پایان نامه ارشد رشته روانشناسی اثربخشی آموزش دلگرم سازی شوانکر بر سلامت روانی و رضایت زناشویی همسران جانبازان شهر تهران

دانلود پایان نامه آماده

دانلود  پایان نامه ارشد رشته روانشناسی اثربخشی آموزش دلگرم سازی شوانکر بر سلامت روانی و رضایت زناشویی همسران جانبازان شهر تهران با فرمت ورد وقابل ویرایش تعدادصفحات 129

چکیده:

در این پژوهش تلاش شده است تا تأثیر آموزش برنامه ی تدوین شده توسط پژوهشگر با رویکرد شوانکر بر افزایش سلامت روانی و رضایت زناشویی همسران جانباز مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور از میان همسران جانباز ساکن در دو مجتمع مسکونی و مادران دو مدرسه در منطقه ی 22 و 2  دعوت به عمل آمد و از بین مراجعه کنندگان 30 همسر جانباز که شرایط ورود به این طرح را داشتند به‏صورت تصادفی انتخاب شده و در دو گروه آزمایشی و کنترل قرار گرفتند. روش تحقیق در این پژوهش، آزمایشی بوده و از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. همسران جانباز گروه آزمایش در معرض آموزش تدوین شده با رویکرد شوانکر به مدت 10 جلسه 1 ساعت و 30 دقیقه قرار گرفتند و گروه کنترل نیز هیچ آموزشی دریافت نکردند. از هر دو گروه پیش‏ آزمون و پس آزمون به عمل آمد. ابزارهای به کار رفته در این پژوهش عبارت بودند از: 1.    پرسشنامه ی رضایت زناشویی اینریچ فرم 47 سئوالی که پایایی آن در پژوهش میرخشتی (1375)، 92/0 و در پژوهش سلیمانیان 95/0 به دست آمده است.  2.    پرسشنامه ی سلامت عمومی   که پایایی آن در پژوهش پالاهنگ (1374)، 91/0 برآورد شده است. در این پژوهش از روش آماری نمرات   اختلافی استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که آموزش دلگرم‏سازی شوانکر موجب افزایش رضایت زناشویی وسلامت‌روان شده‌است و در خرده مقیاس‏های علائم جسمانی، اضطراب، اختلال در کارکرد اجتماعی و افسردگی نیز موجب بهبود علائم شده است و فرضیه‏های ما تائید شدند.  

