دانلود مقاله سرمایه اجتماعی و اخلاق اسلامی

مقدمه:
سرمایه اجتماعی از مفاهیم نوینی است که امروزه در جامعه شناسی ، اقتصاد و به تازگی در مدیریت و سازمان به صورت گسترده ای مورد استفاده قرارگرفته، این مفهوم به پیوندها، ارتباطات میان اعضای یک شبکه به عنوان منبع با ارزش اشاره دارد، که با خلق هنجارها و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف اعضاء می شود. این سرمایه امروزه نقشی بسیار مهمتر از سرمایه فیزیکی و انسانی در سازمانها و جوامع ایفا می کند، و شبکه های روابط جمعی و گروهی انسجام بخش میان انسان ها ، انسان ها با سازمانها و سازمانها با سازمانها می باشد. از طرفی دیگر، تعارض‌ امری‌ اجتناب‌ناپذیر در زندگی‌ فردی‌ وسازمانی‌ امروز است‌ که‌ به‌ شکلهای‌ مختلف‌ درون‌فردی‌، بین‌ فردی‌، درون‌ گروهی‌، بین‌ گروهی‌ ودرون‌ سازمانی‌ ظهور می‌کند. برعکس‌ تصور منفی‌ که‌ در زمینه‌ تعارض‌وجود دارد، تعارض‌ ضرورتا امری‌ منفی‌ نیست ‌بلکه‌ حد متوسطی‌ از آن‌ می‌تواند موجب‌ بالا بردن‌سطح‌ عملکرد شود. آنچه‌ در زمینه‌ تعارض‌ اهمیت‌دارد، نحوه‌ رویارویی‌ و مواجهه‌ با آن‌ و تشخیص تعارض کارکردی از تعارض غیر کارکردی است، که در این میان نقش سرمای‌ه اجتماعی کاهش تعارض غیرکارکردی در میان اعضای سازمان می باشد.
مسئله اصلی تحقیق:
این امر مسلمی است که پژوهش های کاربردی، مساله مدار هستند. بدین معنی که تمام فرآیند پژوهش، از اولین گام های مشاهده تا آخرین مراحل استنتاج، می باید حول یک یا چند مساله یا مشکل دور بزند. بنابر این، روشن کردن مشکل یا مساله در یک تحقیق علمی و کاربردی، یکی از ضروری ترین و اولین گام های پژوهش است. اگر مساله خوب روشن یا تبیین نشود، تمام مراحل بعدی فرایند تحقیق از قبیل: جمع آوری اطلاعات و استنتاجات یا نتیجه گیری، دچار مشکلات و نواقصی خواهد شد که ناشی از خود آن مراحل نیست، بلکه ناشی از روشن نبودن و بیان نادرست مساله است. بنابر این شاید اغراق نباشد که بعضی از محققان معتقدند که خوب و درست روشن کردن مساله، معادل نیمی از فعالیت های پژوهشی است (میرزایی اهرنجانی، 1371، ص 5).
با توجه به ابعاد سرمایه اجتماعی(ارتباطی، ساختاری، شناختی) درجوامع امروزی و شناسایی آن به عنوان یک نوع سرمایه چه در سطح مدیریت کلان توسعه کشورها و چه در سطح مدیریت سازمانها می تواند شناخت جدیدی را از سیستمهای اقتصادی و اجتماعی ایجاد کرده و مدیران سازمانها را در هدایت بهتر سیستمها وکاهش تعارض(که در این تحقیق ، تعارض غیر کارکردی مد نظر ماست) یاری نماید.از این رو ما در این تحقیق سعی بر آن داریم تا ارتباط میان این ابعاد را باکاهش تعارض غیر کارکردی مورد بررسی قرار دهیم.

تشریح و بیان موضوع:
امروزه سرمایه اجتماعی، نقش بسیار مهمتر از سرمایه فیزیکی و انسانی در سازمانها و جوامع ایفا می کند و شبکه های روابط جمعی و گروهی، انسجام بخش میان انسانها، سازمانها و انسانها و سازمانها با سازمانها می باشد. در غیاب سرمایه اجتماعی، سایر سرمایه ها اثر بخشی خود را از دست می دهند و بدون سرمایه اجتماعی پیمودن راههای توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی، ناهموار و دشوار می شوند( بیکر، 1382)
ابعادسرمایه اجتماعی:
ناهاپیت و قوشال سه بعد زیر را برای سرمایه اجتماعی در نظر می‌گیرند:
1- بعد ساختاری سرمایه اجتماعی:
این بعد الگوی کلی روابطی را که در سازمان‌ها یافت می‌شود، در نظر دارد. بدین معنا که این بعد، میزان ارتباطی که افراد با یکدیگر در سازمان برقرار می کنند ،را در بر می‌گیرد (Bolino et al , 2002: 506). بعد ساختاری سرمایه اجتماعی شامل پیوندهای موجود در شبکه، شکل و ترکیب شبکه و تناسب سازمانی می‌شود (Nahapiet & Ghoshal , 1998: 25).
2- بعد ارتباطی سرمایه اجتماعی:
این بعد ماهیت روابط در یک سازمان را در بر می‌گیرد. به عبارت دیگر، در حالیکه بعد ساختاری بر این امر متمرکز می‌گردد که آیا کارکنان در یک سازمان، با هم در ارتباط هستند یا خیر، بعد ارتباطی بر ماهیت و کیفیت این ارتباطات متمرکر می‌گردد (به طور مثال، آیا این روابط به وسیله اعتماد، صمیمیت، عشق و مانند آن مشخص می‌شود یا خیر؟) (Bolino et al, 2002:506). این بعد شامل اعتماد ، هنجارها ، تعهدات ، هویت می‌شود (Nahapiet & Ghoshal ,1998:251).
3- بعدشناختی(محتوایی) سرمایه اجتماعی:
این بعد در برگیرنده میزان اشتراک کارکنان درون یک شبکه اجتماعی، در یک دیدگاه، یا درک مشترک میان آنان است؛ و مانند بعد ارتباطاتی به ماهیت ارتباطات میان افراد در یک سازمان، می‌پردازد (Bolino et al ,2002:506). و شامل موارد زیر می‌گردد: زبان و کدهای مشترک و روایت‌های مشترک(Nahapiet & Ghoshal,1998:251) .
از طرفی دیگرتعارض بخشی اجتناب نا پذیر از حیات سازمانی است و نبود سرمایه اجتماعی در سازمان عامل اساسی تعارض سازمانی است.تعارض سازمانی مبتنی بر ادراک متفاوت درباره مسائل مختلف سازمانی و ارتباط تنگاتنگ رفتار افراد است. ارتباطات نامناسب و موانع آن، شکل گیری مسائل ناسازگار را تقویت می کند و تعارض را شکل می‌دهد. احساسات و ادراکات افراد را در هنگام تعارض منتقل کرده، مبنایی برای تعارضهای بعدی را فراهم می کند. بنابراین، ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی در هر جنبه ای از تعارض چه در آشکار شدن یا فرو نشاندن آن، چه در ابراز آزادانه مخالفت و ارزیابی مسائل مؤثر است.
سرمایه اجتماعی و نقش آن در تعارض به صورتی بالقوه هم توانایی ایجاد محرک و پویایی در سازمان و کمک به توسعه کمی و کیفی فعالیتهای آن و بالاخره موفقیت آن در دستیابی به مقاصدش را دارد و هم قادر به ایجاد سد و مشکل در راه رسیدن به هدفهای سازمان و ایجاد اختلال و نابسامانی در فعالیتهای آن است.
بدین ترتیب پرداختن به مقوله سرمایه اجتماعی و شناخت رابطه مثبت آن بر کاهش تعارض غیر کارکردی ضروری می نماید.

ضرورت و اهمیت تحقیق:
سازمانها با شناخت و شناسایی ابعاد سرمایه های اجتماعی خود می توانند درک بهتری از الگوی تعاملات بین فردی و گروهی داشته باشند، و با استفاده از سرمایه های اجتماعی می توانند سیستمهای سازمانی خود را بهتر هدایت نمایند، یکی از این موارد،کاهش تعارض است.(علوی، 1380) در واقع، تعارض پدیده ای است که آثار مثبت و منفی روی عملکرد افراد و سازمان ها دارد،.استفاده صحیح و مؤثر از تعارض موجب بهبود عملکرد و ارتقای سطح سلامتی سازمان می گردد و استفاده غیر مؤثر از آن موجب کاهش عملکرد و ایجاد کشمکش و تشنج در سازمان می شود.استفاده مؤثر از تعارض مستلزم شناخت و درک کامل ماهیت آن و همچنین علل خلق کننده و کسب مهارت در اداره و کنترل آن است که البته معمولا به عنوان یکی از مهمترین مهارت های مدیریت به شمار می آید. توانایی برخورد با تعارض و اداره آن، در موفقیت مدیران سازمان ها نقش ارزنده ای دارد. اگر تعارض ها سازنده باشند، موجب بروز افکار نو و خلاق می شوند و زمینه تغییر و نوآوری و تحول سازنده را در سازمان فراهم می سازند و در نهایت به مدیریت کمک می کنند تا به اهداف سازمانی خویش نائل آید.بنابراین ارتباط میان ابعاد سرمایه اجتماعی و کاهش تعارض غیر کارکردی سازمانی از اهمیت بسزایی بر خوردار است.
پیشینه تحقیق:
ابتدا پیشینه ای از سرمایه اجتماعی و مفهوم آن و سپس مفهوم ودیدگاههای رایج در مورد تعارض مورد بررسی قرار می گیرد
مفهوم سرمایه اجتماعی:
اصطلاح سرمایه به ثروت انباشته، به خصوص آنچه برای تولید ثروت بیشتر به کار می‌رود، اطلاق می‌شود.( بیکر، 1382)سرمایه، موجودی پول، متعلق به یک فرد و یا موسسه است که ممکن است برای کسب درآمد و نه به قصد استهلاک آن، سرمایه‌گذاری شود سرمایه ثروتی است مولد، یا منبعی که شخص می تواند جهت ایجاد درآمد یا منابع اضافی دیگر به کار برد.( Vogt, 1993) ریشه شناسی کلمه «اجتماعی» نیز در سرمایه اجتماعی به ما کمک می‌کند تا معنی سرمایه اجتماعی، و تفاوت آن با سایر انواع سرمایه بهتر درک شود. کلمة «اجتماعی» (Social) یکی از گسترده‌ترین و کلی‌ترین صفات زبان انگلیسی است که به چیزهای متنوعی مانند انرژی، بیماری‌ها، بازاریابی، و مانند آن اشاره می کند. اسم این صفت، کلمه جامعه “Social” است، که از کلمة لاتین “Socius” به معنای «دوست یا رفیق» مشتق شده است. چنین ریشه‌یابی نشان می‌دهد که اساساً کلمة «اجتماعی» (Social) از پدیده دوستی ناشی شده است، و حاکی از دلبستگی شخصی، همکاری، یکپارچگی احترام متقابل و احساس منفعت مشترک است. بیکر (1382 : 15) اعتقاد دارد کلمه اجتماعی در سرمایة اجتماعی نشان می‌دهد که منابع موجود درون شبکه‌های کسب و کار یا شبکه‌های فردی دارائی‌های شخصی محسوب نمی‌شوند و هیچ فردی به تنهایی مالک آنها نیست. این منابع در دل شبکه‌های روابط قرار گرفته‌اند.
سرمایه اجتماعی مفهومی است که پیشینه چندانی ندارد و این بحث قبل از سال1916، درمقاله‌ای(مرکز اجتماعی مدرسه روستایی) توسط هانی فان از دانشگاه ویرجینیای غربی برای نخستین بارمطرح شد.که آنرا اینگونه تعریف کرد:
در استفاده از سرمایه اجنماعی به جز جنبه نمادین آن، من به باور معمولی نسبت به اصطلاح سرمایه هیچ اشاره ای ندارم. دارایی واقعی یا دارایی شخصی یا نقدینه بی روح مورد نظر من نیست. در عوض برای کسانیکه چنین دارایی نامحسوسی را در زندگی ایجاد می کنند و برای بیشتر مردم در زندگی روزانه، حسن نیت، دوستی،همدردی متقابل و مراوده اجتماعی میان گروهی از افراد و خانواده هایی که یک واحد اجتماعی را می سازند و اجتماع روستایی که مرکز منطقی آن مدرسه است، اهمیت پیدا می کند.( Hanifan, 1916) اما علیرغم اهمیت آن در تحقیقات اجتماعی تا سال 1960 میلادی که توسط جین جاکوبز در برنامه ریزی شهری بکار برده شد، شکل جدیدی به خود نگرفت در دهه 1970این تئوری توسط لوری وارد عرصه اقتصاد شد. لوری از تئوری سرمایه اجتماعی برای انتقاد از نظریات نئو کلاسیک و ناعادلانه بودن توزیع درآمد استفاده کرد.حال به یک سری از تعاریف بر اساس مبنای تاکید و تمرکز هر تعریف و سیر تکاملی مفهوم سرمایه اجتماعی می پردازیم.(فقیهی و فیضی، 1385)

