بررسی سیر تکامل هنر فلزکاری در ایران

عنوان تحقیق:بررسی سیر تکامل هنر فلزکاری در ایران از پیدایش اولین فلز تا حکومت هخامنشیان

فرمت:ورد

صفحات:22

مقدمه

 صنایع دستی ایران خصوصاً هنر فلز کاری در زمان گذشته سر آمد تمام جهان بوده است.

 بشر که ابتدا وسایل مورد نیاز خود را از خاکی که کاملاً راحت در اختیارش بود تهیه می کرد کم کم متوجه فلزاتی شد که در طبیعت بارنگهای زیبا، متفاوت و درخشان جلب توجه می کردند این مردم توانستند با سخت کوشی و روح آفرینشگری خود آثاری جاودان بر جای بگذارند. آثاری که تمدن و هنر خاص ایرانی را نشان می دهد و توانست بر فرهنگ و تمدن جهان نیز تأثیر بگذارد.

« پیشینه تحقیق »

در کتاب هفت هزار سال هنر فلزکاری ایران نوشته آقای محمد تقی احسانی، هنر فلز کاری ایران از ابتدای پیدایش تا استیلای مغولان بررسی شده است. در قسمت قبل از حکومت هخامنشیان که موضوع مقاله من است مقدار زیادی از مطالب به نوع اشیاء کشف شده و شکل تزئینات آن پرداخته شده است. در کتاب صنایع دستی کهن ایران نوشته آقای هانس ای . وولف در قسمت فلز کاری به بررسی تمام شاخه های فلز کاری مانند ورشو سازی، سماور سازی و ... پرداخته شده و آن قسمت که راجع به تاریخچه فلز کاری و فلزهای مختلف است بسیاری از مطالب را بررسی جایگاه معادن فلزات در ایران تشکیل داده است.

          در کتاب سیر تکاملی آهن و فولاد در ایران و جهان نوشته آقای ناصر توحیدی فلزکاری از بعد صنعتی بررسی شده و در ضمن بررسی آهن و فولاد مطالبی نیز راجع به هنر فلزکاری ایران باستان آمده است. در مجله هنر و مردم شماره های 126و127 که در سال 1352 منتشر شده پیشرفت هنر فلز کاری در هزاره سوم قبل از میلاد در حاشیه دشت لوت و خبیض بررسی شده است و اشیایی را که در آنجا یافت شده به صورت کاملاً دقیق از نظر شکل کلی و تزئینات بررسی کرده است.

در این مقاله 3 فلز مس، طلا و نقره و آلیاژ مفرغ را که بیشتر استفاده و کاربرد آنها جنبه تزئینی و کاربردی داشته اند نه مصرف صنعتی و فلز آهن را که در عین حال که مصرف صنعتی داشته ولی از لحاظ زیبایی هم به آن پرداخته شده بررسی کرده ام. همچنین سعی کرده ام که اطلاعاتی را جع به شکل ظاهری فلزها از لحاظ رنگ در طبیعت هم در اختیار خواننده قرار دهم. با توجه به ضد و نقیض گویایی هایی که در کتاب های هنری وجود دارد مطالبی را جمع آوری و ثبت کردم که قابل استدلال بوده اند.

بر اساس مدارک با ستانشناسی، در حدود 15 هزار سال قبل، فلات ایران یک دوره نیمه خشک را پشت سر گذرانده که این تغییر آب و هوا و خشکی، در شرایط انسانی این فلات تاثیر گذاشته است، در این دوره ساکنین این فلات، غارنشین بوده اند و از طریق شکار غذای خود را از دامنه های شمالی البرز، رودهن آبعلی، دره های جاجرود، شمال شرقی شوشتر و کوههای بختیاری تهیه می کرده اند. در هزاره پنجم قبل از میلاد ساکنان فلات ایران علاوه بر غارها و مناطق کوهستانی در نواحی جلگه ای، دشتی و تپه ای نیز زندگی می کرده اند. در هزاره پنجم قبل از میلاد در ادامه دوران نیمه خشک در سواحل شمالی و غربی دریاچه ها که به علت رسوبات رودخانه ها حاصلخیز بودند، کم کم مراتع وسیعی ایجاد شد و در پی آن حیوانات نواحی کوهستانی به این مناطق کوچ کردند و شکارچیان نیز به دنبال حیوانات حرکت به سوی دشتها را آغاز کردند. بنابه گفته محققین از این زمان، نخستین تمدنها در داخل فلات ایران به وجود آمدند تصویر (1).

هر چند که در تمام ایران تحقیقات باستان شناسی انجام نشده ولی کاوشهای انجام شده در مناطقی مثل سیلک کاشان، اطراف قم، ری، ساوه تپه حصار دامغان نشان می دهد که از ظروف سفالی ناموزون و دودزده و همچنین از ظروف مسی چکش خورده استفاده می شده . نقشه ایران باستان در تصویر(2) و (3) دیده می شود و مناطقی که در آن  فلز کاری بوده است با علامت × مشخص شده اند.

« در هزاره چهارم قبل از میلاد به ساخت آجرهای صاف و مستطیل شکل با خاک نرم و تزئین خانه ها با رنگهای قرمز و سفید و نصب دروپنجره کوچک و کوتاه منتهی می گردد. در این دوره انسان از مس چکش خورده استفاده می کرده و در برخی از نقاط از جمله شهر سوخته اشیاء و سنگهای قیمتی را می شناخته و با همسایگان خود مبادلات تجاری نیز داشته. » (1)

«تاریخچه فلز کاری در ایران و جهان»

قدیمی ترین آثار هنری که انسان خلق کرده است در منطقه حاصلخیزی از خاورمیانه که از شمال کرانه های دریای مدیترانه و کوههای آناتولی و از جنوب، رودهای دجله و فرات را در بر می گیرد، شناخته شده است. در این منطقه حاصلخیز آثار انسانها در دوران مس قدیم و دوران مفرغ از زیر خروارها خاک پیدا شده است. اولین نشانه های بکار گیری مس خالص برای ساختن وسایل و ابزار صنعتی که به روش چکش کاری سرد شکل گرفته در آناتولی در مجاروت معادن غنی مس یافته شده است. در دروان باستان مس در اروپا بیشتر برای تولید مفرغ جهت ساختن ناقوش کلیسا ها و زینت آلات و مسکوکات به کار می رفته است.

...

WORD