بیان مسئله

جنگ در تمام دوران، جوامع بشری را تهدید کرده است. هر جنگی زیانهایی دارد، زیانهای مالی قابل جبران هستند، اما زیانهای روانی مشکل جبران می شوند و از مهمترین عوارض جنگ هستند. فردی که از جنگ بر می گردد باید خود را هم با خانواده وفق دهد و هم با اجتماع، اکثر این افراد در وفق دادن دچار مشکل می شوند و خود را در این میان غربیه می پندارند. این افراد نه تنها خود دچار مشکلات روانی فراوانی می شوند، بلکه خانواده ی  آن ها نیز درگیر این قضیه می شوند، به خصوص همسران این افراد در معرض خطر بیشتری هستند و رضایت زناشویی این افراد کاهش پیدا می کند. بر طبق آمارها نرخ طلاق در این افراد دو برابرافراد عادی می باشد (هاشمی، 1385).  اگر اعضاء خانواده از سوی منابعی حمایت شوند، توانایی بیشتری برای کمک به فرد حادثه دیده دارند. رضایت زناشویی از موارد مهمی است که موجب سازگاری خانواده می شود. نظام خانواده باید نظام محکم و پایداری باشد. بهداشت خانواده یکی از مسائل مهمی است که در استحکام نظام خانواده نقش دارد.  اختلافات زناشویی عامل خطرساز برای اختلالات روانی مانند افسردگی، اعتیاد و ... می باشد. همچنین مشکلات ارتباطی در خانواده با بیماریهای جسمی نیز همبستگی دارد. افرادی که روابط رضایت بخش وحمایت کننده دارند، احتمال کمی وجود دارد که مبتلا به بیماری سختی شوند و اگر هم بیمار شوند سریعتر بهبود می یابند.  بعد از مرگ ناگهانی در خانواده مشکلات زناشویی و طلاق شدیدترین فشارهایی هستند که افراد تجربه می کنند (بلوم، آشرو وایت 1987 به نقل از طغیانی 1386). با توجه به نقش رابطه ی زوجین بر سلامت جسم و روان آموزش شیوه های مختلف روان درمانی ضروری می باشد. متأسفانه بیشتر پژوهشهای صورت گرفته توصیفی است و کمتر آموزشی است. با توجه به افزایش مشکلات زناشویی در همسران جانبازان لازم است به آن ها آموزشهایی داده شود تا با مشکلات خود مقابله کنند و تا حد امکان سبک زندگی خویش راتغییر دهند تا بتوانند علاوه بر بهبود خود به همسرانشان نیز کمک کنند.  تحقیقات نشان داده است که ‌خود دلگرم سازی  باعث می‌شود افراد بسیار با جرأت تر، بردبارتر و با اعتماد ‌به نفس بالاتری عمل کنند و نیز دارای رفتار دوستانه تری با دیگران بوده، احساس ثبات بیشتری نموده و همچنین بهتر قادر باشند با مسائل و مشکلات خود مقابله کنند. حال اگر این روش آموزشی بتواند این نتایج را در همسران جانبازان ایجاد کند، شاید بتواند بر رضایت زناشویی ونیز سلامت روانی آن ها تاثیر بگذارد. این تحقیق در صدد بررسی این احتمال می¬باشد. آدلر   بنیانگذار روانشناسی فردنگر  چهار نیاز اصلی را بیان می کند که عبارتند از: نیاز به ارزشمندی، احساس قابلیت، نیاز به تعلق و دلگرم سازی.  دلگرم سازی آن چیزی است که باعث می شود دیگران احساس خوبی داشته باشند، عملکرد مؤثر داشته و برای مشکلات خود به شکلی موثرتر برنامه ریزی کنند، دارای اعتماد به نفس و حس رضایت باشند.  یکی از پیامدهای دلگرم سازی این است که شخص احساس تعلق می کند و از وقف خود برای بهزیستی جامعه احساس رضایت می کند. دلگرم سازی هم هدف شخصی وهم هدف اجتماعی دارد. آنچه مهم است داشتن نگرشهای مثبت نسبت به مسائل اطراف است. اما بسیاری از افراد این گونه نیستند و با احساس عدم کفایت و حقارت زندگی می کنند. آن ها معتقدند مفید نیستند. این یاس و دلسردی باید توسط افرادی در جهت افزایش دلگرم سازی،رضایت مندی و سلامت روانی و برآوردن نیازهای زندگی درمان شود. یکی از روشهای درمانی در مواجهه با این افراد روش آموزشی شوانکر است (باهلمن ودینتر ، 2001).  تئو و آنتینیو شوانکر  این برنامه ی آموزشی را بر اساس روانشناسی فردنگر آدلر در سال 1980 تهیه کردند. آن ها مفهوم دلگرم سازی را پرورش دادند و آن را از یک مفهوم تئوریک به صورت روش علمی و قابل اجرا در آوردند.  خانواده¬های جانبازان با مشکلات عدیده ای مواجه هستند که در نتیجه به مشکلات عاطفی و زناشویی در آن ها منجر می شود.  حال این سئوال مطرح می¬شود که آیا روش دلگرم سازی شوانکر قادر است باعث ارتقاء سلامت روانی و رضایت زناشویی همسران جانبازان شود؟!