جین جاکوبز:
او که به عنوان بنیانگذار شهر سازی جدید شناخته شده است، سرمایه اجتماعی را شبکه پیچیده ای از روابط انسانی می داند که در طول زمان ایجاد، و هنگام نیاز موجب حمایت دو جانبه می شود تا نسبت به امنیت خیابانها اطمینان بوجود آورد و حس مسئولیت شهروندی را پرورش می دهد. (Jacobs, 1961)
پیر بوردیو:
سرمایه اجتماعی مجموع منابع واقعی یا بالقوه ای است که در نتیجه شبکه با دوامی از روابط کم و بیش نهادی شده_آشنایی و شناخت متقابل_ بوجود می آید. به عبارت دیگر سرمایه اجتماعی با عضویت در یک گروه مرتبط است و برای هر یک از اعضای خود با حمایت سرمایه جمعی خودشان اوراق هویتی که موجب سرافرازی آنان می شود، ایجاد می کند. این روابط تنها در وضعیت عملی، در مبادلات مادی و یا نمادین که به حفظ آنها کمک می کند می تواند وجود داشته باشد (Bourdieu,1986).
جیمز کلمن:
سرمایه اجتماعی با کارکردش تعریف می شود. سرمایه اجتماعی شیء واحدی نیست بلکه انواع چیزهای گوناگونی است که دو ویژگی مشترک دارند:
1. همه آنها جنبه ای از یک ساخت اجتماعی را در بر می گیرندو کنش های معین افراد درون ساختار را تسهیل می کنند.
2. مانند شکلهای دیگر سرمایه مولد است، و دستیابی به هدفهای معینی را که در نبودن آن دست نیافتنی نخواهد بود امکان پذیر می سازد (کلمن، 1377).
رابرت پوتنام:
او در آثار مختلف خود کم و بیش سرمایه اجتماعی را به عنوان شبکه های اجتماعی، هنجارهای ارتباط متقابل، اعتماد و قابلیت اعتماد ناشی از آن تعریف کرده است. در واقع او در تعاریف خود به روابط میان افراد ومنابع اجتماعی که چنین ارتباطاتی ایجاد می کنند توجه دارد. (Putnam,2000)
فرانسیس فوکویاما:
سرمایه اجتماعی را به عنوان مجموعه معینی از هنجارها یا ارزشهای غیر رسمی تعریف کرده است که اعضای گروهی که همکاری و تعاون میانشان مجاز است، در آن سهیم اند. مشارکت در ارزشها و هنجارها به خودی خود باعث تولید سرمایه اجتماعی نمی شود زیرا ممکن است ارزشهای منفی باشند.برعکس، هنجارهایی که تولید سرمایه اجتماعی می کنند اساسا باید شامل سجایایی مانند صداقت، ادای تعهدات، و ارتباطات متقابل باشد.(فوکویاما، 1379)
کوهن و پروساک:
سرمایه اجتماعی را به عنوان موجودی که روابط فعال میان افراد : اعتماد، شناخت متقابل، ارزشها و رفتارهای مشترک که اعضای شبکه ها و اجتماعات انسانی را به هم پیوند می دهد و همکاری را امکان پذیر می سازد، تعریف می کند (cohen&prosuk, 2001) .
اما در تحقیقات داخلی انجام شده پیرامون سرمایه اجتماعی، علیرضا شیروانی در مقطع دکتری رشته مدیریت دولتی به بررسی تاثیر عملکرد سازمانهای بخش دولتی بر سرمایه اجتماعی پرداخته است .
هدف اساسی این تحقیق ،مشخص کردن عوامل عملکردی سازمان های دولتی است که در ایجاد و ارتقای سرمایه اجتماعی اثرگذار است. ‌در این تحقیق با استفاده از پرسش نامه تلاش شده است تا سرمایه اجتماعی از طریق ابعاد زیر مورد سنجش قرار گیرد:
اعتماد فردی ، اعتماد به نهادهای اجتماعی ، اعتماد به سازمان های دولتی ، مشارکت اجتماعی و سیاسی و عضویت داوطلبانه در نهادهای اجتماعی.
جامعه آماری تحقیق مزبور را کلیه سازمان های دولتی شهر اصفهان و همچنین تمامی افرادی که به عنوان ارباب رجوع به آنها مراجعه می کردند ، تشکیل می دادند. ‌‌‌یافته های این تحقیق بیانگر این است که از بیست و شش سازمان دولتی مورد مطالعه ، 5/61 در صد آنها در سطح کم ، 27 درصد در سطح متوسط ، 5/11 درصد آنها درسطح زیاد، سرمایه اجتماعی ایجاد کرده اند.بررسی میزان عوامل عملکردی سازمان های دولتی نشان می دهد که عملکرد سازمانهای دولتی در زمینه های فعالیت های مشارکت جویانه ، مسئولیت اجتماعی ،پایبندی به ایدئولوژی مردم سالاری ،پای بندی به منشور اخلاقیات ،توجه به آموزش و توانمند سازی شهروندان وکارکنان ، کمتر از سطح متوسط و در زمینه های ساختارهای منعطف و غیر دیوان سالارانه، تعقل جوهری در ارائه خدمات ، اطلاع رسانی دقیق و شفاف به شهروندان ، قابلیت پاسخ گویی و رفتار عادلانه با مردم، تقریبا در سطح متوسط و فقط در زمینه خصوصی سازی بیشتر از سطح متوسط بوده است .این تحقیق بیان می دارد که در یک نتیجه گیری کلی می توان گفت که مقایسه بین میانگین نمرات عوامل عملکردی یازده گانه بیست و شش سازمان مورد مطالعه نشان می دهد که میانگین نمره آن دسته از سازمان های دولتی که سرمایه اجتماعی زیاد ایجاد کرده اند ، بیشتر از سازمان هایی بوده که به میزان کم یا متوسط سرمایه اجتماعی ایجاد کرده اند.
اما یکی دیگر از تحقیقات داخلی انجام شده در زمینه سرمایه اجتماعی، مربوط به پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده مدیریت دانشگاه تهران مربوط به ابراهیم کاظمی کفرانی است که وی رابطه میان سرمایه اجتماعی و میزان آمادگی سازمانی برای استقرار دانش است که در شرکت فولاد مبارکه اصفهان انجام داده است و نتیجه این تحقیق به این منجر شد که بین ابعاد سرمایه اجتماعی و ابعاد میزان آمادگی سازمانی برای استقرار مدیریت دانش رابطه ی علی معناداری وجود دارد.

مفهوم تعارض:
در فرهنگ لغات فارسی، تعارض به معنای متعرض و مزاحم یکدیگر شدن، باهم خلاف کردن و اختلاف داشتن معنی شده است. رابینز در تعریفی می‌گوید: «تعارض فرآیندی است که در آن، شخص الف به طور عمدی می‌کوشد تا به گونه‌ای بازدارنده سبب ناکامی شخص در رسیدن به علایق و اهدافش گردد». وی توضیح می‌دهد که در این تعریف، مفاهیم ادراک یا آگاهی (Perception)، مخالفت(Opposition)، کمیابی (Scarcity) و بازدارندگی (Blockage) نشاندهنده ماهیت تعارض هستند. سایر وجوه مشترک تعریف‌های واژه تعارض عبارت از مخالفت، نزاع، کشمکش، پرخاشگری و آشوب است.
جایگاه تعارض در مدیریت:
بنابر آنچه که گذشت نتیجه می‌گیریم آنچه که تعارض را ایجاد می‌کند، وجود نظرات مختلف و سپس ناسازگاری یا ضد و نقیض بودن آن نظریات است. درک نظرات مختلف به مدیران کمک می‌کند تا شیوه مناسبی را برای حل تعارض انتخاب کنند. با توجه به سیر پیشرفت مکاتب فکری مدیریت در طول سالهای اخیر، سه نظریه متفاوت در مورد تعارض در سازمان‌ها وجود دارد. نخستین دیدگاه اعتقاد دارد که باید از تعارض دوری جست چرا که کارکردهای زیانباری در درون سازمان خواهد داشت، به این دیدگاه نظریه سنتی تعارض(تئوری یگانگی) می‌گویند.
دومین دیدگاه، نظریه روابط انسانی است که تعارض را امری طبیعی می‌داند و در هر سازمانی پیامدهای حتمی و مسلمی خواهد داشت، ضرری ندارد و به طور بالقوه نیروی مثبتی را برای کمک به عملکرد سازمان ایجاد می‌کند.
و سومین نظریه و مهمترین دیدگاه اخیر، مبنی بر این است که تعارض نه تنها می‌تواند یک نیروی مثبت در سازمان ایجاد کند، بلکه همچنین یک ضرورت بدیهی برای فعالیت‌های سازمانی به شمار می‌آید که به این نگرش، نظریه تعامل تعارض می‌گویند.
نظریه سنتی:
بر اساس این نظریه، هیچ تضادی در سازمان وجود ندارد. چون سازمان را یک مجموعه هماهنگ و منسجم می‌داند که برای یک منظور مشترک به وجود آمده است. از این رو از کارکنان زیر دست هیچ انتظار اعتراض به تصمیمات مدیریت نمی‌رفت و اگر چنین می‌شد، آن را یک ضد ارزش تلقی می‌کردند و خود به خود از سیستم خارج می‌شد. در این نظریه، تعارض یک عنصر بد و ناخوشایند است و همیشه اثر منفی روی سازمان دارد. تعارض را با واژه‌هایی چون ویران‌سازی، تعدد، تخریب و بی‌نظمی مترادف می‌داند و چون زیان آور هستند، لذا باید از آنها دوری جست و در نتیجه مدیر سازمان مسئولیت دارد سازمان را از شر تعارض برهاند. این نحوه نگرش به مسئله تعارض از سال ۱۹۰۰ تا نیمه دوم دهه ۱۹۴۰ بوده است.
نظریه روابط انسانی:
این نظریه تعارض را یک پدیده طبیعی و غیرقابل اجتناب در همه سازمان‌ها می‌داند که با موجودیت آن در سازمان موافق است. همچنین طرفداران مکتب مزبور عقیده دارند که تعارض را نمی توان حذف یا از بین برد، حتی در موارد زیادی تعارض به نفع سازمان است و عملکرد را بهبود می‌بخشد. نظریه روابط انسانی از آخرین سالهای دهه ۱۹۴۰ تا نیمه دوم دهه ۱۹۷۰ رواج داشت.

نظریه تعامل:
در حال حاضر تئوری تعارض حول محور دیدگاهی می‌چرخد که آن را مکتب تعامل می‌نامند. اگرچه از دیدگاه روابط انسانی باید تعارض را پذیرفت ولی در مکتب تعامل بدین سبب پدیده تعارض مورد تأیید قرار می‌گیرند که یک گروه هماهنگ، آرام و بی دغدغه، مستعد این است که به فطرت انسانی خویش برگردد، یعنی احساس خود را از دست بدهد، تنبلی و سستی پیشه کند و در برابر پدیده تغییر، تحول و نوآوری هیچ واکنشی از خود نشان ندهد.
نقش اصلی این شیوه تفکر درباره تعارض این است که این پدیده مدیران سازمان‌ها را وادار می‌کند که در حفظ سطحی معینی از تعارض بکوشند و مقدار تعارض را تا حدی نگه دارند که سازمان را زنده، با تحرک، خلاق و منتقد به خود نگه دارد.
فرضیه‌های تحقیق:
فرضیه اهم:
ارتباط معنادار و مثبتی بین سرمایه اجتماعی و کاهش تعارض غیرکارکردی وجود دارد.
فرضیه اخص:
ارتباط معنی دار و مثبتی بین بعد ساختاری سرمایه اجتماعی وکاهش تعارض سازمانی وجود دارد.
ارتباط معنی دار و مثبتی بین بعد شناختی سرمایه اجتماعی وکاهش تعارض سازمانی وجود دارد.
ارتباط معنی دار و مثبتی بین بعد ارتباطی سرمایه اجتماعی وکاهش تعارض سازمانی وجود دارد.
مدل مفهومی تحقیق:

اهداف اساسی از انجام تحقیق:
1. بدست آوردن شناخت بیشتر از سرمایه اجتماعی و ابعاد آن از طریق پژوهش .
2. دستیابی به نوعی رابطه میان ابعاد سرمایه اجتماعی با کاهش تعارض غیر کارکردی.
3. دستیابی به پاره ای راهکارهای لازم برای بهبود سطح ابعاد سرمایه اجتماعی .
4. آگاهی از زمینه های تقویت شبکه های ارتباطی و همکاری بین افراد در جهت کاهش تعارض.

روش تحقیق :
روش تحقیق به کارگرفته شده، تحقیق توصیفی و از نوع پیمایشی می باشد. و از حیث ارتباط میان متغیرها از نوع علی و معلولی می باشد.
روشهای گردآوری اطلاعات :
مطالعات کتابخانه ای: در این قسمت جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق موضوع، ازمنابع کتابخانه ای (مقالات،کتابهای مورد نیاز وپایان نامه های مرتبط) و نیز از شبکه جهانی اطلاعات ( Internet ) استفاده شده است.
تحقیقات میدانی: در این قسمت به منظور جمع آوری داده ها و اطلاعات برای تجزیه و تحلیل از پرسشنامه استفاده گردیده خواهد شد.
قلمرو تحقیق :
دوره زمانی تحقیق :
دوره زمانی این تحقیق 6 ماه پس از تصویب می باشد.
مکان تحقیق :
تحقیق حاضر در دبیرستانهای شهرستان کرج انجام خواهد شد.
جامعه آماری :
جامعه آماری عبارتست از مجموعه ای از افراد یا واحد ها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند معمولا در هر پژوهش، جامعه مورد بررسی یک جامعه آماری است که پژوهشگر مایل است درباره صفت(صفت هایی) متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد. جامعه آماری در این تحقیق شامل کلیه کار کنان(معلمان؛ متصدیان، کارشناسان، کارشناسان مسئول و مدیران ) در دبیرستانهای شهر کرج می باشد.
نمونه آماری :
نمونه ای که معرف جامعه باشد شامل معلمان ؛ متصدیان، کارکنان، کارشناسان، کارشناسان مسئول و مدیران دبیرستانها می باشد. با توجه به آمارهای موجود مبنی بر تعداد کل جامعه آماری(در دانشگاه تهران)، با استفاده از فرمول زیر به تعیین حجم مطلوب نمونه می‌پردازیم.

روش یا روشهای نمونه‌گیری :
روش نمونه گیری در این تحقیق از میان دبیرستانهای شهرستان کرج و به صورت تصادفی ساده می باشد.
روش‌های مورد نظر برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه‌ها
داده ها و اطلاعات گرد آوری شده از طریق پرسشنامه، پس از بررسی و مطالعه، به کمک نرم افزاری آماری Spss 15 (برای برقراری روابط همبستگی متغیر های مستقل با متغیرهای وابسته) مورد آزمون قرار می گیرند.
از آن جایی که رابطه بین دو متغیر مورد بررسی قرار می گیرند، به منظور آزمون نمودن فرضیات، از ضریب همبستگی پیرسون، و به منظور بررسی وجود یا عدم وجود هر یک از عوامل مربوط به سرمایه اجتماعی و تعارض غیر کارکردی در دبیرستانهای شهرستان کرج از آزمون دو جمله ای، و برای رتبه بندی هر یک از عوامل سرمایه اجتماعی و تعارض غیرکارکردی، جهت شناسایی نقاط قوت و ضعف دبیرستانهای شهرستان کرج، از آزمون فریدمن، استفاده می شود.
تعریف واژه‌ها و اصطلاحات تخصصی طرح:
سرمایه اجتماعی
سرمایه اجتماعی، مجموعه هنجارهای موجود در سیستمهای اجتماعی است که موجب ارتقاء سطح همکاری اعضاء آن جامعه گردیده، و موجب پایین آمدن سطح هزینه های تبادلات و ارتباطات می گردد. و یا به عبارتی دیگر این مفهوم به پیوندها و ارتباطات میان اعضای شبکه به عنوان منبع با ارزش اشاره دارد، که با خلق هنجارها و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف اعضاء می شود.
بعد شناختی سرمایه اجتماعی
این بعد در رابطه با پدیده هایی نظیر ارزشها، نگرشها، تعهدات، مشارکت و اعتماد موجود در سیستم می باشد.
بعد ساختاری سرمایه اجتماعی
این بعد در رابطه با ساختارها و فرایندهای مدیریتی نظیر پاسخگویی مدیران و رهبران بر عمکردشان ، شفافیت در تصمیم گیری، میزان تصمیم گیری و اقدام بر اساس کار گروهی است.
بعد ارتباطی سرمایه اجتماعی
این بعد ماهیت روابط در یک سازمان را در بر می‌گیرد. همچنین بعد ارتباطی بر ماهیت و کیفیت این ارتباطات متمرکر می‌گردد.
تعارض
تعارض فرآیندی است که در آن، شخص الف به طور عمدی می‌کوشد تا به گونه‌ای بازدارنده سبب ناکامی شخص در رسیدن به علایق و اهدافش گردد.

