبت معناداری وجود دارد.
2000 هارتنت و رامک اعتبار حسابرسی و خطای پیش-بینی سود بین اعتبار حسابرسی و خطای
پیش¬بینی سود رابطه معنادار منفی وجود دارد.
2009 یانتی و فلورنس اندازه شرکت، طول دوره
پیش¬بینی، صنعت، و خطای پیش-بینی سود و بازده خطای پیش¬بینی روی عملکرد (بازده) کوتاه مدت سهام در عرضه¬های اولیه اثر می-گذارد.
2001 فرت سود و بازده غیر عادی ارتباط معنی¬دار مثبت بین خطای برآورد سود و بازده غیر عادی سهام وجو دارد.
2000 آلوارز و گنزالز بازده بلند مدت و عرضه اولیه بین عرضه اولیه زیر قیمت و بازده بلند مدت عرضه اولیه سهام رابطه مثبت وجود دارد.
2000 اکبو و نرلی اهرم، نقد شوندگی و بازده بلند مدت عرضه اولیه شرکت¬های عرضه کننده سهام، دارای اهرم کمتر و نقد شوندگی بیشتر در هر یک از سه سال پس از عرضه اولیه هستند که کاهش ریسک و بازده مورد انتظار سهامداران را تحقق می¬بخشد.

2004 محمد عمران بازده کوتاه مدت و بلند مدت سهام انتشار یافته دارای بازده غیر عادی مثبت از شروع انتشار تا یک سال بعد و بازده¬های غیر عادی منفی در دوره زمانی سه تا پنج ساله می¬باشد.
1992 بکارت و هدریک سود تقسیمی و بازده سود تقسیمی بر بازده غیر عادی آتی سهام تأثیر گذار است.
1995 و 1997 فاما و فرنچ ارزش بازار، درجه اهرم مالی و بازده غیر عادی ارزش بازار و درجه اهرم مالی از متغیرهای مؤثر بر بازده غیرعادی آتی سهام هستند.
1382 عبده تبریزی و دموری بازده بلند مدت وجود بازده کوتاه مدت بیشتر سهام شرکت¬های جدیدالورود به بازار نسبت به شاخص بازار و بازده بلند مدت کمتر نسبت به شاخص بازار است.
2004 زالوکی، کمبل، گوداکری بازده بلند مدت و عرضه اولیه بازده بلند مدت در صنایع مختلف و در تابلو اصلی و فرعی عرضه اولیه تفاوت معنا دار است.
2002 کلارکسون و همکاران دقت برآورد سود و بازده سهام سود افشا شده در گزارش¬های
شرکت¬های دارای عرضه عمومی اولیه با ارزش بوده و بین دقت برآورد سود و بازده سهام رابطه منفی معناداری وجود دارد.
2003 جرجیا خطای پیش¬بینی سود و بازده غیر عادی بین خطای پیش¬بینی سود و بازده غیر عادی سهام رابطه مثبت معناداری وجود دارد.
2005 لونکانی و همکاران سود و بازده بلند مدت غیر عادی برآوردهای سود مدیران خوش بینانه بوده و دقت بیشتری نسبت به
مدل¬های سری زمانی دارد و بین برآورد سود و بازده بلند مدت رابطه منفی وجود دارد.
5 ـ 1 اهمیّت و ضرورت تحقیق
در دنیای سرمایه¬گذاری، تصمیم¬گیری مهمترین بخش از فرآیند سرمایه¬گذاری است که طی آن سرمایه¬گذاران در جهت رسیدن به حداکثر منافع و ثروت خویش ، نیازمند اتخاذ بهینه¬ترین تصمیمات
می¬باشند. در این ارتباط مهمترین عامل فرآیند تصمیم¬گیری، اطلاعات است. اطلاعات می¬تواند برفرآیند تصمیم¬گیری تأثیر بسزایی داشته باشد. زیرا موجب اخذ تصمیمات متفاوت در افراد متفاوت می¬شود. در بورس اوراق بهادار نیز تصمیمات سرمایه¬گذاری متأثر از اطلاعات است. نظریه پردازان بازارهای اوراق بهادار، گزارشگری مالی را مهمترین منبع اطلاعاتی سرمایه¬گذاران می-دانند. به همین دلیل یکی از اهداف حسابداری و تهیه صورت¬های مالی فراهم کردن اطلاعات به منظور تسهیل تصمیم¬گیری است.
بر این اساس اطلاعات حسابداری بایستی سرمایه¬گذاران را جهت پیش¬بینی رویدادهای آتی یاری دهد. سرمایه¬گذاران اغلب به دنبال به حداکثر رساندن بازده سرمایه¬گذاری خود هستند. جهت این امر تشخیص این که سهام چه زمانی خریداری شده، تا کی نگهداری و چه زمانی فروخته شود آنها را قادر به تأمین هدف به حداکثر رساندن منافع حاصل از سرمایه¬گذاری¬های خود می¬نماید.
بدین علّت موضوع بررسی رابطه بین خطای پیش¬بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی سهام شرکت-ها در دو مقطع زمانی انتخاب گردید تا از طریق بررسی تجربی و انجام آزمون¬های علمی بر روی اطلاعات وقوع یافته طی سال¬های متمادی در بورس اوراق بهادار تهران راهکارهای مفیدی در امر تصمیم¬گیری خرید و فروش سهام به سرمایه¬گذران در بورس اوراق بهادار تهران ارائه شود. همچنین این تحقیق در راستای کمک به تصمیم¬گیرندگان و مدیران مالی برای پیش¬بینی سود در بودجه سال مالی و مقایسه میزان تحقق سود واقعی و پیش¬بینی شده در پایان سال مالی و نهایتاً اعمال تعدیلات لازم می¬باشد.

6 ـ 1 اهداف تحقیق
نظر به این که مدیران، تحلیل¬گران و سرمایه¬گذاران بیشترین توجه خود را به سود گزارش شده شرکت¬ها اختصاص داده¬اند به نحوی که از آن برای ارزیابی عملکرد شرکت استفاده می¬کنند و هم چنین با توجه به این که تصمیم¬گیری در مورد خرید، نگهداری یا فروش سهام برای سرمایه¬گذران از اهم امور تلّقی می¬گردد و گذشته از دیگر شواهد و اطلاعات، توان پیش¬بینی نرخ بازده سهام در اخذ چنین تصمیماتی بسیار تأثیرگذار می¬باشد، هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین خطای پیش¬بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی سهام شرکت¬ها در دو مقطع زمانی می¬باشد.
امیدواریم نتایج این تحقیق بتواند به عنوان ابزار و معیاری جهت سنجش میزان دقت پیش¬بینی سود شرکت¬ها مورد استفاده قرار گیرد و سرمایه¬گذران نیز بتوانند تصمیمات بهینه¬ای اتخاذ کنند.
مدل تحقیق و شیوه اندازه¬گیری متغیرها
مدل پژوهش حاضر به صورت زیر ارائه می¬گردد. در مدل ارائه شده تمام متغیرها به صورت سالانه محاسبه می گردد :
(1 ـ 1)
ABRt = α 0 + α 1 FEit + α 2 SIZeit + α 3 Flit + α 4 ROAit + α5 LARit + α6 CFoit + α7 Li /EQ + α8 I it + α9 ( DPS/ EPS ) it + E it
که در آن:
ABRt : بازده غیر عادی سهام شرکت i در زمان t (متغیر وابسته)
FEit : خطای برآورد سود هر سهم شرکت i در زمان t (متغیر مستقل)
SIZe : اندازه شرکت (متغیر کنترل)
Fl : درجه اهرم مالی (متغیر کنترل)
ROA : بازده دارایی (متغیر کنترل)
LAR :بازده دارایی¬های ثابت (متغیر کنترل)
CFo : وجوه نقد عملیاتی (متغیر کنترل)
Li / EQ : نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام (متغیر کنترل)
I : هزینه بهره (متغیر کنترل)
DPS/ EPS : توزیع سود نقدی (متغیر کنترل)
E : خطای برآورد
α 0 : عرض از مبدأ رگرسیون
α 1 تا α 9 : برآورد کننده شیب خط رگرسیون
که شیوه محاسبه هر یک از متغیرها به شرح زیر است:
بازده غیرعادی
بازده غیر عادی برابر است با تفاوت بین نرخ بازده شرکت و بازده بازار، برای تعیین بازده غیرعادی از مدل تعدیل شده بازار (مدل ساده بازار) استفاده می¬شود (ایزدی نیا، 1382 ، ص 116).
ABRit = Rit – Rmt
(2-1)
که:
Rit : نرخ بازده سالانه سهام i در زمان t
Rmt : نرخ بازده سالانه بازار در زمان t
نرخ بازده سالانه سهام:
نرخ بازده سهام برای شرکت¬های نمونه به صورت زیر محاسبه می¬شود:
(3 ـ 1)
Rit=(Pit+Dit-Pi0)/Pi0×100
که:
Pit : قیمت سهام i در انتهای زمان t
Pio : قیمت سهام i در ابتدای زمان t
Dit : سود سهام پرداختی توسط شرکت i در زمان t
نرخ بازده سالانه بازار:
در این تحقیق نرخ بازده بازار بر اساس شاخص کل بورس سهام محاسبه خواهد شد.
(4 ـ 1)
Rmt=(Imt-Im0)/Im0
که:
Imt : شاخص کل بورس در پایان زمان t
Imo : شاخص کل بورس در ابتدای زمان t
خطای پیش¬بینی سود هر سهم
برای اندازه¬گیری خطای پیش¬بینی سود هر سهم از شاخص زیر استفاده می¬شود:
(5 ـ 1)

FE=(At-Ft)/Ft×100

که:
At : سود واقعی شرکت در زمان t
Ft: سود پیش¬بینی شده شرکت در زمان t
همچنین شیوه اندازه¬گیری متغیرهای کنترل در جدول زیر ارائه شده است:
جدول (2 ـ 1) شیوه اندازه¬گیری متغیرهای کنترل
عنوان متغیر شیوه اندازه¬گیری
اندازه شرکت (قیمت بازار سهام × تعداد سهام) LOG
درجه اهرم مالی کل بدهی ها
کل دارایی ها
بازده دارایی سود وزیان پس از کسر مالیات
کل دارایی ها
بازده دارایی¬های ثابت جمع درآمدها
خالص دارایی های ثابت
وجوه نقد عملیاتی وجوه نقد عملیاتی
تعداد سهام
نسبت بدهی به حقوق صاحبات سهام () کل بدهی
حقوق صاحبان سهام
هزینه بهره هزینه بهره
تعداد سهام
توزیع سود نقدی سود نقدی تقسیم شده
سود هر سهم

7ـ 1 حدود مطالعاتی
قلمرو تحقیق چارچوبی را فراهم می¬کند تا مطالعات و آزمون محقق در طی آن قلمرو خاص انجام پذیرد و دارای اعتبار بیشتر باشد.

1-7-1قلمرو مکانی تحقیق
جامعه آماری مورد مطالعه کلیه شرکت¬های تازه پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با در نظر گرفتن معیارهای ذکر شده می¬باشد.

2-7-1قلمرو زمانی تحقیق
دوره زمانی این پژوهش با توجه به در دسترس بودن اطلاعات مربوط به متغیرهای تحقیق و محدودیت¬های هزینه و زمان، 6 ساله و از ابتدای سال 1382 تا انتهای 1387 می¬باشد.

3-7-1قلمرو موضوعی تحقیق
در این پژوهش، بررسی رابطه بین خطای پیش¬بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام مربوط به شرکت¬های جدیدالورود در بورس اوراق بهادار تهران در دو مقطع زمانی مورد کنکاش قرار می-گیرد.

8 ـ 1 فرضیه¬ های تحقیق
با توجه به اهداف تحقیق، سؤالات اساسی پژوهش و هم چنین چارچوب نظری تحقیق فرضیّات زیر تدوین و ارائه می¬گردد تا پس از جمع آوری اطلاعات، آن¬ها را برای تأیید یا رد مورد آزمون قرار دهیم:
فرضیات اصلی:
بین خطای پیش¬بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام در سال ورود به بازارسرمایه رابطه وجود دارد.
بین خطای پیش¬بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام شرکت پس از یک سال از ورود به بازارسرمایه رابطه وجود دارد.
فرضیه فرعی:
نوع صنعت بر رابطه بین خطای پیش¬بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام تأثیر می¬گذارد.

9 ـ 1 ـ تعریف واژه¬ها و اصطلاحات
بازارسرمایه
بازار سرمایه ، بازاری برای دارایی هایی با سر رسید بیش از یک سال (ابزار مالی بلند مدت)محسوب می گردد . از طریق انتشار اوراق بهادار توسط واحدهای متقاضی سرمایه که دارای فرصت های سرمایه گذاری مناسب تر و نیازمند به تامین مالی بلند مدت می باشند ، پس اندازهای افراد به سرمایه گذاری تبدیل می گردد. در بازار سرمایه عرضه و تقاضای سرمایه ، نرخ بازدهی سرمایه را مشخص می کند (راعی و تلنگی ، 1387،ص44-42 ) .
عرضه عمومی اولیه
در بازارهای اولیه، اوراق انتشار یافته توسط شرکت¬ها برای اولین بار عرضه گشته و بدین ترتیب دارایی¬های مالی شرکت یا منابع مالی بلند مدت مبادله و تشکیل سرمایه صورت می گیرد (راعی و تلنگی، 1387،ص 42) .
بازده سهام :
بازده در فرآیند سرمایه¬گذاری نیروی محرکی است که ایجاد انگیزه می¬کند و پاداشی برای
سرمایه¬گذاران محسوب می¬شود. بازده ناشی از سرمایه¬گذاری برای سرمایه¬گذران حائز اهمیت است، برای این که تمامی بازی سرمایه¬گذاری به منظور کسب بازده صورت می¬گیرد. یک ارزیابی از بازده
تنها راه منطقی (قبل از ارزیابی ریسک) است که سرمایه¬گذران می¬توانند برای مقایسه سرمایه¬گذاری-های جایگزین و متفاوت از هم انجام دهند. برای درک بهتر عملکرد سرمایه¬گذاری، اندازه¬گیری بازده واقعی لازم است.
مخصوصاً این که بررسی بازده به گذشته در تخمین و پیش¬بینی بازده¬های آتی نقش زیادی دارد (شباهنگ، 1375، ص 4) .
بازده غیرعادی :
از تفاوت بازده واقعی سهام و بازده مورد انتظار یا بازده کل بازار محاسبه می¬شود (پارساییان ، 1385 ، ص227) .
بازده واقعی (تحقق یافته) :
بازدهی است که واقع شده یا بازدهی است که کسب شده و به وقوع پیوسته است (راعی و سعیدی، ص 118) .
یکی از روش¬های متداول در محاسبه نرخ بازده واقعی روش اضافه ارزش است که علاوه بر تغییرات قیمت سهام، سود دریافتی در طی سال را مد نظر قرار می¬دهد (دوانی، 1381، ص 57)
بازده مورد انتظار :
بازده مورد انتظار بازدهی است که سرمایه¬گذران انتظار دستیابی به آن را برای این که احساس کنند به اندازه کافی پاداش دریافت نموده¬اند، دارند (رهنمای رودپشتی و دیگران، 1386،ص 10) .
خطای پیش¬بینی سود :
به عنوان تفاوت بین سود واقعی کسب شده و سود پیش¬بینی شده (مورد انتظار) تعریف
می¬شود (کوتاری، 2001، ص 11) .
نوع صنعت :
عبارتست از گروه صنعتی که شرکت با توجه فعالیّتش در آن گروه طبقه¬بندی می¬شود. به بیان دیگر صنعت عبارتست از گروه شرکت¬هایی که محصولات آن¬ها جایگزین نزدیکی برای هم هستند.

فصل دوم
مروری بر ادبیات تحقیق
 

1-2 مقدمه
سرمایه¬گذاری یکی از عوامل مهم توسعه در قرن حاضر است. سرمایه¬گذاری نیازمند برنامه¬ریزی است. برنامه¬ریزی، امکان بهره¬برداری مناسب از فرصت¬های موجود را فراهم می¬آورد. برای افزایش اثر بخشی برنامه¬ریزی باید توانایی پیش¬بینی صحیح و مستمر را بهبود بخشید. پیش¬بینی عنصر کلیدی در تصمیم¬گیری¬های اقتصادی است.
سرمایه¬گذاران، اعتباردهندگان، مدیریت و سایر اشخاص در تصمیم¬گیری¬های اقتصادی متکی به پیش-بینی و انتظارات هستند. هم¬چنین توجه به بودجه سالانه شرکت، پیش¬بینی تولید، فروش و سود هر سهم آن و کنترل بودجه در گزارش¬های میان دوره¬ای و میزان تحقق پیش¬بینی¬ها، در تغییرات قیمت سهام تأثیر بسزایی دارد. شاید بتوان مهمترین عامل تأثیرگذار بر قیمت سهام را در پیش¬بینی سود هر سهم جستجو کرد. مهمترین منبع اطلاعاتی سرمایه¬گذاران، اعتباردهندگان و سایر استفاده¬کنندگان از اطلاعات شرکت¬ها پیش¬بینی¬های سود ارائه شده توسط آن¬ها در فواصل زمانی معین است.
در مطالعات بال وبراون ،1968، و فاستر ،1977، پیرامون محتوای اطلاعاتی سود سالانه و فصلی و واکنش بازار اوراق بهادار به اعلام سود حسابداری، مشخص شد که شرکت¬هایی با اخبار خوب (افزایش غیر منتظره سود) دارای بازده غیر منتظره مثبت و شرکت¬هایی با اخبار بد (کاهش غیر منتظره سود) دارای بازده غیر منتظره منفی هستند.
در این فصل بر مبنای چارچوب نظری اشاره شده در فصل گذشته، به مرور ادبیات تحقیق و هم چنین مطالعات انجام گرفته پیرامون موضوع تحقیق در خارج و داخل ایران خواهیم پرداخت.

2 ـ 2 بازار مالی
بازار مالی، بازار رسمی و سازمان یافته¬ای است که در آن انتقال وجوه از افراد و واحدهایی که با مازاد منابع مالی مواجه هستند به افراد و واحدهای متقاضی وجوه (منابع) صورت می¬گیرد. بدیهی است که در این بازارها اکثریت وام دهندگان را خانوارها و اکثریت متقاضیان وجوه را بنگاه¬های اقتصادی و دولت تشکیل می¬دهند (راعی و تلنگی، 1387، ص6)1.
بازار مالی، امکانات لازم را برای انتقال پس¬انداز از اشخاص حقیقی و حقوقی به سایر اشخاصی که فرصت¬های سرمایه¬گذاری مولد در اختیار دارند و نیازمند منابع مالی هستند، فراهم
می¬کند. انتقال وجوه مزبور تقریباً در کلیه موارد به ایجاد دارایی مالی منتج می¬شود، که در واقع ادعایی است نسبت به در آمدهای آتی دارایی¬های شخصی (حقوقی) که اوراق بهادار را صادر و منتشر کرده است (شباهنگ، 1375، ص 13)1.