بیان مسئله جنگ در تمام دوران، جوامع بشری را تهدید کرده است. هر جنگی زیانهایی دارد، زیانهای مالی قابل جبران هستند، اما زیانهای روانی مشکل جبران می شوند و از مهمترین عوارض جنگ هستند. فردی که از جنگ بر می گردد باید خود را هم با خانواده وفق دهد و هم با اجتماع، اکثر این افراد در وفق دادن دچار مشکل می شوند و خود را در این میان غربیه می پندارند. این افراد نه تنها خود دچار مشکلات روانی فراوانی می شوند، بلکه خانواده ی  آن ها نیز درگیر این قضیه می شوند، به خصوص همسران این افراد در معرض خطر بیشتری هستند و رضایت زناشویی این افراد کاهش پیدا می کند. بر طبق آمارها نرخ طلاق در این افراد دو برابرافراد عادی می باشد (هاشمی، 1385).  اگر اعضاء خانواده از سوی منابعی حمایت شوند، توانایی بیشتری برای کمک به فرد حادثه دیده دارند. رضایت زناشویی از موارد مهمی است که موجب سازگاری خانواده می شود. نظام خانواده باید نظام محکم و پایداری باشد. بهداشت خانواده یکی از مسائل مهمی است که در استحکام نظام خانواده نقش دارد.  اختلافات زناشویی عامل خطرساز برای اختلالات روانی مانند افسردگی، اعتیاد و ... می باشد. همچنین مشکلات ارتباطی در خانواده با بیماریهای جسمی نیز همبستگی دارد. افرادی که روابط رضایت بخش وحمایت کننده دارند، احتمال کمی وجود دارد که مبتلا به بیماری سختی شوند و اگر هم بیمار شوند سریعتر بهبود می یابند.  بعد از مرگ ناگهانی در خانواده مشکلات زناشویی و طلاق شدیدترین فشارهایی هستند که افراد تجربه می کنند (بلوم، آشرو وایت 1987 به نقل از طغیانی 1386). با توجه به نقش رابطه ی زوجین بر سلامت جسم و روان آموزش شیوه های مختلف روان درمانی ضروری می باشد. متأسفانه بیشتر پژوهشهای صورت گرفته توصیفی است و کمتر آموزشی است. با توجه به افزایش مشکلات زناشویی در همسران جانبازان لازم است به آن ها آموزشهایی داده شود تا با مشکلات خود مقابله کنند و تا حد امکان سبک زندگی خویش راتغییر دهند تا بتوانند علاوه بر بهبود خود به همسرانشان نیز کمک کنند.  تحقیقات نشان داده است که ‌خود دلگرم سازی  باعث می‌شود افراد بسیار با جرأت تر، بردبارتر و با اعتماد ‌به نفس بالاتری عمل کنند و نیز دارای رفتار دوستانه تری با دیگران بوده، احساس ثبات بیشتری نموده و همچنین بهتر قادر باشند با مسائل و مشکلات خود مقابله کنند. حال اگر این روش آموزشی بتواند این نتایج را در همسران جانبازان ایجاد کند، شاید بتواند بر رضایت زناشویی ونیز سلامت روانی آن ها تاثیر بگذارد. این تحقیق در صدد بررسی این احتمال می¬باشد. آدلر   بنیانگذار روانشناسی فردنگر  چهار نیاز اصلی را بیان می کند که عبارتند از: نیاز به ارزشمندی، احساس قابلیت، نیاز به تعلق و دلگرم سازی.  دلگرم سازی آن چیزی است که باعث می شود دیگران احساس خوبی داشته باشند، عملکرد مؤثر داشته و برای مشکلات خود به شکلی موثرتر برنامه ریزی کنند، دارای اعتماد به نفس و حس رضایت باشند.  یکی از پیامدهای دلگرم سازی این است که شخص احساس تعلق می کند و از وقف خود برای بهزیستی جامعه احساس رضایت می کند. دلگرم سازی هم هدف شخصی وهم هدف اجتماعی دارد. آنچه مهم است داشتن نگرشهای مثبت نسبت به مسائل اطراف است. اما بسیاری از افراد این گونه نیستند و با احساس عدم کفایت و حقارت زندگی می کنند. آن ها معتقدند مفید نیستند. این یاس و دلسردی باید توسط افرادی در جهت افزایش دلگرم سازی،رضایت مندی و سلامت روانی و برآوردن نیازهای زندگی درمان شود. یکی از روشهای درمانی در مواجهه با این افراد روش آموزشی شوانکر است (باهلمن ودینتر ، 2001).  تئو و آنتینیو شوانکر  این برنامه ی آموزشی را بر اساس روانشناسی فردنگر آدلر در سال 1980 تهیه کردند. آن ها مفهوم دلگرم سازی را پرورش دادند و آن را از یک مفهوم تئوریک به صورت روش علمی و قابل اجرا در آوردند.  خانواده¬های جانبازان با مشکلات عدیده ای مواجه هستند که در نتیجه به مشکلات عاطفی و زناشویی در آن ها منجر می شود.  حال این سئوال مطرح می¬شود که آیا روش دلگرم سازی شوانکر قادر است باعث ارتقاء سلامت روانی و رضایت زناشویی همسران جانبازان شود؟!