مقدمه:
سرمایه اجتماعی از مفاهیم نوینی است که امروزه در بررسی های اقتصادی و اجتماعی جوامع نوین مطرح است. این سرمایه در یک جامعه به شدت متاثر از عملکرد سازمانها به خصوص نهادهای آموزشی می باشد. که این در کشور ما بیشتر مصداق دارد.در واقع هر تصمیمی که دولت و سازمانهای تابعه آن در جامعه اتخاذ می کنند و هر عملی که بدان مبادرت می ورزند به نحوی روی جامعه تاثیر می گذارد. همچنین سرمایه اجتماعی عمدتا مبتنی بر عوامل فرهنگی و اجتماعی بوده وشناسایی آن به عنوان یک نوع سرمایه چه در سطح مدیریت کلان توسعه کشورها و چه در سطح مدیریت سازمانها می تواند شناخت جدیدی را از سیستمهای اقتصادی و اجتماعی ایجاد کرده و مدیران دولتی را در هدایت بهتر سیستمها یاری نماید. همچنین نقش سرمایه اجتماعی در کاهش تعارض غیر کارکردی در بین اعضای سازمانی بسیار موثر است. لذا از اینرو، در ابتدا به متغیر سرمایه اجتماعی پرداخته می شود و سپس به متغیر تعارض غیر کارکردی می پردازیم.
سرمایه اجتماعی
سرمایه
اصطلاح سرمایه به ثروت انباشته، به خصوص آنچه برای تولید ثروت بیشتر به کار می‌رود اطلاق می‌شود . سرمایه، موجودی پول، متعلق به یک فرد و یا موسسه است که ممکن است برای کسب درآمد و نه به قصد استهلاک آن، سرمایه‌گذاری شود سرمایه ثروتی است مولد، یا منبعی که شخص می تواند جهت ایجاد درآمد یا منابع اضافی دیگر به کار برد ( (Vogt, 1993:29. بوردیو سرمایه را کار انباشته، تعریف می کند . به نظر البرو اندیشه ای که در پس مفهوم اصلی سرمایه هست، حتی در معنای مالی اولیه اش، مفهوم ارزشی است که امکان دارد اساس ارزشهای آینده باشد. (البرو، 1380 : 28). درک بوردیو از سرمایه وسیع تر از معنای پولی سرمایه در اقتصاد است، سرمایه یک منبع عام است، که می تواند شکل پولی وغیرپولی و همچنین ملموس و غیر ملموس به خود گیرد) (Anheier et al, 1995. بنابراین به نظر بوردیو، سرمایه هر منبعی است، که در عرصه خاصی اثر بگذارد، و به فرد امکان دهد که سود خاصی را از طریق مشارکت در رقابت بر سرآن بدست آورد ((Stones, 1998. وقتی واژه سرمایه را در عرصه های دیگر بکار می بریم چیزی دیرپا یا ماندگار را می رساند. واژه سرمایه همچنین رساننده چیزی است، که هویت خود را حتی پس از استفاده مکرر حفظ می کند، چیزی است که می توان بارها به کارش برد، نابودش کرد و بدست آورد، یا بهبود بخشید پرسش هایی که طبیعتاً در باره سایر اشکال سرمایه پیش می آید عبارتند از اینکه:
چه خدماتی از طریق سرمایه حاصل می شود؟
چه کسی سرمایه را کنترل می کند، یا سرمایه کجا قرار می گیرد؟
خدمات سرمایه چگونه اندازه گیری و ارزیابی می شود؟ ((Agren, 1999.

اجتماعی :
ریشه شناسی کلمه «اجتماعی» در سرمایه اجتماعی به ما کمک می‌کند تا معنی سرمایه اجتماعی، تفاوت آن با سایر انواع سرمایه بهتر درک شود. کلمة «اجتماعی» (Social) یکی از گسترده‌ترین و کلی‌ترین صفات زبان انگلیسی است که به چیزهای متنوعی مانند انرژی، بیماری‌ها، بازاریابی، و مانند آن اشاره می کند.اسم این صفت، کلمه جامعه “Social” است. که از کلمة لاتین “Socius” به معنای «دوست یا رفیق» مشتق شده است. چنین ریشه‌یابی نشان می‌دهد که اساساً کلمة «اجتماعی» (Social) از پدیده دوستی ناشی شده است، و حاکی از دلبستگی شخصی، همکاری، یکپارچگی احترام متقابل و احساس منفعت مشترک است. بیکر (1382 : 15) اعتقاد دارد کلمه اجتماعی در سرمایة اجتماعی نشان می‌دهد که منابع موجود درون شبکه‌های کسب و کار یا شبکه‌های فردی دارائی‌های شخصی محسوب نمی‌شوند و هیچ فردی به تنهایی مالک آنها نیست. این منابع در دل شبکه‌های روابط قرار گرفته‌اند.
اگر سرمایه انسانی آن چیزی باشد که انسان می‌داند (مجموع دانش، مهارت و تجارب) پس دسترسی به سرمایه اجتماعی، به کسانی که یک فرد می‌شناسد بستگی دارد؛ یعنی اندازه، کیفیت و تنوع شبکه‌های کسب و کار و شبکه‌های ارتباطی شخصی انسان در آن موثر است، اما فراتر از آن، سرمایة اجتماعی، به کسانی که انسان نمی‌شناسد نیز بستگی دارد، البته اگر به طور غیر مستقیم و به وسیلة شبکه‌ها با آنها در ارتباط باشند.
تعاریف سرمایه اجتماعی
آنچه بر ابهامات فراوان پیرامون این تئوری(سرمایه اجتماعی) می افزاید، تعاریف متعدد در حوزه های گوناگون توسط افراد مختلف است. چنانکه در بررسی ادبیات موضوع با انبوهی از تعاریف روبرو می شویم که در حوزه های متفاوتی ارائه شده اند در زیر به برخی از این تعاریف اشاره می شود:
- سرمایه اجتماعی شبکه شخصی یک فرد و پیوستگی های نهادی بر گزیده او را در بر می‏گیرد.
(Belliveau, O Reilly &Wade, 1996:1572).
- از نظر فوکویاما سرمایه اجتماعی عبارت است از توانایی‌های افراد برای کار کردن با یکدیگر، به منظور دستیابی به اهداف مشترک در گروه‌ها و سازمان‌ها.(Fukuyama, 1995:10)
زمینه تاریخی سرمایه اجتماعی :
در این رابطه توافق چندانی وجود ندارد به طور کلی تعریفی نیز که ارائه می شود چندان همگون نیستند. اما اگر بخواهیم کاربردها مقاصد و تعاریفی که در علوم اجتماعی از این مفهوم می شود دسته بندی کنیم و پیشینه این مفهوم را درآرای اندیشمندان متاخر و کلاسیک جستجو کنیم، شاید در چند حیطه بتوان در ردیابی آن پرداخت. دسته ای ردیابی این مفهوم را از کارل مارکس آغاز می کنند. او در کتاب "سرمایه" به مسئله همبستگی از روی اجبار و ضرورت که در آن قرار می گیرند مانند وضعیت مهاجران وپناهندگان در یک جامعه، بدین معنی که شرایط منفی و بحرانی افراد را بسوی استفاده از انرژی جمعی، تواناییهای بالقوه جمعی، اتکا به یکدیگر و توسل به پشتیبانی یگدیگر و استفاده از پتانسیلهای گروهی ترغیب می کند. این خاصیت، امروز نیز به نوعی در مفهوم سرمایه اجتماعی مطرح است. یعنی همان استفاده از انرژی جمعی و اتکا به پشتیبانی افراد در مناسبات جمعی به نحوی که با نتایج مثبت یا منفی افراد را گرد هم جمع می آورد.
رویکرد دیگر در آراء جورج زیمل قابل باز شناسی است. یعنی جایی که او از مفهوم "بده بستان" یا "داد و ستد" صحبت می کند. مبنای بده بستان هنجارها و قواعد رفتاری است که افراد برای سامان دادن به مناسبات بین فردی، مبادلات و تعاملاتی که برای بقای خود ضروری می دانند وضع می کنند. البته با توجه به کدام سود ومنفعت در مقابل چنین سرمایه گذاری که می تواند هر شکلی به حوزه خود بگیرد، افراد توقع دارند، کمک ولطفی که نشان می دهند جبران شود؟ برخی چنین تعبیر می کنند که این مطلب سود و نفع که ضرر تا پاداش و سود آنی و زود هنگام را در بر نمی گیرد، در مقابل ایثار و دگر خواهی قرار دارد. در این رویکرد مفهوم سرمایه اجتماعی به داد وستدهایی که افراد در زندگی اجتماعی صورت می دهد تقلیل می یابدالبته با ملاحظات مشخص و منفعتی که دیر یا زود انتظار برآورده شدن آن می رود، این نگاه به مبادلاتی اجتماعی امروز رواج بیشتری دارد. به عنوان مثال این نگاه، در ادبیات اقتصادی که با نئوکلاسیکها آغاز شد و وجوه فلسفی آن از مکتب اصالت سود ریشه گرفته، وجود دارد.یا بطور کلی و مشخص در نظریه مبادله و کنش متقابل به آن پرداخته شده است. این گروهها و گرایشها به سرمایه اجتماعی به نگاه دوم بر مبنای داد و ستد اجتماعی می پردازد.
رویکرد سوم که اثرات عمیق و نسبتا فراگیری بر جای گذاشته مباحثی است که با "امیل دورکیم" آغاز و پس از او با "تالکوت پارسونز" پیگیری شد. این افراد با نگاهی انتقادی و در پاسخ به بینشها و رویکردهایی که مفهوم سرمایه را به مبادلات اقتصادی تقلیل می دادند، به طرح مفهوم ارزش پرداختند و تعبیر خود را به نوعی بر درون فکنی ارزشی استوار کردند. یعنی تعهداتی که بر مبنای آنها، ارزشها و هنجارهای اجتماعی است. این روابط، تعاملات و همکاریها که بطور عام به آن سرمایه اجتماعی می گوییم ریشه در هنجارها و ارزشهای جامعه دارند. چنین ارزشها و هنجارهایی افراد را فارغ از دغدغه های مبتنی بر قرارداد به ایفای نقش ها و اعمال خود ترغیب می کند. این نگاه ارزشی به مسئله شکل گیری سرمایه اجتماعی دخیل می داند.و در تفاسیری که ارائه می دهد از این مسائل بهره می جوید.
از جریانات فکری تاثیرگذار دیگر باید از ماکس وبر نام برد. مباحثی که وبر مطرح می کند مفاهیمی است که به مفهوم اعتماد معطوف است. این سئوال که اعتماد در متن رسمی و غیر رسمی چگونه ساخته می شود. و در یک متن اجتماعی چه ملازماتی برای افراد به همراه دارد، در مفهوم سازی سرمایه اجتماعی موثر بوده است . این اعتماد، قراردادی است که به سوی خطر پذیری که به نوعی سود متقابل را برای آنها در بردارد سوق می دهد. این خطر پذیری در روابط اجتماعی، برای کارهای فردی و جمعی چیزی جز اعتماد نیست. اعتماد یعنی آمادگی افراد برای اینکه در یک متن اجتماعی و در روابط اجتماعی بپذیرند که باید به سایر افراد اطمینان داشته باشند والبته به همان نحوه در مقابل سایرین نیز اطمینان نشان بدهند. بدین ترتیب می بینیم که در ریشه یابی این مفهوم زمینه های متنوعی تاثیر گذار بود. چنین برداشت هایی اصولا مانعی در جهت ارائه تعریفی دقیق از مفهوم سرمایه اجتماعی به شمار می آیند.
در تعاریف سرمایه اجتماعی و ابعاد و مسائل پیرامون آن توافق و همگونی چندانی وجود ندارد، اما بطور کلی این زمینه های نظری گسترده و کلی را می توان به عنوان ریشه های نظری سرمایه اجتماعی در نظر گرفت که هنوز هم هر یک طرفدارانی دارد،با توجه به سوگیریهایی که در هر یک از این نحله ها جریانات فکری وجود دارد، تعاریف نیز متفاوت خواهد بود. ( Mitchel, 2006l)
فرض بنیادین که پشت ایده سرمایه اجتماعی قرار دارد نسبتا ساده و روشن است یعنی "سرمایه گذاری در روابط اجتماعی با پیوندهای مورد انتظار" این تعریف کلی با تغییرهای گوناگونی که بوسیله صاحبنظران و پژوهشگران سرمایه اجتماعی بیان شده سازگار است، افراد برای تولید سود در تعاملات و شبکه های اجتماعی شرکت می کنند و منابع موجود در شبکه های مشارکت، باعث افزایش سود می شود. در تعاملات و شبکه های مشارکت به چند دلیل منجر به افزایش سود در جامعه می گردند:
• شبکه های اجتماعی جریان گردش و مبادله اطلاعات را تسریع و تسهیل می کنند و آنان اطلاعات مفیدی در مورد فرصتها و گزینه های مختلف در اختیار فرد قرار می دهند و هزینه ها را به مقدار زیادی در تعاملات اجتماعی کاهش می دهند.
• شبکه ها پیوندهای اجتماعی را تقویت می کنند، منجر به انباشت قدرت اجتماعی می شوند. این امر نقش مهمی در تصمیمات و گزینش خط مشی بازیگران اجتماعی دارد. بعضی از پیوندهای اجتماعی بواسطه موقعیتهای استراتژیک خود دربردارنده منابع باارزشی هستند که قدرت تصمیم گیری و تاثیر گذاری فرد را افزایش می دهند.
• شبکه از فرد در مقابل تهاجمات و تجاوزات دفاع می کند، همچنین شبکه های اجتماعی هویت و شناخت فرد را تقویت می کنند. دسترسی افراد به منابع از طریق شبکه ها امکان پذیر است و فرد بوسیله پیوندهای اجتماعی شایستگی خود را تقویت می کند.( فوکویاما، 1379)