1 ـ 2 ـ 2 طبقه بندی بازارهای مالی
بازارهای مالی بر حسب حق مالی، سررسید حق مالی، مرحله انتشار، واگذاری فوری، ساختار سازمانی خارجی و داخلی طبقه¬بندی می¬گردد. بازار مالی بر حسب سررسید حق مالی به دو نوع بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می¬شود.

1 ـ 1 ـ 2 ـ 2 بازار پول
بازار پول، بازاری برای ابزار بدهی کوتاه مدت می¬باشد. در بازار پول، مازاد نقدینگی افراد و واحدهای اقتصادی، از طریق پس¬انداز یا سپرده¬های بانکی، در اختیار واحدهای اقتصادی قرار
می¬گیرد. در بازار پول، از عرضه و تقاضای پول، نرخ بهره تعیین می¬شود.

2 ـ 1 ـ 2 ـ 2 بازار سرمایه
بازار سرمایه، بازاری برای دارایی مالی با سر رسید بیش از یک سال (ابزار مالی بلند مدت) محسوب می¬گردد و از طریق انتشار اوراق بهادار توسط واحدهای متقاضی سرمایه که دارای فرصت¬های سرمایه¬گذاری مناسب¬تر و نیازمند به تأمین مالی بلند مدت می¬باشند، پس اندازهای افراد به
سرمایه¬گذاری تبدیل می¬گردد. در بازار سرمایه عرضه و تقاضای سرمایه، نرخ بازدهی سرمایه را مشخص می¬کند. بازارهای سرمایه به دو بخش اصلی تقسیم¬بندی می¬گردند: بازار اوّلیّه و بازار ثانویّه. در بازارهای اوّلیّه، اوراق بهادار انتشار یافته توسط شرکت¬ها برای اولین بار عرضه گشته و بدین ترتیب دارایی¬های مالی شرکت با منابع مالی بلند مدت مبادله و تشکیل سرمایه صورت می¬گیرد. در بازارهای ثانویه، اوراق بهاداری که در قبل به بازار عرضه شده¬اند، مبادله می¬شوند (عبده تبریزی، 1376،ص 18)2.

3 ـ 2 سودمندی محتوای اطلاعاتی سود و واکنش بازار سرمایه
براساس تحقیقات تجربی صورت گرفته به نظر می¬رسد اطلاعات حسابداری برای سرمایه ¬گذاران جهت برآورد ارزش مورد انتظار و ریسک بازده اوراق مفید و سودمند است. فقط کافی است در نظر داشته باشیم اگر اطلاعات حسابداری محتوا و بار اطلاعاتی نداشت هیچگونه بازنگری در پیش¬بینی¬ها در اثر دریافت آن¬ها وجود نخواهد داشت و بنابراین باعث تصمیمات خرید و فروش نخواهد شد و بدون تصمیمات خرید یا فروش هیچ گونه تغییری در حجم معاملات و قیمت وجود نخواهد داشت. اطلاعات در حد خودشان مفیدند اگر باعث تغییر عقاید و رفتارهای سرمایه¬گذاران شوند، به علاوه میزان و درجه مفید بودن می¬تواند به وسیله وسعت و اندازه تغییرات حجم و قیمت به دنبال انتشار اطلاعات اندازه¬گیری شوند (محمدی، 1389، ص 16)1.
نتایج مطالعه ارتباط بین سود، نرخ بازده غیر عادی و حجم فعالیت که از سوی بال و براون انجام گرفت این بود که بین سود و بازده غیرعادی رابطه معناداری وجود دارد و سود اطلاعاتی را به بازار سهام منتقل می¬کند. از طرفی سود می¬تواند عاملی در تعیین قیمت سهام باشد، زیرا بر اساس فرضیه بازار کارا، اطلاعات ممکن است از منابع دیگر کسب شوند و تأثیر لازم را بر قیمت سهام بگذارند. اگر چه از دیدگاه محتوای اطلاعاتی، مفهوم سود سودمندی فعالیّت حسابداری را توصیف می¬کند، امّا از دیدگاه معیار اندازه¬گیری بنیادی ارزش سهام، کماکان مورد تردید است. بر اساس مفروضات بازار کارای سرمایه که پژوهش¬های تجربی نیز مؤید آن است، سود حسابداری دارای محتوای اطلاعاتی است (خالقی مقدم، 1377،ص99)2.
بنابراین انتظار می¬رود در مورد شرکت¬های جدیدالورود به بورس سودهای پیش¬بینی شده همراه با محتوای اطلاعاتی باشد. معمولاً اطلاعات صورت¬های مالی به صورت خالص به پیش¬بینی¬های زیر در مورد رفتار سرمایه¬گذاران به خصوص واکنش به اطلاعات صورت¬های مالی محدود می¬شود. (نوروزبیگی، 1386، ص 175)3.
سرمایه¬گذاران درباره بازده مورد انتظار و ریسک دارای باورهای پیشین هستند. این باورهای پیشین بر پایه اطلاعاتی قرار دارد که در دسترس همگان است تا این که سود جاری شرکت اعلام شود (که سرمایه¬گذاران در باورهای خود تجدید نظر خواهند کرد.). حتی اگر این باورها بر پایه اطلاعاتی قرار داشته باشد که در دسترس همگان است، هیچ الزامی وجود ندارد که باورهای پیشین همانند باشند، زیرا سرمایه¬گذاران در برابراطلاعاتی که کسب می¬کنند و نیز از نظر توانایی تفسیر متفاوتند.

هم چنین امکان دارد این باورهای پیشین شامل انتظاراتی باشد که درباره قدرت سودآوری آینده و کنونی شرکت نظیر بازده آینده اوراق بهادار، تا حدودی به سودآوری آن بستگی دارد.
پس از اعلام سود خالص سال جاری، برخی از سرمایه¬گذاران در صدد برمی¬آیند اطلاعات بیشتری بدست آورند و این از طریق تجزیه و تحلیل عدد متعلق به سود میّسر خواهد شد. برای مثال اگر سود خالص بالا برود یا از مقدار مورد انتظار بیشتر باشد این می¬تواند به عنوان خبر خوبی به حساب آید.
اگر وضع بدین گونه باشد سرمایه¬گذاران با استفاده از نظر بیز در باورهایی که درباره بازده و قدرت سودآوری آینده شرکت دارند تجدید نظر خواهند کرد. برخی از سرمایه¬گذاران (کسانی که در مورد سود خالص جاری انتظارات بالاتری داشتند) احتمالاً همین عدد سود خالص را به عنوان یک خبر بد تفسیر خواهند نمود.
سرمایه¬گذارانی که در باورهای خود نسبت به سودآوری آینده و بالا رفتن بازده شرکت تجدید نظر کرده¬اند تمایل بیشتری نشان می¬دهند تا تعداد بیشتری سهم شرکت را به قیمت کنونی بازار خریداری کنند و کسانی که در بازار در باورهای خود در جهت عکس تجدید نظر کرده¬اند عمل عکس گروه دوّم را انجام خواهند داد. ارزیابی سرمایه¬گذاران در مورد ریسک این سهام مورد تجدید نظر آنان قرار خواهد گرفت.
ما انتظار داریم پس از اعلام سود خالص شاهد این موضوع باشیم که معامله بر روی سهام شرکت افزایش یابد. گذشته از این، هر قدر تفاوت در باورهای پیشین سرمایه¬گذاران و تفسیرهایی را که بر اساس اطلاعات مالی کنونی انجام می¬دهند، بیشتر باشند، حجم این معاملات بیشتر خواهد شد. اگر سرمایه¬گذاران سود خالص گزارش شده را به عنوان خبر خوب تفسیر کنند (و در نتیجه بر انتظاراتی که درباره بازده و سوددهی آینده شرکت دارند بیفزایند) کسانی را تحت الشعاع قرار خواهند داد که اعلام سود خالص را به عنوان خبر بد تفسیر می¬کنند. در چنین شرایطی ما انتظار داریم شاهد افزایش قیمت سهام شرکت باشیم. بنابراین سود به عنوان یکی از اطلاعاتی است که تغییرات قیمت سهام را موجب می¬شود. بازده سهام شامل سود تقسیمی و قیمت سهام است در نتیجه هر عاملی ثروت سهامداران را افزایش خواهد داد که سبب افزایش قیمت سهام واحد تجاری شود، از این رو سود همواره مورد توجه سرمایه¬گذاران است.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  116  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله جرائم علیه اخلاق و عفت عمومی