فهرست مطالب

 عنوان                                                                                                   صفحه                                                                                           
فصل اول: چارچوب تحقیق     1
1. 1 بیان مسئله     2
2. 1 اهمیت و ضرورت تحقیق     4
3. 1 هدف تحقیق     5
4. 1 فرضیه های تحقیق     5
5. 1 تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح     6

فصل دوم: پیشینیه¬ی تحقیق     9
1. 2 مبانی نظری رویکرد آدلر     10
1. 1. 2 دلگرم سازی     12
1. 1. 1. 2 رفتارهای دلگرم زدا در خانواده     15
2. 1. 1. 2 خود دلگرم سازی     16
3. 1. 1. 2 آموزش خود دلگرم سازی شوانکر     17
2. 2 خانواده     19
3. 2 رضایت زناشویی     23
1. 3. 2 عوامل موثر بر رضایت زناشویی    23
 
فهرست مطالب

 عنوان                                                                                                   صفحه                                                                                           
2. 3. 2 بررسی نظریه های موجود در رابطه با رضایت مندی زناشویی     25
1. 2. 3. 2 نظریه ی چرخه ی زندگی زناشویی     26
2. 2. 3. 2 نظریه های طبقه بندی ازدواج های بادوام    26
3. 2. 3. 2 نظریه ی مبادله ی اجتماعی نای     27
4. 2. 3. 2 نظریه ی عقلانی- هیجانی الیس     28
3. 3. 2 مدل های زوج درمانی     28
4. 3. 2 ازدواج و رفتار با همسر از دیدگاه قرآن و حدیث     30
4. 2 سلامت روانی     31
1. 4. 2 تعریف سلامت و بهداشت روانی     31
2. 4. 2 عوامل موثر بر اختلال سلامت روانی     33
3. 4. 2 مفهوم سلامت روانی از دیدگاه های مختلف     34
4. 4. 2 معیارهای سلامت روان از دیدگاه اسلام     36
5. 4. 2 اهداف بهداشت روانی     37
6. 4. 2 ارتقاء بهداشت روانی     38
5. 2 جنگ و جانباز     39
1. 5. 2 جنگ     39
2. 5. 2 جنگ از دیدگاه قرآن     41
فهرست مطالب

 عنوان                                                                                                   صفحه                                                                                           
3. 5. 2 جانباز و جانبازی    42
6. 2 مروری بر تحقیقات انجام شده در ایران و جهان     45
1. 6. 2 تحقیقات انجام شده در داخل کشور     45
2 .6. 2 تحقیقات انجام شده در خارج کشور     52

فصل سوم: روش تحقیق     59
1 .3 جامعه ی آماری، نمونه و روش نمونه گیری    60
2. 3 روش تحقیق     60
3. 3 روش جمع آوری داده ها     60
4. 3 ابزار پژوهش     61
1. 4. 3 پرسشنامه ی رضایت زناشویی اینریچ     61
1. 1. 4. 3 معرفی کلی پرسشنامه     61
2. 1. 4. 3 نمره گذاری پرسشنامه ی اینریچ    63
3. 1. 4. 3 ویژگی های روان سنجی پرسشنامه ی اینریچ    64
2. 4. 3 پرسشنامه ی سلامت عمومی GHQ    66
1. 2. 4. 3 معرفی کلی پرسشنامه    66
 

فهرست مطالب

 عنوان                                                                                                   صفحه                                                                                           
2. 2. 4. 3 نمره گذاری پرسشنامه ی GHQ    68
3. 2. 4. 3 ویژگی های روان سنجی پرسشنامه ی سلامت عمومی GHQ    69
5. 3 متغیرهای پژوهش     70
6. 3 روش تحلیل آماری داده ها     71

فصل چهارم: تحلیل داده های تحقیق     72
1. 4 مقدمه     73
2. 4 یافته های توصیفی تحقیق     73
3. 4 تحلیل استنباطی داده های  تحقیق    86
 
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری     92
1. 5 مقدمه     93
2. 5 خلاصه ی یافته های تحقیق و نتیجه گیری     93
3. 5 پیشنهادات پژوهشی     97
4. 5 پیشنهادات کاربردی    97
5. 5 محدودیت های تحقیق     98
فهرست مطالب

 عنوان                                                                                                   صفحه                                                                                           
فهرست منابع      99
منابع فارسی     100
منابع لاتین     113
پیوست الف: روش آموزشی شوانکر     115
پیوست ب: پرسشنامه های GHQ و اینریچ     127     Abstract