تئوری پردازان سرمایه اجتماعی و تعاریف آنها از سرمایه اجتماعی
در گذشته، در دهه 1970 سرمایه اجتماعی در روش های خیلی ملموس توسط اقتصاددانها، دارایی مالی یا زیر ساختار فیزیکی تعریف شده بود. این تعریف از سرمایه اجتماعی فقط به مدعیات جمعی، اخلاقی یا قانونی دلالت دارد و فقط به اصطلاحی اجتماعی محدود شده است. برای اقتصاددانها، اصطلاحاتی نظیر زیرساخت اجتماعی، سرویس های اجتماعی یا هزینه های اجتماعی اساساً بدون از دست دادن هر معنی مورد نظر برای سرمایه اجتماعی به کار می روند. در جامعه شناسی و علوم اجتماعی بین رشته ای خصوصاً جامعه شناسی، مردم شناسی مفهوم سرمایه اجتماعی جدید و تا اندازه ای اختصاصی ظاهر شده است.
به طور عمده در جامعه شناسی آمریکای شمالی خصوصاً در نگاه کارکردگرایان سرمایه اجتماعی با روابط متقابل، کنش متقابل، شبکه هایی که در بین گروه های انسانی بوجود آمده، سطوح اعتماد (نتیجه تعهدات و هنجارهایی که به ساختار اجتماعی چسبیده است) در بین یک جامعه یا گروه ویژه به طور وسیعی پذیرفته شده است. در مقابل جامعه شناسان اروپایی زمانی که به بررسی بسیج روابط به هم پیوسته با شبکه های اجتماعی در تقویت سلسله مراتب اجتماعی و قدرت گوناگونی می پردازند از این واژه استفاده می کنند. با وجود این دلالت های متفاوت، اشتراکاتی نیز در این تعاریف وجود دارد. چنانکه وال و همکارانش اشاره می کنند، سرمایه اجتماعی برای افزایش برخی شکل های دیگر آموختن، تحرک اجتماعی، رشد اقتصادی، برتری سیاسی یا پویایی اجتماعی مفید بوده است Wall et al, 1998)). توجه به سرمایه اجتماعی نوعاً توسط یکی از سه منبع بوردیو، کلمن و پوتنام دنبال می شود که اخیراً فوکویاما را باید به این جمع افزود. هر کدام تعاریف مشابهی را از سرمایه اجتماعی ارائه می دهند. پورتس اشاره می کند که با وجود این مشابهت ها تفاوت های معناداری در این تعاریف وجود دارد،که در عملیاتی کردن مفهوم سرمایه اجتماعی در زمینه های متعددی چون تئوری اقتصادی، کنترل اجتماعی، رفتار خانوادگی، زندگی در جامعه و دموکراسی و حکومت یافت می شود. در ادامه به ارائه نظرات کلمن، بوردیو، پوتنام، به عنوان پیشگامان این حوزه پرداخته می شود.
سرمایه اجتماعی از دیدگاه کلمن
کلمن سرمایه انسانی را به عنوان هدف غایی مطرح و سرمایه اجتماعی را به عنوان ابزاری برای حصول به سرمایه انسانی بکار می برد. سرمایه اجتماعی عبارت از ارزش آن جنبه از ساختار اجتماعی که به عنوان منابعی در اختیار اعضاء قرار می گیرد تا بتوانند به اهداف و منافع خود دست پیدا کنند. کلمن با استفاده از مفهوم سرمایه اجتماعی، سعی بر آن داشت که بتواند موجب تقویت سرمایه های انسانی شود. به نظر وی سرمایه اجتماعی تعهدات و انتظار، کانال های اطلاعاتی و مجموعه هنجارها و ضمانت های مؤثری که انواع معینی از رفتار را تشویق و یا مجبور می کند، شکل می دهد. در واقع او تعریف کارکردی از سرمایه گذاری اجتماعی کرده نه تعریف ماهوی. او اعتقاد دارد سرمایه اجتماعی با کارکرد شئ تعریف می شود. سرمایه اجتماعی شیئی واحد نیست، بلکه انواع چیزهای گوناگونی است که دو ویژگی مشترک دارند:
• همه آنها شامل جنبه ای از یک ساخت اجتماعی هستند.
2- کنش های معین افرادی را که در درون ساختار هستند تسهیل می کنند.
سرمایه اجتماعی مانند دیگر شکل های سرمایه، مولد است و دستیابی به هدف های معینی را که در نبودن آن دست یافتنی نخواهد بود، امکان پذیر می سازد. سرمایه اجتماعی، مانند سرمایه فیزیکی و سرمایه انسانی کاملاً تعویض پذیر نیست، اما نسبت به فعالیت های به خصوص تعریف پذیر است. شکل معینی از سرمایه اجتماعی که در تسهیل کنش های معینی ارزشمند است ممکن است برای کنش های دیگر بی فایده یا حتی زیانمند باشد

(کلمن،1377: 462)
سرمایه اجتماعی نه در افراد و نه در ابزار فیزیکی تولید قرار دارد (کلمن،1377: 462)
کلمن سپس اضافه می کند که ساختار اجتماعی، سرمایه اجتماعی را پدید می آورد و دستیابی به هدف هایی را که در نبود آن نمی شد به دست آید یا با هزینه زیادتری ممکن بود به دست آید، تسهیل می کند Wall et al, 1998)). در نظر کلمن کارکردی که به وسیله مفهوم سرمایه اجتماعی مشخص می شود ارزش جنبه هایی از ساختار اجتماعی برای کنشگران است، که به منزله منابع کنشگران می توانند برای تحقق علائقشان از آنها استفاده کنند با تشخیص این کارکرد، جنبه های معینی از ساختار اجتماعی، مفهوم سرمایه اجتماعی هم در تبیین نتایج مختلف در سطح کنشگران منفرد و هم به انتقال در سطح خرد به کلان بدون بسط جزئیات اجتماعی ـ ساختاری که از طریق آنها این انتقال به وقوع می پیوندد کمک می کنند (کلمن، 1377: 6-465)
این مفهوم سازی کلمن با استفاده از تعریف لوری صورت گرفته است. کلمن به مجموع منابع که در ذات روابط خانوادگی .و در سازمان اجتماعی جامعه است و برای رشد اجتماعی نوجوانان و جوانان مفید است اشاره می کند Wall et al, 1998, 304)). کلمن اشاره دارد که سرمایه اجتماعی ذاتاً در روابط والدین- فرزند و تغییر پذیری آن است. او در مورد نحوه این روابط، به میزان وقت و انرژی که والدین در کمک کردن به فرزندانشان سرمایه گذاری می کنند اشاره دارد (Greely, 1997, 584 ). به طور کلی در نظر او آن جنبه هایی از ساختار اجتماعی که می تواند مورد استفاده کنشگران قرار بگیرد برای از قوه به فعل درآوردن منافعشان است و منظور اصلی او ساختارهای اجتماعی است که کنش جمعی را تسهیل می کند.
کلمن مفهوم سرمایه اجتماعی را به عنوان پل بین اقتصاد و جامعه شناسی به کار می گیرد. گریلی معتقد است کلمن با استفاده از تئوری های جامعه پذیری و انتخاب عقلانی قصد دارد که کنش عقلانی اقتصادی را برای تحلیل درست نظام های اجتماعی وارد کند، بدون آنکه فقط به نظام های اقتصادی یا سازمان های اجتماعی وارد شود، بنابراین مفهوم سرمایه اجتماعی را به کار می برد. با توجه به جنبه تئوریکی کلمن و کار تجربی او، گریلی مدل کلمن (1988) را دقیق، استادانه و سودمند می داند و در ادامه می نویسد: از سرمایه اجتماعی تعاریف مختلفی ارائه شده است اما بسیاری از آنها به مظاهر و بازتابهای سرمایه اجتماعی باز می گردد تا به خود آن (Greely, 1997, 587)
اشکال عمده سرمایه اجتماعی از نظر کلمن
کلمن اشکال عمده سرمایه اجتماعی را تعهدات و انتظارات، ظرفیت بالقوه اطلاعات، هنجارها و ضمانت های اجرایی مؤثر، روابط اقتدار، سازمان اجتماعی انطباق پذیر، سازمان تعهدی می داند.
تعهدات و انتظارات
اگر A کاری برای B انجام دهد، با اعتماد به اینکه B در آینده آن را جبران می کند، این امر انتظاری را در A و تعهدی را از جانب B برای حفظ اعتماد ایجاد می کند این تعهد را می توان مانند برگه ای اعتباری تصور کرد که در دست A است، و باید با عملکردی از طرف B بازخرید شود، اگر A تعداد زیادی از این برگه های اعتباری را از تعدادی افراد که با آنها رابطه دارد در دست داشته باشد، در آن صورت شبیه به سرمایه مالی مستقیم است، این برگه های اعتباری مجموعه اعتباری بزرگی را تشکیل می دهند که A می تواند در صورت لزوم از آن استفاده کنند. مگر اینکه، البته اعتماد کردن غیر عاقلانه باشد، و برگه ها نمایانگر وام های بی اعتباری باشد که باز پرداخت نخواهد شد. دو عامل برای این شکل از سرمایه اجتماعی حیاتی است:
1- میزان درخور اعتماد بودن محیط اجتماعی، به این معناست که تعهدات بازپرداخت خواهند شد.
2- و میزان واقعی تعهداتی که بر عهده گرفته شده است.
ن

دانلود مقاله کشت گلخانه ای خیار و گوجه

در سالهای اخیر تقاضا برای میوه های خارج از فصل گلخانه ای بطور محوسی افزایش یافته است. به همین دلیل توجه برخی از تولید کنندگان سبزی و صیفی به این مسئله معطوف گشته و اقدام به تولید گلخانه ای و خارج از فصل بسیاری از سبزیهای مختلف از جمله گوجه فرنگی و خیار نموده اند.
در اواسط قرن 17 میلادی ژاپنی ها موفق شدند بعضی از سبزیهای تابستانی را در زیر کاغذهای روشن که به وسیله ماده ای چرب شده بود و به آن کاغذ مقدس می گفتند پیش رس کنند.
بعد از اینکه تولید شیشه مسطح به اندازه و قطرهای مختلف شروع شد این ماده توانست پوشش مناسبی جهت گلخانهایی به شکل امروزی باشدو سالها رقیبی نداشت.
چنانچه در ساخت گلخانه های پلاستیکی دقت شود بیش از گلخانه های شیشه ای ارزش دارند و حتی گفته می شود که کیفیت محصولات در این گلخانه ها بالاتر است . این مطلب اگرچه ممکن است بطور مطلق صحیح نباشد اما آنچه مسلم است این است که در این گلخانه ها محصولاتی با کیفیت بالا تولید می شود.
کشت گلخانه ای موفقیت آمیزتر و پر درآمدتر از کشت باز بوده است. علت این موضوع را میتوان چنین دانست که در شرایط طبیعی عواملی چون آب و خاک را تا حدودی می توان از طریق آبیاری و کودپاشی تنظیم کرد ولی کنترل سایر عوامل مانند نور و حرارت فقط از طریق ساختمانهایی چون گلخانه شاسی و ... امکان پذیر است.

اهمیت اقتصادی کشت در گلخانه
دلایل اهمیت کشت در گلخانه عبارتند از:
1. با ایجاد گلخانه و بهره برداری فشرده و استفاده تکنیکهای جدید حتی کشاورزانی که اراضی کوچک مقدار محدودی آب در اختیار دارند، قادر به کسب درامد کافی خواهند شد که با افزایش عملکرد در واحد سطح منافع مکفی عاید آنها خواهد گردید.
2. زودرسی در بازار سبزی و صیفی عامل مهمی در کسب درآمد است که پرورش دهنده با تجهیزات به وجود آورده قادر شد حداقل یک ماه در اثر مناطق تولید زودرسی به وجود آورده و در پاره ای نواحی در هر زمان از سال که مایل باشد تولید را عرضه نماید.
3. کیفیت محصولات گلخانه ای به دلیل استفاده بذور خالص بسیار بالا بوده و در بساط فروشندگان بمثابه زمین درخشش دارد که خود به اهمیت اقتصادی این تولید کمک می کند.
4. صرفه جویی در آب به دلیل سیستمهای تحت فشار نیز از جمله امکانات مساعد تولید در گلخانه است.
5. نیروی انسانی مورد نیاز برای تولید 20 تن محصول در گلخانه نسبت به تولید در هوای آزاد یک سوم کاهش می یابد.
6. امکانات صادرات برخی از این محصولات به خارج از کشور نیز وجود دارد.

واحد های تولیدی سبزیها در فضای آزاد، به علت پیشرس شدن سبزیها و طولانی تر شدن زمان برداشت محصول به خوبی در فصل پاییز در گلخانه های پلاستیکی، فعالتر می شود و کاشت در زیر تونلها موجب تقسیم بهتر و اجتناب از تراکم کار در زمان خاصی می شود. با توجه به قیمت ارزان پلاستیک می توان با هزینه کمتری سبزیهای پیشرس و خارج از فصل تولید کرد، به همین دلیل کشورهایی که از نظر مالی ضعیفند و در عوض دارای نیروی کار ارزانتر هستند، مبادرت به تولید سبزی در داخل تونلهای پلاستیکی می کنند ولی با وجود این، در کشورهای صنعتی روز به روز به سطح زیر کشت گلخانه های پلاستیکی افزوده می شود.
همچنین از نظر اقتصادی مصرف پلاستیک در سبزی کاری نه تنها در مناطقی که دارای آب و هوای مناسبند، مقرون به صرفه است، بلکه در مناطقی که آب و هوا نامساعد است نیز می توان با بکار گرفتن پلاستیک برای سبزی کاری و کنترل عواملی مانند آب و نور، سبزیهای پیشرس با کیفیت عالی تولید کرد.

گلخانه ها و تجهیزات آنها
گلخانه ها معمولا متشکل از یک اسکلت فلزی یا چوبی است که محیط آن با شیشه یا نایلون شفاف برای عبور نور طبیعی لازم برای رشد و نموگیاهان پوشانیده شده است معمولا در احداث گلخانه مورد نظر گرفت:
الف) مکان: فضای انتخابی باید قطعه زمینی باشد که بتوان اندازه مورد نظر گلخانه را در آن پیش بینی کرد و در جوار آن بتوان ساختمانهای سرویس دهی را حداکثر تا 13% کف گلخانه احداث نمود. هر چند با افزایش تعداد گلخانه ها می توان مساحت ساختمانهای سرویس دهی را تا 5/7% کاهش داد. همچنین باید دارای زهکشی مناسب و خاک متناسب با عملیات زهکشی باشد.
ب) آب و هوا: در جایی که دارای مه دائمی و یا عوامل نامساعد جوی دیگر مثل طوفان است و یا در مسیر سیل واقع شده باشد، احداث گلخانه اصلاً مناسب نمی باشد. ضمن اینکه موقعیت محل گلخانه نباید در دامنه شمالی ارتفاعات واقع شده باشد.
ج) نیروی کار آزموده: در منطقه مورد عمل نیروی مورد نیاز و کارآزموده وجود داشته باشد.
د) راهها و جاده ها: به راهها و جاده های مواصلاتی نزدیک بوده، سوخت و تجهیزات مورد نیاز در دسترس باشد.
هـ)منبع تامین آب:آب آبیاری از نظر کیفی در حد مطلوب شد
و: جهت گلخانه ها:در عرض های پایین تر از 40 درجه شمالی جهت گلخانه ها از نظر طولی باید شمالی – جنوبی باشد . زیرا زاویه تابش نور خورشید به مراتب بیشتر است
ز: طرح گلخانه: اسکلت گلخانه به نحوی طراحی شده که نور به راحتی به گیاه برسد اتلاف انرژی گرمایی حداقل باشد وامکان استفاده ماشین آلات مورد نیاز در آن وجود داشته باشد .