 چکیده:
در این مقاله، بخشی از قانون مجازات اسلامی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است که تعداد قابل ملاحظه‏ای از مرتکبین و قربانیان آن جرائم را زنان و جوانان تشکیل می‏دهند. در این راستا ضمن تحلیل حقوقی مواد قانونی، موضوع در رویه محاکم نیز مورد مطالعه قرار گرفته است، لذا از برآیند مداقه در نظر و عمل، خلأها و کاستی‏‏ها‏ی این مبحث کشف و راه‏کارهای حل آن ارائه گردیده است.
شایان ذکر است که اگر نواقص مربوط به جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی و علیه مصالح خانواده به خوبی شناخته و مرتفع گردد، مقابله با جرائمی مانند: قاچاق زنان، اشاعه روسپی‏گری، توزیع و توسعه اشیایی که موجب ابتذال اخلاقی و فرهنگی جامعه است، سازمان یافته و از نظم خوبی برخوردار می‏گردد.
واژگان کلیدی:
عفت و اخلاق عمومی، اقدامات تأمینی ، رابطه نامشروع، جرائم جنسی، مجازات‏ها‏‏ی بدنی، فعل حرام، خانواده.
نزدیکترین عنوان حقوقی در زمینه انحرافات اجتماعی و هنجارشکنی‏های قانونی که زنان و خانواده را تحت تأثیر قرار می‏دهد،"جرائم علیه خانواده" می‏باشد که به معنای اعم آن مشتمل بر جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی و جرائم علیه مصالح خانوادگی می‏باشد. "جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی" کیان و بقاء خانواده را تهدید می‏کند و "جرائم علیه حقوق و تکالیف خانوادگی" روابط داخلی افراد خانواده را مورد هتک قرار می‏دهد.
این گروه از جرائم به یک جهت از زیر مجموعه‏های "جرائم علیه خانواده" می‏باشد؛ زیرا افزایش این جرائم گرچه اجتماع را متأزر و مسئولین انتظامی و قضایی جامعه را به جای اهتمام به امنیت اموال و نفوس مردم، به مقوله اعراض و عفت عمومی متوجه می‏نماید، ولی بطریق اولی خانواده‏ها را در رنج قرار می‏دهد. پیامدهای این گروه از جرائم، اولاً: سلامت اخلاقی و روانی جوانان جامعه را تهدید می‏کند؛ ثانیاً: ارتباط مقدس خانوادگی را بین زوجین یا فرزندان و والدین سخت تهدید می‏کند.
خطر فروپاشی خانواده در اثر ارتکاب جرائم علیه عفت عمومی توسط هریک از اعضای خانواده بسیار جدی تر از سایر جرائم، است زیرا خانواده‏ها چه بسا اعضای خود را به دلیل ارتکاب جرائم مالی، خلاف یا جرائم غیرعمدی جانی و … طرد نکنند، ولی در برابر جرائم حیثیتی به احتمال قریب به یقین طرد می‏کنند؛ مثلاً دختری که مرتکب یک نوبت فرار از منزل می‏شود و دستگیر می‏گردد یا مرد زن داری که به سبب رابطه نامشروع دستگیر می‏شود، احتمال طرد شدنش از سوی خانواده بسیار جدی تر از مردی است که به سبب صدور چک بلامحل متواری و تحت تعقیب یا زندانی است.
بنابراین ضرورت پرداختن به این موضوع مبتنی بر چند دلیل می باشد:
اولاً: از نظر حقوقی در مباحث جزای اختصاصی، فصول مربوط به "جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی" مورد مداقه کافی قرار نمی‏گیرد. چنانچه در درس جزای اختصاصی دانشکده‏های حقوق، این فصول قانون، محجور است و تحولات قانونگذاری در این زمینه تا حدود زیادی دور از نقد و بررسی قرار گرفته است.
ثانیاً: از نظر اجتماعی گسترش اشکال جرائم فوق به نحو مخاطره آمیزی مشهود است. گرچه به لحاظ کمّی نمی‏توان این جرائم را دارای عدد و رقم بالایی در ایران دانست، ولی با توجه به اینکه پیشرفت تکنولوژی ارتباطات در خدمت شیوع انواع اشکال مجرمانه فوق بوده و در سطح بین المللی بسیار مؤثر می‏باشد و نیز همین امر نیز سبب شده که مرزهای "بایدها" و "نبایدهای" اخلاقی و به دنبال آن "جرائم" و "افعال آزادانه و مختارانة حقوق شهروندان" (با توجه به شیوع اشکال خطرناک مجرمانه) بهم ریزد؛ لذا نگرشی دوباره به این موضوعات جهت تبیین "مرزها" و "حریم‏های" مجاز و ممنوعه ضروری می‏نمایاند. به عنوان مثال گسترش پدیده "قاچاق زنان جهت بهره کشی جنسی" از جرائم نوین است. گرچه بردگی انسان، سابقه طولانی دارد، ولی با توجه به اینکه بسیاری از شبکه‏های ماهواره ای، تجهیزات اینترنتی در حال حاضر موضوع فوق را حمایت می‏کنند، ممنوعیت این امر و حرمت آن چه بسا مورد تشکیک قرار می‏گیرد. از سوی دیگر "سودآور بودن" آن تناسب جرم و مجازات‏ها‏‏ی قدیمی را منتفی می‏نماید. چنانکه گفته می‏شود در حال حاضر قاچاق زنان و صنعت سکس بسیار سودآورتر از قاچاق اسلحه است.
ثالثاً: از یک سو جرم شناسی بخش قابل توجهی از مجرمین جرائم خلاف عفت و اخلاق عمومی را زنان و جوانان تشکیل می‏دهند و اهمیت زنان در تربیت نسل آینده و تأمین سلامت اخلاقی نسل بعد بر هیچ کس پوشیده نیست و از سوی دیگر بخش قابل توجهی از قربانیان این جرائم را نیز "زنان و دختران جوان" تشکیل می‏دهد؛ لذا یکی از مقوله‏های حمایت از زنان، تبیین و تصحیح قوانین در مقوله جرائم علیه اخلاق و عفت عمومی می‏باشد، زیرا در صورتی که مجازات‏ها جنبه تأمینی و تربیتی خوبی دربر داشته باشد، در اصلاح بزهکاران زنان که اتفاقی به این منجلاب کشیده شده اند، مؤثر می‏شود، منجر به پیشگیری از تکرار جرم می‏شود، البته اگر زنان به حمایت قانونی از خسارات معنوی و جانی که در این گروه جرائم برایشان وارد می‏شود ایمان داشته باشند، زمینه فرورفتن در منجلاب جرایم فوق برایشان کاسته می‏شود. چه بسیار دیده می‏شود، زنانی که از سر نادانی و بد روزگار وقتی برای اولین بار قربانی تعدیات اخلاقی و جنسی می‏شوند به حمایت قانون و دستگاه قضایی پناه آورده ولی در اثر دفاع غیرصحیح و ناتوانی از اثبات بیگناهی خود عامل مجازات و بی آبرویی خویش می‏شوند. به نظر یکی از نویسندگان "بسیاری از زنان و دوشیزه گان همین که مورد تهدید مرد متجاوز قرار می‏گیرند به علت ترس از عواقب وخیم، مغلوب او شده و بدون هیچگونه مقاومت تسلیم وی می‏شوند."
رابعاً: رشد برخی از خرده فرهنگ‏ها در بین جوانان و زنان در اجتماع فعلی ایران زنگ خطر افزایش جرائم علیه اخلاق و عفت عمومی است که به بعضی از آنها اشاره می‏شود: افزایش شاخص‏هایی مثل سنت گریزی، فرهنگ گریزی، احساس تنهایی و بیگانگی اجتماعی، کاهش گرایش‏های مذهبی و اخلاقی و گرایش به تجملات و خوشگذرانی طیفی است که از یک سو بزهکاران و مجرمان در آن قرار دارند که به جرائمی چون تجاوز به عنف، روابط نامشروع، زنا و … دست می‏زنند و از سوی دیگر جوانانی هستند که در حاشیه نشینی فرهنگی قرار داشته و رفتارهایی در قالب خرده فرهنگ‏های معارض از خود بروز می‏دهند. بدلباسی و بدحجابی، استفاده از نوارهای ویدئویی، برنامه‏های تلویزیونی و شبکه‏های ماهواره از مصادیق آن رفتارها می‏باشد.
بنابراین با توجه به تحولات اجتماعی و دگرگونی اشکال جرایم مطروحه بخشی از ناهنجارها و کژی‏های اخلاقی و اجتماعی، اعمال مجرمانه ای است که قانونگذار در زمان تبیین قوانین مربوطه از آنان اطلاع نداشته یا اصولاً چنین اعمالی وجود نداشته اند، لذا مجازات‏های مقرر در قوانین متناسب با این پدیده‏های مجرمانه نیست و همچنین هدف مجازات که اصلاح و بازدارندگی مجرم می‏باشد، از وجود آن قوانین تأمین نمی‏شود. این تحقیق بر مبنای چنین تئوری در این جهت گام برمی‏دارد که خلأهای موجود را عنوان نموده تا ضرورت پژوهش‏های فقهی در زمینة تعیین مجازات‏های شرعی در جرایم نوین خود را بارزتر نشان دهند.
تعاریف
جرائم علیه خانواده
جرائم علیه خانواده عبارت است از: کلیه اقداماتی که علیه حقوق قانونی خـانواده صورت می‏گیرد، جرائمی که کیان و بقاء خانواده یا قداست آن را خدشه دار می نماید (از قبیل: زنای محصنه و زنان با محارم)؛ جرائمی که حفظ، حیثیت و شئون خانوادگی را مورد تهدید قرار می دهد، (از قبیل: افتراء و قذف؛ اشاعه اکاذیب و زنای به عنف)؛ جرائمی که استواری روابط خانوادگی را متزلزل می‏نماید، (مثل ترک انفاق) و جرائمی که در نسب، توالد و تناسل آنها تأثیر منفی می‏گذارد، (مثل: عدم ثبت نام والدین واقعی در اسناد و مدارک) چنانچه مشهود است در تعریف فوق چهار حیطه از جرائم مورد توجه قرار گرفته است.
جرائم جنسی
مقصود از جرائم جنسی معنای عامی است که ارتباطات جنسی طبیعی یا غیرطبیعی مانند: زنا، همجنس بازی، جریحه دار کردن حیای جنس دیگری تعریض به عفت و حیای دیگران و حتی ارتکاب عمل جنسی مشروع در حضور دیگران را در برمی‏گیرد.
جرائم علیه اخلاق و عفت عمومی
تعریف جرائم علیه اخلاق و عفت عمومی شامل اقداماتی است که اخلاق و عفت عمومی را جریحه دار می‏کنند لذا عبارتند از: جرائمی که کیان و بقاء خانواده را تهدید نموده و موجب اشاعه منکرات و مفاسد اجتماعی در جامعه می‏باشد.
«عفت در لغت بمعنای پرده پوشی، پرواپیشگی، پاکدامنی، پارسایی و بلندطبعی برداشت می‏شود». یکی از ابعاد عفت رفتاری «عفت جنسی» است که در فرهنگ اسلامی دارای جلوه‏های ذیل است:
1ـ پرهیز از نگاه آلوده؛
2ـ خلوت نکردن با نامحرم؛
3ـ نداشتن تماس بدنی؛
4ـ پرهیز از خودارضایی و آمیزش نامشروع؛
5ـ نداشتن تجلی تحریک آمیز در مجامع؛
6ـ واسطه نشدن برای فحشاء؛
7ـ گریز از عوامل تحریک آمیز.
جرائم علیه مصالح خانواده با جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی رابطه عموم و خصوص من وجه دارند؛ بدین سان بخشی از جرائمی که علیه عفت و اخلاق عمومی می‏باشد، جرائم علیه خانواده هستند، مانند: جرائم ناشی از روابط نامشروع، ولی بخشی از جرائم علیه خانواده خارج از جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی است، مانند: ترک انفاق یا جرائم علیه نسب و تناسل و توالد و برخی از جرائم علیه عفت عمومی و اخلاق عمومی از جرائم علیه خانواده محسوب نمی‏شود، مانند: دایرکردن قمارخانه یا محل برای شرب خمر که بطور مستقیم از گروه "جرائم علیه خانواده" نیست.
سابقه قانونگذاری
سابقه قانونگذاری، مقررات مربوط به این بخش از جرائم، تحت عنوان "هتک ناموس و منافیات عصمت" مندرج بوده است که در سال 1312، عنوان آن اصلاح شده و در ذیل فصل پنجم قانون مجازات عمومی و با عنوان "در جنحه و جنایات بر ضدعفت و اخلاق عمومی و تکالیف خانوادگی" آمده است.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی مقررات مربوط به این گروه از جرائم و مجازات‏ها در قانون تعزیرات است که تحت عناوین: فصل هجدهم، جرائم ضدعفت و اخلاق عمومی و فصل نوزدهم، جرائم بر ضد حقوق و تکالیف خانوادگی آمده است. البته باید توجه داشت که تمام جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی در قانون مجازات اسلامی در این بخش جمع نگردیده است، زیرا بخشی از این گروه جرائم در بخش حدود و حتی دیات نیز موجود می‏باشد.
تحلیل و بررسی موادی از قانون مجازات عمومی
مبانی اساسی که در این فصل از جرائم مورد توجه قانونگذار قرار گرفته و براساس آن تقسیمات، مجازات‏های متفاوتی تعیین شده بود به شرح زیر می‏باشد:
اولاً: عمل منافی عفت یا منجر به هتک ناموس می‏شود یا منجر به هتک ناموس نمی‏شود.
ثانیاً: در هر یک از دو صورت فوق، نیز دو حالت مفروض است؛ یا عمل مجرمانه با عنف است یا بدون عنف می باشد که به تناسب این چهار حالت، مجازات‏ها متفاوت می‏شود. عمل هتک ناموس به عنف شدیدترین مجازات و عمل غیر از هتک ناموس و بدون عنف کمترین مجازات را در برداشت و در این میان علل مشدده جرم و میزان تشدید مجازات به طور دقیق تصریح گردیده است. (موضوع مواد 207 و 208 قانون مجازات عمومی)
ثالثا: قانونگذار در ماده 212 قانون همچنین به داشتن رابطه نامشروع توسط زنان شوهردار و و مردان زن دار نیز توجه خاص نموده و برای آنها تعیین مجازات شده است.
رابعاً: در ماده 209 قانون با توجه به پیش بینی انجام عمل منافی عفت به عنف، مقدمات این فعل که می‏توانست به صورت مخفی کردن یا ربودن دختر به قصد عمل منافی عفت یا ازدواج همراه با اکراه باشد را در نظر گرفته شده بود.
خامساً: از آنجا که زمینه تحقق جرائم فوق، اشاعه فحشا و منکرات می‏باشد در مواد 214،213 و 211 قانون، تشویق و تسهیل برای فحشا، دایرنمودن، اداره نمودن فاحشه خانه و اجیر نمودن برای آن عمل را مورد توجه قرار داده و مجازات حبس و جریمه پیش بینی شده بود. شقوق و اشکال مختلفی که در تشویق و تسهیل در امر فحشا در این مواد درنظر گرفته شده است، گرچه استقرائی بوده و چه بسا تمامی اشکال افعال مجرمانه را در برنمی‏گیرد، ولی مصادیق آن کاملاً روشن بوده و جای هیچ ابهامی را در تعیین رقم مجازات باقی نمی‏گذارد.
سادساً: در اواخر این فصل، مجازات کسی را که به ناروا یکی از اتهامات مربوط به این دسته از جرائم را وارد نماید، تعیین می‏نماید. در این قانون، مجازات شروع به جرائم فوق، از قبیل جرم عقیم نمودن و تأمین خسارات ناشی از جرم (در مواد 213و 212، 208 مکرر) نیز تصریح گردیده است.
سابعاً: مجازات تعیین شده، غیر از یک فقره حبس دائم در خصوص لواط یا هتک ناموس به عنف یا محارم با اقربای سببی تا درجه سوم یا اقربای نسبی تا درجه اول، ده سال حبس یا کمتر از آن می‏باشد. پس نوع مجازات از تنوع کافی برخوردار نیست و بالاترین رقم آن نیز جزء در یک فقره که حبس دائم است، حبس زیر ده سال می‏باشد.
بنابراین از بررسی مواد قانون مجازات عمومی بدست می‏آید:
1- تعریف هتک ناموس و عمل منافی عفت در خود قانون تصریح نشده است که یکی از علل آن احتمالاً پرهیز از مناقشه غیرشرعی بودن عناوین و مجازات‏های فوق است، زیرا مقنن مواد قانون مجازات عمومی را با ترجمه و اقتبـاس از قـوانین سـایر کشـورها و بدون توجه به فقه جزائی شیعه تدوین نموده است.
2- ضوابط و علل تشدیدکننده مجازات تصریح شده است، لذا رقم مجازات‏ها تا حدود زیادی تعیین گردیده و اختیار قاضی در این زمینه محدود گردیده است.
3- مجازات جرائـم لـواط، قـوادی و ازالـه بـکارت با مـوازین شرعی مغایرت دارد.
4- استفاده از اقدامات تأمینی و تربیتی دراین فصل از جرائم موردتأکید قرارنگرفته است، اگرچه در قانون اقدامات تأمینی و تربیتی مصوب سال 1339در ماده (6)درخصوص زنانی که به تکدی یا ولگردی یا قوادی مشغول بوده یا از راه فحشاء امرارمعاش می‏کنند، کار کردن در مؤسسات، کارگاه‏های صنعتی و کشاورزی پیش بینی شده بود و نیز درخصوص مؤسسات یا مراکزمربوط به اعمال منافی عفت درماده(15)، تعطیلی مؤسسه راپیش بینی نموده بود.
5- دادگاه در میزان خسارات وارده ناشی از جرائم، هیچ ضابطه دقیقی که در قانـون ملحـوظ باشـد در نظـر نگرفته و فقط مبلغ حداقل آن در قانون تعیین شده است.
6- مجازات‏های بدنی در این جرائم وجود ندارد.
7- تقاضای فحشاء ممنوع نشده و مجازاتی برای آن تعیین نشده است.
8- تشویق و تسهیل فحشاء یا فراهم آوردن فساد در صورتیکه "عادتاً" انجام شود، مستحق مجازات بوده و طبیعی است با انجام یکبار آن "عادت" احراز نمی‏گردد.
9- جرائم مذکور در این فصل با رضایت مجنی علیه مختومه نمی‏شود و از جرائم عمومی محسوب می‏شود.
10- ارتکاب علنی اعمال منافی عفت که منجر به جریحه دار شدن عفت عمومی گردد، نیز در قانون مجازات عمومی پیش بینی شده و برای آن رقمی از مجازات تعیین گردیده است.
11- ادله اثبات جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی هیچ خصوصیتی ندارند و مانند سایر دعاوی کیفری با شهادت شهود، اقرار مجرم، امارات قضایی، قانونی و غیره قابل اثبات می‏باشند.
تحلیل مواد قانون مجازات اسلامی در جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی
قانونگذار اسلامی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به پیروی از شرع انور، تقسیم بندی جرائم را به حدود، قصاص، دیات وتعزیرات تغییر داد و بدین وسیله تقسیم بندی جرائم را از «جنحه و جنایت و خلاف» به طور ضمنی منسوخ نمود. جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی بخشی در قانون حدود و بخشی در دیات و قسمت دیگری در قانون تعزیرات پیش بینی شده است که به شرح ذیل مطرح می گردد:
الف) در قانون حدود به این جرائم اشاره نموده است که عبارتند از: زنا، لواط، قوادی، تفخیذ، مساحقه، قذف، شرب خمر؛
ب) در قـانـون دیـات به این عنـوان از جرائم اشاره شده که عبارتند از: از بین رفتن قدرت جنسـی مرد یا قطـع آلت جنسی مرد یا زن و از بین رفتن بکارت زن؛
ج) مواردی که در قانون تعزیرات پیش بینی شده است عبارتند از: رابطه نامشروع به غیر زنا، ارتکاب علنی فعل حرام، ارتکاب علنی عملی که منجر به جریحه دار شدن عفت عمومی می‏شود که شامل: دایر یا اداره کردن محل فساد، تشویق مردم به فساد و فحشاء، تجارت و خرید و فروش اشیایی که منجر به جریحه دار شدن عفت عمومی گردد و دایر کردن مرکز قمار، قمار بازی، ساختن و خرید و فروش و نگهداری و وارد کردن مشروبات الکلی و آلات قمار، ولگردی و خدمت کردن در میکده یا قمارخانه می‏باشد.
الف) حدود
مهمترین مشخصات جرائم جنسی در قانون حدود عبارتند از:
1- تعاریف جرائم دقیق می‏باشد، به نحوی که انطباق فعل ارتکابی با عنوان مجرمانه بسیار قانونمند است.
2- رقم مجازات و نوع آن مشخص شده، به نحوی که اراده قاضی به هیچ وجه در آن دخالتی ندارد.
3ـ ادله اثبات جرائم فوق به نحو خاص مقرر گردیده است. در مواد 74 و 68 در مبحث زنا و مواد 117 و 114 در مبحث لواط، اثبات این دو جرم را بوسیله شهادت چهار شاهد و چهار مرتبه اقرار، ممکن دانسته است. در ماده 105 اثبات جرائم حق اللهی و حق الناسی بوسیله علم قاضی (حاکم شرع) ممکن است و همچنین در سایر جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی در بخش حدود اثبات آن با دو شاهد و دو مرتبه اقرار تصریح گردیده است. البته با توجه به اینکه ادله اثبات این جرائم باید از ضریب اطمینان بالایی برخوردار باشد، ثابت نمودن جرائم حدی فوق بویژه زنا و لواط بسیار نادر می‏باشد، لذا این سؤال باقی است که آیا کاربرد امارات قضایی و قانونی، معاینات پزشکی و نظریه کارشناس در بخش این جرائم در حدود می‏تواند مستند صدور حکم باشد یا خیر؟
4ـ تکرار و تعدد جرائم مذکور در فصل حدود تصریح شده و از قواعد عمومی خارج گردیده است.
5ـ در مجازات‏های جرائم علیه اخلاق و عفت عمومی در حدود فقط مجازات‏های بدنی (رجم، قتل، شلاق) وجود دارد؛ مجازات حبس و جریمه مطلقاً وجود ندارد و تنها در دو مورد، تبعید برای قواد و مرد متأهلی که قبل از دخـول و بعـد از انعقـاد عقـد نکاح مرتکب زنای محصنه شود، پیش بینی گردیده است.
ب) دیات
در فهرست جرائمی که در کتاب دیات در خصوص جرائم جنسی احصا شده است، شاید تنها عنوان موجود، در جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی در جامعه می‏باشد، ازاله بکارت است؛ اعم از اینکه ازاله بکارت ناشی از زنای به عنف یا زنای بدون عنف یا رابطه نامشروع بغیر از زنا یا اصولاً بدون وقوع جرم محقق شده باشد. متأسفانه حکم قضیه از نظر مجازات یا تأدیه خسارت در قانون حدود روشن نشده است، تنها در یک ماده از قانون دیات بطور ضمنی "مهرالمثل" را در ازای ازاله بکارت مطرح نموده است، لذا به طور روشن دو سؤال مطرح می‏گردد:
1ـ اگر ازاله بکارت ناشی از وقوع بزه باشد، آیا در صورت رضایت طرفین به جرم، دعوی تأدیه خسارت یا مطالبه دیه از زن پذیرفته می‏شود؟
2ـ آیا حکم به زنای غیرمحصنه، برای زن با حکم به نفع او برای ارش البکاره قابل جمع است؟
نظریاتی که در فقه شیعه در این باره مطرح است، بشرح ذیل می‏باشد:
در اکثر موارد، فقها ازاله بکارت را در ضمن بحث کنیز و نیز سایر آسیب‏ها مانند «افضاء» و «بریده شدن شفرتین» آورده و بحث مستقل ازاله بکارت بندرت دیده شده است. در کتب فقهی در مورد مجازات ازاله بکارت ناشی از رابطه نامشروع با اکراه زن، برخی فقها معتقدند که فقط مهرالمثل تعلق می‏گیرد. به این دلیل که با دخول، بکارت زائل شده و مهرالمثل به زن تعلق گرفته و زیادتر از آن جایز نیست. برخی دیگر از فقها علاوه بر مهرالمثل به پرداخت ارش البکارت در مقابل جرم فوق معتقد هستند با این تفاوت که برخی جمع بین مهرالمثل و ارش البکارت را لازم می‏دانند،برخی بنابر احتیاط، جمع بین مهرالمثل با ارش البکارت را قائل شده اند؛ اما در رابطه نامشروع بدون اکراه و با رضایت زن، استحقاق هیچ چیز ندارد، زیرا خودش باغی است.اما در خصوص رابطه نامشروع با زن غیرباکره نیز برخی فقها در صورت اجبار قائل به پرداخت مهرالمثل به وی می‏باشند (بدون اینکه فرقی با باکره باشد) و در صورت مطاوعه زن ثیب برای وی هیچ چیزی قائل نشده اند، زیرا باغی است. اگر چه بعضی پرداخت ارش البکارت را در این مورد ساقط ندانسته اند.
در آثار فقها دیه برای ازاله بکارت دیده نشده است، جز در مورد کنیز که عشر قیمت کنیز تعیین شده است و اگر کنیز غیرباکره باشد، نصف عشر به او تعلق می‏گیرد.به نظر می‏رسد با توجه به اینکه تعدد اسباب، موجب تعدد مسبب می‏شود، از آنجا که مهرالمثل در مقابل تفویض بضع است، برای ازاله بکارت هم ارش البکارت قرار می‏گیرد. از باب نمونه دو مورد از اختلاف آراء محاکم ذکر می‏گردد:
در یک مورد دختری که مرتکب زنا شده و به عنف وی ثابت نشده بود، ارش البکارت تعیین شده و در پرونده دیگری با این استدلال که زنا بدون عنف بوده برای دختر ارش البکارت تعیین شده بود.
همچنین در پرونده یکی از شعبات دیوان عالی کشور در مورد زنای به عنف به طفل پنج ساله و نه ساله، خردسال مشاهده شده که حکم دادگاه بدوی، پرداخت "توأمان مهرالمثل و ارش البکارت" به هریک از مجنی علیها را نقض نموده است و چنین استدلال کرده است که با ازبین رفتن بکارت طبق گواهی پزشکی قانونی مهرالمثل به عهده متهم ثابت می‏شود، ولی اضافه نمودن زائد بر آن در صورتی صحیح است که پزشک افضا را نیز تصریح نماید که در این صورت دیه ثابت می‏شود و در غیر این صورت فقط ضامن مهرالمثل می‏باشد و به پارگی‏ها ارش تعلق می‏گیرد ولی نه ارش البکارت، نتیجه این که اجمالی بودن قانون در این موضوع منجر به اختلاف آراء محاکم می‏باشد.
ج) تعزیرات
روش قانونگذار در تدوین این فصل از جرائم با الهام از قانون مجازات عمومی‏ بوده است با این تفاوت که عناوینی از جرائم خلاف اخلاق و عفت عمومی را که در فصول دیات و حدود آمده است حذف نموده است. این فصل شامل مواد637 تا 641 ق.م. ا.‌ می باشد.
رابطه نامشروع به غیر زنا
طبق ماده 637 ق.م.ا. در حال حاضر هرگونه رابطه نامشروع را اعم از اینکه در عالم حقیقت رابطه تام جنسی باشد و با ادله شرعی مصرحه زنا ثابت نشود یا هر نوع رابطه جنسی و غیرجنسی نامشروع بین زن و مرد در صورتی که علقه زوجیت وجود نداشته باشد، در حیطه و قلمرو این ماده قانون قرار می‏گیرد. نکته قابل تأمل در این ماده این است که رابطة نامشروع و عمل منافی عفت تعریف نشده و حتی مقید به رابطه جنسی هم نشده است؛ شاید از روح قانون به نظر برسد منظور مقنن از رابطه نامشروع به غیر زنا در ماده 637 فقط "رابطه جنسی" باشد، ولی عدم تصریح در قانون منجر به آن می‏شود که "هرنوع رابطه نامتعارف اعم از اینکه ارتباط جنسی یا مقدمات ارتباط جنسی باشد یا اصلاً رابطه جنسی نباشد، مشمول این ماده قرار گیرد. یکی از شارحین قانون مجازات اسلامی در این خصوص می‏نویسد: "عمل منافی عفت همان برآورده شدن تمایل جنسی زن از مرد یا مرد از زن به صور مختلف است، مشروط به اینکه به مواقعه ختم نشود".یا "هر نوع رابطه جنسی غیرمتعارف بین زن و مرد نامحرمی که از نظر شرع و قانون جایزنیست،" اما در ذکر مصادیق روابط غیرجنسی مواردی از قبیل خلوت نمودن، سینما رفتن، مسافرت رفتن، مکالمه تلفنی زن شوهردار با مرد نامحرم و یا شب نشینی رفتن را نیز در این زمره وارد می‏کنند. آنچه از رویه محاکم نیز بدست آمده، چنین است: هرنوع رابطه جنسی اعم از رابطه تام که ادله شرعی زنا بر وقوع آن جمع نمی‏شود، ولی قرائن بر وقوع آن بسیارند، تا مقدمات روابط جنسی، ارتباط جزئی مثل گفتگو با نامحرم به طور پنهانی از مصادیق این ماده محسوب می‏شود. این اشکال نه به حقوقدانان وارد است و نه بر قضات، بلکه اولاً و با لذات متوجه قانون است، زیرا بدون تعریف دقیق،"هر نوع رابطه نامشروع" را قید نموده اند، به ویژه اینکه قلمرو "نامشروع" در قوانین موضوعه و شرع نیز منطبق بر هم نیست، مثلاً: خلوت نمودن در شرع بین زن و مرد، حرام است ولی در قوانین موضوعه کیفری در هیچ موردی به چنین فرضی تصریح نشده است و تفسیر موسع قوانین کیفری نه مطلوب است و نه به صلاح حقوق مردم و جامعه. همین مسئله در جمع قضات طرح گردیده است و اکثریت قضات معتقدند: "خلوت با نامحرم از مصادیق ارتباط نامشروع نیست و عنصر قانونی ندارد و صرف خلوت نمودن، خارج از شمول ماده 637 قانون مجازات اسلامی است، اما چنانچه از خلوت، ارتباط نامشروع و سایر مصادیق تمثیلی مندرج در ماده 637 احراز گردد، قابل مجازات است؛ ولی اندکی عقیده دارند: خلوت با نامحرم در صورتی است که از اوضاع و احوال طرفین احراز گردد، مجالست آنها با یکدیگر به قصد التذاذ است و دلیل معقول و منطقی برای حضور آنان در یک محل به صورتی که عنوان خلوت بر آن صدق کند موجود نبوده و عرفاً نیز اقدام آنان مذموم بوده و قابل توجیه نباشد از مصادیق ارتباط نامشروع بوده و مشمول ماده 637 قانون مجازات اسلامی است».
در مجموع به نظر می‏رسد، این ماده سطح وسیعی از اعمال ارتکابی توسط متهمین را پوشش می‏دهد و احراز برائت متهم از چنین روابطی تقریباً غیرممکن است، از سوی دیگر تعیین رقم مجازات کمتر از حد زنای غیر محصن یعنی کمتر از صد ضربه شلاق برای جرائمی بسیار متفاوت و بعضاً بسیار بدتر از زنای فرد با فرد به هیچ وجه عادلانه بنظر نمی‏رسد. مانند: ارتکاب عمل جنسی یک زن با چند مرد؛ از سوی دیگر برخی از اعمال ارتکابی توسـط متهمیـن اصـولاً به درجه ای ازقباحت عرفی و اجتماعی نمی‏رسند که لازم باشد، مقنن و جامعه قضایی، خود را درگیر اثبات جرم و مجازات متهم نماید، مانند: گپ زدن با نامحرم، حضور در کلاس‏های خصوصی با معلم مرد بدون نظارت اغیار،خرید از مغازه دربسته توسط زن و …
از جمله مواردی که در روابط نامشروع به غیر از زنا، با توجه به متون فقهی مشمول تعزیر می‏گردد، در زیر جامه یا ملحفه قرار گرفتن دو مرد یا دو زن یا یک مرد است که در بعضی احادیث حتی مجازات آن را تا صد ضربه شلاق دانسته اند.نهایتاً چنانچه انجام چنین مجازاتی به دلیل حدی بودن آن جایز نباشد، بالاترین مجازات قبل از حد، یعنی نود و نه ضربه شلاق را برای این افراد قرار داده اندو شدت عمل در این زمینه به این جهت است که احتمال چنین عملی را نشانه ای بر جرم زنا می دانند.
اما در اعمال ارتکابی دیگر، در متون فقهی بعضاً به مواردی اشاره کرده اند که دامنه مجازات آن جــرائم به تناسب جرم ها متغیر می باشد. لذا لازم است ضمن احصا جرائم تعزیری در روابط نامشروع به غیر از زنا، مجازات‏هایی تعیین شود که جنبه تأدیبی برای مجرم داشته و با آن مجازات متنبه گردد.
به نظر می‏رسد برخی از اعمال ارتکابی با قرائن و امارات و بررسی علمی صحنه جرم و مدارک کارشناسی به رابطه تام جنسی بین زن و مرد ولو متأهل و واجد شرایط احصان اشعار دارد که با توجه به ادله شرعی زنا در مقوله زنا قابل اثبات نبوده و قاضی ناگزیر آن را در ورطه ماده637 وارد نموده در این حال رقم مجازات به هیچ وجه برای مرتکب هشدار دهنده، مخاطره آمیز و اصلاح کننده نخواهد بود؛ چه بسیار مجرمین جرائم فوق که با سوابق و پیشینه کیفری با سودهای کلانی از ارتکاب اعمال منافی عفت بدست می‏آورند و باکی از تحمل ضربات شلاق ندارند. در این گونه موارد معمولاً قضات با جمع عناوین مجرمانه یا تکمیل تعزیر بوسیله تبعید و غیره به استناد ماده 19 ق.م.ا. (مجازات‏های تکمیلی) سعی می‏کنند که قضاوت عادلانه تری را رقم زنند.
یکی از انتقادات دیگر بر ماده637 ق.م.ا. این است که علل مشدده آن معلوم نیست، (مثل همسردار بودن زن یا مرد که مرتکب رابطه نامشروع شده یا باکره بودن مجنی علیه) در حالی که همین علل در جرم زنا موجب تشدید مجازات است، ضمن این که تشدید مجازات در این جرم با توجه به این که نمی‏تواند بیش از نود و نه ضربه شلاق تعیین نمود، (زیرا تعزیر نمی‏تواند اشد از حد باشد) اشکال برانگیز است. بهر جهت در این ماده باید هم علل مشدده جرم احصا شود و هم تشدید مجازات و میزان آن در قوانین تصریح گردد.
فعل حرام
طبق ماده 638 ق.م.ا. ‏«ارتکاب عملی که موجب جریحه دار شدن عفت عمومی می‏شود». دارای مجازات است، اما شرایط اساسی که افعال مرتکبین را مستوجب مجازات می‏کند، آن است که از یک سو افعال ارتکابی، علنی و در مرئی و منظر عموم باشد، اعم از این که عمل حرام باشد،(شق اول ماده) و یا حرام نباشد، (شق دوم ماده)؛ و از سوی دیگر عمل ارتکابی موجب جریحه دار شدن عفت عمومی باشد،به عنوان مثال روزه خواری عمل حرام است که اگر در مرئی و منظر عموم باشد و موجب هتک حرمت و جریحه دار شدن اخلاق و عفت عمومی باشد، با شق اول ماده 638 مجازات می‏گردد، ولی اگر زن و شوهر قانونی در مرئی و منظر عموم یا معابر و اماکن عمومی یکدیگر را ببوسند یا در آغوش بگیرند، گرچه مرتکب فعل حرام نشده اند، ولی بدلیل جریحه دار شدن عفت و اخلاق عمومی طبق شق دوم ماده 638 قابل مجازات می‏باشد. به متن ماده 638 نیز انتقادات زیادی وارد می‏باشد که به قرار ذیل مطرح می‏گردد:
اولاً: فهرستی از افعال حرام که قابل مجازات دنیوی می‏باشد، طبق هیچ یک از قوانین، منتشر نشده است و اکثریت قضات نیز قضات مأذون هستند؛ لذا با وضع ماده638، قانونگذار اختیار تفسیر موسع قانون را به عهده قاضی گذاشته است و هیچ ضابطه ای در این راستا به وی ارائه ننموده است.
ثانیاً: ماده 638 برخلاف اصول «برائت»، «اباحه» و «قبح عقاب بلابیان» می‏باشد، زیرا قانونگذار به قضات امر کرده است، افعالی که حرام نیستند، بلکه موجب جریحه دار شدن عفت عمومی‏ می‏شوند را خود احصا نموده، تشخیص داده و مجازات می‏نماید، در حالیکه محتوای بسیاری از اصول مسلم فقهی و حقوقی با این روش در قانونگذاری مغایرت دارد، لذا این احتمال وجود خواهد داشت که قضات با تفسیر و استنباط شخصی خود از عرف، شمار نامحدودی از رفتارها را به دلیل تعارض با عفت عمومی مشمول این ماده دانسته و قابل مجازات بدانند.
ثالثاً: چه بسا اعمال غیرحرامی که موجب جریحه دار شدن عفت عمومی می‏شود، ولی چون به نظر قاضی چنین نرسیده، مجازات نمی‏شود.
رابعاً: برفرض اینکه قضات قادر به استنباط احکام شرعی از منابع بوده و بتوانند مصادیق فعل حرام یا افعال غیر حرامی را که موجب جریحه دار شدن عفت عمومی است را تعیین کنند با توجه به اختلاف استنباط بین فقها اجرای این استنباط‏ها در محاکم قانونی کشور منجر به تشتت آرا و تبعیض بین مردم است؛ چه بسا ممکن است از نظر یک قاضی عملی موجب جریحه دار شدن عفت عمومی نباشد و از نظر قاضی دیگر چنین باشد.
خامساً: روشن نبودن مصادیق افعالی که موجب جریحه دار شدن عفت عمومی است، در مرحله دستگیری و تعقیب مجرمین توسط ضابطین دادگستری نیز قطعاً موجب اختلاف در شیوه و روش برخورد خواهد بود. به عنوان مثال مواردی مشاهده می‏شود که افرادی نوارهای موسیقی مبتذل با صدای بلند پخش کرده اند و هیچ مأمور انتظامی یا پلیسی به ایشان تذکری نداده و به دادسرا هدایت نشده‏اند، ولی در موارد معدودی هم دیده شده است که این افراد دستگیر و به مجازات محکوم شده اند؛ لذا باید اذعان نمود، تکلیف مأمورین انتظامی نیز با شهروندان خاطی دچار یک سردرگمی، تبعیض و بی عدالتی می‏شود.
دایر و اداره نمودن مرکز فساد؛ تشویق و تسهیل در فحشاء
در ماده 639 ق.م.ا. ظاهراً مجازات "سه جرم علیحده" در یک ماده تعیین شده است که این سه جرم عبارتند از: "دایر کردن مرکز فساد و فحشاء"، "اداره کردن مرکز فساد و فحشاء" و "تشویق و تسهیل در انجام فساد و فحشاء" می‏باشد.
1ـ3) "مرکز فساد و فحشاء" به هر مکانی اطلاق می‏شود که در آنجا هر نوع جرائم و انحرافات جنسی صورت می‏گیرد. نکته قابل تأمل آن است، که آیا مرکز فساد محلی است که هریک از جرائم زنا، لواط یا جرائم موضوع مواد 637 و 638 در آن اتفاق می‏افتد؟ یا صرفاً به محلی اطلاق می‏شود که جرائم جنسی در آن به وقوع می‏پیوندند؟
ثمره عملی این بحث آن است که در پرونده‏ها ی منکراتی گاه دیده می‏شود، محلی را که صرفاً محل ارتکاب جرائم جنسی است کشف می‏کنند و گاه مجرمینی را از مجالس پارتی یا شب نشینی یا حتی مراسم‏های عروسی که افعال حرامی مانند: پخش موسیقی مطرب، اختلاط زن و مرد و … و هر فعل حرام دیگری غیر روابط جنسی در آن به وقوع می‏پیوندد را دستگیر می‏نمایند و قضات محاکم با تطبیق ضمنی این اماکن (به ویژه اگر این اماکن طبق گزارشات نیروی انتظامی برای چنین مجالسی اختصاص یافته باشد) طبق مفاد ماده 639ق.م.ا. تعیین مجازات می‏نمایند. گرچه این روش با اصل تفسیر مضیق قوانین کیفری تناقض دارد. روشن است که ابهامات مواد پیشین به این ماده نیز سرایت نموده است.
2ـ3) نکته قابل توجه دیگر در عناوین مجرمانه این ماده آن است که"دایرکردن"، "اداره کردن" و "تشویق مردم" هر سه عناوینی از "جرم مستمر" می‏باشند و هیچ یک از جرائم فوق، طبق ضوابط حقوق جزای عمومی با یک بار تحقق نمی‏یابد، یعنی استفاده برای یک بار از یک محل موجب تحقق عنوان مرکز فساد، یا دایرکردن آن نخواهد بود و حداقل دو بار باید چنین عملی تکرار شود. (البته با مقایسه این ماده با ماده 211 قانون مجازات عمومی معلوم است که حذف قید عادتاً، (چون مفهوم جرم از جرائم مستمر می‏باشد)، نتیجه ای نبخشیده است.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله44    صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله بررسی شیوع اختلالهای روانی در جانبازان

فصل اول
مقدمه
مشکلات روانی در جوامع همانند کوه یخی می ماندکه تنها ده درصد آن قابل رویت بوده ونود درصد پنهان است. امروزه این مشکلات خسارتهای جبران ناپذیری بر پیکریه جامعه به طور عام و موقعیت شغلی افراد به طور خاصی وارد کرده است. برخوردهای پرخاشگرانه در خانواده وجامعه، احساس نگرانی، افسردگی و اضطراب، مصرف زیاد و فراگیر داروهای اعصاب و روان همگی حکایت از مواجهه جامعه انسانی بامشکلات روحی و روانی دارد. به گونه ای که بنا بر اعلام سازمان بهداشت جهانی حدود پانصد میلیون نفر از جمعیت جهان در حال حاضر از بیماریهای روانی رنج می برند.(خراسان 1380).
در بررسی بیماریها لازم است که کنشی متقابل پیچیده بینی نیروهای موجود در درون یک فرد و محیط او در نظر گرفته شود. طبیعت و تظاهر علائم و نشانه های روانپزشکی عمیقاً تحت تأثیر استحکام روانی بیمار، ظرفیتهای تطابقی او ودفاعهای روانی روانشناختیش قرار می گیرد. و تصویر بالینی حاصله نهایتاً بیانگر موازنه بین آسیب شناسی روانی بیمار است ارتباط پیچیده بین شکل گیری علائم روانی ووقوع وقایع مختلف درزندگی، به ویژه وقایع منحنی تهدید کننده، غیر قابل پیش بینی و مهار نشدی وجود دارد. عموماً چنین وقایع ناخواسته ای موجب درهم « گسستگی عصبی » فرد شده و او را مستعد شکل گیری علائم روانی می کند. وقایع فجیع مثل تجربایت جنگی موجب آشفتگی روانی در تعداد زیادی از نجات یافتگان می شوند. پاسخ های فردی خیلی باهم فرق دارند. وقایع منفی زندگی و حمایت های ضعیف اجتماعی در آسیب زایی آشفتگی های روانی اهمیت دارند. البته ممکن است مدتی طول بکشد تا عواقب مواجهه با ضربه روانی خود را نشان دهد. به همین دلیل ممکن است یک دوره بحرانی وجود داشته باشد که تا وقتی علائم بیماری خیلی شدید نشده بتوانیم از بدتر شدن آن جلوگیری کنیم. ازمیان عوامل
استرس زا شاید هیچ کدام به اندازه جنگ شدید و همه گیر نباشد به خصوص جنگهای نوین تقریباً کمابیش گریبان تمام اماد جامعه را می گیرند و نتیجه طبیعی آنها ویرانیها و تلفات سنگین است و معمولاً به داغ ها و اثرات پایدار بر جسم و روان افراد منجر
می شوند.
کاپلان و سادوک اعتقاد دارندکه بعضی از افرادی که در موقعیتهای خاصی مانند
صحنه های جنگ قرار می گیرند ممکن است علائم اختلالات رواین را به منشأ عضوی و یا به صورت اختلالات عاطفی عمده از خود بروز دهند.

بیان مسأله
پژوهشی حاضر به دنبال پاسخ این سئوال است که کدامیک از اختلالهای روانی ( اضطراب، افسردگی خود بیمارانگاری و ... ) در جمیعت مورد مطالعه ( جانبازان ) بیشتر است؟
جنگ پدیده ای شوم و ناخواسته ای برای هر کشوری است که با هر علتی که تحمیل شود می تواند اثرات کوتاه یا بلند مدت داشته باشد، در قرن اخیر پیشرفت سریع تکنولوژی منجر به تولید انواع مختلف سلاح های کشتار جمعی از جمله سلاح های شیمیایی شد اگر چه حملات شیمیایی منجر به اثرات جسمی زیادی برای فرد می شود اما اثرات روانی بسیاری نیز ایجاد می کند که در مقایسه با مجروحیت فزیکی جدی تر است. چرا که مجروحیت شیمیایی علاوه برمسائل جسمی ترسی از عوارض بلند مدت و بعضاً ناشناخته را به دنبال دارد.
گزارشی تحقیقات بسیاری نشان می دهد که استرس های غیر قابل پیش بینی محیطی در بسیاری از مردم می توانند تنش های بلند مدت ایجاد نمایند. لذا پس از جنگ افراد با عوامل استرس ناشی از آن مواجه می شوند که معمولاً بر اساس شدت استرس وارد شده به استکان مختلفی تظاهر می کنند.
دریک مطالعه همه گیر شناسی که به وسیله انجمن تحقیقات پزشکی هند در سال 1973 در یک منطقه نیمه شهری ویلورد در ایالت تامیل نادو بر روی 2904 نفر انجام گرفت میزان شیوع اختلالات روانی 5/66 در هزار بود.
شیوع اختلالات روانی در تحقیقات مؤسسه ملی بهداشت روانی ایالات متحده آمریکا ( 1978 ) به می خوارگی و اعتیاد و اختلال شخصیت 4/15 درصد گزارش گردیده است.
وقتی انسان مورد تهاجم قرار می گیرد یا تحت تأثیر فشارهای روانی واقع شود ناچار از خود واکنشی نشان می دهد. به طور کلی هر فردی در زمان و شرایط خاصی دارای آستانه تحمل معینی در مقابل استرس می باشد. وقتی فشار روانی از حد بگذرد ناچار اختلالهای رفتاری و هیجانی نشان خواهد داد.

اهمیت و ضرورت تحقیق
عوامل روانی یکی از ابزارهای مهم پیروزی و شکست در قبل و حتی بعد از جنگ نام برده شده، رجزخوانی مقدماتی جنگ تن به تن استفاده از تدابیر سیاهی لشکر، بخشی شایعات مخرب روحیه نبرد، بزرگ جلوه دادن پیروزیها، بی اهمیت شمردن ناکامیهای عمده از این قبیل عوامل روانی مؤثر در جنگ محسوب می شوند که در این مقوله بحث آنان نمی گنجد. از زمانهای بسیار دور تاریخ در مورد اثرات و عوارضی روانی ناشی از جنگ نیز بحث و جدل وجود دارد. در جنگ جهانی دوم به علت گستردگی منطقه جنگی و عکس العملهای گوناگون افراد تفاوت در صحنه های متنوع برای بیان
واکنش های روانی ناشی از جنگ از اصطلاحاتی چون واکنش شدید فشار روانی، نوروز ضربه ای جنگ، اختلال موقعیتی زودگذر و واکنشی تطبیقی یا سازگاری استفاده شده است. اکنون قریب به شانزده سال از جنگ تحمیلی ایران و عراق سپری گردیده است، این دفاع مقدس اگر چه با ره آوردهای مثبت خود موجبات تسریع روند رشد و تعالی جامعه و بالاخص جنبه های معنوی آن را فراهم آورده، اما در کنار آن خسارت جانی و مالی جبرانی ناپذیری را نیز به دنبال داشت . ( نور بالا، 72 ).
با گذشت شانزده سال از جنگ ، تاکنون بدین مهم توجه چندانی نشده حال آنکه در جامعه جانبازان دچار مشکلات جدی در زمینه روانی و رفتاری هستند، لذا باید جهت پیشگیری از افزایش اختلالهای روانی چاره اندیشی کرد و با یک نگرش پژوهشمندانه به این قضیه وضعیت جانبازان را به دقت بررسی نموده تا برخوردی منطقی با مشکلات موجود داشته باشیم.
اهداف تحقیق
اهداف کلی
بررسی شیوع اختلالهای روانی جانبازانی که در بنیاد جانبازان تشکیل پرونده داده اند.
اهداف جزئی
1. بررسی میزان روان پریشی در جانبازان .
2. بررسی میزان پرخاشگری در جانبازان
3. بررسی میزان اضطراب در جانبازان
4. بررسی میزان خود بیمار انگاری در جانبازان
5. بررسی میزان خود بیمار انگاری در جانبازان
6. بررسی میزان حساسیت بین فردی در جانبازان
7. بررسی میزان وسواس در جانبازان
8. بررسی میزان فوبیا در جانبازان
9. بررسی میزان افکار پارانوشیایی در جانبازان
10. بررسی ضریب کلی علائم مرضی ( GSI)
11. بررسی ضریب کلی علائم مرضی (PSDI)
12. جمع علائم مرضی (PST)
سئوالات تحقیق
1. آیا میزان روان پریشی در جانبازان در سطح بالایی قرار دارد؟
2. آیا میزان پرخاشگری در جانبازان در سطح بالایی قرار دارد؟
3. آیا میزان اضطراب در جانبازان در سطح بالایی قرار دارد؟
4. آیا میزان افسردگی در جانبازان در سطح بالایی قرار دارد؟
5. آیا میزان خود بیمار انگاری در جانبازان در سطح بالایی قرار دارد ؟
6. آیا میزان حساسیت بین فردی در جانبازان در سطح بالایی قرار دارد؟
7. آیا میزان واسواسی در جانبازان در سطح بالایی قرار دارد؟
8. آیا میزان فوبیادر جانبازان در سطح بالایی قرار دارد؟
9. آیا میزان افکار پارانوشیایی در جانبازان در سطح بالایی قرار دارد؟

تعریف نظری و عملیاتی مفاهیم و متغیرهای تحقیق
جانباز
واژه جانباز دارای بار ارزشی است که به فرد معلول جنگ اطلاق می شود.
در لغت جانباز به معنی جان بازنده و به کسی که با جان خود بازی می کند وآن را به خطر می اندازد به کار می رود. جانبازان بر اساس میزان صدمه ناشی از جنگ به صورت درصد طبقه بندی می شوند. اصولاً جانباز فردی است که مطابق رأی کمیسیون پزشکی بنیاد جانبازان و مستضعفان انقلاب اسلامی با توجه به میزان صدمات وارده بر جسم و روان دریکی از سه گروه زیر جای میگیرد:
1. جانبازان زیر 25% که کمترین میزان آسیب دیدگی را دارند.
2. جانبازان بین 65% تا 25% که آسیب دیدگی متوسط دارند.
3. جانبازان 70% و بالاتر که بیشترین میزان آسیب دیدگی را دارند.
اختلال روانی
اختلال روانی نوعی بیماری که با تظاهرات روان شناختی و با آشفتگی هایی در کارکرد ناشی از یک اختلال بیولوژیک اجتماعی ، روان شناختی ژنتیک، فیزیکی یا شیمیایی همراه است.
منظور از اختلالهای روانی در این تحقیق یعنی ( افسردگی، اضطراب، خصومت، وسواسی، فوبیا، خودبیمارانگاری، حساسیت بین فردی، روان پریشی و پارانوما ) نمره ای است که آزمودنی در آزمون SCL-90-R کسب می کند.
مسائل روانی
افسردگی
به حالت ناخوشایندی گفته می شود که نبود تجربه های شادی آور،کمی اعتماد به نفس ناتوانی در تمرکز حواس ، تغییر در عملکردهای زیستی و دردهای جسمی از جمله علائم این بیماری است. اما تعریف ما از افسردگی نمره ای است که آزمودنی در آزمون SCL-90-R کسب می کند.
خودبیمار انگاری
در DSM-IV خود بیمار انگاری چنین تعریف شده است:
اشتغال ذهنی با ترس از بیمار شدن یا اعتقاد مبنی بر ابتلا به یک بیماری جدی. اما تعریف ما ازخود بیمار انگاری نمره ای است که آزمودنی در آزمون مورد نظر کسب
می کند( رفیعی، رضائی، 1378).
روان پریشی
یکی از اختلالات حاد روانی استکه افراد مبتلا به آن تماس با واقعیت را از دست داده اند سازمان شخصیت در این افراد شکل خود را از دست داده، مبتلا به موهوم و تخیلات فرنسی، دارای رفتارهای عجیب و غریب و بالاخره دچار اختلالات ذهنی و فکری شدید می باشند. ولی تعریف ما از روان پریشی نمره ای است که آزمودنی در آزمون مورد نظر کسب می کند (قلی زاده کلان، 76 ).
اضطراب
اضطراب که با احساسی تنشی و ناراحتی همراه است حالتی هیجانی یا فیزیولوژیکی است. بی میلی در خوردن غذا قبل از یک فعالیت هیجانی، مانند سخنرانی بازتابی از اضطراب به شمار یم آید. به طور کلی اصطلاح حالت اضطراب به احساسهایی گفته
می شود که فعالیت دستگاههای عصبی خود مختار را در هر زمان بالا و پایین ببرد. اما تعریف ما از اضطراب نمره ای است که آزمودنی در آزمون استفاده شده کسب می کند
( پارسا، 1375 ).
وسواس
وسواسها عبارتند از افکار، تصاویر ذهنی و تکانه های ناخواسته و مزاحم. این وسواسها معمولاً از جانب فرد به عنوان افکار، تصاویر و تکانه های ناسازگار، بی معنی تلقی
می شوند امامنظور ما از وسواس نمره ای است که آزمودنی در آزمون مورد نظر بدست می آورد ( قاسم زاده).

فوبی
ترس شدید و غیر طبیعی از یک موقعیت، موجود مخصوصیع زمان یا مکان مخصوصی و غیره که شخصی از غیر منطقی بودن آن آگاهی دارد ولی قادر به جلوگیری از آن نیست اما منظور ما از فوبی نمره ای است که آزمودنی در آزمون ذکر شده کسب کند.
خصومت
هر نوع عمل و رفتاری که به طور مستقیم و در جهت منفی به منظور آزار و اذیت رساندن به دیگران انجام شود. اما تعریف ما از خصومت نمره ای است که آزمودنی درآزمون ذکر شده کسب کند ( احمدوند، 1374) .
پارانویا
مجموعه علائمی که در رفتار برخی از افراد مشاهده می شود تشکیل دهنده عقده های گزند و آسیب است. صفات مشخصه رفتاری این مجموعه سوء ظن بیش از حد، هذیانات گزند و آسیب و بکار بردن بیمارگونه مکانیزم دفاعی برون فکنی است. اما تعریف از پارانویانمره ای است که آزمودنی در آزمون SEL-90-R بدست می آورد.
بیمار روانی
زمانی که در رفتار، فکر و میزان کارایی و شناخت فرد را اثر نقص در عملکرد و شخصیت فرد اختلال ایجاد شود شخصی بیمار روانی نامیده می شود.

فصل دوم : پیشینه تحقیق

تعریف اختلال روانی
باید اعتراف کرده که هیچ تعریفی حدود دقیق مفهوم « اختلالهای روانی » را به اندازه کافی مشخص نکرده است. مفهوم اختلالات روانی همچون بسیاری از سایر مفاهیم پزشکی وعلمی فاقد یک تعریف عملیاتی منسجم است که بتواند در برگیرنده همه موارد باشد. همه اختلالهای پزشکی با درجه های متفاوتی از انتزاع تعریف می شوند. به عنوان مثال آسیب شناسی ساختاری ( مانند زخمهای کولیت )، جلوه نشانه ها ( مانند میگرن )، انحراف ازیک هنجار فیزیولوژیایی ( مانند فشار خون ) و سبب شناسی ( مانند ذات الریه پنوموکوکی). اختلالهای روانی نیز با مفاهیم مختلفی تعریف میشوند ( مانند ناراحتی، فقدان کنترل، نقص، ناتوانی، انعطاف ناپذیری، نامعقول بودن، الگوی نشانگانع سبب شناسی و انحراف آماری ). البته هر یک از این مفاهیم شاخص مفیدی برای یک اختلال روانی است ولی هیچ کدام معادل یا هم ارز خود مفهوم آن اختلال نبوده و موقعیتهای مختلف به تعاریف متفاوتی نیاز دارند.
در DSM-IV هر اختلال روانی به عنوان نشانگان یا الگوی رفتاری یا روانی قابل ملاحظه بالینی در نظر گرفته شده است که دریک فرد ظاهر می شود و با ناراحتی فعلی( برای مثال یک نشانه دردناک ) یا ناتوانی ( یعنی اختلال دریک یا بیش از یکی اززمینه های کارکردی) و یا با افزایش قابل ملاحظه خطر مرگ، درد، ناتوانی و یا ازدست دادن آزادی رابطه دارد. بعلاوه، این نشانگان یا اگلو باید در واکنشی به رویداد خاصی باشدکه از لحاظ فرهنگی موجه و مورد انتظار است، مانند مرگ یک فرد محبوب علت اولیه اختلال هر چه باشد باید آن را در حال حاضر به عنوان جلوه کژکاری رفتاری، روانی یازیستی در فرد تلقی کرد. رفتار انحرافی و تعارضهایی که به طور عمده میان فرد و جامعه بروز می کنند در صورتی اختلال روانی تلقی میشوند که همانگونه که در بالا اشاره شد. نشانه ای از یک کژکاری در فرد باشند.
یکی از تفاهمهای شایع آن است که طبقه بندی اختلالهای روانی برای طبقه بندی مردم است در صورتی که در واقع چیزی که طبقه بندی می شود اختلالهایی است که در مردم دیده می شوند. به این دلیل در متن DSM-IV از کاربرد عبارتهایی مانند اسکیزوفرنیایی یا « الکلی » پرهیز شده و به جای آن از عبارتهای دقیق تر ولی مسلماً طولانی تری مانند فردی که دچار اسکیزوفرنیا است یا « فردی که به الکل وابستگی دارد» استفاده شده است.
بر اساس تعریف DSMIV اختلال روانی به سندروم رفتاری یا روان شناختی مبهم بالینی اطلاق می شود که با ناراحتی وناتوانی همراه بوده و فقط واکنشی مورد نظر در مقابل رویداد خاصی نباشد ( سازمان بهداشت جهانی ICD-10 اختلال را این طور تعریف
می کند. به مجموعه ای از علائم قابل پیش بینی بالینی و رفتاری گفته می شود که در بیشتر موارد با درماندگی و پریشانی توأم بوده و باعث مختل شدن کارکردهای شخصی می شود. بیماری روانی زمانی که : در رفتار و فکر و میزان کاریابی و شناخت فرد را اثر نقص در عملکرد و شخصیت فرد اختلال ایجاد می شود شخص بیمار روانی اطلاق
می گردد. در پرسشنامه SEL-90R نه بعد شخصیتی سنجیده می شود.)
دیدگاههای مختلف درباره اختلال روانی
دیدگاه مرضی
از نظر آسیب شناسی، رفتار نابهنجار نتیجه حالت مرضی و یا اختلال است که بر اساس نشانه های بالینی قابل تشخیص باشد این دیدگاه به دو نتیجه منتهی می شود. اولاً آنکه وجود علامتها یا نشانه مرضی، دلیلی بر نابهنجاری است. در حالی که تجربه نشان می دهد تعداد افرادی که ، بخصوص تحت شرایط تنیدگی کاملاً فاقد نشانه های مرضی باشند، بسیار کم است.
ثانیاً : فقدان نشانه مرضی دلیلی بر بهنجاری است، در حالی که در خلال فرایند در بسیاری از بیماریها نشانه های مرضی مشاهده نمی شوند، مثلاً مردی که دچار بیماری قند است پیش از آنکه موازنه اش را از دست بدهد. یا شخصی که دچار بیماری تنگی نفس است قبل از آنکه بحران حادث شود، هیچ گونه نشانه مرضی نشان نمی دهند، اما آیا می توان بدلیل آشکار نبودن نشانه مرضی آنهارا به هنجار تلقی کرد؟
بنابراین امروزه تقلیل دادن بیماری به نشانه ها و علایم آسیب دیدگی، موضعی قابل قبول نیست بلکه باید ظرفیت بالقوه بازیافتی سلامت را در تعریف آن دخیل کرد.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  133  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلودمقاله فعالیت های انتخابی (کاشت و برداشت) برای بهبود کیفیت

فعالیت های انتخابی (کاشت و برداشت) برای بهبود کیفیت و عمر ماندگاری قارچ های آگاریکوس- مقدمه
قارچهای کشت شده مخصوصاً استرین های زراعی و معمول آگاریکوس بیسپوروس که اخیراً تحت شرایط متراکم پرورش داده می شوند،اغلب می تواند به کیفیت مناسب منجر شود . همچنین آنها شدیداً فساد پذیر و حساس به از دست دادن سریع کیفیت هستند که آنها را می سازد.
برای مصرف کنندگان به جهت کاهش ارزش آنها و یا تقاضای بازار بیشتر مصرف کنندگان به نظر می رسد که علاقه مند به قارچهای بسته وسفت و روشن یا سفید از نظر رنگ ظاهر پوسته نرم و غیر هاگی و یک بافت ترد و تازه می باشند .
متاسفانه قارچها پس از برداشت ، تیره دررنگ با پوسته فلسی خواهد شد . در برداشت قارچها به سرعت شروع به تیره شدن خواهند کرد . کلاهک ها باز شده و تیفه های تیره شده نمایان می شوند . هنگامی که اسپورها توسعه پیدا می کنند ساقه ها طویل می شوند .این تغییرات رخ می دهد به عنوان نتایج یک پدیده پیری و یا فعالیت میکروبی .
این مقاله متمرکز خواهد شد به تحقیقات انجام شده در دانشگاه «پن استیت» مرتبط با تشخیص فعالیت های انتخابی کاشت و برداشت که می توان کیفیت و ماندگاری را بهبود بخشد.

2- تیمارهای آبیاری با کلرید کلسیم
تجربیات وسیع در طول 7 سال گذشته نشان داده است که اضافه کردن مناسب کلرید کلسیم به آب آبیاری ، بلاچ باکتریایی را کاهش می دهد و کیفیت اولیه را بهبود داده و ماندگاری پس از برداشت را افزایش داده است .
بدون کاهش عملکرد محصول نتایج بهینه تا به امروز با اضافه کرد0.3% کلرید کلسیم به دست آمده به تمامی آبی که بکارمی رود برای لایه پوششی بعد از مرحله سنجاقی تا پایان محصول دو محصول اخیر تحت شرایط اشل نیمه تجاری پرورش داده شدند .
در امکان نمایش آزمایش قارچ(MTDF) در دانشکده ما یک محصول MTDF) 1907با کلرید کلسیم 0.3%) تیمار شد و دیگری (MTDF 1906) به عنوان محصول تیمار نشده (شاهد) نگهداری شد.
قارچ های برداشت شده برای تعیین عملکرد تدرین شد . کیفیت قارچهای تعیین شده با ارزیابی رنگ با استفاده از رنگ سنج «مینولتا 200CR» رنگ وشاخص رسیدگی سرعت باز شدن کلاهک تعیین شد . در طول نگهداری پس از برداشت در بسته ها ی PVC با استفاده از روشهایی که به طور معمول بکار می رود در آزمایشگاه تاثیرات اضافه کردن کلرید کلسیم اضافه شده به آب آبیاری روی محصول و رنگ اولیه قارچها در برداشت به شکل موجود است .
تاثیر روی عمر ماندگاری پس از برداشت آنچنانکه ثابت می کند قهوه ای شدن پس از برداشت را در شکل 2 موجود است.
منحنی های عملکرد (شکل 1A) روشن می سازد که تیمارهای کلرید کلسیم ،یک محصول صافتر می دهد مخصوصاً در فلاش اول و دوم . به هر حال کلرید کلسیم به طور معنی دار سرتاسر محصول را کاهش نمی دهد .
عملکردهای VS 24.4 kg25.7 بوده مزیت های بیولوژیکی VS87.5% و 87.4% برای تیمار کلرید کلسیم و شاهد بهتر است .
داده ها در (شکل 1B) آشکارا نشان می دهد که کلرید کلسیم اضافه شده به آب آبیاری رنگ را بهبود داده (ارزش L بالاتر اشاره به ظاهر سفیدتر) قارچ ها از برداشت و تمام چرخه محصول (شکل 1B) با اینکه کاهش عمومی در سفیدی که رخ می دهد در فلاش های بعدی همچنین قارچ هایی که رشد کردند با اضافه کردن کلرید کلسیم نشان می دهد یک کاهش در سرعت قهوه ای شدن پس از برداشت در مقایسه با قارچ های تیمارنشده (شکل2) .
از زمانی که کلرید کلسیم یک ماره شیمیایی مجاز خوراکی ارزان عموماً استفاده می شود برای بهبود کیفیت میوه ها و سبزیجات ، این را آشکار می سازد که این روش پتانسیل قابل توجهی یرای بهبود کیفیت در قارچ های تازه دارد که می توان به راحتی بکار رود. به وسیله پرورش دهندگان بدون هیچ نیازی برای تجویز تنظیمی .

3- تاثیر و رسیدگی در برداشت
یک آزمایش شامل 2 محصول با استفاده از همان اسپان هیبرید غیرسفید آموزش داده شده (AMYCEL U-1#20) در MTDF (محصولات 1715و 1711) بکار برده شد شرایط مشابه جز در برداشت محصول 1715 برداشت شد . به طور عادی (پرده سالم اما اندکی کشیده شده) در صورتی که دیگری 1711 برداشت شده در یک مرحله نارس تر (پرده سالم و سفت) با محصول 1711، برداشت کنندگان آموزش داده شدند برای برداشت قارچ های نارس با انتخاب آنها .
ایشان معمولاً صبر خواهند کرد ، برای برداشت در روزهای بعدی برداشت قارچ های نارس تر منجر شد به اندکی محصول بیشتر( KG/M2 VS 30 در 5 برداشت) نسبت به محصول به محصول برداشت شده به طور معمول (شکل3).
قارچ های برداشت شده در یک مرحله نارس تر عمر ماندگاری بهتری داشتند . آنچنان که مشاهده می شد با یک سرعت آرامتر قهوه ای شدن (شکل A4). و کاهش می دهد سرعت باز شدن کلاهک را (شکل B4) .
این نتایج نشان می دهد که برداشت قارچ ها در یک مرحله ابتدایی تر رسیدگی می تواند کیفیت و عمرماندگاری را بهبود بخشد بدون قربانی کردن عملکرد .
این می توان یک روش آسان و ارزان باشد برای پرورش دهندگان برای بهبود کیفیت محصول آنها . به هر حال تاثیر روی اندازه قارچ اندازه گیری نشده که باید انجام شود قبل از انکه این آزمایش بتواند کاملا سنجیده شود برای پتانسیل آن .
همچنین این قسم از آزمایشات نیاز دارد به تکرار شدن برای تعیین ثبات نتایجی که می توان دریافت شود.

4- تاثیرات برش (پایه) در برداشت
برش پایه یک فرایندی برای بریدن یک قسمت از پایین پایه و میلیسیوم مربوط و مواد پوششی در برداشت برخی پرورش دهندگان قارچ آموزش می دهند برداشت کنندگان رازی به حذف قسمت انتهای پایه کمتر تا آنجا که امکان دارد در اعضای مولد هاگ (تا حدود mm35) .

شکل 1
به جهت عملکرد حداکثر و بازگشت اقتصادی آن به هر حال یک خصوصیت قابل توجه از قارچهای برداشت شده در طول نگهداری افزایش طول پایه است . از این رو قارچها با پایه های کوتاه منجر می شود پایه کمتر بعد از نگهداری وقتی مقایسه می شوند با قارچهایی با پایه اولیه بلند . بنابراین برخس پرورش دهندگان پایه ها را برش می دهند نزدیک به کلاهک برای کاهش تغییرات در ظاهر پس از نگهداری .
اخیراً آزمایشات در آزمایشگاه ها نشان داده است که آرایش پایه ها نزدیک به کلاهک در برداشت همچنین می تواند بهبود دهد عمر ماندگاری پس از برداشت را . آنها نشان دادند که برش پایه های قارچ از mm35 به mm5 از کلاهک بلافاصله پس از برداشت منجر به بهبود ماندگاری می شود آنچنان که نشان داده شد با کاهش قهوه ای شدن و باز شدن کلاهک کندتر .
این تاثیرات مشاهده شده بعد از 3 روز نگهداری در دمای 12 درجه بعد از 6 روز دیگر قابل بیان شد. پیرایش پایه ها تاثیر معنی داری بر روی سرعت تنفس پس از برداشت ها رشد باکتریایی نداشت .

شکل 2
بنابراین بهبود عمر ماندگاری ، تصور می شود به علت فاکتورهای دیگری باشد . یک توضیح ممکن برای این مشاهده مرتبط با انتقال مانیتول درون بافت هاست . حرکت ماده خشک از انتهای پایه به کلاهک به طرز قابل گزارشی رخ می دهد حتی پس از برداشت و ظاهراً هم بسته است با توسعه پس از برداشت قارچ .

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   10 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله سازمان و عناصر تشکیل دهنده ان

سازمان را از دیدگاه های مختلف تعریف نموده و عناصر تشکیل دهنده آن را تشریح نمایید

همین که چند نفربرای دست یافتن به هدفی مشترک با هم کاری را انجام می دهند شکلی از سازمان به وجود می آید. به عبارت دیگر در این نوع کارهای گروهی وظایف باید بین افراد تقسیم و کارشان هماهنگ گردد و بین آنان ارتباط منطقی برقرار شود . در غیر این صورت دوباره کاری و تعقیب هدفهای انفرادی ، رسیدن به هدفهای مشترک را دشوار می کند . تقسیم کار ، هماهنگ نمودن مساعی افراد و استقرار ارتباطات مناسب در جهت نیل به هدفها ، مهم ترین فرایند سازمان را تشکیل می دهد و به محض پدید آمدن فرایند مزبور می توان ادعا کرد که تشکیلات به وجود آمده است .
بنابراین وقتی از سازمان صحبت می شود منظور هم فرایند سازمان است و هم ساختار آن به عبارت دیگر هر سازمان فرایند و ساختار مشخصی دارد .
1- سازمان عبارت است دسته بندی و گروه بندی افراد در قالبهای نظام یافته به گونه ای که مساعی هماهنگ شده آنها در یک محیط متغیر به صورت وسیله ای برای نیل به هدفهای سازمانی درآید .
2- سازمان عبارت است از الگویی منظم و عقلانی از روایطی که بین تعداد زیادی از افراد ( که وظایف پیچیده و متعددی را انجام می دهند و کثرت تعداد آنان به حدی است که نمی تواند با هم در تماس نزدیک باشند ) به منظور رسیدن به هدفهای مشترک برقرار می شود .
3- سازمان عبارت است از فرایندی نظام یافته از روابط متقابل افراد برای دست یافتن به هدفهای معین ، می بینیم که تعریف اخیر از 5 عنصر تشکیل شده است :
الف – سازمان همیشه از افراد تشکیل شده است .
ب- این افراد به طریقی با یکدیگر ارتباط دارند . به عبارت دیگر بین آنها روابط متقابل برقرار است .
ج – این روابط متقابل را می توان نظام بخشید .
د – کلیه افراد در سازمان دارای هدفهای مشخصی هستند و بعضی از این هدفها در عملکرد آنها اثر می گذارد هر فرد انتظار دارد که از طریق همکاری در سازمان به هدفهای شخصی خود نیز نایل شود .
ه – این روابط متقابل همچنین نیل به هدفهای مشترک سازمانی را که ممکن است با هدفهای شخصی کارکنان متفاوت باشد میسر می کند به عبارت دیگر اعضای سازمانها برای دست یافتن به هدفهای فردی ، حصول هدفهای مشترک سازمانی را دنبال می کنند .

استعاره های شناخت سازمان (images of organization ) از نظر مورگان را تشریح کنید .
استعاره را می توان توصیفی دانست که از طریق تشبیه یک پدیده به پدیده دیگری که با هم دارای وجوه مشترکی هستند به روشن شدن ذهن ما یاری می دهد استعاره به صورت خلاصه و کوتاه موضوع را توصیف و تبیین می کند و وجوه اصلی مورد نظر در آن را نشان می دهد .
به کمک استعاره هایی چون سازمان به عنوان یک ماشین ، سازمان به عنوان یک موجود زنده ، سازمان به عنوان فرهنگ ،؛ نظام سیاسی ، وسیله تسلط و ابزار قدرت و ... مورگان می کوشد تا چهره واقعی و پیچیده سازمان یا صورتهای مختلف آن را بیان کند ونتیجاً تشریح و تبیین و پیش بینی ناقص و ناتمامی را که تئوریهای سازمان تا کنون ارائه داده اند به کمال و تمامی مبدل می سازد .
ما در ادراک و فهم سازمان به مشابه آدمهای درون تاریکی هستیم که هر کدام به گونه ای متفاوت ، فیل را توصیف می کردند و هیچ یک درکی درست از آن نداشتند . در تعریف سازمان علمای این رشته نیز به همین تقدیر گرفتار آمده هر کدام از دیدگاه خود و بر اساس استنباط تجربیات شخصی خویش توصیفی را ارائه داده اند که باید هشیار بود .
شما سیستم های باز را چگونه مشخص می نمایید ؟ آیا حد و مرز دارند ؟ اگر چنین است پس باز یا بسته بودن سیستم به چه نحو قابل تبیین است؟
سیستم باز سیستمی است برای ادامه حیات به ارتباط با محیط خارج نیازمند است . به این ترتیب تمام سازمانها سیستم باز هستند و با محیط شان ارتباط برقرار می کنند لکن در حدود ارتباط آنها با محیط متفاوت است و باز بودن یا بسته بودن سیستم امری نسبی است شاید بتوان فقط اتم را سیستم بسته دانست زیراوقتی با محیط ارتباط برقرار می کند تبدیل به انرژی می شود و ادامه نمی یابد در حالی که ادامه حیات سیستم های باز منوط به برقراری ارتباط با محیط خارج است .

سازمان به عنوان یک سیستم را به طور مدلل و مبسوط توضیح دهید ؟
با توجه به اینکه یک شرط بقای سازمانها حفظ مرزهایی است که آنها را از محیط خود جدا می سازد با ذکر منابع و ماخذ یک مقاله تحلیلی ارائه فرمایید .
واژه سیستم ( نظام ) به زبان ساده یعنی یک کل سازمان یافته یا پیچیده ترکیبی از چند چیز یا چند جزء که یک کل واحد یاپیچیده ای را تشکیل می دهد. واژه سیستم دامنه وسیعی از مفاهیم را در بر می گیرد . بدن انسان نیز خود یک ارگانیسم پیچیده است که سیستم استخوان بدنی ، سیستم جریان خون ، سلسله اعصاب ، جهاز هاضمه ، دستگاه تنفس و غیره را شامل می شود .

از سیستم تعاریف دیگری نیز به دست داده اند که ذیلاً به ذکر بعضی از آنها می پردازیم :
1- بر تالنفی سیستم را مجموعه ای از واحدهای مرتبط به یکدیگذر تعریف می کند .
2- سیستم عبارت است از آرایش منظم اجزاء و عناصر که به منظور تامین یک هدف مبتنی بر برنامه طراحی شده است .
3- سیستم عبارت است یک گروه بندی منظم از عناصر مجزا و در عین حال مرتبط به یکدیگر به منظور تامین هدفهای از پیش تعیین شده
4- سیستم عبارت است از یک مجموعه یا اجتماعی از نظر عناصر مرتبط و وابسته به یکدیگر است که کل واحدی را تشکیل می دهند . این عناصر ممکن است فیزیکی باشند مانند قطعات موتور یک اتومبیل یا ارگانیک باشند مانند اعضاء و جوارح بدن انسان و یا ممکن است نظری باشند مانند مجموعه ای از مفاهیم ، اصول و قواعد نظام یافته و یکپارچه شده .

با توجه به تعاریف فوق می توان خصوصیات یک سیستم را به شرح زیر توصیف کرد :
1- هر سیستم از تعدادی اجزاء عناصر و یا سیستم های فرعی مجزا تشکیل شده است .
2- بین اجزا و عناصر و یا سیستم های فرعی تشکیل دهنده یک نظام ، همبستگی و ارتباط متقابل و تعامل وجود دارد .
3- مجموعه اجزاء و عناصر یا سیستم های فرعی یک نظام یک کل واحد یا یک منظومه پیچیده را تشکیل می دهند که دارای خاصیتی بیشتر از مجموع خواص اجزای تشکیل دهنده آن است .
4- هر سیستم دارای هدف یا هدفهای معینی است که برای تامین آنها کلیه اجزاء و عناصر یا نظامهای فرعی تشکیل دهنده آن ، دست به دست هم داده و فعالیت می کنند .

وست چرچمن در کتاب خود تحت عنوان نگرش سیستمی پنج نکته را در ارتباط با مفهوم سستم ذکر می کند .
الف – هدفها و مقاصد کل سیستم به ویژه معیارهای سنجش عملکرد مجموع سیستم
ب – محیط سیستم و محدودیت های آن
ج – منابع سیستم
د – اجزاء و عناصر تشکیل دهنده سیستم ، فعالیتهای آنها و هدفها و معیارای سنجش عملکرد هر یک
ه – مدیریت سیستم
سیستم ها مرزهایی دارند که آنها را می توان شناسایی و تشریح کرد . یک موتور اتومبیل را می توان به صورت یک سیستم در نظر گرفت ولی همین موتور در حقیقت یک سیستم فرعی از یک اتومبیل را تشکیل می دهد و اتومبیل نیز ( وقتی در یک بزرگراه به وسیله راننده ای رانده می شود ) به نوبه خود یک سیستم فرعی از سیستم کنترل ترافیک است و الی آخر .

علل به وجود آمدن و شکل گیری سازمانها را تحلیل نموده به نظر شما چرا افراد به سازمانها می پیوندند ؟
اگر زندگی روزمره خود را مرور کنیم نتیجه می گیریم که سازمانها شدیداً در زندگی ها نفوذ کرده اند . ما روزانه با سازمانهای متعددی در تماس هستیم و بیشتر مردم اعظم زندگیشان را در سازمانها می گذرانند چنانچه مقدار قابل توجهی از وقتشان را به عنوان عضو سازمان مصرف نکنند به عنوان مشتری و یا ارباب رجوع با سازمانها سر و کار دارند .
در واقع تولید مقدار زیادی از کالاها و خدمات در جامعه به این ترتیب است که عده ای دور هم جمع می شوند و مساعی مشترک خود را به کار می اندازند . در حقیقت جامعه از سازمانهای گوناگون که کالاها و خدمات مورد نیاز را تامین می کند تشکیل یافته است ( چون یک نفر نمی تواند کار زیادی انجام دهد ) ما در واقع در یک جامعه سازمانی زندگی می کنیم و سازمانها در زندگی ما بیشترین نقش را بر عهده دارند .
فلسفه اصلی و عقلانی برای وجود سازمانها این است که هدفهای معین فقط از طریق همکاری گروهی از مردم تحقق می یابد . بنابراین هدف خواه سود ، تعلیم و تربیت ، تامین بهداشت ، امنیت عمومی ، مسکن ، کار و رفاه اجتماعی باشد و خواه ترویج مذهب ، سازمانها با هدفهای مشخص ، علت وجودی خود را پیدا می کنند .

با ذکر ویژگی سازمانهای رسمی و غیر رسمی آنها را مقایسه نموده ، تاثیر سازمان غیر رسمی بر سازمان رسمی راتحلیل و واکنش مدیریت نسبت به سازمان غیر رسمی چیست ؟ تشریح نمایید .
رفتار در سازمانهای رسمی کاملاً تحت تاثیر احساسات و عواطف نبوده و بی هدف نیست بلکه اصولاً دارای هدف است . افراد با هم متشکل می شوند تا هدف مشترکی را دنبال کنند . و برای رسیدن به هدف مشترک چاره ای ندارند جز اینکه فعالیتهای خود را آگاهانه هماهنگ سازند دقیقاً همین خصوصیات یعنی با هدف بودن و هماهنگی آگاهانه روابط است که سازمانهای رسمی را از دیگر فعالیتهای گروهی اجتماعی متمایز می کند . سازمان غی رسمی عبارت است از هر گونه فعالیت مشخص مشترک ، بدون هدف آگاهانه می باشد . سازمان غیررسمی در نتیجه روابط اجتماعی بین افراد بوجود می آید و بدون هر گونه ضوابط جدی در خارج از نظام اختیارات رسمی شکل می گیرد .

مدیریت رااز دیدگاه های مختلف تعریف نموده و عناصر آن را از نظر اندیشمندان بنویسید و تعریف مناسب مفهوم مدیریت رااز نظر خود بیان فرمایید .
الف – مدیریت عبارت است از انجام عملیات برای حصول به هدف یا هدفهای از پیش تعیین شده ازطریق هدایت و تلفیق مساعی افراد .
ب – مدیریت عبارت است از استفاده مناسب از منابع و امکانات موجود منظور نیل به هدف و هدفهای معین .
ج – مدیریت را می توان علم و هنر متشکل و هماهنگ کردن و رهبری و کنترل د- فعالیتهای گروهی به منظور حصول به هدف یا هدفهای مشترک خاصی تعریف کرد .
ه – مدیریت عبارت است از استفاده مناسب از منابع مادی و انسانی به منظور دست یافتن به هدف یا هدفهای موسسه از طریق انجام عملیات مربوط به برنامه ریزی ، سازماندهی ، هماهنگی ، رهبری و کنترل با توجه به عوامل محیط فرهنگی موسسه .
م – مدیریت عبارت است از علم و هنر یافتن و به کار گماردن شایسته ترین افراد ، تلفیق مساعی فکری و جسمی آنان و هماهنگ کردن این مساعی در جهت هدف و یا هدفهای موردنظر موسسه
ن – مدیریت عبارت است از تامین هدف یا هدفهای سازمان با حداکثر نتایج و حداقل مساعی از طریق استفاده از وسائل و تکنیکهای پیشرفته و مناسب برنامه ریزی ، سازماندهی ، هماهنگی ، رهبری و کنترل در چارچوب محیط فرهنگی و خلق و خوی اجتماعی موسسه .
ی – مدیریت عبارت است از تامین حداکثر نتایج با حداقل مساعی به نحوی که حداکثر رفاه و رضایت خاطر را هم برای کارکنان و هم برای کارفرمایان فراهم کند و بهترین خدمات و یا مرغوبترین کالاها را به مشتریان و یا عامه مردم ارائه دهد .
مدیریت عبارت است از هماهنگی و تناسب بین انسانی با فعالیتهای سازمانی و اهداف سازمان یا منابع مادی به صورت بهینه می باشد .

ضمن بیان مفاهیم بوروکراسی ، با استفاده از دیدگاه های اندیشمندان ، نظر شما در مورد پدیده بوروکراسی در سازمان خود چیست ؟ تحلیل فرمایید .
واژه بوروکراس غالباً با مفاهیم منفی از قبیل تشریفات زائد اداری ، دوباره کاری ، کاغذ پراکنی ، حاکمیت مقررات خشک و بی روح اداری ، دستگاه های عریض و طویل و دست و پا گیر اداری ، سلسله مراتب پیچیده و مفصل سازمانی ، کندی جریان امور ، تمرکز در تصمیم گیری ، اتلاف وقت و منابع و نظایر آن به کار برده می شود . بوروکراسی به مفهوم فنی کلمه یعنی به عنوان یک پدیده اجتماعی ، نخستین بار با توجه به کاربرد عملی آن به وسیله ماکسی وبر بنیان نهاده شد . وبر توجه خود را عمدتاً روی تاثیر سازمانها بوروکراتیک در ساختار سیاسی جامعه متمرکز کرد . او بیشتر به علت وجودی سازمانها و نحوه اعمال قدرت نظر داشت .
بنابراین اعتقاد « مشروعیت قدرت » و « دیوانسالاری » دو ضابطه اصلی است که برای شناخت نوع سلطه از نظر وبر و پیروانش ضرورت دارد . در این خصوص وبر سه نوع مشروعیت برای اعمال اقتدار تشخیص داده است که هر یک با شکل معینی از دستگاه های اداری تطابق دارد .
اینها عبارتند از :
1- سلطه کریزماتیک
2- سلطه سنتی
3- سلطه قانونی

سلطه کریز ماتیک
کریزما در لغت به معنای موهبت رهبری است استعدادی استثنایی که به اعتبار ان شخص لیاقت رهبری پیدا می کند پیروانش سلطه واقتدارش را به این سبب که به شخص او ایمان دارند می پذیرند .

سلطه سنتی
در این مورد رهبر قدرت مشروعیات خود را از اعتقاد به قانون ابدی « درست بودن و متناسب بودن طریقه سنتی انجام امور» به دست می آورد . رهبر سنتی مدیری است که به اعتبار موقعیت و پایگاه موروثی خودش دستور می دهد . دستورهای او در محدوده آداب و سنن ، شخصی و مستبدانه است . عوامل او دستورهایش را بدون احساس وفاداری نسبت به شخص او یا بدون قایل شدن احترام برای موقعیت سنتی وی اطاعت می کنند . در این نوع سلطه دستگاه اداری معمولاً یا شکل موروثی به خود می گیرد یا فئودالی.

سلطه قانونی
مشروعیت این نوع سلطه رااعتقاد به درستی قانون حفظ می کند . در این مورد به فرمانروا به عنوان مافوقی که بر اساس رویه های قانونی انتخاب ومنصوب شده است نگریسته می شود و به اعتبار سمتاست که او اعمال قدرت می کند .
در شرکتی که همکاری می کنیم از نوع سلطه سنتی برقرار است و به جای تعریف کردن سیستم مناسب به صورت موردی کارها پی گیری گردد و اطلاعات با ثبات و ... موجود نمی باشد . هر موضوعی که عنوان می گردد بلافاصله کلیه معاونتها به اطاق مدیر عامل احظار و وقت صرف می گردد یا برای انجام امور کمیته و شورا تشکیل می شود که مناسب نمی باشد یا جلسات طولانی تشکیل می شود که 10 درصد وقت صرف شده کافی می باشد .

دستاوردهای مدیران پیشین چه تاثیری بر نحوه عملکرد مدیران امروزی دارد ؟ و سیر پیدایش و تکوین نظریه های سازمان و مدیریت را بیان نمایید .
با توجه به اینکه دستیابی به اصول مبانی مدیریت به دلیل محدودیت عمر و زمان توسط هر فرد مقدور نمی باشد . لذا می بایستی از دستاوردهای مدیران پیشین استفاده کرد که بر اساس تجربه و اجرا و ارزیابی به دست آمده است .
آغاز طرح نظریه های مدیریت و سازمان را می توان در سالهای اوایل قرن بیستم جستجو کرد زمانی که وبر نظریه بوروکراسی را مطرح ساخت و تیلور و فایول اصول مدیریت علمی و اداری راارائه نمودند پس از آن نهضت روابط انسانی و مدیریت رفتاری در سالهای دهه 1930 شکل گرفت و آخرین مکتب با نظریه های سیستمی و اقتضایی پا به عرصه وجود نهاد و امروزه نیز این مکتب تفکر غالب در مدیریت و سازمان می باشد .

اهمیت نقش مدیران در سازمانها را تشریح نموده و به نظر شما مدیران ما در حال حاضر با چه چالش هایی مواجهند ؟ تحلیل نمایید .
کلیه سازمانها به وسیله یک یا چند مدیر اداره می شوند . مدیران ، منابع کمیاب را در جهت حصول هدفهای مختلف تخصیص می دهند و در واقع مدیران هستند که رابطه بین هدف و وسایل نیل به هدف را تعیین می کند . مدیران شرایطی را برای ایجاد مشاغل جدید ، درآمد ، محصول ، خدمت ، امنیت ، بهداشت و آموزش به وجود می آورند . اگر اداره امور سازمانها مورد توجه باشد نقش مدیران به عنوان یک منبع مهم تامین نیازمندیهای اجتماعی آشکار می شود .
مدیران می توانند نقش حیاتی در هرجامعه داشته باشند . پیچیدگی فراینده جامعه جامعه ، پیشرفت علم و تکنولوژی و به تبع آنها ، افزایش نیازمندیها و گسترش سازمانها ، ایجاب می کند که از مدیران کارآمد در اداره امور سازمانها استفاده شود . زیرا بازده عملکرد معقول مدیران موجب بقا رشد انسانها می شود و برای جامعه ثمر بخش است . مدیران امروز بیشتر دچار روزمرگی شده آن و به جای اینکه یکبار نشسته و برنامه ریزی نمایند متاسفانه بیشتر در رفع مشکلات به صورت موقت می باشند . کارهای اجرایی رنگ سیاسی گرفته و هزینه ها زیاد و نتیجه گیری کم می باشد .

در مدیریت چگونه نظریه و عمل تلفیق می شوند ؟ تشریح نمایید . اهمیت واژه های کارایی و اثر بخشی را در امور مدیریت سازمانهای خود بیان نماید .
مجموعه ای از تعالیم مدیریتی که در راستای جهت گیری دانش مدیریت در جهت اهداف دینی و انسانی مورد توجه قرار می گیرد ، به گونه ای که این جهت گیری در دو بعد ذهنیت و فکر مدیران ( مبانی مدیریت ) ونیز رفتار و عملکرد مدیران ( اصول رفتاری مدیران ) انجام می پذیرد . بنابراین آنچه را که به عنوان مبانی مدیریت ( نظریه ) می باشد مدیر آن را فرا گرفته و به فعل در می آورد مجموع اثر بخشی و کارایی بهره وری خواهد بود که اثر بخشی به معنای انجام کار درست و کارایی به معنای انجام درست کار می باشد که در صورت رعایت نتیجه کار مطلوب خواهد بود .

حوزه های مهارتی در فراگیری مدیریت را بیان نموده و رابطه آن را با سطوح مختلف مدیریت تحلیل فرمایید .
حوزه مهارتی شامل :
مدیریتی ، روابط انسانی و فنی و سطوح مدیریت شامل : عالی ، میانی و عملیاتی می باشد که مدیریت عالی بیشتر به مهارت مدیریت نیازمند است تا مهارت فنی و بالعکس مدیریت عملیاتی بیشتر به مهارت فنی نیازمند است تا مهارت مدیریتی و همه سطوح مدیریت ها به یک نسبت به روابط انسانی نیازمند می باشد .
مهارتهای مدیریتی
مهارتهای روابط انسانی
مهارتهای فنی

نقشهای مدیریتی از نظر مینتر برگ را بیان کرده و رابطه میان این نقشها را تحلیل نمایید .
1- نقش های متقابل شخصی شامل زئیس تشریفات – رهبر و رابط
2- نقش های اطلاعاتی شامل گیرنده اطلاعات – نشر دهنده اطلاعات – سخنگو
3- نقش های تصمیم گیری شامل سوداگری – آشوب زدایی – تخصیص منابع – مذاکره

ویژگی ها و اصول مکاتیا کلاسیک سازمان را بیان نموده محاسن و معایب تقسیم کار را تشریح نمایید .
1- استفاده از روش علمی برای انجام هر یک از عناصرتشکیل دهنده کار به جای اعمال روشها غیر علمی متداول
2- انتخاب کارکنان بر اساس شایستگی ( طبق ضوابط علمی ) تعلیم و تربیت و پرورش آنان به جای اینکه هر یک از افراد راساً به انتخاب شغل و آموزش خویش اقدام کند .
3- همکاری صمیمانه با کارکنان به منظور اطمینان از کاربرد روشهای علمی تعیین شده در انجام وظایف شغلی
4- تقسیم کار و مسئولیت بین مدیریت و کارکنان به گونه ای که هر کدام بخشی را که بیشتر مناسب آنها است به عهده بگیرند .
از محاسن تقسیم کار می توان وظایف و مسئولیت های مشخصی ، رده های فرماندهی منظم و تخصصی شدن کار موجب کاهش ضایعات و افزایش بازدهی و از معایب تقسیم کار می توان عدم تنوع کاری برای شاغلین ، محدودیت یادگیری مشاغل دیگر در سازمان را نام برد .

انتقادهای وارد بر مکاتب کلاسیک سازمان و مدیریت را بنویسید .
هدف تیلور رساندن بازدهی هر یک از کارکنان به حداکثر توانایی آنها بود و برای رسیدن به این مقصود از مدیران می خواست که نسبت به بهبود شرایط محیط کار و کاهش فعالیت بدنی در کار اقدام کنند و برای هر یک از کارکنان شرایطی فراهم آورند تا از حداکثر تواناییهای خودشان استفاده کنن .
در مکتب مدیریت علمی واحد تجزیه و تحلیل را فرد تشکیل می دهد و بر مطالعه تفصیلی حرکات بدنی که مرتبط به انجام وظایف است تاکید دارد . مدل تیلور یک مدل مکانیکی است و به احساسات ، طرز تفکر و هدفهای فردی کارکنان توجهی نمی شود . همچنین نمی دانستند که کارگر یا کارمند یک موجود اجتماعی است که رفتار و نگرش او تحت تاثیر ساختار اجتماعی و فرهنگی گروهی همکارانش قرار می گیرد . تحمیل روشهای متحد الشکل و یکسان کار به کارکنان نه تنها هویت فردی را از بین می برد بلکه اختلاف روانی دیگری نیز به وجودمی آورد . علاوه بر این نحوه برخورد تیلوریسم با مساله روحیه و بازدهی به خوبی نشان می دهد که این مکتب فاقد بصیرت جامعه شناسی بوده است .

هدف عمده مکتب روابط انسانی چه بوده ؟ و چه تاثیری بر توسعه علم مدیریت داشت ؟ بحث نمایید .
هدف عمده مکتب روابط انسانی توجه به احساسات ، طرز تفکر و هدفهای فردی کارکنان می باشد و شامل 14 اصل : تقسیم کار ، اختیار و مسئولیت ، انضباط ، وحدت فرماندهی وحدت مدیریت ، یا وحدت جهت ، تبعیت منافع فرد از منابع عمومی ، حقوق و مزایای کارکنان ، تمرکز ، سلسله مراتب ، نظم و ترتیب ، انصاف یا بی غرضی ، ثبات و استمرار خدمت کارکنان ، ابداع و ابتکار ، روحیه یگانگی گروهی می باشد .

اصول مدیریت علمی و مکانیزم مدیریت تیلور را بنویسید .
اصول شامل :
1- استفاده از روش علمی برای انجام هر یک از عناصر تشکیل دهنده کار به جای اعمال روشهای غیر علمی متداول .
2- انتخاب کارکنان بر اساس شایستگی ، تعلیم و تربیت و پرورش آنان به جای اینکه هر یک از افراد راساً به انتخاب شغل و آموزش خویش اقدام کند .
3- همکاری صمیمانه با کارکنان به منظور اطمینان از کاربرد روشهای علمی تعیین شده در انجام وظایف شغلی
4- تقسیم منصفانه کار و مسئولیت بین مدیریت و کارکنان به گونه ای که هر کدام بخشی را که بیشتر مناسب آنها است به عهده بگیرند .
مکانیزم شغل :
1- زمان سنجی با استفاده از روشها و ابزارهای مناسب به منظور صرفه جویی در زمان انجام کار
2- اعمال سرپرستی چند جانبه ( بر اساسی تخصص ) به جای روش سنتی سرپرستی فردی
3- استاندارد کردن کلیه وسایل و ابزار کار مورد استفاده در حرفه های مختلف و همچنین استاندارد کردن اعمال و حرکات کارکنان در انجام کار
4- اختصاص دادن یک واحد سازمانی برای برنامه ریزی
5- به کار گرفتن اصل استثناء در مدیریت به موجب این اصل کارکنانی که بیشتر از استاندارد تعیین شده برای تولید بازده داشته باشند دستمزد تشویقی دریافت می کنند و کسانی که تولیدشان از استاندارد مزبور کمتر باشد دستمزدی کمتر می گیرند .
6- استفاده از دستور العمل و شرح وظایف برای انجام کار و اعمال تدابیر تشویقی برای انجام موفقیت آمیز وظایف
7- به کار گرفتن نظام نرخ دستمزد متفاوت ( نرخ نظام دستمزد قطعه کاری )
8- استفاده از سیستم های راهنما برای طبقه بندی کردن محصولات تولید شده و ابزارهایی که در تولید بکار برده می شود .
9- استفاده از یک نظام کار ساده و تکراری چ
10- به کار گرفتن روش حسابداری قیمت تمام شده

اصول عام کلی مدیریت از نظر فایول را تشریح فرمایید.
اگر چه فایول در کتاب خود از اصول مدیریت نام می برد لیکن مقصودش از اصل به آن معنی نیست که در اول علوم فیزیکی به کار می رود . خود او در مورد اصول عام و کلی مدیریت هشدار می دهد که نباید آنها را احکام و قوانین قطعی و بی نقص دانست و بی قید و شرط پذیرفت بلکه بهتر است که آنها را اصولی انعطاف پذیر به شمار آورد که تحت شرایط متغیر و خاص مورد استفاده قرار می گیرد . با این توضیح معلوم می شود که اصول عام و کلی مدیریت فایول انعطاف پذیر ند و قابلیت تطبیق بانیازهای متغیرسازمانها را دارند نکته حائز اهمیت این است که مدیریت بداند که چگونه از این اصول استفاده کند بدیهی است که این امر مستلزم برخورداری از ذکاوت و تجربه و قدرت تصمیم گیری معقول و مناسب است .

توانایی ها و ویژگی های لازم برای مدیریت از نظر فایول را بنویسید .
1- توانایی جسمی : یعنی داشتن سلامت ، نیرو وانرژی و ظاهر مناسب
2- توانایی فکری : یعنی داشتن قدرت فهم و یادگیری و تشخیص ، نیروی فکری و سازگاری
3- توانای اخلاقی : یعنی داشتن ثبات روانی ، اشتیاق به پذیرفتن مسئولیت ، ابتکار ، وفاداری ، ظرافت ، طبع و متانت
4- معلومات عمومی : یعنی آشنایی با اموری که ارتباط خاص با وظایف سازمان ندارد .
5- معلومات تخصصی : یعنی داشتن اطلاعات خاص در مورد وظایف شغلی و کار مورد تصدی که ممکن است فنی ، تجاری ، مالی ، تامینی ، حسابداری و یا اداری باشد .
6- تجربه : یعنی دارا بودن معلوماتی که ضمن انجام کار عاید انسان می شود یا به عبارت دیگر آنچه در عمل فرا گرفته می شود .

عناصر مدیریت از دیدگاه فایول را تشریح نمایید .
1- برنامه ریزی : عبارت است از ارائه طرقی برای عملیات آینده که متضمن نتایج معین با هزینه مشخصی و در دوره زمانی معلوم است .
2- سازماندهی : عبارت است از ایجاد یک طرح یا الگویی که در چارچوب آن بتوان مجموعه امور یک موسسه را به اجزای قابل اجرا به گون ای تقسیم کرد که رسیدن به هدفها و مقاصد موسسه به بهترین وجه تسهیل شود .
3- فرماندهی : به موجب این اصل هر یک از کارکنان برای انجام هر کار فقط باید از یک مافوق دستور بگیرند .
4- هماهنگی : فرایندی است که از طریق آن هدفها و فعالیتهای واحدهای مختلف یک سازمان همسو و هم جهت می شوند و وحدت می یابند تا هدفهای کلی سازمان به نحو مطلوب تامین شوند .
5- کنترل : فرایندی است که از طریق آن مدیران اطمینان حاصل می کنند که عملکرد سازمان با فعالیتهای برنامه ریزی تطبیق دارند .

نظریه های سازمان و مدیریت را از دیدگاه دانشمندان ( فالت ، چستر بارنارد و هربرت سایمون ) تشریح نمایید .
1- نظریه فالت : فلسفه مدیریت بر مبنای انگیزش فردی ، مدیریت به عنوان یک فرایند گروهی ، مفید بودن تضاد و ستیز بین افراد برای کشف واقعیت در سازمان
2- نظریه چستر بارنارد : تئوری سازمان ، وظایف مدیر ، مدیریت به عنوان فرایند هماهنگی ، نیاز برای ارتباطات تفویض اختیار از پایین به بالا به جای از بالا به پایین ( تئوری پذیرش ) جنبه جامعه شناسی مدیریت .
3- نظریه هربرت سایمون : مدیریت به عنوان فرایند تصمیم گیری ، هنگامی که افرا برای دست یافتن به هدف معینی فعالیتهای خود را هماهنگ می کنند در واقع آگاهانه تصمیم می گیرند که چه راهی را از بین طرق مختلف برای عمل انتخاب کنند .

اهمیت اتخاذ نگرش اقتضایی در تحلیل مدیریت را از نظر اندیشمندان تشریح فرمایید :
تئوری اقتضاء مانند تئوری سیستم ، روی سازمان و ارتباط آن با محیط تاکید می کند . به موجب این تئوری سازمانها از حییث وسعت و اندازه ، شکل قانونی ، وضعیت تکنولوژیکی ، نیروی انسانی و عوامل دیگر با امکانات و محدودیتهایی روبرو هستند . سازمانها برای بقاء و ادامه حیات ، باید خود را با عوامل محیطی تطبیق دهند ، همانطور که هر موجود زنده ای برای ادمه حیات ناگریز است خود را با شرایط وعوامل محیطی سازگار کند .به عبارت دیگر تحت چه موقعیت و کدام شرایط یکی از اشکال بود و کراتیک یا غیر بوروکراتیک سازمانی نتیجه موثر خواهد داشت .
به طور کلی دو مفهوم سیستم های باز و شرایط نامطمئن زیر بنای ساختاری تئوری اقتضاء راتشکیل می دهند .

تعریف سیستم و سطوح پیچیدگی سیستم ها از نظر بولدینگ را بنویسید و اهمیت آن را برای شناخت سازمانها تشریح نمایید .
واژه سیستم به زبان ساده یعنی یک کل سازمان یافته یا پیچیده ترکیبی از چند چیز با چد چز که یک کل واحد یا پیچیده ای را تشکیل می دهند .
سیستم : مجموعه ای از واحدهای مرتبط به یکدیگر است .
سیستم : عبارت است از آرایش منظم اجزاء و عناصر که به منظور تامین یک هدف مبتنی بر برنامه طراحی شده است .
سیستم : عبارت است از یک گروه بندی منظم از عناصر مجزا و در عین حال مرتبط به یکدیگر به منظور تامین هدفهای از پیش تعیین شده
سیستم : عبارت است از یک مجموعه یا اجتماعی از عناصر مرتبط و وابسته به یکدیگر که کل واحدی را تشکیل می دهند .
بولدینگ سیستم ها رااز نظر پیچیدگی در نه سطح طبقه بندی کرده است :
1- سطح اول : سطح ساختار ایستا است که آن را سطح چارچوبها نیز می نامند .
2- سطح دوم : سطح سیستم پویای ساده است که آن را سطح چرخش ساعت نیز می نامند .
3- سطح سوم : سطح سیستم های سایبرنتیک یا مکانیزم کنترل است که آن را سطح ترموستات نیز می نامند .
4- سطح چهارم : سطح سیستم های باز با ساختار خود نگاهدارنده است که آن را سطح سلول نیز می نامند .
5- سطح پنجم : سطح رستنی یا نبات است که بر قلمرو تجربی گیاه شناسان حاکمیت دارد . در سیستم های این سطح نوعی تقسیم کار بین اجزاء و عناصر تشکیل دهنده سیستم موجود است .
6- سطح ششم : سطح حیوان است که قلمرو علمجانور شناسی است . افزایش تحرک ، قابلیت پیش بینی رفتار ، وقوف برخود از جمله خصوصیات سیستم این سطح است .
7- سطح هفتم: سطح انسان است . به این معنی که هر یک از افراد بشر به منزله یک سیستم تلقی می شود . ویژگی اصلی سیستم های این سطح خودآگاهی است .
8- سطح هشتم : سطح سازمانهایی اجتماعی است در این سطح محتوا و معنی پیامها ، ماهیت و ابعاد نظامهای ارزشی ، سوابق تاریخی و ساختن ماهرانه علایم و نشانه ها در هنر مطرح است .
9- سطح نهم : سطح سیستم های ناشناخته است که آن را سطح سیستم های استعلایی نیز می نامند . قوانین حاکم و نظامهای این سطح عموماً مجرد مطلق و نمادین هستند .

سازماندهی به عنوان یک وظیفه مدیریت را تعریف کنید .
سازماندهی یعنی ایجاد یک طرح یا الگویی که در چارچوب آن بتوان مجموعه امور یک موسسه را به اجزای قابل اجرا به گونه ای تقسیم کرد که رسیدن به هدفها و مقاصد موسسه به بهترین وجه تسهیل شود . اساساً هر نوع فعالیت گروهی با هدف معین در صورتی با موفقیت قرین خواهد شد که وظایف ، مسئولیت ها ، اختیارات و روابط هر یک از افراد گروه بر مبنای یک روش تقسیم کار منطقی ، معلوم و مشخص شود و با ایجاد هماهنگی های لازم ، مساعی افراد در جهت رسیدن به هدفها هدایت شود .
دست یافتن به هدفهای سازمانی تسهیل نمی شود مگر اینکه کل کار به اجزای قابل انجام تقسیم شود .
برای آنکه نقش سازمانی برای افراد معنایی داشته باشد ، باید سه خصیصه را شامل شود :
1- هدفهای قابل سنجش داشته باشد .
2- وظایف یا فعالیتهای عمده را در بر گیرد .
3- اختیار انجام دادن امور در آن پیش بینی شود به طوری که متصدی شغل بداند که برای رسیدن به هدفای پیش بینی شده چه باید بکند .

نمودار سازمانی را تعریف کرده ، مزایا و محدودیت های آن را بیان نموده و نمودار سازمانی خود را ترسیم کنید .
نمودار سازمانی یک مدل تصویری است که می تواند در تشریح و توصیف و یا تعیین روابط سازمانی ما را یاری دهد . نمودار سازمانی ترکیب رسمی سازمان را منعکس می کند و می تواند به عنوان یک وسیله با ارزش مورد استفاده قرار گیرد . نمودار سازمانی همچنین در نشان دادن اختیار مسئولیت ،فعالیتها و کانالهای ارتباطی موثر واقع شود .
مزایای نمودار سازمانی :
الف- نمودار سازمانی به عنوان وسایلی برای شناسایی
ب- نمودار سازمانی به عنوان وسیله برقراری ارتباطات و جریان اطلاعات
ج – نمودار سازمانی نمایانگر مقام و رتبه سازمانی
د- نمودار سازمانی به عنوان وسیله ای جهت طرح سازمان
مدیر می تواند طرح ریزی ساخت روابط و فعالیتهای یک سازمان را در سه مرحله انجام دهد .
اول – نموداری ترسیم کند که روابط و فعالیتهای مطلوب را نشان دهد.
دوم – نمودار سازمانی تهیه شده و رفتار مورد انتظار را به کارکنان ذیربط ابلاغ کند .
سوم – روی تطبیق رفتار افرا با طرح سازمانی منعکس شده در نمودار پافشاری کند .

محدودیت های نمودار سازمانی :
اساسی ترین محدودیت نمودار سازمانی این است که یک مدل ایستا از فرایند پویای عکس العمل های انسانی است . فرایند مانند یک عکس فوری است که قسمتی از فرایند سازمان در زمان مشخص نشان می دهد . در حالی که سازمان یک فرایند پویا از واکنشهای انسان است . بنابراین نمودار وضعیت کامل سازمان را منعکس نمی کند و یا به عبارتدیگر فقط مدل ایستای سازمان نه خود سازمان . نمودار شرکت آ ب و فاضلاب روستایی استانگیلان پیوست می باشد .

مراحل تقسیم کار و طبقه بندی وظایف برای نیل به اهداف سازمان را نوشته ، مزایا و معایب سازمان افقی و عمودی راتوضیح دهید .
برای رسیدن به هدفهای سازمان ، کار باید به اجزای قابل اجرا تقسیم شود و هر یک از افراد سازمان ( همراه با اختیار متناسب بامسئولیت ) واگذار شود . بدیهی است که وظایف ، ضمن گروه بندی بایستی هماهنگ شوند برای تحقق این منظور مراحل ذیل ضروری به نظر می رسد .
1- تعیین و شناسایی فعالیتها
هدفهای اصلی به هدفهای فرعی ، هدفهای فرعی به فعالیتهای اصلی و فعالیتهای اصلی به فعالیتهای فرعی و فعالیتهای فرعی به مشاغل و مشاغل به وظایف تقسیم می شوند .
2- گروه بندی و واگذاری فعالیتها
تمام فعالیتهای اصلی مشابه ، در یک گروه منظور می شوند و به ادارات و تقسیمات فرعی آنها واگذار می شوند . فعالیتهای فرعی هر قسمت نیز به عهده دوایر گذاشته می شوند .
3- تفویض اختیار
اشخاصی که مشاغل تعیین شده را به عهده می گیرن مسئولیت دارند که وظایف مربوط را به بهترین نحو ممکن انجام دهند و لذا باید اختیار متناسب با مسئولیت محوله را داشته باشند .

نوع سازمان مزایا معایب
سازمان افقی ( حیطه نظارت وسیع ) مقامات مجبور می شوند که تفویض اختیار کنند .
خط مشی های روشن باید تدوین شود .
زیر دستان باید به دقت انتخاب شوند .
مجاری ارتباطات کوتاه تر می شود . عمل هماهنگی دشوار می شود .
اعمال کنترل و نظارت ضعیف می شود .
مستلزم وجود مدیران استثنایی و بسیار کاردان است ( که کمتر وجود دارند )
سازمان عمودی ( حیطه نظارت عمودی ) سر پرستی از نزدیک اعمال می شود . کنترل از نزدیک به عمل آید .
ارتباطات بین مرئوسین و روسای بلافصل به سرعت برقرار می شود .
هماهنگی بهتر و سریع تر برقرار می شود . سر پرستان گرایش پیدا می کنند که در زیر دستان دخالت کنند .
سطوح مدیریت زیاد می شود .
در نتیجه سطوح زیاد هزینه ها افزایش می یابد.
وجود فاصله زیاد بین سطح پایین و بالای سازمان ، طولانی شدن مجاری ارتباطات را سبب می شود .
مزایا و معایب سازمان افقی و عمودی

عوامل موثر بر تعیین حیطه نظارت را شرح دهید .
الف – تشابه وظایف
چنانچه زیردستان با وظایف مشابهی سر وکار داشته باشند ، تعدادبیشتری را می توان تحت سرپرست یک مدیر قرار داد ، زیرا مسائل و مشکلاتی که ممکناست به وجود آید در ماهیت مشابه یکدیگرند و حل و فصل آنها ساده تر انجام می گیرد .
ب- پیچیدگی وظایف
در صورتی که وظایف و مسئولیتهای محول شده به کارکنان تحت سرپستی ، پیچیده باشد و سرپرستی و نظارت مداوم را ایجاب کند در این حالت برای مدیر مشکل است که تعداد زیادی را سرپرستی کند .
ث- فرماندهی و هماهنگی
حیطه نظارت همچنین با حدود ضرورت اعمال هماهنگی میان دوایر واحد اداری مربوط یا واحدهای سایر ادارات مشخص می شود .
ج – ویژگی های زیر دستان
کارکنانی که دوره های آموزشی لازم را گذرانده اند وتجارب لازم را کسب کرده اند در عمل به نظارت کمتری نیاز دارند .

ح – وجود کارشناسان ستادی برای مدیریت
اگر مدیر تعدادی کارشناس ورزیده ومجرب در اختیار داشته باشد امکان توسعه حیطه نظارت به وجود می آید زیرا برای حل مسائل ومشکلات و اعمال نظارت از کارشناسان استفاده می شود .
خ – تفویض اختیار
همانطور که آموزش ،تعداد و نوع تماسهای وقت گیر را با سرپرست تقلیل می دهد تفویض اختیار برای ایفای وظایف و مسئولیتهای مشخصی هم موجب می شود که کارکنان آموزش دیده و مجرب با صرف حداقل وقت و نظارت توسط سرپرست مربوط ، وظایف محول شده را انجام دهند .
د- روشنی برنامه
بسیاری از ویژگی های کارکنان با برنامه هایی که به مرحله اجرا در می
آیند مشخص می شوند . اگر برنامه ها به خوبی تعریف شده وقابل اجرا باشند اگر اختیار لازم برای انجام دادن آنها تفویض شده باشد و اگر زیر دستان به انتظاراتی که از آنها می رود وقوف داشته باشد مقدار کمی از وقت سرپرستان به نظارت تخصیص خواهد یافت .

ذ- استفاده از استانداردهای عینی
مدیران باید به وسیله مشاهدات شخصی و یا با استفاده از استانداردهای عینی ، اطمینان حاصل کنند که کارکنان تحت سرپرستی برنامه ها و امور محول شده را انجام می دهند .
ر- سرعت تغییر
بعضی از موسسات بسیارسریع تر تغییر می کند . عامل مهمی است که تدوین مطلوب خط مش ها وحفظ ثبات آنها را تعیین می کنند .
ز- فنون ارتباطات
به کار گرفتن فنون ارتباطات به نحوموثر ، حیطه نظارت را تحت تاثیر قرار می دهد .

مفاهیم صف و ستاد ، قدرت و اختیار را تعریف نموده وانواع مبانی قدرت مدیران رامختصراً توضیح دهید .
صف به واحدها یا نقشهایی اطلاق می شود که مستقیماً برای تامین هدفهای موسسه فعالیت می کنند و در این زمینه مسئولیت مستقیم دارند . در حالی که ستاد به واحدها یانقشهایی دلالت دارد که مستقیماً در جهت تامین هدفهای موسسه فعالیت ندارند ، لکن به واحدهای صنفی کمک می کنند تا بتوانند به نحو موثری انجام وظیفه کنند و از عمده تامین هدفهای موسسه برآیند .
قدرت را می توان توانایی اشخاص یا گروهها در اثر نهادن بر عقاید و ارزشهای فکری اشخاص یا گروههای دیگر ، یا واردار کردن آنها به انجام اعمال خاص ویا بازداشتن آنا از انجام کاری تعریف کرد . اختیار بیشتر اثر سازمانی دارد و به قدرت و صلاحیت شغلی افراد مربوط می شود به این ترتیب اختیار می توان قدرتی شغلی تعریف کرد که با استفاده از آن ، شاغل ( البته تا زمانی که در آن شغل انجام وظیفه می کند ) می تواند از طریق اعمال نظر در تصمیم گیریها ، در سرنوشت و دیگران اثر بگذارد . بنابراین اختیار نیز نوعی قدرت است اما قدرتی که ÷ایگاه سازمانی دارد یعنی قدرتی است که از شغل و موقع ومقام سازمانی سرچشمه می گیرد .
انواع مبانی قدرت مدیران
1- قدرت قانونی
قدرتی است که از شغل ( یعنی مجموعه ای از وظایف ، مسئولیتها و اختیارات قانونی ) سرچشمه می گیرد . به عنوان مثال قدرتی که یک مامور پلیس راهنمایی و رانندگی در جریمه کردن رانندگان متخلف اعمال می کنند .

2- قدرت تخصص
قدرت ممکن است از تخصص فرد یا گروه ناشی شود که در این صورت آن را می توان قدرن دانش نیز خواند . پزشکان ، حقوقدانان ، استادان دانشگاه ها ممکن است به سبب دانش خاصی که دارند ، قدرت و نفوذ قابل ملاحظه ای نسبت به دیگران داشته باشند .
3- قدرت مرجعیت
قدرت مرجعیت و نفوذی است که توسط افراد یا گروه هایی که مردم به آنها و افکار و عقاید و افکار آنها اعتقاد دارند ، اعمال می شود . در این گونه موارد جاذبه شخصی و ارزشها و عقاید وافکار یک فرد یا گروه ممکن است به سبب تاثیر قوی و نفوذ زیادی که در رفتار دیگران دارد برای فرد یا گروه مزبور قدرت خاصی ایجاد کند که به آن اصطلاحاً قدرت مرجعیت می گویند .
4- قدرت پاداش
توانایی برخی از افراد در اعطای پاداش نیز نوعی قدرت تلقی می شود مدیرانی که بودجه وامکانات خاصی برای اعطای پاداش به کارکنان خود در اختیار دارند از قدرت ویژه ای برخوردارند که به آن قدرت پاداش می گویند .

5- قدرت تنبیه
قدرتی است که ارتباط نزدیکی با قدرت پاداش دارد و طبعاً از قدرت قانونی منشاء می گیرد . قدرت تنبیه غالباً از طریق اخراج مرئوسین و یا جلوگیری حقوق و ترفیع کارکنان اعمال می شود .

انواع مبانی طبقه بندی وظایف ( سازماندهی ) را توضیح دهید . و ضمن معرفی مختصر سازمان خود ویژگیهای سازماندهی آن را تشریح نمایید .
گروه بندی فعالیتها و افراد در ادارات توسعه و گسترش سازمانها را به طور نامحدود امکان پذیر کرده است اما در ادارات با توجه به الگوی اساسی که برای گروه بندی فعالیتهای آنها به کار می رود ، با هم تفاوت دارند . قبل از هر چیز باید تاکید کرد که در سازماندهی هیچ طریقی به عنوان بهترین راه وجود ندارد که در تمام سازمانها یا موقعیتها عملی باشد . الگویی که برای سازماندهی به کار می رود به موقعیت ها و همچنین به اعتقادات مدیرانی بستگی دارد که تصور می کنند الگوی خاصی در وضعیت ها موقعیت معین آنها را یاری خواهد داد .

1- سازماندهی بر مبنای تعداد
طبقه بندی وظایف بر مبنای تعداد روش مهمی بود که در عشایر وقبایل و ارتشها به کار میرفت . در این نوع سازماندهی اشخاصی که وظایف یکسانی را انجام می دهند زیر نظر یک مدیر انجام وظیفه می کنند .
2-سازماندهی بر حسب زمان
یکی از قدیمی ترین صورتهای سازمانی ، گروه بندی فعالیتها برحسب زمان است که در سطوح پایین سازمان به کار می رود .
3- سازماندهی بر حسب وظیفه یاتخصص
سازماندهی بر حسب وظیفه یاتخصص ، در بر گیرنده وظایفی است که یک موسسه نوعاً انجام دهد . در این نوع سازماندهی تمامی کارکنانی که عملیات مشابهی انجام می دهند در یک قسمت متمرکز می شوند و زیر نظر یک مدیر کار می کنند .
4- سازماندهی بر حسب مناطق جغرافیایی
سازماندهی بر حسب محل عملیات یا مناطق جغرافیایی در موسساتی که حوزه عملیاتی وسیع دارند معمول است . در این نوع سازماندهی فعالیتهایی که در حوزه جغرافیایی مشخصی جریان دارد ( یا باید انجام شود ) گروه بندی می شود و مسئولیت آن به یک مدیر واگذار می شود .
5- سازماندهی بر حسب ارباب رجوع
دراین نوع سازمان دهی به گروه بندی فعالیت ها بر حسب ارباب رجوع یامشتری تحقق یافته است .
6- سازماندهی بر حسب نوع محصول
تقسیم کار بر مبنای نوع محصول در سازمانهای بزرگ وجود دارد . سازمانهای بازرگانی در آغاز کار بر مبنای تخصصی یا وظیفه سازماندهی می شود . با توسعه و گسترش فعالیتها به علت وسعت دامنه عملیات و تولید کالاهای متنوع ، جریان امور سرعت لازم را نخواهد داشت .
7- سازماندهی بر حسب پروژه
سازماندهی بر حسب پروژه تمهید موقتی است که به علت نیاز به برنامه ریزی وسیع و تحقیقات و ضرورت ایجاد هماهنگی میان فعالیتهای تخصصی گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد .

انواع ستاد نوشته ، مزایا و محدودیت های ستاد را بیان فرمایید .
ستاد را می توان از یک نظر بر دو نوه