دانلود پایان نامه بختیاری ها کیستند - ایل بختیاری

بختیاران کیستند ؟. 2

1-1) قلمرو ایل بختیاری : 4

1-2)سازمان اجتماعی : 5

1-3)گروه بندی : 7

1-4)نظام سیاسی و توزیع قدرت :‌ 9

1-5)نظام مالکیت ارضی :‌ 11

1-6)ازدواج و ارث: 12

1-7)ساختار اقتصادی : 13

1-8)مسکن : 16

1-9)خوراک : 17

1-10) پوشاک : 17

1-11)صنایع دستی ‌:‌ 19

1-12)حمل و نقل :‌ 22

1-13)زبان و گویش :‌ 23

1-14)پیشینه ی تاریخی : 24

1-15)جامعه شناسی بختیاری ها :‌ 28

1-16)اقتصاد و معیشت بختیاری ها : 29

1-17)زبان و فرهنگ فولکور بختیاری : 30

فصل دوم: 32

2-1)تاریخچه بافندگی.. 33

2-2)گلیم :‌ 34

2-3)خورجین : 43

2-4)گبه. 46

2-5)قالی : 48

2-6)سرفه آردی یا سفره آردی :‌ 50

2-7)توبره یا توربه : 51

2-8)تی یر(نمکدان) : 52

2-9)جاجیم و موج : 53

2-10)پیش سینه مادیان:‌ 55

2-11)وریس :‌ 56

2-12)هور : 58

3-13)هورژ و مهده 58

2-14)جل : 59

2-15)نمدمالی.. 59

فصل 3 حیوان. 61

3-1)حیوان و معنای آن از نظر اسطوره شناسی : 61

3-1)حیوان و معنای آن از نظر اسطوره شناسی : 63

فصل چهار. 70

4-2)بدیه نگاری و توجه به اشکال از یاد رفته. 75

4-3)پویانی و تعاملات قضایی منفی و مثبت.. 77

4-4)تبیین تفاوت ماهوی هنر سنتی و هنر غیر بومی.. 78

فصل پنجم. 81

5-1)نقوش انتزاعی.. 92

5-2)نقوش تجریدی.. 95

5-3)نقوش حیوانی.. 97

5-4)نقوش ملهم از وسایل و ابزار دم دستی.. 110

فصل ششم. 113

6-2)نمونه هایی از دستبافته های ایل بختیاری و اشکال حیوانات.. 119

6-3)نتیجه گیری : 127

منابع و مآخذ. 128

این مقاله به صورت  ورد (docx ) می باشد و تعداد صفحات آن    130 صفحه آماده پرینت می باشد

چیزی که این مقالات را متمایز کرده است آماده پرینت بودن مقالات می باشد تا خریدار از خرید خود راضی باشد

مقالات را با ورژن  office2010  به بالا باز کنید

پایان نامه شناخت و آشنایی با یکی از بزرگترین ایلات ایران

این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 194 صفحه می باشد.

چکیده
پژوهش حاضر به شناخت و آشنایی با یکی از بزرگترین ایلات ایران می پردازد. این پژوهش شامل ۸ فصل می باشد. در فصل اول با موقعیت جغرافیای کوچ نشینان بختیاری و فصل دوم با جغرافیای انسانی و ساختار اجتماعی در ایل بختیاری آشنا می شویم. فصل سوم درباره آداب و رسوم و فرهنگ و فصل چهارم درباره ساخت ایلی و هرم قدرت در ایل بختیاری توضیح می دهد. در فصل پنجم با اقتصاد ایلی و فصل ششم با جایگاه ایلات در درون ساختار سیاسی سنتی آشنا می شویم . درفصل هفتم ظهور دولت مدرن در ایران و فصل هشتم معمای استمرار نظام ایلی در ایران می خوانیم. هنگامی که از ایلات و عشایر ایران سخن می گوییم به سه گروه که از لحاظ نظری مجزا اما در عمل متداخل اند، نظر داریم. همین چندگانگی، امر تحدید حدود و عشایر و ترسیم مرز میان صحرانشینان (یا به قول متاخران کوچ نشین) و روستائیان را دشوار ساخته است. این سه گروه عبارتند از:‌
نخست:‌ایلات صحرانشین محض همگی کوچی اند. نه در سردسیر و نه در گرمسیر خانة چینه (خشت و گلی) ندارند و همیشه زیر چادر زندگی می کنند. این گونه صحرانشینی در ایران سابقه طولانی دارد.
فسایی در تعریف ایلات این سامان می نویسد: «ایل مردمانی را میگویند که در تمام سال در بتبانها و در چادرها زندگانی کنند و از گرم سیرات به سردسیرات رحله الشتاء و الصیف نمایند.
حال آن که «طایفه قبیله ای را گویند که از تیره های ایلات نباشند و در یک بلوک توقف نماید. خواه درچادرهای سیاه و خواه در دهات زندگی کنند. در روزگار ما نیز هنوز چنین عشایری هستند.
دوم ایلاتی که برخی از محققان آنها را نیم صحرانشین نامیده‌اند. این گروهها در سردسیر (ییلاق یا در گرمسیر قشلاق) و یا در هر دو محل، خانه های خشت و گلی که به صورت دیه سازمان یافته باشد، دارند. اما در فصل کوچ – معمولا اواخر زمستان و اوایل بهار به سوی ییلاق و پاییز به سوی قشلاق تمام یا بخشی از خانوارهای ایل رحله الشتاء و الصیف می کنند. پس این گروهها پاره ای از سال را در دیه ها و پاره ای از آن را در صحراها و کوهها بسر می برند. لذا در عمل نیز آنان از روستائیان دشوار است. باید افزود که حتی برخی از شهرها و قصبات نیز مرکز این گونه ایلات بوده اند.
امروزه در ایران بیشتر کوچی مانند ایل بختیاری در خوزستان و چهارمحال و بختیاری ایلات قشقایی ، باصری و عرب در فارس، عشایر ایلسون (شاهسون) در آذربایجان و استان مرکزی، بخشی از ترکمن ها در دشت گرگان و خراسان، برخی از طوایف بلوچ و براهویی در سیستان و بلوچستان، ایلات قرایی،افشار و بوچانچی در کرمان مصادیق بارز این گونه نیمه صحرانشینی هستند.
سوم ایلات یکجانشین
که یا براثر سیاست (اسکان اجباری) حکومتهای مرکزی کرها و یا به میل و ارادة خود طوعا ساکن شده، دیگر کوچ نمی کنند و اگر هم هنوز دامدار باشند، گله های خود را در چراگاههای اطراف دیه ها می چرانند و یا آنها را به چوپانی می سپارند تا برای تعلیف به مراتع دورتر ببرند. تخته قاپو (در چوبی) شدن عشایر در ایران پیشینة دیرین دارد و شاید قدمت آن کمتر از سابقه خود صحرانشینی نباشد. در همین یکی دو قرن اخیر تواتر آن را آشکارا می بینیم. به عنوان مثال ایل ترک زبان بهارلو از اتحادیة خمسة فارس در اواخر قرن ۱۳ هجری قمری اسکان یافت.
واژه های کلیدی: ایل بختیاری، آداب و رسوم، اقتصاد ایلی، کوچ نشینی
فهرست مطالب
مقدمه ۱
هدف پژوهش : ۳
علت انتخاب موضوع : ۳
روش تحقیق و شیوه جمع آوری اطلاعات : ۳
فصل ۱ ۴
جغرافیای کوچ نشینان بختیاری ۴
موقعیت جغرافیایی:‌ ۴
۱-حدود و وسعت: ۴
۲- طول و عرض جغرافیایی:‌ ۴
۳- موقعیت نسبی: ۵
۴- حدود سرزمین بختیاری: ۶
۵- وسعت: ۷
۶- ژئومورفولوژی ییلاق: ۸
۷- ژئومورفولوژی قشلاق:‌ ۹
۸- آب و هوای مناطق ایل بختیاری: ۹
۹- منابع آب: ۱۲
۱۰- تقسیم بندی منابع آب: ۱۳
۱۱- پوشش گیاهی مناطق ایل بختیاری: ۱۶
۱۲- پوشش جانوری مناطق ایل بختیاری: ۱۸
۱۳- تفاوتهای دو منطقه قشلاق و ییلاق:‌ ۱۹
بخش دوم ۲۱
جغرافیای انسانی و ساختار اجتماعی در ایل بختیاری ۲۱
۱-جغرافیای انسانی ۲۱
نژاد و مذهب ۲۹
آموزش و پرورش ۳۰
وضعیت سواد: ۳۱
وضعیت بهداشت:‌ ۳۲
وضعیت خدمات درمانی: ۳۳
فصل سوم ۳۵
آداب و رسوم و فرهنگ ۳۵
ازدواج:‌ ۳۶
طلاق: ۳۷
مراسم سوگواری: ۳۸
خوراک ۳۹
پوشاک ۴۰
ابزار و وسایل زندگی:‌ ۴۰
تقسیم کار:‌ ۴۱
مهاجرت و ترک زندگی عشایری در ایل بختیاری ۴۲
مسکن و نحوه سکونت عشایر بختیاری ۴۴
چادر عشایری ۴۶
انگیزه کوچ و انگیزة‌ آن در طایفه بامدی‌ها: ۴۷
نظام اجتماعی طایفه بامدی ها:‌ ۵۴
تیره های کشکی ۵۷
موقعیت قرارگیری بهونها در حال: ۵۸
قشرهای اجتماعی بامدی ها :‌ ۵۸
ازدواج – سن ازدواج – همسرگزینی – تشریفات و مراسم ازدواج در بین طایفه بامدی:‌ ۶۰
حجله:‌ ۶۵
داد و ستد در بامدی ها:‌ ۶۵
پوشاک و سرپناه بامدیها: ۶۶
پوشاک زنان ۶۷
برخی اصطلاحات و ضرب المثلهای رایج در بین ایل بختیاری: ۶۸
برخی از ضرب المثلهای رایج ۷۱
خلاصه مطالب ۷۲
سرزمین و مردم ایران ۷۴
۱-لر و لک ۷۵
بخش چهارم ۸۱
ساخت ایلی و هرم قدرت در ایل بختیاری ۸۱
الف) ساخت ایلی:‌ ۸۱
ساخت ایل بختیاری:‌ ۸۱
ب) ساخت قدرت:‌ ۸۷
ت) جمعیت: ۹۰
فصل ۵ ۹۴
اقتصاد ایلی ۹۴
اقتصادی دامی ۹۵
کوچ و تعلیف ۹۶
انگیزه‌های کوچ: ۹۷
انواع کوچ ۹۷
برنامه کوچ ۹۹
چگونگی کوچ ۹۹
مسافت کوچ (ایلراهها)‌ ۱۰۲
وسیله کوچ ۱۰۲
ایلراهها و مسیرهای اصلی کوچ بختیاری ۱۰۳
تعداد دامهای بختیاری ۱۰۶
روش تشخیص سن اسب قاطر ۱۰۸
چوپان و وظایف او ۱۰۸
وسایل مورد نیاز چوپان بختیاری ۱۱۰
فرآورده های دامی و سود حاصل از یک دام در طول یک سال ۱۱۱
۳- کوچ نشینی و بهره برداری از محیط زیست: ۱۱۲
مالیات در ایل بختیاری: ۱۱۹
مادیان معافی ۱۲۳
کوچ نشینان و یکجانشینان ۱۲۳
فصل ششم ۱۳۳
جایگاه ایلات در درون ساختار سیاسی سنتی ۱۳۳
تشریح تعامل ایل بختیاری و ساختار سیاسی سنتی ۱۳۹
فصل هفتم ۱۵۹
ظهور دولت مدرن در ایران ۱۵۹
۱- بنیادهای ساختاری تکوین دولت مدرن در ایران ۱۶۳
۲-تعارض ساختاری دولت مدرن و نظام ایلی در ایران ۱۶۸
فصل هشتم ۱۸۵
معمای استمرار نظام ایلی در ایران ۱۸۵
ایل بختیاری ۱۸۹
مقدمه
همانطور که می دانیم یکی از راههای برقراری ارتباط با جوامع و اقوام مختلف آشنایی دقیق با روحیات ، باورها، اعتقادات و ارزشهای آن قوم و گروه از جمله عوامل مهم و تاثیرگذار می باشد. به زبان دیگر اگر بخواهیم رابطه نزدیکتری با تمامی افراد نه الزاما گروه و قومی خاص ایجاد کنیم باید در گام نخست آن دسته را بخوبی بشناسیم.
زیرا از طریق شناخت و کسب اطلاعات و آگاهی خواهیم توانست نتایج ارزنده و مطلوب را به دست آوریم. اگر خواسته باشیم مثال عینی تری در این زمینه بیاوریم می توانید تصور کنید که مثلا زمانی که دولت خواسته باشد به عنوان مجری امکانات رفاهی و خدمات مناسب برای عشایر و ایلات (موضوع مورد بحث) ایجاد نماید. مسلما در ابتدا باید یکسری اطلاعات کلی و منسجم از تمامی عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی ، سیاسی و غیره ایلات داشته باشد به همین منظور و برای شناخت بهتر و بیشتر ایلات و عشایر به عنوان یکی از اجتماعات قدیمی و بزرگ جمعیت و واقعیتی مهم در جامعه امروز ما سعی بر آن شد که مطالبی هرچند مختصر در این رابطه گردآوری نمائیم تا شاید از این رهگذر برداشت دیگری نسبت به این اقوام کوچ رو داشته باشیم.
برهمین اساس تلاش گردید که در این پژوهش اولا مختصات جغرافیایی و موقعیت قرارگیری ایل بختیاری به عنوان یکی از بزرگترین ایلات کوچنده معرفی شود و سپس به بررسی مسائل اجتماعی و انسانی،‌اقتصادی و سیاسی و فرهنگی آن پرداخته شود.
اگرچه در این پژوهش کاستی و نواقص بسیاری دیده می شود، اما در هر صورت تلاشی بوده است در جهت ترسیم دور نمایی از شناخت منطقه و آشنایی با فرهنگ سنتی پربار ایل و مسائل و موضوعاتی که در معرض نابودی قرارداشته اند. و با جمع آوری این مطالب سعی گردید تا شیوه زندگی دسته ای از هموطنان که دارای فرهنگ خاصی برای خود می باشند در جایی به ثبت رسیده باشد.
باشد تا گامی کوچک در این راستا برداشته باشم و نظر استاد ارجمند محقق شود.
هدف پژوهش :
هدف پژوهش حاضر، شناخت و آشنایی با یکی از بزرگترین ایلات ایران است دراین پژوهش به بررسی چگونگی زندگی این ایل پرداخته ام و سعی کردم تا آنجا که می توانم گامی کوچک در راه شناخت این جمعیت کوشنده و فراز و نشیب های زندگی ایشان برداشته باشم .
علت انتخاب موضوع :
امروزه علیرغم کاهش جمعیت ایلی در ایران ایل بختیاری یکی از بزرگترین ایلات ایران است در واقع این ایل یک بزرگ ایل یا ائتلافی از چند ایل است . در ایل بختیاری ۱۸۱۷۷۷ نفر یا معادل ۸/۱۵ درصد کل جمعیت عشایری کوچنده حیات کوچندگی دارند بنابراین با توجه به شاخص جمعیت کوچنده در این ایل در این پژوهش ایل مذکور را به عنوان یکی از بزرگترین ایلات ایران برگزیده ایم که علیرغم گذشت سال های زیاد و فراز و فرودهایی که در مسیر زندگی ایشان به وقوع پیوسته است کماکان به حیات خود ادامه می دهد.
روش تحقیق و شیوه جمع آوری اطلاعات :
در این پژوهش به دو روش اسنادی و کتابخانه ای به جمع آوری اطلاعات مربوطه پرداخته شده است در روش اسنادی ، اسناد مربوط به شاخص ها با ترتیب موضوعی- تاریخی جمع آوری، طبقه بندی ، مقایسه و تجزیه و تحلیل شده اند . در روش کتابخانه ای عمدتا مباحث نظری و تاریخی موضوع پژوهش جمع آوری شده اند. حاصل جمع این دو روش شیوه مناسب جمع آوری اطلاعات این پژوهش می باشد.
فصل ۱
جغرافیای کوچ نشینان بختیاری
موقعیت جغرافیایی:‌
۱-حدود و وسعت:
به طور کلی محدوده ایل بختیاری، در جنوب غربی کشور در بین دو سرزمین کوهستانی و مرتفع شمال و شرق چهارمحال و بختیاری و لرستان و سرزمین جلگه ای گرمسیری مغرب و جنوب خوزستان و کهکیلویه و بویراحمد واقع شده است. به عبارتی این محدوده از بلندترین نقطه قلل مرتفع یعنی زردکوه بختیاری با بیش از ۴۵۰۰ متر و کوههای الیگودرز با ارتفاعاتی بیش از ۲۵۰۰ متر شروع شده به سمت غرب و جنوب تا جلگه پست و آبرفتی خوزستان ادامه می یابد.
۲- طول و عرض جغرافیایی:‌
چون محدوده مورد نظر ما بر تقسیمات سیاسی استانها منطبق نیست سعی کرده ام که موقعیت جغرافیایی آن را در نقاطی که امروزه حد گسترش بختیاریها به شمار می رود در نظر بگیریم. از نظر عرض جغرافیایی بین مدارهای ۳۱ درجه و ۱۶ دقیقه (رامهرمز) و ۳۳ درجه و ۲۲ دقیقه شمالی (الیگودرز) قراردارد. و تقریبا بیش از دو درجه و ۶ دقیقه عرض شمالی را می پوشاند . از نظر طول جغرافیایی بین نصف‌النهار ۴۸ درجه و ۵۰ دقیقه (شوشتر) و ۳۱ درجه و ۲۷ درجه شرقی (بروجن) قراردارد.
این مطلب بیانگر آن است که این محدوده به صورت چهارگوشی است که طول و عرض آن با اندکی اختلاف تقریبا با هم برابر است و مسیرهای کوچ،‌صرفنظر از مناطق دشوار کوهستانی و دره های نسبتا کوتاه و مناسب است و استقرار عشایر در بخش های مختلف،بین طوایف و مناطق یکجانشین، به طور یکنواخت تر و ساده تر انجام می گیرد. برخلاف مسیر ایل قشقایی که در کوچ از جنوب به شمال را باید طی کنند.
۳- موقعیت نسبی:
منطقه بختیاری در دو محدوده مشخص و متفاوت با هم گسترده شده است:
منطقه اول شامل شمال و شرق آن می باشد که ییلاق عشایر است و به طور کلی در محدوده زاگرس میانی از شمال غربی به جنوب شرقی در امتداد رشته کوههای زاگرس کشیده شده است. به طوری که ارتفاع این منطقه از ۱۰۰۰ متر درجنوب تا بیش از ۴۵۰۰ متر در شمال متغیر است. (زردکوه ۴۵۲۷ متر،‌اشترانکوه در لرستان ۴۳۲۸ متر). منطقه دوم جلگه خوزستان است که خاک بختیاری به شمال شرق و مشرق این جلگه محدود می شود. (بخش قشلاقی بختیاری ها). این منطقه با حداقل ارتفاع (کمتر از نهصد متر) و نزدیکی به حوزه گرم و خشک خلیج فارس از مناطق شمال تفکیک می شود. به طور کلی شمال و شرق سرزمین بختیاری در محدوده ارتفاعات فشرده و چین خورده زاگرس شمالی واقع است و تمام مسائل محیطی و آب و هوایی و زیستی آن با وضعیت کوهستانی ارتباط کامل داشته و برعکس بخش جنوب و جنوب غربی آن در جلگه خوزستان واقع شده است و از نظر اکولوژیکی و پدیده های زیستی از جمله رویش گیاهی کاملا متفاوت بوده، با وضعیت نسبی منطقه گرم خوزستان و خلیج فارس مرتبط است.
تفاوتهای فصلی بین این دو محیط که اختلافها و تضادهایی از نظر آب و هوایی،‌زمان رویش گیاهان و منابع آب دارند و موجب کوچ‌ و جابجایی عشایر و دام آنان می شود.

مقاله کامل بَختیاری

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه: 30
فهرست مطالب:

مقدمه

چکیده

زیستگاه

پارسی بودن بختیاری‌هاپارتی‌بودن بختیاری‌هاعیلامی بودن بختیاری‌ها

طوایف و تیره‌های بختیاری

ویژگی‌های فرهنگی

مراسم سوگواری

گویش بختیاری

عرب کمری

گرپی (گرپه)

بررسی طوایف

هفت لنگ

تن پوش زنان بختیاری

تن پوش مردان بختیاری

مشاهیر بختیاری

آداب خواستگاری و عروسی در فرهنگ بختیاری

فرهنگ مختلف بختیاری ها

زبان ایل بختیاری

نگاهی به موسیقی در ایل بختیاری

نتیجه گیری

منابع :

مقدمه

بَختیاری نام یکی از قوم‌های بزرگ لر ایران معروف به لر بزرگ است که در زاگرس میانی سکونت دارند. لر کوچک نیز نقریباً ساکنین لرستان و ایلام امروزی هستند.

برای نخستین بار حمدلله مستوفی در شمارش طوایف لر بزرگ از بختیاری نام برده است طایفه‌ای که ظاهراً بعدها قدرت و شوکت بیشتری یافته و سرانجام اکثر منطقه لر بزرگ با همان نام بختیاری شناخته شده است.

در روزگار صفوی نام بختیاری از واژهٔ بختیاروند که یکی از طایفه‌های مهم این منطقه بود بر روی لر بزرگ نهاده شد. با این حال منابع تاریخی در اوایل سده‌ی هشتم نام بختیاری را متذکر شده‌اند.

در اوایل پادشاهی فتح‌علی‌شاه قاجار، بختیاری جزء خاک فارس بود و رود کارون جداکنندهٔ فارس و عراق عجم به‌شمار می‌آمد. از سال ۱۲۵۲ قمری بختیاری گاهی جزء فارس و گاهی جزء حکومت خوزستان بود.

بختیاری‌ها در طول تاریخ منطقه همواره حضور سیاسی، نظامی و اقتصادی موثری داشته‌اند، به‌ویژه حضور ایشان در انقلاب مشروطه بسیار برجستگی دارد. نخستین کسی که تلاش در مستند کردن تاریخ بختیاری‌ها کرد و در مورد آنان کتاب نوشت سردار اسعد بختیاری است که در کتاب تاریخ بختیاری به شمه‌ای از گذشته بختیاری‌ها و سایر لرها اشاره کرده است از نظریاتی که درباره نام بختیاری وجود دارد این‌است که بختیاری‌ها همان باختری ها یا ساکنانِ زاگرسِ باختری هستند. بختیاری‌ها دودمان اتابکان لر (هزار اسفیان) را تشکیل دادند که مرکز آن ایذه بود.

چکیده

اگر کوله بار سفر بربندیم و از دامنه کوه های مرتفع و از گردنه رخ با شیب بسیار تند ، که در دل رشته کوه های راسخ و استوار  زاگرس قرار گرفته ، بگذریم ، خود را در میان طبیعتی پاک ، سرشار از لطف و صفا ، ‌محصور در بین کوه های بلند سلسله جبال زاگرس که قله های سربه فلک کشیده اش ، همیشه پر برف است ، می بینیم . سرزمینی بسیار زیبا و دیدنی با نام چهار محال و بختیاری که شهر کرد بام ایران را در آغوش گرفته است .

در این استان زیبا که در میان استان های اصفهان ، خوزستان ، کهکیلویه و بویر احمد و لرستان قرار گرفته ، جلوه مناظر طبیعی و جاذبه های توریستی به حدی زیباست که گویی نقاش کهنسال طبیعت ، بر فراز زردکوه سر به فلک کشیده ، یک چند به نظاره نشسته و آنگاه مجموعه بدایع طبیعت را یکجا ، در پهنه دشت ها و سینه کوه ها و دره ها و چشمه ساران و جویبارها در کمال هنرمندی نقش زده است .

در حقیقت استان چهار محال و بختیاری ، به اعتبار طبیعت بی همتایش انگار همه جهان است:‌ دشت ، رود ، جنگل های انبوه ، کوه های سر به فلک کشیده ،‌دره هایی که نگاه تو را گیج می کنند و آبشارهایی ناپیدا کرانه،همراه با مانده های شگرف باستانی و تاریخی که هویت منطقه را تشکیل می دهند .

وجود صدها مکان جاذب و دیدنی همچون آبشار آتشگاه لردگان ، دره عشق کوهرنگ ، چشمه دیمه ، سیاسرد ، سندگان ، تالاب چغاخور ،  گندمان ، سولقان ، پل زمانخان ، رودخانه زاینده رود ،‌دشت لاله های واژگون ، غارهای یخی و آهکی ، پیست اسکی چلگرد و بابا حیدر ، پیر غار ، چشمه برم لردگان ، گرداب بن ، دریاچه شلمزار ، بلوط سبز کوه ، بازفت ، مجتمع توریستی سامان ، ارتفاعات زردکوه بختیاری ، چاله های زردکوه و صدها مکان  دیدنی دیگر در استان سبب شده تا استان چهال محال و بختیاری به یکی از استثنائی ترین کانون های گردشگری مرکز و جنوب ایران تبدیل شود که هنوز ناشناخته و دست نخورده باقی مانده است.به اعتقاد کارشناسان ایرانگردی و جهانگردی یکی از ویژگی های ممتاز این استان ، فصلی نبودن گردشگری است.‌مناظر طبیعی به خصوص تنوع رنگ ها در حاشیه زاینده رود در فصل پاییز، همچنین کوچ عشایر بختیاری در این فصل که سبب جذب بسیاری از گردشگران خارجی و داخلی علاقه مند به مطالعه آداب و رسوم و سنن ایل بختیاری می شود ، سبب شده تا این استان در تمام فصول سال پذیرای گردشگران داخلی و خارجی باشد . استان مرتفع چهار محال و بختیاری در همه فصول و روزهای سال پذیرای کسانی است که به قصد تماشای دیدنی های آن بار سفر می بندند تا ایامی از سال را با فراغ بال در استان گل و شکوفه و کوه و آب سیر کنند . در جای جای چهار محال و بختیاری ، هنر طبیعت زیبا ، کوه ها و دشت های پر گل ، رودخانه های خروشان و ... دامن گسترده است .

مقاله سرزمین ایل بختیاری یا لُر بزرگ

این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 120 صفحه می باشد.

فهرست مطالب
مقدمه ۵
بیان مسئله ۸
ژئومورفولوژی ۱۳
آب و هوای مناطق ایل بختیاری ۱۶
منابع آب ۲۴
الف ) آبهای سطحی ۲۵
ب ) آبهای زیرزمینی ۲۸
پوشش گیاهی مناطق ایل بختیاری ۲۹
جانوران مناطق ایل بختیاری ۳۴
تفاوتهای دو منطقة قشلاق و ییلاق ۳۵
جغرافیای انسانی ایل بختیاری ۳۶
ساختار اجتماعی ۴۳
تقسیمات و جوامع داخلی ایل ۴۳
سازمان سیاسی و اداری ایل ۴۷
طوایف و تیره‌های ایل بختیاری ۴۸
جمعیت ایل بختیاری و ویژگیهای آن ۵۱
آمار و تعداد نفوس ۵۲
تراکم جمعیت ۵۵
توزیع جمعیت مناطق و مراکز عشایری ۵۵
نژاد و مذهب ۶۱
آموزش و پرورش ۶۲
وضعیت بهداشت ۶۴
آداب و رسوم و فرهنگ ۶۷
مهاجرت و ترک زندگی عشایری در ایل بختیاری ۷۴
مسکن و نحوة سکونت عشایر بختیاری ۷۶
اقتصاد ایل بختیاری ۸۰
ییلاق و قشلاق و کوچ‌ در عشایر بختیاری ۸۱
انگیزه‌های کوچ ۸۲
انواع کوچ ۸۳
قلمروهای عشایری ۸۴
مدت استقرار در قلمروهای ییلاقی و قشلاقی ۸۶
چگونگی کوچ ۸۸
مسافت کوچ (مسافت ایل راهها) ۹۱
وسیلة کوچ ۹۱
ایل راهها و مسیرهای اصلی کوچ بختیاری ۹۲
تعداد دامهای بختیاری ۹۵
نژاد و خصوصیات دامهای بختیاری ۹۷
روشهای مختلف استفاده از دام ۹۸
نگهداری دام ۱۰۳
چوپان و وظایف او ۱۰۹
فرآورده‌های دامی و سود حاصل از یک دام در طول یک سال ۱۱۳
فهرست منابع و مأخذ بر اساس حروف الفبا ۱۱۶

مقدمه :
سرزمین ایل بختیاری یا لُر بزرگ که از مهم‌ترین ایلات کوچ‌رو ایران کنونی است در شمال و باختر سرزمین ایلات کهکیلویه یعنی زاگرس مرکزی قرار دارد. (ایلات و عشایر انتشارات آگاه ، سال ۱۳۶۲، ص ۲۰) قلمرو این ایل که به نام خاک بختیاری معروف است در ناحیه‌ای میان اصفهان و خوزستان قرار گرفته و سلسله جبال زاگرس در جهت شمال غربی به جنوب شرقی از میان این قلمرو می‌گذرد و آن را به دو بخش کوهستانی در شرق و جلگه‌ای در غرب این جبال تقسیم می‌کند بخش کوهستانی ییلاق و بخش جلگه‌ای قشلاق ایل بختیاری است. این منطقه محدود است از طرف شمال به لرستا، از سوی شرق به اصفهان و چهارمحال از سوی جنوب به قلمرو ایلات لرستان منطقه کهکیلویه و بویر احمد و ایل ترک زبان قشقایی و از سوی غرب به دشت خوزستان. جمعیت ایل را در حدود ۵۰۰۰۰۰ نفر تخمین زده‌اند که در سرزمینی به مساحت ۷۵۰۰ کیلومتر مربع زندگی می‌کنند. از کل جمعیت ۲۰۰۰۰۰ نفر یعنی ۴۰ درصد زندگی کوچ‌نشینی و نیمه کوچ‌نشینی دارند که ییلاق و قشلاق می‌کنند و معیشت آنها مبتنی بر پرورش دام از نوع گوسفند و بز است، منطقه ییلاقی ایل در مرتفعات غرب اصفهان واقع شده است که بلندترین قلّة آن به ارتفاع ۴۵۴۹ متر در زیر کوه قرار دارد. سرزمین قشلاقی در دامنه شرقی سلسله جبال زاگرس واقع شده و تا قسمتی از خوزستان ادامه دارد. ایل بختیاری در طول سال دارای دو کوچ بزرگ در دو فصل بهار و پاییز است، اوایل بهار از گرمسیر به ییلاق می‌کوچند و پاییز برمی‌گردند. فاصله میان گرمسیر و ییلاق برحسب طایفه متفاوت است و در مداری به ۳۰۰ کیلومت می‌رسد. کوچ بختیاری‌ها به طور منظم صورت می‌گیرد، هر طایفه از مسیر معینی ((ایل راه)) که تقریباً ثابت است می‌گذرد، در ییلاق هم محل ثابتی دارند که دیگر طوایف نمی‌توانند از آن استفاده کنند. در بازگشت به گرمسیر آثاری از سنگچین ‌ها بر جای می‌ماند که مجدداً در سال آینده هر طایفه در محل خود چادرها را برپامی‌دارد. (رجوع شود به : اصغر کریمی ـ ژان پیر دیگار، ایل بختیاری در مجموعه مقالات مردم‌شناسی مرکز مردم‌شناسی ـ وزارت علوم و آموزش عالی ، دفتر دوم، ایلات و عشایری پاییز ۱۳۶۲ ، ص ۱۱ تا ۵۱٫) ایل بختیاری به دو نیمه یا بلوک «هفت لنگ » و «چهار لنگ» تقسیم می‌شود که هر کدام در کل قلمرو بختیاری دارای سرزمین مشخص است … هفت لنگ که همه ساله بین نواحی شرقی خوزستان یعنی «اندیکا» و «مسجد سلیمان» و «شوشتر» و «ایذه» و «شهرکرد» و «بروجن» در چهارمحال و بختیاری در حرکت و کوچ اند به چهار گروه دورکی، بابادی ، بختیاروند (یا بهداروند) و دنیارانی تقسیم می‌شود. چهار لنگ نیز که عمدتاً بین دزفول و ایذه در خوزستان از سویی و «داران» در اصفهان و «الیگودرز» و «بروجرد» در لرستان از سوی دیگر ییلاق ـ قشلاق می‌کنند و به گروههای هم وند، «محمد صالح» (مم صالح) ، «موگویی» و «کیان ارثی» تقسیم می‌شود… بسیاری از تیره‌های طوایف چهار لنگ اسکان یافته‌اند. (ایلات و عشایر، انتشارات آگاه، سال ۱۳۶۲ ص ۲۰ ) .
معیشت اصلی بختیاری‌ها دامپروری توأم با مختصری زراعت است که بیشتر به صورت دیم و کمتر به صورت آبی کشت می‌شود. زراعت آبی عمدتاً در محدوده روستاها و میان یک جانشینان متداول است، صنایع دستی هم یکی از فعالیت‌های اقتصادی بختیاری‌هاست که زنان انجام آن را بر عهده دارند. مواد اولیه صنایع دستی عمدتاً از تولیدات دامی تأمین می‌شود.

بیان مسئله :
ایل بختیاری که همیشه به عنوان یکی از ایلهای پرجمعیت و دارای نفوذ گستردة سیاسی ندارد ، اقتصادی در جنوب غربی کشور شمرده شده، بارها مورد بررسی‌های مختلف فرهنگی ، اجتماعی و مردم‌شناسی قرار گرفته است. سعی ما در این تحقیق بر این است که مسائل انسانی، اقتصادی و تاریخی را به صورت پیوسته و از دید علم جغرافیا بررسی کنیم و تنها به شناخت عوامل و پدیده‌ها بسنده نکرده، ضمن شناخت، به روابط بین آنها نیز اشاره نماییم.
یکی از علل بررسی ایل مذکور آن است که بختیاریها از اصیل‌ترین و قدیمی‌ترین اقوام ایرانی محسوب گردیده، پرجمعیت‌ترین جامعة عشایری کشور نیز به شمار می‌روند؛ جامعه‌ای که در طول تاریخ بس طولانی خود، با جمعیت انبوه بر منطقه تسلط داشته، قادر به انتقال ویژگیهایی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خود به ساکنان بخش‌های مجاور نیز بوده است ؛ به طوری که بخش‌هایی از خوزستان ، لرستان ، اصفهان ، چهارمحال و بختیاری و فارس کاملاً از ویژگیهای فرهنگ بختیاری برخوردار بوده ، متأثر از اقتصاد آنان هستند.
ایل بختیاری با تحولات سیاسی و اقتصادی کشور، بویژه از ۱۳۴۰ به بعد، بنیانهای اصیل اجتماعی و اقتصادی خود را از دست داده و امروزه پدیدة یکجانشینی، اشتغال در صنایع نفتی جنوب، پراکنده شدن در شهرها و قصبات منطقه و مشکلات عدیده دیگر، تشکیلات و ساختار ایلی و سنتی آن را تا حدودی از هم گسسته است.
با شنیدن نام بختیاری برای نخستین بار، اینطور استنباط می‌شود که قومی واحد از یک نژاد و فرهنگند، اما در عمل خواهیم دید که دقیقاً اینطور نیست و در بین آنان مردمانی از اقوام ایرانی، عرب و ترک نیز وجود دارند که همگی در یک تشکیلات سیاسی اجتماعی به نام بختیاری، منسجم و متحد گردیده‌اند و نفوذ و توسعة فرهنگی و اقتصادی آنان در جنوب ایران، در بین چندین استان کشور گسترده شده است. پس این مطلب مهم است که منطقة بختیاری یا حدود تحت قلمرو ایل بختیاری هیچ رابطه‌ای با تقسیمات سیاسی کشور، از جمله سطح استانها و مرز شهرستانها ندارد، بلکه بیشتر تابع مساعدت محیط طبیعی منطقه و میزان نفوذ سیاسی، اداری و اقتصادی بختیاری‌هاست ، به طوری که حتی بخش‌هایی از استان مرکزی و شمال شرقی اصفهان ، نظیر گلپایگان ، خوانسار، خمین ، محلات و کوهپایة اصفهان نیز تحت نفوذ بختیاری‌ها بوده است که البته امروزه به سبب تحلیل قدرتهای اجتماعی و کاهش مراتع و رواج پدیدة یکجانشینی ، عملاً از حیطة نفوذ آنان خارج شده و فقط آثاری از گذشته به صورت بناها، سنگ قبرها، لهجه‌ها و … باقی مانده است.
حدود و وسعت . به طور کلی ، محدودة ایل بختیاری در جنوب غربی کشور در بین دو سرزمین کوهستانی و مرتفع شمال و شرق چهارمحال و بختیاری و لرستان و سرزمین جلگه‌ای گرمسیری مغرب و جنوب خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد واقع شده است. به عبارتی، این محدوده، از بلندترین نقطة قلل مرتفع، یعنی زردکوه بختیاری با بیش از ۴۵۰۰ متر و کوههای الیگودرز با ارتفاعاتی بیش از ۲۵۰۰ متر شروع شده، به سمت غرب و جنوب تا جلگة پست و آبرفتی خوزستان ادامه می‌یابد.
طول و عرض جغرافیایی . چون محدودة مورد نظر ما بر تقسیمات سیاسی استانها منطبق نیست سعی کرده‌ایم که موقعیت جغرافیایی آن را در نقاطی که امروزه حد گسترش بختیاری‌ها به شمار می‌رود در نظر بگیریم. از نظر عرض جغرافیایی بین مدارهای ۳۱ درجه و ۱۶ دقیقه (رامهرمز) و ۳۳ درجه و ۲۲ دقیقه شمالی (الیگودرز) قرار دارد و تقریباً بیش از دو درجه و ۶ دقیقة عرض شمالی را می‌پوشاند. از نظر طول جغرافیایی بین نصف‌النهار ۴۸ درجه و ۵۰ دقیقه (شوشتر) و ۵۱ درجه و ۲۷ دقیقة شرقی (بروجن) قرار دارد. (اطلس کامل گیتاشناسی ؛ مؤسسه کارتوگرافی گیتاشناسی، مبحث ایران ، ج دهم ، ۱۳۶۸٫)
این مطلب بیانگر آن است که این محدوده به صورت چهارگوشی است که طول و عرض آن با اندکی اختلاف، تقریباً با هم برابر است و مسیرهای کوچ، صرف نظر از مناطق دشوار کوهستانی و دره‌ها نسبتاً کوتاه و مناسب است و استقرار عشایر در بخش‌های مختلف، بین طوایف و مناطق یکجانشین، به طور یکنواخت‌تر و ساده‌تر انجام می‌گیرد، بر خلاف مسیر ایل قشقائی که در کوچ از جنوب به شمال، باید طی کنند.
موقعیت نسبی . منطقة بختیاری در دو محدودة مشخص و متفاوت با هم گسترده شده است : منطقة اول شامل شمال و شرق آن می‌باشد که ییلاق عشایر است و به طور کلی در محدودة زاگرس میانی از شمال غربی به جنوب شرقی در امتداد رشته کوههای زاگرس کشیده شده است، به طوری که ارتفاع این منطقه از هزار متر در جنوب تا بیش از ۴۵۰۰ متر در شمال متغیر است (زردکوه ۴۵۲۷ متر، اشترانکوه در لرستان ۴۳۲۸ متر). منطقة دوم، جلگة خوزستان است که خاک بختیاری به شمال شرق و مشرق این جلگه محدود می‌شود (بخش قشلاقی بختیاری‌ها) . این منطقه با حداقل ارتفاع (کمتر از نهصد متر) و نزدیکی به حوضة گرم و خشک خلیج فارس از مناطق شمالی تفکیک می‌شود.
به طور کلی، شمال و شرق سرزمین بختیاری در محدودة ارتفاعات فشرده و چین‌خوردة زاگرس شمالی واقع است و تمام مسائل محیطی ، آب و هوایی و زیستی آن با وضعیت کوهستانی ارتباط کامل داشته، برعکس بخش جنوب و جنوب غربی آن در جلگة خوزستان واقع شده است و از نظر اکولوژیکی و پدیده‌های زیستی از جمله رویش گیاهی کاملاً متفاوت بوده، با وضعیت طبیعی منطقه گرم خوزستان و خلیج فارس مرتبط است.
تفاوتهای فصلی بین این دو محیط که اختلافها و تضادهایی از نظر آب و هوایی، زمان رویش گیاهان و منابع آب دارند موجب کوچ و جابجایی عشایر و دام آنان می‌شود.
حدود سرزمین بختیاری. امروزه منطقه‌های اصلی سکونت بختیاری‌ها در دو استان چهارمحال و بختیاری و خوزستان نشان داده می‌شود، اما حوزة نفوذ سیاسی ، فرهنگی و اقتصادی آنان در خارج از این استانها کاملاً مشهود است. به طور کلی ، منطقة سکونت ایل بختیاری به این مناطق محدود می‌شود : از شمال به نجف‌آباد ، داران، الیگودرز؛ از مشرق به اصفهان ، شهرضا، بروجن ؛ از جنوب به سمیرم ، لردگان و شمال استان کهگیلویه و بویراحمد و بالاخره از مغرب و جنوب غربی به شهرستان‌های مشرق خوزستان نظیر رامهرمز، شوشتر و دزفول و مناطق بین آنها ـ اگر چه تا اهواز نیز گسترش دارد.
وسعت . اگر چه تعیین مساحت واقعی منطقة بختیاری با توجه به حدود گسترش آن در جهات مختلف کار ساده‌ای نیست توانسته‌ایم مساحت تقریبی آن را محاسبه کنیم. با در نظر گرفتن ناحیة بین شوشتر و بروجن (منتهی‌الیه غرب و شرق منطقه) و رامهرمز و الیگودرز (منتهی‌الیه جنوب و شمال منطقه) مساحتی حدود ۵۰۶۲۶ کیلومتر مربع به دست می‌آید که از این مقدار ۱۴۸۷۰ کیلومتر مربع در استان چهارمحال و بختیاری ؛ ۶۲۰۲ کیلومتر مربع در شهرستان ایذه ؛ ۴۳۱۳ کیلومتر مربع در شهرستان رامهرمز، ۳۵۳۸ کیلومتر مربع در شهرستان شوشتر؛ ۶۹۸۶ کیلومتر مربع در شهرستان مسجد سلیمان ؛ ۷۹۷۶ کیلومتر مربع در شهرستان الیگودرز و ۶۷۴۱ کیلومتر مربع نیز بین شهرستانهای استان اصفهان، شمال کهگیلویه و بویراحمد سردسیر و دزفول واقع شده است. (اطلس کامل گیتاشناسی؛ مبحث ایران.) مطابق این تقسیم‌بندی ، اینطور استنتاج می‌شود که از نظر وسعت تفاوت مهمی بین ییلاق و قشلاق بختیاری مشاهده نمی‌شود و این خود نشان‌دهندة وضعیت خوب و مرغوب بودن مراتع در قشلاق است؛ زیرا معمولاً در ایران مناطق قشلاقی به سبب رطوبت کمتر، فقر پوشش گیاهی و خشکسالی‌های متعدد، نسبت به مناطق ییلاقی از نظر مرتع محدودیت بیشتری دارد و معمولاً قشلاق باید وسیعتر از ییلاق باشد، نظیر قشلاق قشقائیها که دو برابر ییلاق آنان است یا قشلاق عشایر کرمان، البرز جنوبی و خراسان . در مورد بختیاری‌ها تقریباً موازنه‌ای بین حدود مراتع قشلاقی و ییلاقی وجود دارد که خود حاکی از پوشش گیاهی مناسب و کافی در دو منطقه است. اما باید توجه داشت که امروزه مناطقی که عملاً تحت نفوذ و استقرار عشایر بختیاری است بمراتب کمتر از محدوده‌های مذکور وسعت دارد، به طوری که وسعت مناطق تحت نفوذ در ییلاق ده هزار و در قشلاق دوازده هزار کیلومتر مربع در نظر گرفته شده است که بر مناطق و مراکز اصلی بختیاری‌ها منطبق است ؛ در حالی که دامنة نفوذ آنان تا مساحتی حدود دو برابر ارقام فوق (بیش از پنجاه هزار کیلومتر مربع) تعیین می‌شود.

آداب و رسوم ایل بختیاری

پیشینه

سرزمین کنونی بختیاری هزاران سال است که ماوا و سکونت گاه گروههای مختلف انسانی است. شواهد گوناگون نشان می دهد که سرزمین باستانی «قوم لر» دهها هزارسال پیش مسکونی بوده است. منابع و امکانات طبیعی خدادادی از قبیل: آب، جنگل، مراتع، بارندگی مناسب، آبگیرهای فراوان و درّه های مستعد برای کشاورزی این سرزمین را به یکی از بهترین زیستگاهها و محل تجمع و سکونت گروههای انسانی در گذشته تبدیل نموده بود، بعلاوه این امکانات در بلندیهای زاگرس و دامنه های آن، محیط مناسبی برای رویش نباتات علوفه ای و گونه های مختلف حیوانات فراهم کرده بود. کاوشهای باستان شناسی نشان می دهد که قدمت سکونت انسان در این منطقه به چهل هزار سال می رسد. بازمانده های فرهنگی دوران پارینه سنگی، میانه سنگی، نوسنگی و شهرنشینی در این ناحیه به چشم می خورد. سرزمین بختیاری از جمله محدود سرزمینهایی است که انسان برای اولین بار به اهلی کردن حیوانات و نباتات پرداخته یا به دیگر سخن، زندگی ده نشینی و کشاورزی را که لازمه ی پیدایش تمدن است آغاز کرده است(امان الهی ، 1374 :25 ) در کتاب «خلاصه ی تاریخ هنر» آمده است که: «از دوره ی پارینه سنگی نجد ایران، در کاوش غاری در تنگ پبده [کوههای بختیاری در شمال شرق شوشتر] ابزارها و سلاحهایی از سنگ ناصاف [چکش، پیکان، تیغه و تبرسنگی] و در نواحی همیان و میرملاس و دوشه از توابع لرستان تصاویر جانوران و آدمیان منقوش بر صخره های قائم به رنگهای سیاه و زرد و سرخ یافت شده است که قدمتشان به حدود 15 هزار سال قبل از میلاد می رسد. صاحبان این آثار از راه شکار دسته جمعی و صید ماهی و گردآوری ریشه و بَرِ گیاهان غذای خود را به دست می آورده اند.»( مرزبان ، 1379 : 25)
انسان شناسان معتقدند که انقلاب بزرگ نوسنگی یا پیدایش کشاورزی و تولید خوراک در نواحی شمال خلیج فارس تا سوریه اتفاق افتاده است که به «هلال حاصلخیز» شهرت دارد. کشت نباتات و غلات از این ناحیه آغاز گردید.

 تپه ماهورها و دامنه های شمال و شمال شرق خوزستان که بخشی از قلمرو قوم لر می باشد، با ارتفاع نسبی 300 تا 1500 متر و متوسط بارندگی 300 تا 500 میلی متر در سال شرایط مساعدی برای رویش نباتات و کشت غلات فراهم ساخته است، در محدوده ی «هلال بارور» قرار دارد. همچنین برخی از حیوانات بویژه بز در کوههای لرستان و بختیاری اهلی گردید.هنری تی رایت باستان شناس امریکایی در سالهای 76-1975 م. در شمال شرقی خوزستان در دشت ایذه، ایوه و دشت گل به مطالعات باستان شناسی مبادرت نمود و از حیات مستمر و فعال گروههای انسانی در 6 تا 7 هزار سال پیش از میلاد در این مناطق گزارش داد. نگارنده نیز در سال 1369 هـ .ش. تیغه و پیکانهای سنگی که احتمالاً متعلق به دوره نوسنگی بوده است در اداره ی میراث فرهنگی شهرستان ایذه مشاهده کردم که بنا به اظهار سرپرست اداره ی مزبور در منطقه هلایجان کشف شدند.

این مقاله به صورت  ورد (docx ) می باشد و تعداد صفحات آن    218 صفحه آماده پرینت می باشد

چیزی که این مقالات را متمایز کرده است آماده پرینت بودن مقالات می باشد تا خریدار از خرید خود راضی باشد

مقالات را با ورژن  office2010  به بالا باز کنید