محصولاتی که در گلخانه ها قابل تولید است:
بسته به اقلیم و بازار فصل می توان به راحتی برای تولید انواع سبزیجات و گیاهان اقدام نمود
خیار – گوجه فرنگی- فلفل – طالبی- توت فرنگی – تربچه – وبرخی از سبزیجات برگی وانواع گیاهان زینتی .

انواع گلخانه ها :
1-گلخانه تونلی تک واحدی:
در این گونه تونل معمولاً به عرض 19 الی 14 متر و طول آن با توجه به میزان زمین موجود بین 40 تا 60 متر می توان در نظر گرفت البته انتخاب طول ها بر حسب موقعیت زمین وامکانات گلخانه داران می تواند کمتر یا بیشتر باشد .
با لوله های 6 متری وبا قطر حداقل 2 اینچ بنا می گردد حد اکثر ارتفاعی معادل 20/3 الی 5/4 متر خواهد داشت
برای احداث تعدادی از این گلخانه ها رعایت فاصله حدود 2 تا 3 متر از یکدیگر و به طورموازی مناسب باشد .
محاسن این گلخانه ها و معایب آنها عبارتند از :
 جذب نور بیشتر از طریق سطوح سقف وتشعشع آن در سطح کمتر کف گلخانه
 تجهیزات سیستم حرارتی وتهویه برای هر واحد مجزا می باشد ولی چون شرایط اقلیمی آن با سرعت بیشتری تحت تا ثیر محیط بیرون قرار می گیرد هزینه گرمایی و تهویه آن بیشتر خواهد بود
 آفات و بیماری های گیاهی در صورت رعایت موارد احتیاطی به سایر گلخانه ها انتقال نمی یابد .
2-گلخانه تونلی مرکب
کاربرداین سیستم گلخانه ها بخاطر صرفه جویی در استفاده از زمین می باشد در این روش سقف واحد های گلخانه ها بخاطر صرفه جویی در استفاده از زمین می باشد در این روش سقف واحدهای گلخانه به وسیله رابط های افقی وپایه ها ی فلزی به یکدیگر متصل می شوند و از همین نقاط با یکدیگر رابطه دارند از جمله محاسن این روش استفاده حداکثر از زمین می با شد وتا حدودی هم در مصرف پلاستیک صرفه جویی می‌شود ولی محاسن تک واحدی را ندارد و همچنین بارندگی اگر به صورت برف باشد تخلیه انها از سقف مخصوصاً بین واحدها با مشکلات فراوانی مواجه ودر صورتی که بیش از حد سنگین شود امکان فروریختن اسکلت گلخانه وجود دارد .
3-گلخانه یک طرفه:
معمولا سقف شیب دار دارند و تر جیحاً شیب آن شمالی جنوبی است ویک طرف آن در طول از دیوار یا ساختمان مجاور استفاده می شود به نظر می رسد اگر برای ضلع شمالی آن منظور شود مناسب تر است وبیشتر برای پرورش گل استفاده می شود
1- گلخانه دو طرفه :
کاربرد گل خانه های دو طرفه برای تولیدات گل وگیاه بسیار بیشتر از یک طرفه می با شد زیرا سقف آن از یک اسکلت فلزی قوی و با شیشه پوشش داده می شود در نتیجه هزینه سرمایه گذاری اولیه آن بالا بوده و برای تولید سبزی و صیفی خیلی مناسب نمی باشد . از نظر ساختمان دیواره ها معمولا قسمت های پایینی آنها را بین 50 تا 70 سانتی متر با آجرپایین می سازند .
2- گلخانه سنتی:
دارای اسکلت چوبی می باشند دارای پایه های چوبی – فاصله 3 یا 4 متر از یکدیگر داخل ردیف و به فاصله سه متر بین ردیف ها می باشد
3- گلخانه اسکلت میلگرد :
4- بعضی از تولید کنندگان به صورت ابتکاری اسکلت های با سقف یک یا دو طرفه یا نیم دایره با استفاده از میلگرد با ابعادمختلف احداث می کنند که ممکن است به دلیل عدم رعایت استاندارد از استحکام لازم برخوردار نباشد ضمن اینکه در مواقع باد طوفان با تکان خوردن اسکلت به بوته ها لطمه وارد می گردد .

پوشش گلخانه :
یکی از مهمترین خصوصیت پوشش گلخانه توانایی عبور مقدار نور و حرارت آفتاب از آن می باشد در هیچ یک از انواع پوشش ها انتقال نور و حرارت صد در صد نیست زیرا در هر حال مقداری از نور جذب پوشش شده و یا منعکس می شود .
بین پوششهای مختلف شیشه از نظر عبور نور و پلاستیک از نظر نگهداری حرارت در مقام اول قرار دارند .
کیفیت و مرغوبیت شیشه و همچنین ابعاد آن در میزان عبور نور تاثیر دارد .
هرچه درصد آهن در شیشه بیشتر باشد کدرتر می شود و نور کمتری را از خود عبور می دهد . قطعات بزرگتر شیشه از نظر عبور نور بهتر از قطعات کوچک هستند

پوشش گلخانه ها در ایران عبارتند از :
1- شیشه که بیشتر در گلخانه های یکطرفه و یا دو طرفه مسطح استفاده می شود
2- پلی اتین (نایلون) که برای پوشش گلخانه های تونلی براحتی قابل استفاده است و انواع مختلف با دوام یک تا پنج ساله دارند .
ب: در سایر کشورها از پوشش دیگری مثل 1- وینیل شفاف 2- وینیل مات 3- ورقه های پلی وینیل فلوراید (1/0 میلی متر ) 1- صفحات اکریلیک 5- صفحات پلی کربنات نیز استفاده می شود .

سیستم های گرمایی
یکی از فرمهای گلخانه ها بالاخص گلخانه ها تونلی وجود سیسم های حرارتی و تهویه مجهز می باشد که با استفاده ازآنها می توان کشت را به دلخواه تغییر داد در این خصوص قبل از ارائه انواع سیستم های حرارتی موارد احتیاطی زیر لازم است
1- در استفاده از سیستم حرارتی با ید دقت نمود که از نفوذ دود و گاز فنو اکسید کربن به داخل گلخانه بطور جدی جلوگیری گردد در غیر اینصورت کلیه بوته ها آسیب جدی خواهند دید
2- سعی می شود موقع نصب واحد تولید حرارت نزدیک بوته های گوجه فرنگی قرار داده نشود .
3- سوخت مشعل با مقدار مناسب هوا ترکیب و کامل سوخته شود .
4- در صورت استفاده از گازوئیل . مخزن سوخت در فضای آزاد نگاهداری نشود همچنین در سوخت رسانی به داخل گلخانه به هیچ وجه نباید از روی سطح زمین و در هوای آزاد عبور نماید زیرا احتمال یخ زدگی سوخت وجود دارد .

روشهای تولید گرما در گلخانه ها که هم اکنون رایج هستند عبارتند از:
1-دمند های حرارتی
2- سیستم آب گرم
3-استفاده از گرمای زیر بستر که به دو روش تامین می شود
الف – با از استفاده از لوله های آبگرم مارپیچ و یا صاف که از منبع موتورخانه شوفاز تغذیه می گردد .
ب- استفاده از المنتهای حرارتی برقی که با به کار گیری از یک واحد ترمو استاتیک درجه حرارت مورد نظر را تهیه و کنترل می نماید
4- استفاده از بخاریهای معمولی

تهویه و خنک کردن گلخانه :
هوا دادن به گلخانه به دلایل زیر ضروری است
الف- برای پایین آوردن درجه حرارت . هنگامی که گلخانه بیش از حد گرم باشد
ب – برای عوض کردن هوا و تامین گاز دی اکسید کربن
ج- برای کم کردن رطوبت نسبی به منظور گاهش امراض قارچی
دستوالعمل ضد عفونی خاک گلخانه و خزانه های تولید نشاء
ضد عفونی خاک در گلخانه هائیکه هر ساله مورد بهره برداری واقع می شود امری ضروری به نظر می رسد . در غیر اینصورت خاک آلودگی قارچی یافته و مشکلات عدید ه ای را به وجود می آورد
طریقه مصرف این سم به این صورت است که آسانترین روش وارد کردن محلول سم روی سطح خاک نرم شده تا عمق 25 سانتی متر بوسیله آبپاش می باشد و بلافاصله بعد از محلول پاشی خاک توسط روتیواتور مخلوط و در صورت امکان سطح آن با پلاستیک پوشانده شود و با تدخین گاز تا عمق قابل نفوذ خاک سم قادر است مواد اشاره شده فوق را تحت کنترل قرار دهد.
برای اطمینان از اثرات مخرب سم شستشوی خاک قبل از کشت بذر ضروری به نظر می رسد. بهترین دمای ضدعفونی بین 25-10 درجه سانتی گراد است.
ب: ماده ضد عفونی کننده دازومیت (Dazomet ) که به همان صورت متام سدیم بوده.
ج: متیل بروماید: که موثرترین روش ضدعفونی خاک است. این ماده روی کلیه قارچهای خاک زی و بالاخره علف های هرز تاثیرات شدیدی بجای گذاشته و برای چند سال آنها را تحت کنترل درخواهد آورد.
مقدار مصرف آن 70 گرم در متر مربع گاز می تواند در کنترل نماتدها و قارچهای مشابه نظیر منتیوم اثر بگذارد.
100 گرم در متر مربع برای ضد عفونی قارچهایی مشابه ورتسیلیوم (Verticilium ) مفید می باشد.

احتیاطات لازم در مصرف سموم ضد عفونی کننده:
 تا یک متری کانالهای آبیاری سمپاشی انجام نشود.
 در زمان سمپاشی هیچگونه گیاهی در حال رشد داخل گلخانه نباشد.
 هنگام سمپاشی از ماسک مخصوص در گلخانه ها باید استفاده شود.
 برای جلوگیری از آلودگی مجدد خاک ادوات کشاورزی را قبل از مصرف ضد عفونی نموده و از مصرف کودهای حیوانی قبل از ضدعفونی خودداری کنید.

گوجه فرنگی
گیاه شناسی و منشاء
گوجه فرنگی گیاهی است از خانواده بادنجان که اسم علمی آن ابتدا توسط لینه، سولانوم اسکو لنتوم (solanom scalentum mill ) نامیده شد. پس از آن در سال 1768 میلر، لیکوپرسیکون اسکولنتوم و در سال 1900 کارستن آن را لیکوپرسیکوم نامید. ولی در سال 1983 بروم وترول و رویل با توجه به قوانین بین المللی نامگذاری چون گونه لیکوپرسیکوم نمی تواند در جنس لیکوپرسیکون قرار گیرد به جای آن اسکولنتوم نمودند.
این گیاه از خانواده سولاناسه است. گیاهی است چندساله و علفی ولی معمولا به صورت یکساله کشت می گردد.
این گیاه ابتدا از موطن خود یعنی پرو به ایتالیا و سپس به سایر مناطق اروپایی گسترش یافت. گوجه فرنگی معمولا در مناطق بومی یا گرمسیری به صورت چند ساله است ولی در مناطق معتدله به صورت یکساله کشت می گردد.
دارای برگهای مرکب و ساقه علفی بوده و خصوصیات گل این گیاه به این شرح می باشد:
گلهای گوجه فرنگی بر روی نافه گرزن مانندی با درجات متغیر پیچیدگی های متعدد ظاهر می شوند. قاعده گلها روی ساقه به طور سه درمیان در گره های برگی ظاهر می گردد و در هر روز یک یا دو گل باز می شود. گلدهی در یک گل آذین معین قبل از اینکه در گل آذین قدیمی تر متوقف گردد شروع می شود.
از آنجاییکه به حالت آویزان است دانه های گرده توسط نیروی ثقل به دهانه لوله جائیکه کلاله قرار دارد می افتد بنابراین خودگرده افشانی به صورت خودبخودی صورت می گیرد.
بذرگوجه فرنگی پهن و سفید رنگ و 4 تا 5 سال قوه نامیده خود را حفظ می کند.

ارقام گوجه فرنگی
گوجه فرنگی دارای ارقام مختلفی می باشد که از نظر رشد، زودرسی و دیررسی، کیفیت، شکل و رنگ میوه و همچنین مقاومت به برخی آفات و امراض با یکدیگر تفاوتهایی دارند. بهترین ارقام گوجه فرنگی گلخانه ای دارای صفاتی به شرح زیر می باشد:
1- تولید محصول بالا در شرایط نور کم
2- رشد رویشی و گلدهی در دماهای پایین
3- مقاومت و میوه دهی در شرایط غیر مطلوب مثل نور کم و دمای پایین
4- بالا بودن کیفیت میوه های تولیدی در شرایط غیرمطلوب
5- مقاومت به بیماریها از جمله ویروس موزائیک توتون (TMV ) و سفیدک داخلی برگ و پوسیدگی ساقه و ریشه و طوقه
ارقام را می توان با توجه به رنگ و اندازه آنها گروهبندی کرد. از نظر رنگ اکثر ارقام پرورشی در حالت رسیده قرمز رنگ هستند ولی ارقام زردرنگ و صورتی نیز وجود دارد که در سطح کم پرورش می یابند.
برای کاشت در زمستان از ارقامی استفاده می شود که دارای رشدی متراکم و زودرس باشند. ولی در تابستان از ارقامی با رشد باز یا دیررس را انتخاب می کنند. ضمن اینکه اخیرا ارقامی با طول عمر بیشتر تولید شده است. تصاویر زیر تعدادی از ارقام مختلف گوجه فرنگی را نشان می دهد.

بسترهای کاشت:
1- بستر خاکی :
گوجه فرنگی را می توان در بیشتر بسترها پرورش داد که آسانترین آن پرورش در بستر خاکی است. به ویژه خاکی که دارای مواد آلی زیاد باشد. یعنی از کودهای حیوانی یا کمپوست بعنوان میزان کافی در خاک استفاده شده باشد.
البته در بستر خاکی کنترل رشد گیاه مشکل می باشد زیرا در آن آفات و بیماری های خاکزی وجود دارد. لذا باید ضد عفونی شود.
2- بسترهای هیدروپونیک
که دو نوع است: الف: بسترهای پشم شیشه ب: بسترهای دیگر هیدروپونیک
کوددهی قبل از کاشت
مهمترین کود پایه کودهای آلی حیوانی و یا کمپوست حاصل از بقایای گیاهی می باشد. این کودها وقتی با خاک مخلوط می شوند علاوه بر تامین عناصر غذایی، بافت فیزیکی و تهویه مناسب را برای خاک فراهم می کنند تا برای این منظور توصیه می گردد از کودهای آلی پوسیده و کمپوست شده کامل مصرف شود، مگر برای ضد عفونی کردن خاک با اشعه خورشیدی که کود به صورت تازه و پوسیده باشد، مصرف می گردد. میزان مصرف کود آلی را بین 50 تا 100 تن در هکتار می توان توصیه نمود. کودهای شیمیایی را می توان بر اساس توصیه کودی آزمایشگاه خاک شناسی استفاده کرد.

تولید نشاء
یک نشاء خوب بایستی عاری از آفات و بیماریها بوده، دارای رشد سریع باشد و برای انتقال به حد مطلوب رشد کرده باشد، نشاهای بزرگتر اگر چه زودتر به محصول می نشیند ولی زمان نگهداری آنها طولانی تر است. معمولا در یک نشاء خوب عرض آن بایستی مساوی یا حتی بیشتر از ازتفاع آن دارای برگهای سبزتیره و کاملا فضا را پر کرده باشد.
برای محصول دیررس زمان انتقال نشاء موقعی است که اولین جوانه های گل متورم شده و تا زمان بازشدن آنها حدود 10 روز زمان لازم داشته باشد.
در زمان انتقال یک نشاء به زمین اصلی باید شرایط طوری فراهم باشد که نشاء در یک حالت مطلوب محیطی بتواند سازگاری لازم را با شرایط جدید بیابد، بدون اینکه در رشد و نمو معمول آن وقفه ای ایجاد شود.
برای پرورش نشاء می توان از بسترهای خاکی یا پشته سنگ و پنت استفاده کرد و این مواد را به صورت گلدانی تهیه و نشاء را در آن تولید نمود. برای جلوگیری از رشد سریع نشاء مقاوم سازی آن نسبت به تغییرات محیطی، می توان محدودیتهایی را برای نشاء در خزانه با روشهایی مثل حرارتهایی مثل حرارتهای پایین ، کم آبی با قطع ریشه ها به وجود آورد تا از رشد رویشی بیش از حد آن جلوگیری شود. نتیجتاَ ظهور گل و میوه در آن تسریع می شود و با سخت تر شدن بافت های آن نسبت به شرایط محیطی مقاوم تر می گردد.

مدیریت کاشت
زمان کاشت گوجه فرنگی در گلخانه توسط تولید کنندگان در ایران می‌تواند طی دو فصل انجام شود. از جمله برای رقم های شاخه باز و دیررس از اواسط تیر الی مردادماه، کاشت بذر برای تولید نشاء صورت گیرد که در این شرایط دوره رشد تا پایان برداشت ممکن است نزدیک به یک سال طول بکشد و برای رقم های شاخه متراکم و زودرس از اوایل زمستان تا پایان آن می تواند انجام گیرد که در این شرایط طول دوره برداشت کوتاهتر خواهد بود.
فاصله ردیف های کاشت را می توان برای کاشت تابستانه برای هر دو ردیف متوالی 80 سانتی متر و فاصله ردیف بعدی 120 سانتی متر به منظور خدمات رسانی به دو طرف در نظر گرفت و فاصله بوته ها روی ردیفها 60 سانتی متر می باشد. در کاشت زمستانه این فاصله برای هر دو ردیف 80 سانتی متر در ردیف سوم 120 سانتی متر انجام می شود و فاصله بوته ها از هم روی ردیفها در کشت زمستانه 50 سانتی متر در نظر گرفته می شود.
از مشکلات کاشت تابستانه این است که احتمال باقی ماندن بیماریهای قارچی دربستر کاشت از محصول قبلی که ممکن است آلودگی ایجاد کند وجود دارد .
در کاشت زمستانه به علت اینکه مدت زیادی نشاء ها در شرایط گرمای مصنوعی در رطوبت بالا قرار دارند احتمال شیوع بیمارهای قارچی نیز برای انها زیاد است.

روش های آبیاری
در ایران اگر چه هنوز در شرایط گلخانه ای سنتی اغلب آبیاریها به صورت جوی پشته و یا غرقابی انجام می گیرد ولی این روش آبیاری خسارتهایی را برای رشد ریشه ها به دنبال دارد.
دو روش آبیاری وجود دارد:
الف: آبیاری قطره ای
ب: آبیاری تراوا
که یکی از جدیدترین روشهای آبیاری بخصوص برای مقابله با کم آبی و خشکسالی است و در ایران به نام تراوا یعنی تراوش کننده تولید و عرضه می گردد.
تنها فرق این آبیاری با آبیاری قطره ای این است که به جای لوله پلی اتیلن و قطره چکان از لوله استفاده می شود وآبیاری به صورت نشتی و زیرزمینی از تمام بدنه طول لوله انجام می شود ضمن اینکه فشار آب مورد نیاز ناچیز و اختلاف ارتفاع منبع آب با سطح بسته 2 تا 3 متر کافی خواهد بود.
تکنولوژی آبیاری با لوله های تراوا منجر به صرفه جویی آب آبیاری تا 40% نسبت به آبیاری قطره ای و 80% نسبت به آبیاری غرقابی خواهد شد.
مراقبت از بوته های کشت شده در گلخانه
بهترین درجه حرارت جهت رشد مناسب در روز 24 درجه سانتی گراد و در شب 17-16 درجه سانتی گراد است.
در بالا تر از 35 درجه سانتی گراد عمل لقاح امکان پذیر نیست.
اگر درجه حرارت در 5 تا 10 روز قبل از بازشدن گلها بیشتر از 38 درجه سانتی گراد باشد میوه تشکیل نمی گردد. از لحاظ نیاز به نوری گوجه فرنگی روز خنثی می باشد، یعنی در گل انگیزی آن نور تاثیر ندارد. گیاهی است نیازمند آب زیاد معمولا بسته به نوع خاک 1 تا 7 روز یکبار آبیاری است.

داشت
1- هرس بوته گوجه فرنگی
انجام هرس ساقه های جانبی رابطه مستقیمی با فاصله کاشت و یا قصد تولید کننده برای تربیت ساقه اصلی دارد که به موارد مختلف آن اشاره خواهد شد.
برای تربیت بوته گوجه فرنگی با یک ساقه اصلی بایستی با ظاهر شدن اولین شاخه های فرعی آنها را به وسیله دست یا قیچی مخصوص از بغل ساقه اصلی و برگ مربوطه جدا کرد تا ساقه اصلی به طور کافی رشد کرده و طویل گردد. در مواقعی که هزینه نگهداری هر بوته بالا باشد می توان فواصل بوته ها را نسبت به یکدیگر تا 3/2 فاصله قبلی از هر طرف افزایش داد، آنگاه پس از ظاهر شدن دو شاخه فرعی ساقه اصلی را از بالای دومین شاخه فرعی قطع کرد. به همین ترتیب شاخه های فرعی دیگری که از این دو شاخه انشعاب می یابند، بایستی قطع شوند.
تا هر بوته با دو ساقه اصلی ترتیب گردد برای این کار می توان دو نشاء را نیز در یک گوده کاشت و نسبت به ترتیب دو ساقه اصلی اقدام کرد.
ترتیب طولی بصورت یک و یا دو ساقه اصلی بدینن ترتیب خواهد بود که پس از ظاهر شدن هرخوشه گل از ادامه رشد ساقه آن بعد از برگ بالای خوشه جلوگیری کرده و قطع شود. آنگاه از کنار این برگ، ساقه جانبی همراه با خوشه گل مجددی ظاهر می گردد که مثل حالت اول از ادامه رشد ساقه جانبی پس از برگ و خوشه جدید گل باید جلوگیری نمود و در نتیجه از کنار برگ بالایی خوشه دوم نیز، برگ و ساقه جانبی همراه با خوشه مجدد رشد می کند.
2- هدایت بوته ها
به دو صورت:
الف: روش سنتی خوابانیدن:
که در این روش بوته ها در کف گلخانه به طور افقی هدایت می شوند ولی نوک بوته همیشه به صورت عمودی نگه داشته می شود. در این شیوه اگر چه هزینه های داربست نمودن گرده افشانی و برداشت میوه ارزانتر تمام می شود ولی بخشی از ساقه و برگ ها و میوه هایی که با سطح بستر گلخانه تماس حاصل می نمایند ممکن است به آلودگی قارچی از جمله بوترتیس مبتلا شوند.
ب:‌روش متوالی قوسی:
در این روش آرایش بوته ها بسختی صورت می گیرد و به نظر می رسد علاوه بر سیم انتهایی، به سیم های موازی دیگری برای نگهداری قسمتهای دیگر بوته نیاز باشد. در این سیستم نیز ممکن است بخشی از برگها و میوه با زمین تماس حاصل نموده و آلوده به بیماریهای قارچی شوند.
ج: پرورش روی سیم با ارتفاع بلند
د: سیستم ریلی لوله ای
ر: روش کشت بینابینی
ز: روش قلابی

کوددهی
جهت تولید 100 کیلوگرم میوه لازم است که تقریبا 250 تا 300 واحد ازت 150-250 واحد فسفر و 250 تا 350 واحد پتاس به بوته ها داده شود. درواحد هکتار مقدار کوددهی مورد نیاز به قرار زیر است:
200 تا 400 کیلوگرم ازت
300 تا 500 کیلوگرم فسفر
400 تا 600 کیلوگرم پتاس
کودهای فسفات را در یک مرحله و ازت را در سه مرحله به زمین می دهند. معمولا قسمت اول ازت که نصف کود ازته است 20 روز قبل از کاشت . 4/1 باقیمانده در زمان گلدهی و 4/1 مابقی نیز در اوایل رشد میوه همراه با آب آبیاری به زمین داده می شود.

آفات
1- شته ها
2- کنه دو نقطه ای که یکی از آفات بسیار مهم که از طریق سایر میزبانان به بوته حمله می کند و عمدتا در مواقع گرم و خشک ظهور و طغیان می کند، کند می باشد اندازه این حشره بسیار ریز و حدود 3/0 تا 4/0 میلی متر که با چشم غیر مسلح دیده نمی شود و یا به زحمت می توان دید.
3- مگس سفید گلخانه (Trialeurodes vaporariorum )
4- منیوز : (liriomyza bryonial )
5- تریپس (Thrips Tabaci )
6- شب پره زمستانی (Agrotis siegetum )
7- کرم غوزه پنبه (Heliothis SP )
8- نماتد (Meloidogyne SPP )

بیماری ها
1- لکه باکتریایی Xan thomonas C ampestris
2- پوسیدگی میوه یا خال سیاه بوسیله قارچ آنتراکنور Colleto Trichum Coccodes
3- آلترناریا یا لکه موجی Alternaria Solani
4- پژمردگی فوزار یوفی
5- ویروس موزاییک خیار روی گوجه فرنگی (CMv)
6- ویروس موزاییک توتون روی گوجه فرنگی (TMv)
7- پژمردگی باکتریایی گوجه فرنگی

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله 50   صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله قدر، شب مقدرات

قدر، شب مقدرات

ترجمه سوره قدر: ما این قرآن عظیم الشان را (که رحمت واسع و حکمت جامع است) در شب قدر نازل کردیم و چه تو را به عظمت این شب قدر آگاه تواند کرد، شب قدر (به مقام و مرتبه) از هزار ماه بهتر و بالاتر است در این شب فرشتگان و روح (جبرئیل) به اذن خدا (بر مقام ولایت نبى و امام عصر (عج) از هر فرمان (و دستور الهى و سرنوشت مقدرات خلق را) نازل مى گردانند، این شب، رحمت و سلامت و تهنیت است تا صبحگاه. (شهود) ((شب قدر)) یا ((لیلة القدر)) مشهورترین نام این شب است. مفسران درباره اینکه چرا این شب را ((شب قدر)) گفته اند و ((قدر)) به چه معناست، سه معنا را انتخاب کرده اند:

1- قدر = شرف و منزلت
((مرحوم طبرسى)) گوید: ((از آن رو به این شب، قدر گفته اند که داراى شرف و پایه اى بلند و شانى عظیم است. مثل اینکه گویند: مرد داراى قدر؛ یعنى داراى شرف و منزلت. چنان چه قرآن مى فرماید: ((و ما قدروا الله حق قدره))، یعنى عظمت و شأن خدا را آن گونه که باید به جا نیاوردند. ((ابوبکر وراق)) گوید: ((لان من لم یکن ذا قدر اذا احیاها صار ذاقدر))؛ آن شب را قدر نامیدند، از این رو که انسان ها با زنده داشتن آن به قدر و منزلت مى رسند. دیگران نیز گفته اند: شب قدر است، زیرا کارهاى خدایى را در آن شب پاداشى بزرگ و گران سنگ است. گروهى دیگر نیز گفته اند: شب قدر است، چون کتابى گرانبها بر پیامبرى بلند مرتبه و گرامى، براى امتى بلند پایه با دستان فرشته اى گرانقدر نازل شده است.(2) در قدر و منزلت شب قدر همین بس که سوره مبارکه (قدر) در شأن آن نازل شده است.

2- قدر = تنگی و ضیق
یکی از معانى (قدر) ضیق و تنگى است.
این شب را از آن رو (قدر) گفته اند که زمین به واسطه کثرت فرود فرشتگان در آن شب، تنگ مى شود. زمین در این شب، سرشار از فرشتگانى است که تا سپیده دم، هم صدا با زمینیان به احیاى آن شب مى پردازند و به وظایف خویش مى رسند. در این زمینه قرآن کریم مى فرماید: (تنزل الملائکه و الروح فیها باذن ربهم من کل امر).

3- قدر = تقدیر و اندازه گیرى
بسیارى از دانشمندان این معنا را پذیرفته اند؛ چون در این شب، همه چیز اندازه گیرى مى شود، به آن شب قدر گفته مى شود. از جمله مقدرات این شب، سرنوشت افراد، جامعه، حوادث و پیش آمده، مانند جنگ، زلزله، پیروزى، شکست، سعادت و شقاوت و...است. در این شب، سرنوشت افراد و جوامع و هر آنچه با سرنوشت انسان ها ارتباط دارد، بر اساس حکمت و مصلحت رقم مى خورد. (در او تقدیر و تفصیل کنند؛ هر کار که مشحون به حکمت است، نقص را بر او راه نبود و هر چه در آن سال خواهد بود از آجال و اقسام، در این شب تقدیر کنند). (3)
از حضرت امام رضا (ع)، روایت شده است که:
(...یقدر فیها ما یکون فى السنه من خیر او شر اومضره او منفعه او رزق او اجل و لذلک سمیت لیلة القدر) (4)؛ این شب را لیلة القدر نامیده اند، چون آنچه مربوط به سال است، از قبیل خوبى، بدى، زیان، سود، روزى (معیشت) و مرگ و ولادت در آن شب اندازه گیرى مى شود.
امام صادق(ع)، خطاب به (ابوبصیر) فرمودند:
(یا ابا محمد، یکتب وفد الحاجه فى لیلة القدر و المنایا والبلایا و الارزاق و ما یکون الى مثلها فى قابل فاطلبها فى احدى وثلاث)؛ اى ابو محمد، در شب قدر حاجیان مشخص شده و پیشامدها و مرگ ها و روزیها و آنچه مربوط به آن سال است تا سال آینده (شب قدر دیگر) رقم مى خورد؛ پس آن را در شب بیست و یکم و بیست سوم ماه جستجو کن البته اینکه خداوند بر پایه حکمت و مصلحت، تقدیر امور مى فرماید، به شایستگى و ظرفیت و حال افراد و جوامع بستگى دارد.
قدر، باران رحمتى است که در جویبار هر فرد و هر جمع به اندازه او جارى است. شخصیت افراد به گونه اى شکل گرفته که بعضى از آنان توان پذیرش جریان رودى وسیع از رحمت و برکت قدر را دارند و برخى دیگر، زمینه کمترى براى جذب رحمت و عنایت دارند؛ برخى، هیچ گونه آمادگى ندارند تا آنجا که زمینه وجودشان چون سنگى سخت و نفوذ ناپذیر است. حقیقت شب قدر از نوع حقایق قرآنى است و همان طور که قرآن شفا و درمان است، شب قدر نیز این گونه است: (و ننزل من القرآن ما هو شفا و رحمه للمومنین و لا یزید الظالمین الا خسارا). (5)
قرآن غذاى سالم روح انسان هاست. این غذاى دلپذیر براى روان سالم لذت بخش است. اما اگر کسى بیمار باشد، نه تنها از این سفره رنگین دلپذیر و غذاى شفابخش بهره اى نمى برد، بلکه براى او مایه آزردگى است. از این رو، در قسمت دوم، آیه کریمه مى فرماید: و همین قرآن براى ستمکاران مایه تباهى و زیان است. گفتیم که در شب قدر سرنوشت انسان ها بر اساس حکمت و مصلحت رقم مى خورد. بى گمان، این تصمیم گیرى درباره آینده اشخاص و امت ها با گذشته آنان پیوند خورده است، اما اینکه در این شب چگونه تصمیم گیرى و تقدیر مى شود و چه مراحلى پشت سر گذاشته مى شود و نقش عنصر انتخاب چیست؟
جایگاه متفاوت شب قدر در میان شیعه و سنی
شب قدر و ویژگی‌ها و مشخصات آن از موارد مشترک در میان شیعه و سنی است، هرچند اختلافاتی درباره مصداق و یا برخی جزئیات آن در میان این دو گروه وجود دارد.
محمدرضا تقی‌دخت رهقی در مقاله‌ای از سه منظر دیدگاه اهل سنت درباره شب قدر را به بررسی نشسته است.
در این مقاله آمده است: موضوع و اهمیت شب قدر، همان‌طور که در ادبیات فکرى، عقیدتى و روایى شیعه جایگاه ویژه و بالایى دارد، در بین سایر فرق مسلمین نیز شأن و جایگاه خاص خود را دارد. دو فرقه و شعبه اصلى آیین اسلام، یعنی مذاهب تشیع و تسنن، اگر چه در برخى موارد و موضوعات مرتبط با شب‌هاى قدر و آیین‏ها و مناسک ویژه، آن، اختلاف نظرهایى دارند، اما در اهمیت و جایگاه آن تردید روا نمى‏دارند.

شاید اختلاف‏هاى روایی و موضوعى که در این نوشتار به عمده‏ترین آن‌ها اشاره خواهد شد، مباحثى باشد در خور توجه و اهمیت، اما مهم‏تر از همه این مباحث، قبول بالاتفاق وجود چنین شبى است و فیض جارى‌ای که خداوند در این شب از آسمان و به مداومت مى‏فرستد. سرچشمه این اتفاق نظر و عقیده نیز آیات مشیر به این موضوع در قرآن کریم است و سرچشمه آن اختلاف نظرها، تأثیر و تاثر اختلاف عقاید و برداشت‌ها از این آیات، که در میراث حدیثى و روایى هر دو فرقه رسوخ یافته است... .
از جمله مواردى که در کتب روایى و آثار مفسران اهل سنت در مورد آن، اختلاف نظر وجود دارد و سرانجام اجماع عالمان این مذهب برآن مهر خاتمت مى‏نهد، موضوع «جایگاه زمانى شب قدر» است. شب قدر، اگر چه در تواتر روایات شیعى، قطعاً از شب‌هاى دهه سوم ماه مبارک رمضان شمرده مى‏شود و تردید در آن نیز به واسطه روایات منقول از ناحیه معصومین(ع) و نیز تفاوت تفاسیر روایات است، اما از این حیث که شبى خارج از ماه رمضان نیست، مورد اجماع کلی و قطعى است.
در میان عالمان و در میراث روایى و تفسیرى اهل سنت، اما، ابتدا در این خصوص و سپس در قطعى کردن جایگاه این شب در ماه مبارک رمضان تردید و تفاوت وجود دارد. دسته‏اى از روایات، همچون روایت مشهور «ابوحنیفه» در «شرح الازهار»، بر این اعتقاد تاکید مى‏کند که شب قدر به طور قطعى و یقینى نمى‏تواند در این دهه باشد و بلکه در تمامى لیالى سال پنهان است. روایت مذکور، که در ضمن مسئله‏اى فقهى وارد شده، چنین است: «شب قدر، در میان شب‌هاى سال پنهان است و چنان‌چه کسى طلاق همسرش را مشروط به انجام در شب قدر نماید، بدون گذشت یکسال کامل، طلاق واقع نشده است»... .
شاید روایت «عایشه» از احوال رسول مکرم اسلام در دهه پایانى ماه رمضان را نیز تاکیدى بر این جایگاه زمانى بتوان شمرد: «آنگاه که دهه آخر رمضان فرا مى‏رسید، رسول خدا شب‌ها را بیدار بود و اهل و خویش خود را نیز بیدار مى‏داشت و از زنان دوری می‌جست»(المغنى، ج 3ـ ص 179) و نیز روایت »ابن عمر« از اعتکاف پیامبر در دهه پایانى ماه مبارک رمضان را که در »صحیح مسلم« آمده است: «پیامبر دهه انجامین ماه رمضان را در اعتکاف بودند» (شرح نووی، ج8 ـ‌ص 66)... .

روایات و مباحث متعدد و متفاوتى در این خصوص در منابع اهل سنت وارد شده است که در یک طبقه بندى کلى به سه دسته روایات تاکیده کننده بر شب بیست و یکم، شب بیست و سوم و شب بیست و هفتم تقسیم مى‏شوند. البته روایات بسیار ضعیفی نیز مبنی بر لیلةالقدر بودن شب هفدهم وجود دارد؛ ازجمله روایت «ابن عباس» در «درالمنثور» (ج6ـ ص376)... .
در «صحیح مسلم» آمده است: «گفته شده شب بیست و سوم، شب قدر است و این موضوع قول بسیارى صحابه و تابعین است» (ج8 ـ ص 58) و در روایتى از »ابن عمر» منقول است که «فردى نزد پیامبر عرض کرد که در خواب دیده است شب قدر، هفت روز مانده به پایان رمضان است و پیامبر فرمود خواب‌هاى شما که بر بیست و سوم توافق دارند صحیح‌اند و هر کس خواست شب‌زنده‌دارى قدر را درک کند، این شب را احیاء نگهدارد» (مجمع البیان، ج10ـ ص) و نیز روایت منقول از «سعید بن جبیر» در «درالمنثور»(ج6ـ ص 373) که مؤید همین نظر است... .
از جمله مباحث دیگرى که در خصوص شب قدر مطرح است، اختصاص و عمومیت زمانى شب قدر به دوره‏اى خاص، یا جریان داشتن این باب واسعه الهى در همه دوره‌هاست. از موضوعاتى که تقریباً اتفاق نظر در مورد آن به حد اجماع و تواتر رسیده است، عمومیت داشتن شب قدر در همه دوره‏ها و زمان‌هاست؛ اما پاره‏اى احادیث و روایات منقول در اسناد روایى اهل سنت، که گاه به آن‌ها استدلال مى‏شود و بى طرفدار نیز نیستند، بر این اعتقاد استوارند که شب قدر مخصوص به دوره خاص حیات پیامبر بوده است و دیگر شب قدرى وجود ندارد. به بیان دیگر، این شب، اختصاص به دوره‏اى خاص از زمان (دوران حیات پیامبر) داشته و قابل تکرار نیست... .
در جمع روایات سه گانه فوق، باید گفت شب قدر با توجه به روایات و مستندات، از دید شیعه اختصاص به قبل از پیامبر و بعد از آن تا امروز دارد و شاید فضیلت‏هاى آن در امت پیامبر ازدیاد پیدا کرده و از دید اهل سنت، شبى است اختصاصی براى امت پیامبر که تا امروز نیز ادامه دارد و قبل از پیامبر نبوده و در واقع امتیاز مسلمانان بر سایر امت‌هاست؛ اگر چه روایاتى اندک شمار نیز در منابع اهل سنت وجود دارد که شب قدر را فقط مربوط به زمان پیامبر مى‏داند... .

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  5  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلودمقاله تجزیه تحلیل، پیچیدگیهای صنعتِ تجارت الکترونیک

در فصل قبل مشاهده کردیم که چگونه تکنولوژیهای تجارت الکترونیک، اساس اقتصادی برخی تجارتها را تغییر می‌دهد. در این فصل جزئیات بیشتری را در مورد اینکه چگونه این پیچیدگیهای صنعتی، ساختارهای اقتصادی صنعت را تغییر می‌دهد بیان خواهیم کرد.
در ابتدا، دو اثری را که گهگاهی با تکنولوژیهای اطلاعاتی قبلی مورد ملاحضه قرار گرفته، بررسی می‌کنیم: تغییر توازن قدرت در یک صنعت و هماهنگی بهتر فعالیتها، درون و مابین شرکتها. سپس، سه اثر دیگری که مستقیماً روی حلقه‌های ارزش (value chins) صنعت که برتری زیادی به عنوان نتیجة تغییرات مهم در علم اقتصادِ تجارتی که بوسیلة اینترنت آورده شده است، دارد را بررسی می‌کنیم.
این سه اثر عبارتند از: عدم مداخله، عدم یکپارچگی و تقارب دیجیتال حلقه‌های ارزش. گرچه این اثرات قبلاً مشاهده شد، اما آنها به عنوان نتیجة فوائد ویژه‌ای که بوسیلة شبکة جهانی به ارمغان آورده شده، پر اهمیت‌تر شده‌اند.

تغییر قدرت صنعت
یکی از بهترین چهارچوب‌های شناخته شده برای تجزیه تحلیل صنعت، 5 مدل مؤثر porter می‌باشد. پورتر 5 ابزار کلیدی که قابلیت سودآوری در یک صنعت را تعیین می‌کند، مشخص نمود. (شکل 1-6)
تهدید وارد شوندگان جدید در عرضة بازار
تهدید محصول یا خدمت جانشین
قدرت معامله خریداران
قدرت معامله عرضه کنندگان
مسابقة رقابتی مابین شرکتهای موجود در صنعت.

(شکل 1-6)

تهدید داوطلبان ورود جدید:
تهدید داوطلبان ورود جدید شرح می‌دهد که چگونه یک شرکت جدید یا یک شرکت با صنعتی متفاوت می‌تواند به سادگی در یک صنعت خاص وارد وارد شود. موانع ورود به یک بازار خاص عبارتند از: احتیاج به سرمایه، دانش و مهارت. برای مثال در صنعت خودروسازی، موانع ورود عبارتند از: لزوم طراحی و بهبود مدل جدید، ساختن کارخانه مونتاژ خودرو، بستن تعداد زیادی قرارداد با تأمین کنندگان قطعات و ایجاد شبکة فروش. صنعت ورود به صنعت نرم افزار بر خلاف صنعت قبلی که بدان اشاره گردید سهولت آن است، هم چنانکه این احتیاج کمتری به سرمایه‌گذاری در جهت توسعه محصول یا تجهیزات تولیدی در مقیاس بالا دارد.
سیستمهای IT هم چنین می‌توانند مانعی برای ورود ایجاد کنند.
برای مثال، برخی از خطوط هوائی در گذشته با سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی که در سیستمهای رِزِرو کامپیوتری انجام دادند، موانع مهمی در ورود به سرمایه‌گذاری، برای واردشوندگان جدید می‌تواند بسیار مشکل باشد. با این وجود یکی از خصوصیات اینترنت آن است که به داوطلبان جدید برای ورود به بازارهای موجود اجازة ورود می‌دهد، بدون آنکه احتیاج باشد با سرمایه‌گذاری عظیم سازمانی افراد حاضر در آنجا برابری یا رقابت کنند. بنابراین احتمالاً رقابت تازه واردین جدید در بسیاری صنایع افزایش می‌یابد. برای مثال اینترنت به فروشندگان اینترنتی کتاب نظیر Amazon.com اجازه می‌دهد که با کتابفروشیهای سنتی رقابت کند، بدن آنکه احتیاج به سرمایه‌گذاری در یک سری کتابفروشی در خیابانهای بزرگ باشد.

تهدید جانشینی:
در برخی قسمتها، تجارت الکترونیک ماهیت مرغوبیت محصول را تغییر داده که این به عنوان یک محصول جانشین طبقه‌بندی می‌شود. جانشینی در جائی به عنوان تهدید برای افراد حاضر در آن بازار مطرح می‌شود که محصول جدیدی به بازار عرضه می‌شود. با خصوصیاتی عیناً همانند سرویس یا محصول موجود. مثال کلاسیک این مورد می‌تواند، جانشین کالسکه‌های اسبی با ماشینهای موتوردار یا جای‌گزینی قسمتهای مکانیکی ماشینها با کامپیوتر باشد. برای رهائی از این مشکل، دست‌اندرکاران موجود می‌بایست محصولات تولیدی خود را به روز نگه داشته یا اینکه خود دست‌اندرکار اصلی در تأمین محصولات جای‌گزین شوند.
همان طوری که در فصل قبل ملاحضه گردید، بسیاری از محصولات یا خدمات جدید به وجود آمده‌اند تا بتوانند تا قسمتی، اگر نه به طور کامل، جایگزین چیزهای موجود شوند، برای مثال موسیقی آن‌لاین یا پست الکترونیک.

قدرت معاملة خریداران:
سومین عامل مهم که احتیاج به توجه دارد، قدرت خریداران می‌باشد. جائی که مقدار عرضه، نسبت به تقاضا زیادتر است یا جائی که خریداران نسبت به عرضه کنندگان کمترند، خریداران ممکن است در موقعیت معاملة قویتری نسبت به فروشندگان باشند. قدرت معامله خریداران، همچنان که اینترنت انتخاب عرضه کنندگان بالقوه را افزایش می‌دهد و اطلاعات بیشتری را در اختیار آنها قرار می‌دهد، ممکن است افزایش یابد. به بیان دیگر، اینترنت هم چنین می‌تواند به شرکتهای صنعتی اجازه دهد خریدارن با پتانسیل بیشتر را شناسائی کرده و به موجب آن، قدرت خریداران را کاهش دهد. نتیجه به اینکه کدام عامل قویتر است بستگی خواهد داشت.

معاملة قدرت عرضه کنندگان:
عرضه کنندگان، در صنعت در همان موقعیتی نسبت به کارخانجات هستند که کارخانجات نسبت به خریدارانشان دارند. بنابراین اینترنت می‌تواند تأثیرات مشابهی همانند آنچه در بالا شرح داده شد داشته باشد با وجود این افزایش یا کاهش قدرت ایشان، به چگونگی بکارگیری از تکنولوژی بستگی دارد.

مسابقة رقابتی مابین دست‌اندرکاران موجود:
آخرین نیرو یا عامل، رقابت مابین دست‌اندرکاران موجود در بازار می‌باشد. این عامل احتمالاً رو به افزایش است همچنان که تجارت الکترونیک به طور عموم، کارائی خود را در صنعت زیاد، تولید را کم، هزینه‌معامله را کاهش داده و کارائی و زنجیرة عرضه را افزایش می‌دهد.

افزایش قدرت مشتریان:
انگلیسی‌ها معمولاً تمایلی که از خدمات نامطلوب شکایت کنند، اما این ممکن است بوسیلة پایگاههای اینترنتی جدیدی که به مردم این امکان را می‌دهد. در مورد سرویسهائی که از شرکتها یا دیگر سازمانها دریافت نموده‌اند شکایت کنند، تغییر کند. برای مثال یک شرکت آلمانی به نام Dooyoo.deیک نسخة UK از پایگاههای آنها (شرکتها و سازمانها) تهیه کرد، که به افراد اجازه می‌دهد در خانة خود، امتیازِ خدمات و محصولات آنها را مورد بازبینی قرار داده و برای این مشارکت خود جایزه بگیرند. منتقدین در Dooyoo.uk بازای نوشتن هر عقیده‌ای 250 dooyoo miles می‌گیرند، در صورتی که شخص دیگری نظر شما را بخواند 50 mile و 10 mile زمانی که شما نظرات دیگران را مورد ارزیابی قرار دهید به شما تعلق قرار خواهد گرفت. هر 1000 dooyoo mile ارزشی به اندازة 1 پوند دارد که قابلیت تبدیل به پول نقد یا اسناد یا اهدا کردن به یک مؤسسه‌ی خیریه را دارد. منتقدین تراز اول با قرار داده شدن در یک Hall of Fame (مکانی که شهرت شخص افزایش می‌یابد) مورد تشویق قرار می گیرند.

تجزیه تحلیل سیستم ارزش:
دومین مدل از مدلهای پورتر که به طور گسترده برای تجزیه تحلیل صنایع استفاده می‌شود، زنجیرة ارزش است. مدل پورتر، ماهیتاً با کاهش هزینه و افزودن ارزش افزودة فعالیتهای درونی شرکتها سر و کار دارد. تجارت الکترونیک می‌تواند در این هدف، در تمام فعالیتهای زنجیرة ارزش کمک رسان باشد.

سه فعالیت اصلی یک فرایند تولید عبارتند از:
تدارکات درونی: دریافت اقلام، انبار کردن و در اختیار قرار دادن آنها برای فرایند عملیات به مقدار مورد نیاز.
اقدام عملی: فرایند تولید
تدارکات بیرونی: تحویل محصولات نهائی کارخانه، انبار کردن و توزیع آنها بین مشتریان
پورتر به این فعالیتهای پایة اصلی، دو فعالیت اصلی دیگر را نیز اضافه کرده است:
بازاریابی و فروش: پیدا کردن احتیاجاتِ مشتریان بالقوه و آگاه کردن آنها از محصولات و خدماتی که می‌توان به آنها ارائه داد.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  37  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله سیاست جذب سرمایه های خارجی و نقش آن در اقتصاد مناطق آزاد

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  9  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

چکیده:

هدف از ایجاد و توسعه مناطق آزاد و یا مناطق پردازش صادرات 1(EPZ)، افزایش و توسعه صادرات، ایجاد اشتغال، جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی و انتقال تکنولوژی، افزایش درآمدهای عمومی، افزایش توریسم ارتقای جایگاه اقتصادی کشور و بهره مندی از اقتصاد رقابتی است. اما از بعد نظری می توان گفت جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی 2(FDI) برجسته ترین نقش در فعالیتهای اقتصادی مناطق آزاد می باشد. سرمایه گذاری خارجی بخش کلیدی جهانی سازی جدید است. خصوصی سازی، آزاد سازی و تثبیت اقتصاد کلان همگی می‌توانند فضایی به وجود آورند که سرمایه، از جمله سرمایه خارجی را جذب کند. و این سرمایه گذاری موجب رشد و توسعه اقتصادی گردد. در این راستا نویسندگان بر این باورند که مناطق آزاد با داشتن پتانسیل های لازم نقش اساسی در رابطه با جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) دارند. لذا در این پژوهش میدانی به بررسی راهکارها و سیاستهای جذب سرمایه گذاری خارجی و نقش آن در اقتصاد مناطق آزاد پرداخته شده است.

واژه‌های کلیدی: خصوصی سازی، سرمایه گذاری خارجی، رشد اقتصادی، مناطق آزاد تجاری، توسعه صادرات

مقدمه:
از دهه 1960بسیاری از کشورهای رو به توسعه راهبردهای صادرات گرا را به عنوان راهبرد توسعه خود انتخاب کرده‌اند، این گونه راهبردها توسط نهادهای اقتصادی بین المللی از جمله بانک جهانی و صندوق بین المللی پول به عنوان بهترین راه برای ارتقای توسعه در کشور در حال توسعه مورد حمایت قرار گرفته است. در مجموعه اقدامات و سیاستهای مرتبط راهبردی صادرات گرا تاسیس مناطق آزاد تجاری و صنعتی یا به عبارت بهتر مناطق پردازش صادرات به عنوان راهکاری برای تغییر جهت کلی اقتصاد از درونگرایی به برونگرایی و تجارت آزاد مورد استفاده اغلب کشورهای یاد شده قرار گرفته است، منطقه آزاد ناحیه ای از قلمرو کشور است که خارج از محدوة فیزیکی، قانونی، ادرای تاسیسات گمرکی قرار دارد. ورود و خروج سرمایه و سود به آن و جابجایی نیروی کار متخصص در منطقه به سهولت صورت می‌گیرد و کالاها و مواد خارجی را که منع قانونی نداشته باشند می‌توان بدون هر گونه موانع گمرکی و ترانزیت، یا در انبارهای آن نگهداری و یا در کارخانه های مستقیم در آن تغییر شکل داده و به کالاهای دیگر تبدیل نمود. در ادبیات دامنه گسترده ای از اصطلاحات درباره این مناطق آمده است از جمله مناطق آزاد اقتصادی ، منطقه آزاد صادرات ، منطقه آزاد تجاری ، منطقه آزاد صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی می توان اشاره نمود. هدفهای اصلی از ایجاد این مناطق در بسیاری از کشورهای درحال توسعه عبارت اند از:
1- ایجاد درآمد ارزی به وسیله بهبود صادرات کالاهای غیر سنتی
2- اشتغال زایی برای کم نمودن بیکاری یا مشکلات ناشی از بیکاری در کشور و درآمدزایی
3- جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی(FDI) و انتقال تکنولوژی، انتشار دانش و اثرات تظاهری که این مورد به مانند کاتالیزوری برای بنگاههای داخلی در گیر تولید کالاهای غیرسنتی عمل می کند.
رشد سریع ایجاد منطق آزاد باعث گردیده است. پس از بندر هامبورگ (در سال 1888) و کشور ایرلند (1959) کشور در حال توسعه زیادی اقدام به ایجاد چنین مناطقی در کشور خود نمایند. از آن جمله می توان به مناطق آزاد مانائوس (در برزیل)، منطقه آزاد ماریتین (درموریس) منطقه آزاد کراچی (در پاکستان) منطقه آزاد ماسان و ایری و کومی (در کره جنوبی) منطقه آزاد کاندلا (در هند) منطقه آزاد استانبول (در ترکیه) منطقه آزاد جبل علی، احمد بن رشید (دبی) منطقه آزاد جاکارتا (در اندونزی) و . . . در آسیا اشاره نمود.
جدول (1) برآورد مناطق پردازش صادرات جهان را تا سال 2003 نشان می دهد.
جدول (1) برآورد مناطق پردازش صادرات تا سال2003 در جهان
سال میلادی 1975 1986 1995 1997 2003
کشورها 25 47 73 93 116
مناطق 130 376 530 845 3000
Source: Wepza
آمارها نشان می‌دهد تا سال 2003 حدود 27 منطقه پردازش صادرات در خاورمیانه تاسیس گردیده است که البته آمار آن در حال حاضر در بیش از دو برابر شده و در حال رشد و توسعه می باشد.

مناطق آزاد در ایران
تفکر ایجاد مناطق آزاد در ایران به حدود چهاردهه قبل باز می‌گردد. در سال1348 جزیره کیش به عنوان یک بندرآزاد و البته با هدف اصلی ایجاد امکانات گردشگری بین المللی در نظر گرفته شد. و در همان زمان زیر بناهایی نیز ساخته شد. ولی پس از سال 1357عملا فعالیتهای این منطقه متوقف شد اما ضربه پذیری اقتصاد کشور از صادرات نفتی و آن هم صادرات انحصاری، چیزی بود که در سال1367و1368بطور محسوس مورد توجه قرار گرفت. اگر به آمارهای سال 1367توجه کنیم می‌بینیم که صادرات نفتی‌ما در آن سال حدود 7میلیارد دلار شد. در حالی که همین درآمدهای ارزی در برخی از سالها از مرز 20میلیارد دلار فراتر رفته است. برای کشوری که مسائل مختلف‌اش وابسته به ارز خارجی است و درصد قابل توجهی از فعالیتهای تولیدی و خدماتی آن به دلیل ارتباط نزدیک با دنیا به وسیله ارز خارجی رقم می‌خورد، نوسانهای شدید درآمد ارزی طبعا می تواند بسیاری از فعالیتهای اقتصادی به تبع آن فعالیتهای سیاسی و فرهنگی جامعه را متاثر کند به همین دلیل در برنامه اول توسعه صادرات غیر نفتی به عنوان یک تصمیم قطعی مورد توجه قرار گرفت. و یکی از بهترین ابزار برای توسعه صادرات غیر نفتی ایجاد مناطق آزاد صنعتی بود که بسیاری از کشورهای جهان به ویژه در دو، سه دهة اخیر تجربیات موفقی از آن بر جا مانده است. بدین ترتیب در تبصرة 19برنامه اول توسعه، سه منطقة آزاد تجاری - صنعتی در کشور مورد تصویب قرار گرفت.
تا پایان برنامه دوم توسعه (سال1378) راهبرد تجاری که عملا در کشور به اجرا در آمد جاگزینی واردات بود، اگر چه در برخی قوانین از جمله قوانین اول و دوم توسعه، اشاره هایی هم به توسعه صادرات شده بود. تغییر نیافتن ساختار اقتصاد به نفع بخش صنعت، یعنی به عبارت دیگر تحقیق نیافتن توسعه صنعتی بیانگر ناموفق بودن راهبرد جایگزینی واردات در جهت صنعتی شدن کشور است.
در برنامه سوم توسعه، نسبت به برنامه های قبلی تاکید بیشتری روی سیاست توسعه صادرات صورت گرفت و اقداماتی نظیر معافیت صادرات از عوارض و مالیات، حذف پیمان سپار ارزی، اعطای یارانه و جوایز صادراتی، ساده سازی فرآیند صادرات، بازگردان حقوق گمرکی و سود بازرگانی مواد اولیه و واسطه‌ای مورد استفاده در تولید کالاهای صادراتی پس از صدور، سیاست یکسان سازی نرخ ارز و واگذاری ارزی بر اساس نرخهای بین بانکی، به انجام رسید. سیاست حذف موانع غیر تعرفه ای و غیر فنی واردات وتبدیل آن به تعرفه های معادل و تهیه برنامه زمان بندی اصلاح نرخهای معادل تعرفه و سیاست حذف ممنوعیتهای صادراتی بجز موارد خاص نیز در قانون برنامه توسعه پیش بینی شده بود که تا پایان برنامه بطور کامل عملی نشد.
درمتن قانون برنامه چهارم توسعه، عبارت (مناطق آزاد) دقیقاً 20 بار تکرار شده و در بندها و تبصره‌هایی توضیحاتی در این مورد آمده است در ماده 33 قانون برنامه چهارم آمده است به منظور نوسازی و روان سازی تجارت و افزایش سهم کشور در تجارت بین الملل و همچنین رونق بخشیدن به تجارت خارجی و هم پیوندی فعال با اقتصاد جهانی، دولت مکلف است تا برخی قوانین رسمی کشور از جمله قانون صادرات و واردات، قانون امور گمرکی به ویژه قانون مناطق آزاد تجاری و صنعتی را بازنگری و اصلاح نماید. اما بر آیند برنامه چهارم آن گونه که انتظار می‌رفت رونق بخش تجارت و مناطق آزاد تجای نشد.
در حال حاضر در ایران بیش از 27 منطقه آزاد تجاری و ویژه اقتصادی وجود دارد که زیر نظر دبیر خانه شورای عالی مناطق آزاد فعالیت می کنند.

عوامل جذب FDI و رابطه آن با رشد مناطق آزاد
سرمایه گذاری مستقیم خارجی، فرآیندی است که به وسیله آن یک کشور (کشور مبدا) مالکیت دارییها را در کشور دیگر (کشور میزبان) با هدف کنترل تولید، توزیع و دیگر فعالیتها بدست می آورد FDI به مثابه درگیری با سرمایه‌گذاری بلند مدت و منعکس کننده مناسبات بلند مدت و کنترل یک نهاد اقتصادی در کشور میزبان است. عبارت "بلند مدت"نشان دهندة تمایز FDIاز سایر سرمایه گذاریها نظیر سرمایه گذاری پرتفلیو می‌باشد، به نحوی که سرمایه گذاری پرتفلیو، بازگو کننده نگهداری اوراق بهادار همچون سهام خارجی، اوراق قرضه و دارییهای مالی است که هیچ کدام از آنها موجب نمی‌شود که دارندة اوراق، بر بنگاه صادر کننده اوراق تسلط مدیریتی داشته باشد. سرمایه گذاری پرتفلیو کوتاه مدت بوده و عبارت "کوتاه مدت" نشان دهنده آن است که سرمایه گذاری پرتفلیو بطور چشمگیر و به دفعات زیاد دست به دست می‌شود. آنچه که درتعارف مربوط به FDI شبیه به یکدیگر است، کنترل و نفع ناشی از کنترل است که بازگو کنندة اهمیت بیشتر FDI از سرمایه گذاری پرتفلیو است با در حالیکه سرمایه گذاری پرتفلیو خواستار کنترل مدیریتی بر بنگاه یا مناسبات بلند مدت نیست، مناسبات بلند مدت بیانگر ارتباط بلند مدت بین سرمایه گذاری مستقیم و شرکت سرمایه گذار مستقیم است که این امر درجه قابل ملاحظه‌ای از نفوذ و تاثیر در مدیریت بنگاه را تحقق می بخشد.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   9 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید