دانلود مقاله گزارش کارآموزی عمران

یکی از اهداف اساسی وبسیار مهم سیاستگذاران ایجاد ارتباط منطقی و هماهنگ صنعت ومحیط کار با دانشگاه و دانشجو می باشد که هم در شکوفائی و رشد صنایع مؤثر بوده و هم دانشجویان را از یادگیری دروس تئوری محظ رهایی داده و علم آنها را کاربردی تر کرده و باعث می شود آن را در عرصه عمل ،آزموده و به مشکلات و نابسامانیهای علمی وعملی محیط کار آشنا شده و سرمایه و وقت خویش را در جهت رفع آنها مصروف نمایند، که برای جامعهی در حال توسعه ما از ضروریات می باشد .
از منظر دیگر نیز اجرای ساختمانهای آجری ،بتنی وفلزی در مقیاس بزرگ وکوچک به یک سلسله مسائل فنی و به دانش رشته های مختلف ساختمان بستگی دارد و عدم توجه به اصول اجرا و ساخت بدون توجه به اصول تئوری معماری ، محاسباتی و تأسیساتی را در پی خواهد داشت که در بعضی مواقع لطمات جبران ناپذیری چه از لحاظ مالی و چه از لحاظ جانی به جا می گذارد که خود تأییدی بر مطلب فوق الذکر یعنی عدم تعامل منطقی صنعت ودانشگاه می باشد .
همچنین مسئله بعدی طراحی بنا مطابق با استانداردهای روز و مقاوم در برابر انواع بارهای وارده نظیر زلزله ، طوفان وباد باشد که در قسمت اجرای آنها می بایست دقت تمام مبذول شود و قبل از همه این مسائل ،در نظر گرفتن مسائل اقتصادی طرح نیز مهم بنظر می رسد . بهر حال مجموع اهداف فوق باعث ایجاد وساخت سازهای با ایمنی و راحتی کافی می گردد که جز با داشتن تجربیات عملی نمی توان به این امور مهم دست یافت .با این مقدمه شاید اهمیت و جایگاه درس دو واحدی کارآموزی برا ی ما روشنتر شده و با نگاهی دیگر به آن بپردازیم .

اجرای ساختمان های اسکلت بتنی به اگاهی از یک سری مسائل فنی که به علم رشته های مختلف ساختمان بستگی دارد، نیازمند است.
بدیهی است عدم توجه به مسائل تئوری معماری، محاسباتی و تاسیساتی در اجرا و ساخت اشکالاتی زا در پی خواهد داشت که به زودی به تعمیر ساختمان منتهی خواهد شد، که باید در اسرع وقت ساختمان را به وسیله تعمیر محافظت کنیم وضمن اجرای اصولی تعمی، عمر مفید ساختمان را تداوم بخشیم. چرا که در بعضی مواقع اشتباه در تعمیر ساختمان خسارات مالی وجانی جبران ناپذیری در بر خواهد داشت.
در این گزارش کارآموزی سعی شده اصلاعاتی در مورد ساختمان های بتنی و روش روش های اجرای آنها داده شود.

چگونگی انجام کارهای ساختمانی:
شرح:
روش های اصلی ساختن تسهیلات ذیل شرح داده شده اند. این روش ها به شرح زیرند:
1-نیروی کار ساختمانی توسط کارفرما (انجام کار توسط خود کارففرما)
2-مدیریت کار ساختمانی توسط کارفرما
الف)استخدام اعضای خود سازمان برای انجام کار(امانی)
ب)انجام کار توسط پیمانکارهای جز
توجه :می توان یکی از دو روش(الف) یا (ب) و یا هر دو آنها را به کار گرفت.
3- انجام کار ساختمانی توسط پیمانکار عام
4-قرارداد کار ساختمانی از طراحی تا اجرا یا قرارداد طرح-ساخت(کلید در دست)
5-مدیریت حرفه ای کار ساختمانی
بسیاری از سازمان ههای صنعتی بزرگ، و شماری از ادارات دولتی، خودشان نیروی کار ساختمانی دراختیار دارند. از این نیروها در درجه اول برای انجام تعمیرات نگهداری و کارهای تعویضی استفاده می شود.اما چنین نیروهایی معمولا صلاحیت و توانیی اجرای پروژه های ساختمانی جدید را نیز دارند. کارفرماها غالبا، از کارکنان ساختمانی خود برای مدیریت کار ساختمانی جدیدشان استفاده می کنند این نیروی کار ممکن است کارکنانی باشند که کارفرما آنها را مستقیما استخدام می کند و یا ممکن است که خود کارفرما به صورت پیمانکاری عام عمل کرده و با پیمانکار تخصصی قراردادهای فرعی امضاء کند.
احتمالا انجام کار ساختمانی توسط پیمانکارانی عام با یک قرارداد اصلی متداول ترین روش ایجاد تسهیلات ساختمانی است.
در اینجا فقط اشاره می کنیم که کاریرد دو روش جدید در ارائه خدمات ساختمانی رو به ازدیاد است:
الف)روش طرح-ساخت ( یا کلید در دست)
ب) روش به کارگیری میدیرت حرفه ای در امور ساختمانی.
مفهوم کار ساختمانی به روش طرح-ساخت یا کلید در دست این است که کارفرمایی با موسسه ای قرار دادی می یبندد که طبق آن، موسسه طرف قرارداد هم طراحی و هم ساختن تسهیلاتی را به عهده می گیرد که نیازهای خاصی را(معمولا از نظر اجرایی) برآورده کند. غالبا موسساتی این گونه قرارداد ها را تقبل می کنند که در نوع خاصی از ساختمان تخصص دارند و نیز طاحی های استاندارد دارند که آنها را مطابق با خواست های کارفرما تعدیل می کنند.چون هر دو کار طراحی و ساخت را یک سازمان انجام می دهد، مشکلات هماهنگی در کار به حداقل می رسد و کار ساختمانی می تواند قبل از کامل شدن طرح نهایی شروع شود.( در روش های ساختمانی مرسوم این اماکن نیز وجود دارد که کار ساختمانی قبل از کامل شدن طراحی شروع شود. در این حالت قرارداد کار ساختمانی بر مبنای تادیه هزینه خواهد بود. این روش ساخت را روش "مسیر سریع" می گویند). از معایب اصلی روش طرح-ساخت مشکل بودن ایجاد رقابت بین تامین کنندگان و پیچیدیگی در ارزیابی طرح های پیشنهادی آنها است.
به کارگیری مدیریت حرفه ای کار ساختمانی برای ساخت تسهیلات نیز تا اندازه ای باروش ساختمانی مرسو تفاوت دارد. در این حالت، مدیریت ساختمانی مانند نماینده کارفرما عمل کرده و هر دو قسمت طراحی و ساخت پدیده تسهیلاتی مورد نظر را اداره می کند. کارفرما برای طراحی، ساخت و مدیریت ساختمانی پروژه سه قرارداد جداگانه می بندند. اتخاد این شیوه در کار ساختمانی به دلیل ایجاد هماهنگی نزدیک بین کار طراحی و کار ساختمانی امکان صرفه جویی در وقت و هزینه را ایجاد می کن. هر چند، مخالفن این روش متذکر می شوند که مدیریت کار ساختمانی مسئولیت مالی کمی می پذیرد و یا حتی هیچ مسئولیت مالی در قبال پروژه ندارد و نیز اینکه هزینه خدامتی که او ارائه می کند، هر گونه صرفه جویی حاصل از بهبود هماهنگی در کار طراحی و کار ساختمانی را بی ثمر می کند.

طراح، محاسب و پیمانکاری ساختمان:
در شناسنامه ساختمان، بخشی مربوط به سابقه کار افراد زیر وجود دارد:
الف) طراح ساختمان
ب) مهندس محاسب
ج) سازندگان و مجریان کارگاه که شامل: پیمانکار، مهندس، سرپرست کارگاه، تکنسین، معمار و بطور کلی افراد مسئول بخش های فنی در تعدادی محدود و یا کسانی می باشد که در امر احداث ساختمان از شروع کار و یا قسمت هایی از اجرای آن شرکت موثر داشته اند. در این بخش آدرس کار( شرکت ها) شماره تلفن آن ها ثبت می شود. در صورت بروز اشکال از نامبردگان که با جزء جزء اجرای ساختمان آشنایی کامل دارن، کمک گرفته می شود تا تعمیرات اصولی با توجه به نقشه های موجود به شکل کامل انجام می شدو و به طور کلی شناسنامه ساختمان در هنگام خرابی ها و تعمیرات از جهات بسیار مفید است و با کمک ها و راهنمایی های آن، تعمیرات در زمان کوتاه و با صرف هزینه کم انجام می شد.

محل احداث ساختمان
مطالعاتی که قبل از شروع کارها در رابطه با ساختمان باید انجام شود، مسائلی مانند اثرات جو بارندگی ها تغییر درجه محیط که به خصوص در فصول سرد و یخبندان تاثیرات نامطلوب و مخرب در مصالح اجزاء و قسمت های ساخته شده بنا می گذارد.
قابل توجه اینکه، در هر راه اندازی مجدد و تا جا افتادن کارگاه از جهات مختلف، اشکالاتی فراوان وجود دارد از جمله مسائل فنی جمع آوری کارگردان مورد نظر بخصوص در برداشتن هزینه کمتر که اولا: باعث تاخیر در تحویل بنا می شود ؛ ثانیا: قیمت تمام شده ساختمان را افزایش می دهد.
قبل از شروع یک طرح ساختمانی کوچک یا بزرگ، باید مقاومت زمین زیر پی جهت دیوارها برای طراح مشخص شود تا بتوانند بر مبنای آن محل ستون ها، دیوارها و در مجموع طرح را به وجود آورد، معمولا زمین های مرغوب، رنگ تیره با دانه های خاک متراکم و چسبندگی زیاد دارند.
انواع گوناگون زمین ماسه ای، رسی، دج، سنگی و یا مخلوط نامتناسب هستند.
اکثر زمین های ایران از انواع زمین های رسی است. این زمین ها مقاوم هستند وچنانچه خاک ریز دانه و درشت دانه ماسه در آنها وجود داشته باش، قابل اطمینان خواهد بود. در بعضی موارد بنا روی زمین های شیب دار رسی احداث می شود، در این حالت باید به اصول پایداری بنا توجه شود تا در موقع حرکت زمین خطر رانش به وجود نیاید.
زمین های دج نیز ترکیبات کامل، متراکم وقابل اطمینان دارند که بناهای مرتفع را می توان روی آن احداث کرد.
به طور کلی زمین لایه ها و موارد متشکله مختلفی دارند که هر لایه آن مورد آزمایش قرار می گیرد، در بناهای معمولی، از طریق چاه کنی و خروج لایه های خاک می توان از نوع زمین آگاه شویم، اما جهت احداٍ بناهای مرتفع، با گمانه زدن(سونداژ) از لایه های مختلف پی سازی و احداث بنا انجام می شود.
در بعضی موارد، زمین مورد نظر ماسه ای و یا از نوع خاک دستی است. در این حالت، پی کنی تا سطح زمین های سخت پیشروی می کند و با پی سازی اصولی و در صورت نیاز پی های صفحه ای احداث می شود.
به طور خلاصه، شناخت خاک زمین جهتن عملکرد طراح و محاسبات از مسائل اولیه و بسیار مهم برای ساخت یک بناست که بی توجهی به آن، مشکلات و خسارات زیادی به بار می آورد.

انواع نقشههای ساختمانی
نقشه های اولیه معماری که بنا را به شکل سه بعدی ( پرسپکتیو ) نشان می‌دهند، برای تفهیم به مجریان بسیار سودمندند. معمولا نقشه‌های فنی و اجرایی در سه فاز تهیه می‌شود:
الف : نقشه‌های معماری
این نقشه‌ها به منظور مشخص کردن ابعد بنا جزئیات ظاهری و بناسازیهای داخلی و خارجی برای تفهیم مسائل به سازندگان و مجری ساختمان تهیه می‌شود. آنها می‌توانند پس از اجرای یک سلسله مسائل فنی، بنای موردنظر را در چهارچوب طرح معماری بسازند.
ب : نقشه‌های اجرایی
این نقشه‌های با جزئیات گوناگون مانند پلانهای موقعیت، پی سازی، تیرریزی، شیب بندی، برش، نما و ... با مشخصات هرچه دقیق تر جهت اجرای دقیق و اصولی تهیه می‌شود که سازندگان با استفاده از آنها و همچنین نقشه‌های جزئیات – که از نقشه‌های ذکر شده تهیه می‌شود – کار را دقیق و اصولی اجرا می‌کنند. همچنین با توجه به دفترچه مشخصات ریز مقادیر ( آیتمها )، اسکلت ساختمان به شکل سفت کاری و نازک کاری ساخته می‌شود.
در بناهای بزرگ، وجود مهندسان معمار، محاسب و همکاری نزدیک آنها با همدیگر باعث می‌شود که طرحی به وجود آید. بدون این همکاری، مسئله ساختن بنای عظیم غیرممکن است.
ج : نقشه‌های تاسیسات
این نقشه‌ها نیز جدا از نقشه‌های معماری و استراکچر، شامل کلیات و جزئیات آبرسانی، فاضلاب، تهویه، دستگاههای گرم کننده و سرد کننده و به ویژه روشنایی برق است.
همان طور که می‌دانید، این نقشه‌ها به هنگام تعمیرات بسیار مفید است. بخصوص در هنگام زلزله، سیل و حریق که قسمتی از بنا از بین می‌رود با استفاده از نقشه‌های موجود در شناسنامه می‌توان ضایعات پدید آمده در ساختمان را نوسازی کرد.
معمولا برای اجرای ساختمان باید با توجه به زمان‌بندی مشخص، نقشه‌های لازم و از قبل آماده شده، مسائل اقتصادی و اجرایی و تمامی موارد دیگر به انجام کار اقدام کرد.
اکثر اوقات، شروع کار بنای ساختمان با پیگیری مراحل مختلف اجرا، با سرعت بخشیدن در پیشبرد آن و بدون تعطیل شدن در زمانهای طولانی دنبال می‌شود تا در مدت زمان پیش بینی شده به مراحل پایانی برسد.

موارد استفاده از نقشه‌های تاسیساتی و برقی :
به طور کلی در هر پروژه شناسنامه نقشه‌های تاسیساتی و برقی ویژگی خاص دارد. اگر در وضع لوله‌های آبرسانی، لوله‌های فاضلاب و یا دستگاههای گرم کننده و سرد کننده به علل مختلف اشکالاتی بوجود آید، مخصوصا در مواقعی که سیم کشی‌ها نیاز به تعمیرات داشته باشد، وجود نقشه‌های برقی و تاسیساتی اهمیت زیادی پیدا می‌کند.
توجه : در بعضی موارد، قسمت جلوی کانالهای عمودی کلا به وسیله در باز و بسته می شود. با میله‌گذاری در دیوار کانال، می‌توان از آن به عنوان نردبان استفاده کرد، اگر در سیستم لوله کشی اشکالی بروز نماید، در پوش عمودی و یا افقی کانال را باز می‌کنیم و پس از رفع نقیصه آن را می‌بندیم.
در ساختمانهای کوچک، برای تاسیسات، چنین کانال‌کشی انجام نمی‌شود اما در این بناها، نقشه‌های تاسیساتی می‌تواند مشخص کننده مسیرها باشد تا در مواقع لزوم بتواند اشکالات را رفع کند.
به طور خلاصه، اگر مسیر لوله‌های تاسیساتی و یا برق مشخص نباشد، به هنگام بروز اشکالات، سرگردانیها و گرفتاریهای فراوانی به وجود می‌آید که باید با شکافتن، مسیر آنها را یافت. این عمل در مجموع باعث مشکلات و مسائل فراوانی خواهد شد.
مشخصات ویژه مصالح
ساختن بنای مقاوم به دو عامل بستگی دارد :
الف) مصالح مرغوب و مقاوم
ب) اجرای صحیح و فنی
بدیهی است، نوع مصالح که در ساختمان به کار می رود، باعث پایداری و افزایش عمر ساختمان و با استفاده از نوع نامرغوب، نتیجه معکوس می‌شود.
به طور کلی، تعمیراتی که به خاطر رطوبت در آجرهای محلی انجام می شود، فراوان است در صورتی که در آجرکاری غیر محلی این نقیصه بسیار کم است و یا اصلا نیست.
برخی از انواع سنگها مکش آب فراوان دارند کخ گاهی بیشتر حجم خود می‌باشد. نفوذ آب در آنها ضایعات جبران ناپذیری به وجود می‌آورند و در مواردی حتی سنگ را حل می‌کنند.
به طور خلاصه تا 120 درجه حرارت پخته می‌شوند، هرگز نمی‌تواند یکنواخت و یکسان باشند.
به طور خلاصه، مشخص بودن نوع مصالح استفاده شده در شناسنامه هر پروژه الزامی است و در زمان تعمیرات و یا پیشگیریهای لازم می‌توان از آن استفاده کرد.

بتن ریزی:
- تدارکات پیش از بتن ریزی شامل متراکم کردن، درست شکل دادن، مرطوب نمودن سطح زمین ،بستن قالبها،قرار دادن آرماتورها و سایر اقلام کار گذاشته شده بطور محکم در محلهای خود.
قالبها باید بطور دقیق قرار داده شوند وخود یا آستر آنها با مصالحی ساخته شده باشد که سرانجام نمای مطلوبی را به سطح بتن سخت شده ارائه کنند.قالبهای چوبی باید قبل از بتن ریزی مرطوب شوند در غیر اینصورت آب بتن را جذب کرده و متورم می شوددر استفاده از قالبهای چوبی باید از بکار بردن میخهای خیلی بزرگ یا به تعداد خیلی زیاد اجتناب ورزید تا برداشتن قالبها آسان شود و آسیب پذیری کاهش یابد.و برای سهولت در برداشتن قالبها باید آنها را با یک ماده رها ساز مانند روغن یا لاک آغشته کرد. هنگامی که بتن ریخته می شود،میلگردهای فولادی باید تمیز بوده وعاری از زنگ یا لایه اکسیده باشد. میلگردهای فولادی و سایر اقلام کار گذاشته که آغشته به ملات باشند، نیازی به .پاک کردن ندارند به شرطی که عملیات بتن ریزی در عرض چند ساعت پایان پذیرد.
ریختن بتن
بتن باید بطور پیوسته تا حد امکان در نزدیکی محل نهای خود ریخته شود.در اجرا دالها ، بتن ریزی باید در امتداد پیرامون انتهای دال آغاز شو د و هر پیمانه روی بتن ریخته شده قبلی تخلیه شود. عموما بتن در لایه¬های افقی با ضخامت یکنواخت ریخته شود وهر لایه باید قبل از ریختن لایه بعدی بطور کامل تراکم یابد. میزان بتن ریزی باید به اندازه کافی سریع بوده تا هنگام ریختن لایه جدید روی لایه قبلی ،آن لایه در حالت خمیری باشد . این امر باعث جلوگیری از خطوط جریان، درزها و سطوح سفحات ضعیف می شود که هنگام ریختن بتن تازه روی بتن سخت شده روی می¬دهد.
پیمانه های نخستین در هر مرحله بتن ریزی در دیواره ها و تیرهای اصلی باید در دو انتهای عضو ریخته شوند و سپس بتن ریزی های بعدی به سوی قسمت مرکزی پیش روند. در تمام حالات باید از جمع شدن آب در انتهاها، در گوشه ها جلوگیری شود.
-ارتفاع سقوط آزاد بتن نیازی به محدود شدن ندارد مگر اینکه جدائی درشت دانه ها رخ دهد که در آن صورت بتن از طریق بازشوهای پهلوئی موسوم به پنجره، که در اطراف قالبهای بلند و باریک وجود دارند، ریخته می شوند. در خارج بازشوها باید از یک مخزن قیفی شکل جمع شونده استفاده شود تا بتن امکان یابد آرام تر از کنا بازشو جریان یافته و تمایل به جدائی دانه ها کاهش یابد.
قبل از اینکه سطح بتن سخت شود بتن ریزی باید دوباره از سر گرفته شود تا بدینوسیله از ایجاد اتصال سرد جلوگیری به عمل آید.

متراکم کردن بتن
متراکم کردن عبارتست از نزذدیک ساختن ذرات جامد در بتن تازه به گونه ای که ریختن آن در قالبها و دور اقلام کار گذاشته شده و آرماتورها انجام گیرد و نیز محفظه های سنگی و هوای محبوس که بصورت حفره های هوائی اتفاقی یا تصادفی در بتن موجود است از بین برود. تراکم بوسیله دست یا توسط روشهای مکانیکی صورت می گیرد. روش انتخاب شده بستگی به روانی مخلوط و شرایط بتن ریزی مانند، پیچیدگی قالب بندی و مقدار آرماتورها دارد. مخلوط های خمیری و روان را می توان بطور دستی با کوبیدن بتن با یک میله فولادی یا یک وسیله فولادی دیگر متراکم ساخت.
تراکم مکانیکی مناسب، بتن ریزی مخلوطهای سفت با نسبتهای آب به سیمان پایین و بتن های خوب حاوی درشت دانه های زیاد را امکان پذیر می سازد.
برداشتن قالبها( باز کردن آنها)
قالبها راتا مادامی که بتن به اندازه کافی مقاومت پیدا نکرده تا بتواند به طور رضایت بخشی تنشهای ناشی از بار مرده و نیز هر گونه بار اجرایی وارده را تحمل کند،نباید برداشته شود.بتن باید به اندازه کافی سخت شده باشد به نحوی که وقتی دقت معقولی در باز کردن قالبها انجام شود هیجگونه آسیبی به به سطوح نرسد.به طور کلی برداشتن قالبهای مقاطع نسبتا ضخیم را می توان 12 تا 24 ساعت پس از بتن ریزی برداشت.در اغلب شرایط ، برای زمان برداشتن قالبها بهتر است که متکی به مقاومتی از بتن بوده که بوسیله آزمایش تعیین می شود .
میله نوک تیز یا سایر ابزار فلزی را نباید جهت شل کردن قالبها میان بتن و قالب به زور گذاشته شود.اگر لازم باشد جدا کردن قالب از بتن با استفاده از گوه انجام گیرد، فقط باید با گوه های چوبی بکار روند.
برداشتن قالبها باید از قسمتهای ساده آغاز شده وسپس به سوی قسمتهای پیش آمده پیشروی شود.این امر فشار وارد به گوشه های پیش آمده را کاهش می دهد.
لکه گیری، پاک کردن،وپرداختن سطوح قالب گیری شده
پس از برداشتن قالبها تمام برجستگیها،خطوط نشت،و پیش آمدگیهای کوچک باید به وسیله قلم زنی از بین برده شود.سطح بتن سپس باید سابیده یا مالیده شود. هر گونه باید پر شود.سطوح کرمو باید مرمت شده و تمام لکه ها باید پاک شوند . با دقت در عملیات اجرای قالب بندی و بتن ریزی ، تمامی این عملیات به حداقل می رسد. بتن کرمو و دیگر بتن های معیوب باید کنده شوند تا مصالح خوب و سالم پدید آید. اگر بتن معیوبی مجاور محل لکه گیری شده باقی بماتد ،ممکن است رطوبت به درون خلل و فرج راه یابد و به مرور زمان عوامل جوی موجب کنده شدن بتن مرمت شده شود. لبه ها باید به طور مستقیم و عمود بر سطح ، بریده یا قلم زنی شوند ،یسا مقدار کمی تو بریدگی داده شوند تا زبانکی را در کنار جای لکه گیری شده فراهم سازد.
پیش از اعمال بتن لکه گیری ، بتن اطراف باید برای چندین ساعت خیس نگه داشته شود.تمام سطوحی که بتن جدید به آنها پیوند داده می شوند،باید بوسیله برس دوغاب زده شوند.
تکه های کم عمق را با ملات سفت مشابه آنچه کهدر بتن بکار می رود ،می توان پر کرد.لکه گیری باید لایه به لایه انجام شود. به گونه ای که ضخامت هر لایه بیشتر از13 میلی متر نبوده و نیز هر لایه به صورت مضر س پرداخت شود تا پیوند آن به لایه بعدی بهتر صورت گیرد. لایه نهایی را با استفاده از تخته ماله به نحوی پرداخت کرد که با بتن اطرهف خود همگون باشد
عمل آوردن تکه های لکه گیری شده
پس از لکه گیری، عمل آوردن باید تا جایی که ممکن است زودتر آغاز شودتا از خشک شدن زود هنگام جلوگیری شود . کرباس تر،ماسه خیس، نایلون را می توان به کار برد.
عمل آوردن و حفاظت
عمل آوردن بتن تاثیر قوی روی خواص بتن سخت شده مانند دوام، مقاومت، آب بندی، مقاومت سایشی، ثبات حجمیو مقاومت در برابر یخ زدن وآب شدن دارد.
تمامی سازه های بتنی تازه ریخته شده، باید از خشک شدن سریع، از تغییرات شدید دما، و از آسیبهای ناشی از کارهای ساختمانی و عبور و مرور بعدی محفوظ بمانند.
عمل آوردن تا حد امکان باید بلافاصله پس از پایان کار بتنی آغاز شود.
عمل آوردن به دلایل زیر ضروری است :
نگهداری بتن تحت دمای ثابت و جلو گیری از افت رطوبت برای مدت زمانی که برای هیدراسیون مطلوب سیمان ونیز برای کسب مقاومت بتن لازم است.
بتن ریزی در شرایط هوای گرم:
بتن ریزی در شرایط هوای گرم می تواند به بروز مشکلاتی در بتن تازه و سخت شده کمک نماید و معمولا" به پائین آمدن کیفیت بتن سخت شده منجر می شود . معمولا" در چنین شرایطی باید بتن ریزی متوقف گردد و در صورت نیاز به انجام عملیات بتن ریزی باید تدابیر خاصی اندیشیده شود تا خسارت های وارده به حداقل برسد و یا ایجاد گردد . تعریف و شناخت شرایط هوای گرم ، اثر خسارت بار این شرایط ، اثر عوامل تشدید کننده این خسارت ها ، راه حلهای فرار از حصول این شرایط ، توجه به نوع مصالح مصرفی از جمله مواردی است که در این نوشته از نظر می گذرد .وجود شرایط هوای گرم در مناطقی از کشور ما بویژه در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان و وجود شرایط خاصی مانند ایجاد خوردگی در میلگردهای بتن این شرایط را برای ما پر اهمیت می نماید و باید بدان توجه خاصی مبذول داشت . سعی می شود نکات مد نظر آئین نامه بتن ایران به همراه توضیحات ضروری قید شود تا در عمل بتوان از آنها استفاده نمود .
• تعریف هوای گرم :
هوای گرم با ترکیبی از دمای زیاد هوا ، رطوبت نسبی کم ، دمای بالای بتن و سرعت وزش باد حاصل می گردد . وجود دمای زیاد بتن و عواملی که باعث تبخیر شدید آب از سطح آن می شود می تواند خسارت بار باشد . حتی می توان گفت دمای زیاد بتن به تنهایی نیز می تواند به بروز این شرایط کمک زیادی نماید .معمولا" وقتی دمای بتن از 0c 32 در هنگام بتن ریزی و یا تا زمان گیرش تجاوز نماید شرایط هوای گرم حاصل می شود .بروز شرایط ایجاد تبخیر با شدتی بیش از kg/m2 1 در هر ساعت از سطح بتن قطعا" مشکل زا می باشد . حتی توصیه می گردد شدت تبخیر از سطح بتن کمتر از kg/m2 5/0 در هر ساعت باشد تا خسارت هائی به بتن وارد نشود و کار بتن ریزی بهتر انجام گردد .

• اثر خسارت بار شرایط هوای گرم :
این اثرات را می توان به دو بخش بتن تازه و سخت شده تقسیم نمود . مسلما" برای داشتن بتن سخت شده مناسب باید از مرحله بتن تازه به سلامت عبور کنیم لذا از این نظر کیفیت بتن تازه از اهمیت زیادی برخوردار می باشد .
اثرات نا مطلوب هوای گرم بر بتن تازه خمیری عبارتست از :
الف ) افزایش آب مورد نیاز در طرح مخلوط
ب ) افزایش آهنگ افت اسلامپ و تمایل دست اندرکاران به افزودن آب به بتن در کارگاه بدلیل افزایش تبخیر و افزایش سرعت آبگیری سیمان و از دست دادن خواص خمیری در زمان کوتاه تر
ج ) افزایش زمان آهنگ سفت شدن بتن و کاهش زمان گیرش به نحوی که بر عملیات ریختن ، تراکم ، پرداخت سطح و نگهداری و عمل آوری بتن اثر منفی می گذارد و امکان ایجاد درز سرد را افزایش می دهد . این امر پیوستگی را در بتن ریزی مختل می کند که نیاز به آن جزو اصول بتن ریزی صحیح است .
د ) افزایش امکان ترک خوردگی خمیری بتن تازه بدلیل تبخیر زیاد و جمع شدگی بیش از حد در اثر تبخیر
هـ ) افزایش بروز مشکل در کنترل مقدار حباب هوای بتن حبابدار در بتن تازه به نحوی که عملا" حباب های هوا بزرگ شده و با می ترکند و تأثیر ثبت آنها در بتن سخت شده از بین می رود .
• اثرات نامطلوب شرایط هوای گرم بر بتن سخت شده عبارتند از :
الف ) کاهش مقاومت بتن بدلیل مصرف بیشتر آب در میان مدت و دراز مدت
ب ) کاهش مقاومت بتن بدلیل دمای بالای آن در هنگام بتن ریزی و پس از آن در میان مدت و دراز مدت علیرغم افزایش مقاومت زود هنگام بتن ( بویژه در روزهای اول – 1 تا 7 روز )
ج ) افزایش تمایل به جمع شدگی ناشی از خشک شدن و ایجاد ترکهای حرارتی
د ) کاهش دوام بتن در برابر شرایط محیطی نامناسب در حین بهره برداری مانند یخ زدن وآب شدگی مکرر ، سایش و فرسایش تری و خشکی مکرر بتن ، حمله سولفاتها و حمله یون کلر محیط بدلیل افزایش نفوذپذیری بتن در اثر ایجاد کریستالهای درشت و کاهش مقاومت الکتریکی بتن که نقش مهمی در افزایش نفوذپذیری در برابر یون کلر و سایر عوامل مزاحم شیمیائی دارد . هم چنین کاهش دوام به دلیل ترک خوردگی
هـ ) ایجاد خوردگی سریعتر میلگردها بدلیل افزایش نفوذپذیری بتن و یا ایجاد درزهای سرد
و ) کاهش یکنواختی سطح بتن و نا زیبائی سطح بتن نمایان بویژه در مجاورت قالب ، تغییر رنگ بتن بدلیل تفاوت در آهنگ آبگیری ، منظره بدلیل درز سرد .
• عوامل تشدید کننده خسارات در هوای گرم :
برخی عوامل می توانند در هوای گرم خسارتها را تشدید نمایند . هرچند این عوامل مستقیما" در ایجاد شرایط هوای گرم بی تأثیر است اما در این شرایط می تواند باعث بحرانی تر شدن اثرات زیانبار گردد . این عوامل عبارتند از :
الف ) مصرف سیمانهائی با ریزی زیاد که موجب افزایش سرعت آبگیری سیمان و ایجاد گرمازائی بیشتر در زمان کوتاه می گردد .
ب ) مصرف سیمانهای زودگیر ( مقاومت اولیه زیاد ) مانند نوع 3 و حتی استفاده از سیمانهای
نوع 1 بویژه با وجود افزودنیهای تسریع کننده ( زودگیر کننده ) که میتواند زمان گرایش را کوتاه نماید و سرعت آبگیری و گرمازائی را بیشتر کند .
ج ) مصرف بتن های پر سیمان در رابطه با بتن های پر مقاومت و با نسبت آب به سیمان کم که سرعت آبگیری را بیشتر می کند و زمان گرایش را کوتاه و گرمازائی و سرعت آنرا افزایش می دهد . بدیهی است اغلب در شرایط محیطی نا مناسب از نسبت آب به سیمان کم استفاده نمائیم لذا باید سعی شود بتن پر سیمان مصرف ننمائیم .
د ) استفاده از مقاطع بتنی نازک با درصد میلگرد زیاد .
هـ ) بکارگیری وسایل حمل با حجم زیاد که می تواند به ایجاد درز سرد و عدم پیوستگی منجر شود .
و ) حرکت دادن بتن در مسیر افقی یا قائم بصورت طولانی مدت ویژه ای برای بتن های کم اسلامپ ( شوت ، شوت سقوطی یا ترمی )
ز ) استفاده از پمپاژ بتن در مسیرهای طولانی ، زیرا اصطکاک بتن با لوله باعث ایجاد گرما می شود و در شرایط هوای گرم نیز این مسیر طولانی و گرمای لوله می تواند مشکل زا باشد .
ح ) استفاده از تسمه نقاله برای حمل بتن بدلیل ایجاد سطح هواخور خیلی زیاد و تبخیر شدید و تبادل گرمائی زیاد با محیط .
ط ) ضرورت انجام و تداوم کار در شرایط هوایی خیلی گرم بدلائل اقتصادی
ی ) استفاده از سیمانهای انبساطی و یا بدون جمع شدگی که می تواند مشکل زا باشد . در این رابطه برخی مواد انبساط زا یا برخی ملات ها یا بتن ها مانند گروت میتواند عامل ایجاد خسارت بیشتر باشد . مسلما" باید گفت اگر شرایطی بر خلاف شرایط فوق ایجاد شود مسلما" در کاهش خسارات نقش خواهد داشت . اما بر ایجاد شرایط هوای گرم تأثیری ندارد .

• عوامل ایجاد کننده شرایط نامناسب محیطی و هوای گرم :
همانگونه که گفته شد مصرف اجزاء بتن با دمای زیاد می تواند بتن با دمای بالاتر از حد مجاز را بوجود آورد .همچنین بروز شرایط خاصی در محیط اطراف بتن ریزی می تواند به تبخیر شدید منجر گردد که خسارت زا می باشد .
در زیر به هر کدام از این موارد می پردازیم و نحوه پیش بینی چنین شرایطی را مطرح می نمائیم :
الف )شدت تبخیر از واحد سطح :
میزان تبخیر از سطح بتن تابع عوامل مختلفی است که از جمله می توان به دمای هوا ، دمای بتن ، رطوبت نسبی هوا ، سرعت وزش باد ، تابش آفتاب و حتی رنگ بتن و فشار هوا ( ارتفاع از سطح دریا ) اشاره نمود . در چارت ( شکل 1 ) فقط از چهار عامل اول بدلیل اهمیت و سهولت بکارگیری آنها بصورت کمی بهره برده شده است و میتوان شدت تبخیر از واحد سطح بتن را بدست آورد .
ب ) دمای تعادل بتن ساخته شده :
قبل از خسارت بتن میتوان دمای آنرا با محاسبه حدس زد . مسلما" در مراحل انتقال و ریختن بتن بعلت تبادل با محیط مجاور ، دمای بتن ممکن است تغییر نماید . بدین منظور باید برای ساخت بتن دمای کمتر از 0c 30 را در نظر گرفت تا در یک حمل معقول و منطقی با زمان کمتر ازنیم ساعت ، دمای بتن از 0c 32 تجاوز ننماید . مسلما" اگر وسیله حمل پمپ و لوله یا تسمه نقاله و یا تراک میکسر در حال چرخش باشد باید دمای ساخت را بمراتب کمتر از 0c 28 و تا حدود کمتر از25 در نظر گرفت .
• اثرات هوای گرم بر خواص بتن :
همانطور که قبلا" اشاره شد هوای گرم بر روی بتن تازه سخت شده اثراتی را بر جای می گذارد که نامطلوب است . در این قسمت بطور مشروح به برخی از این اثرات و خواص بتن در هوای گرم اشاره می شود .
الف ) افزایش آب مورد نیاز در طرح مخلوط :
بسته به شرایط هوا و میزان تبخیر ممکنست تا 25 کیلو ( لیتر ) آب اختلاط مورد نیاز افزایش یابد ( نسبت به حالت بدون تبخیر ) – تقریبا" هر افزایش 5 درجه سانتی گراد به حدود 3 لیتر آب نیاز دارد . وجود آب بیشتر ، جمع شدگی را افزایش می دهد و میل به ترک خوردگی بیشتر می شود .
ب ) آهنگ افت اسلامپ :
مسلما" در شرایط هوای گرم ، گرمای بدون تبخیر و یا با تبخیر می توان تأثیر مهمی بر افت اسلامپ و آهنگ آن داشته باشد . میتوان گفت تقریبا" به ازاء 0c 40 افزایش دما ( 10 تا 0c 50 ) افت اسلامپ حدود 8 سانت را شاهد خواهیم بود ( هر 0c 10 حدود 2 سانت ) . مسلما" آهنگ افت اسلامپ نیز در هوای گرم بسیار زیاد می شود تا حدی که مزاحم کار اجرائی خواهد شد و غالبا" برای مقابله با آن به افزایش آب متوسل می شوند که کار صحیحی نیست.
ج ) افزایش آهنگ سفت شدن بتن و کاهش زمان گیرش :
در یک هوای معتدل و مناسب ممکن است زمان گیرش اولیه بتن بسته به نوع سیمان و نسبت های اختلاط بین ؟ تا 3 ساعت تغییر کند . با افزایش دما این زمان کاهش می یابد و ممکنست در دمای بتن بالاتر از 0c 30 و دمای محیط بیش از 0c 35 این زمان حتی به کمتر از نصف یا ثلث کاهش یابد . مسلما" این امر مشکلات اجرائی را افزایش می دهد . در حمل محدودیت زمانی بوجود
می آورد و در ریختن و تراکم باید سرعت قابل توجهی داشته باشیم تا قبل از گیرش لایه زیرین بتوانیم لایه روئی را ریخته و متراکم کنیم . پرداخت سطح مشکل می گردد و بتن زود سفت
می شود . در اکثر موارد در چنین شرایطی درز سرد ایجاد می گردد . درز سرد در آینده می تواند محل عبور آب و سایر مواد مزاحم شیمیائی باشد .
د ) ترک خوردگی خمیر بتن تازه :
این نوع ترک خوردگی معمولا" در محیط های گرم و خشک حاصل می گردد . بدیهی است اگر بتن در محیط گرم و مرطوب قرار گیرد بعلت تبخیر کم از سطح بتن ، جمع شدگی چندانی ایجاد نخواهد شد . در رطوبت های بیش از 80 درصد عملا" مشکل ترک خوردگی بتن تازه را نخواهیم اشت . وقتی تبخیر از kg/m2/hr 1 تجاوز نماید ، وضعیت حاد و بحرانی است و عملا" باید بتن ریزی متوقف گردد و یا تمهیدات خاصی تدارک دیده شود . وقتی ترک خوردگی بیشتری اتفاق می افتد که تأخیر در گیرش و سفت شدن بتن ، مصرف سیمانهای دیرگیر ، مصرف بیش از حد کندگیر کننده ، خاکستر بادی بعنوان جایگزین سیمان و یا بتن خنک داشته باشیم . مصرف موادی که آب انداختن را کم می کند میتواند به خشکی سطح و ترک خوردگی منجر شود . از جمله این مواد می توان از میکروسیلیس نام برد . از بین بردن ترکهای خمیری مشکل است ولی می توان با ماله کشی مجدد توأم با فشار ترکها را تا حدودی از بین برد .
اثرات نامطلوب بر مقاومت :
مسلما" بتنی که گرم ریخته و نگهداری شود در سنین اولیه مقاومت قابل توجهی کسب می کند اما بطور کلی در سن 28 روز به بعد مقاومت کمتری نسبت به بتن ریخته شده با دمای کم خواهد داشت . در شکل 2 و 3 میتوانید تأثیر دمای ریختن را بر مقاومت های اولیه و دراز مدت ببینید . بویژه اگر بتن حاوی مواد پوزولانی و کندگیر نباشند ، آسیب بیشتری می بینند . اگر ترک بتن را نیز در نظر بگیریم از نظر سازه ای آسیب جدی خواهد بود . گاه دیده می شود که در روزهای گرم نسبت مقاومت 28 روزه به 7 روزه به مقادیری کمتر از 3/1 و حتی تا 1/1 می رسد . در شرایط خاص برخی آزمونه های 28 روزه مقاومتی کمتر از آزمونه های 7 روزه را نشان می دهند که بسیار تعجب برانگیز است . دلیل این امر استفاده از بتن گرم درقالب های گرم و داغ می باشد که گاه در زیر تابش آفتاب نیز چند ساعتی نگهداری می شوند . با استفاده از سیمانهای ریز و زودگیر کننده ، سیمان زیاد یا w/c کم این مشکل بیشتر می گردد.برای اختصار و با توجه به ذکر اثرات نامطلوب در ابتدای این نوشتار از بیان مشروح سایر اثرات خودداری می شود .

• راهکارهای بتن ریزی مطلوب در شرایط نامساعد گرم :
قاعدتا" این راهکارها را میتوان به چند دسته تقسیم کرد :
الف ) انتخاب مصالح مناسب برای هوای گرم خشک یا گرم مرطوب و نسبت های مطلوب
ب ) روشهای مناسب انبار کردن مصالح برای گرم و داغ شدن ( پیشگیری از گرم شدن )
ج ) خنک سازی مصالح و بتن و بتن خنک ساختن ( کاهش دمای بتن )
د ) تمهیدات حفظ خنکی بتن در طول عملیات حمل و ریختن و جلوگیری از افزایش دمای بتن
هـ ) نکات مربوط به ریختن ، تراکم و پرداخت سطح ، نگهداری و عمل آوری بتن و کنترل تبخیر
در ادامه به هرکدام از راه حلهای اجرائی به اختصار می پردازیم .
• انتخاب مصالح مناسب :
الف ) سنگدانه :
هر چند تأثیر سنگدانه چندان جدی نیست اما بویژه برای ایجاد دوام در بتن در مناطق گرم بویژه مرطوب ، لازم است سنگدانه ها از جذب آب کمی برخوردار باشند . ظرفیت جذب آب سنگدانه درشت در آبا به 5/2 و برای سنگدانه ریز به 3 درصد محدود شده است در حالیکه در بسیاری از آئین نامه ها چنین محدودیتی دیده نمی شود .سنگدانه ها باید در برابر قلیائیها از واکنش زائی برخوردار نباشند لذا از این بابت باید مورد آزمایش قرار گیرند . همچنین در مناطق خورنده باید یون کلر آنها از حدود مجاز کمتر باشد .
ب ) سیمان :
بهتر است از سیمانهای ریز و زودگیر استفاده نشود و سیمانهای با گرمازائی کم و حاوی مواد پوزولانی ( بعنوان جایگزین ) بکار روند . سیمانهای آمیخته از این نظر مناسب اند . بهتر است مقدار سیمان زیاد نباشد . محدود کردن عیار سیمان به حدود 400 کیلوگرم می تواند یک توصیه تلقی گردد . عیار سیمان زیاد می تواند عامل ترک خوردگی بتن خمیری باشد .
ج ) افزودنی ها :
در شرایط هوای گرم اغلب افزودنیهای روان کننده و یا کندگیر کننده استفاده می شود . ممکن است افزودنی روان کننده کندگیر کننده نیز بکار بریم . افزودنیهائی که بتوانند اسلامپ را بمدتی قابل توجه حفظ نمایند ، در این شرایط طرفدار دارد .معمولا" حبابزا ها بعلت مشکل کنترل مقدار حباب در شرایط هوای گرم توصیه نمی شود .مگر اینکه شرایط مناسبی برای مصرف آنها فراهم گردد .
• روشهای پیشگیرانه برای جلوگیری از گرم شدن مصالح در انبار
هر چقدر بتوانیم جلوی گرم یا داغ شدن مصالح بتن را بگیریم ، کار خنک ساختن بتن ساده تر می شود .بهرحال بهتر است دمای سیمان از 0c 60 تجاوز نکند ( آبا حد مجاز را 0c 75 ذکر کرده است ) سنگدانه ها با توجه به وزن قابل توجهشان بهتر است دمائی کمتر از 0c 40 را داشته باشند . آب نیز باید در حد امکان خنک نگهداشته شود . لذا توصیه می شود آب در محلی نگهداری شود که زود گرم نشود . مخازن فلزی هوائی بدون عایق بندی ابدا" توصیه نمیشود . از مصرف سیمانهای گرم که از کارخانه حمل و تخلیه می شود باید پرهیز کرد و آنرا در سیلو نگهداشت تا خنک گردد .سیلوی سیمان دارای رنگ روشن باشد . در برخی مناطق دنیا از سیلوی دو جداره استفاده می شود که ممکن است آب خنک در آن در جریان باشد . عایق بندی سیلوی سیمان نیز یک راه حل
می باشد .سنگدانه ها را نیز بهتر است از تابش آفتاب دور داشت . سر پوشیده کردن دپوی سنگدانه ها یک روش معمول است که ممکن است برای ایران راه حل گران قیمتی باشد . ایجاد پوشش مانند برزنت و غیره می تواند راه حل ساده تری تلقی گردد .

• خنک سازی مصالح و ساخت بتن خنک ( کاهش دمای بتن ) :
استفاده از بتن ها دمای کم یکی از راه حلهای اساسی برای بتن ریزی مطلوب است . رساندن دمای بتن به زیر 0c 30 میتواند به تولید بتن سخت شده مقاوم و با دوام منجر گردد و ضمنا" میزان تبخیر از سطح بتن را کاهش دهد . باید گفت تبخیر عوامل متعددی دارد ولی دمای بتن در این رابطه بسیار مهم است . برای ایجاد بتن خنک ، غالبا" اجزاء بتن را خنک می کنیم و یا از یخ برای ایجاد خنکی مخلوط بتن استفاده می نمائیم . بکارگیری ازت مایع نیز ممکن می باشد . اما در مورد بتن ریزی در هوای گرم در کارهای عادی عملا" بکار نمی رود . اجزاء بتن شامل : آب ، سیمان ، سنگدانه می تواند خنک شود . آب را با وسایل تبرید و یا یخ می توان خنک نمود . سنگدانه ها را می توان با آب پاشی و ایجاد شرایط مساعد برای تبخیرمی توان به مقدار قابل توجهی خنک نمود ( بویژه در هوای خشک ) در خنک سازی سنگدانهمی توان از آب خنک و هوای خنک نیز استفاده نمود .یخ عامل مهمی در کاهش دمای بتن می باشد زیرا گرمای نهان ذوب یخ میتواند دمای بتن را به مقدار قابل توجهی پائین آورد . بهر حال خرده یخ یا پرید یخ می تواند صرفا" بعنوان جایگزین بخشی از آب یا همه آن بکار رود تا تغییری در نسبت آب به سیمان حاصل نشود و در انهای اختلاط نباید یخ در بتن تازه مشاهده گردد .خنک کردن سیمان راه حلی است که کمتر بکار گرفته می شود . اینکار به دلایل خاص نیاز دارد تا سیمان در معرض آب خنک یا هوای مرطوب قرار نگیرد . استفاده از دیگ اختلاطی که دارای رنگ روشن می باشد و یا آب خنک شده و یا در سایه است توصیه می گردد .
• تمهیدات مربوط به حفظ خنکی بتن در طول عملیات بتن ریزی :
در زمان حمل ، ریختن و تراکم بتن حفظ خنکی آن ضروری است . بدیهی است دمای بتن در اثر تبادل گرما با هوای گرم مجاور افزایش می یابد . هدف ما کاهش این افزایش دما می باشد .استفاده از وسایل حمل مناسب و سر بسته که رنگ روشن دارد یا با آب خنک می شود یکی از راه حلهای مناسب می باشد . بکارگیری وسایلی مانند پمپ و لوله می تواند باعث افزایش دما شود و برای کنترل این افزایش دما ، لازم است لوله پمپ خنک گردد . می توان دور لوله ها را گونی خیس قرار داد و گهگاه روی آن آب پاشید .تسمه نقاله برای هوای گرم وسیله مناسبی نیست و در صورت لزوم می توان روی آن را پوشاند .تراک میکسر در طول حمل نباید بی جهت بچرخد زیرا این امر موجب افزایش دما خواهد شد بویژه اگر حجم بتن در مقایسه با حجم دیگ کم باشد . استفاده از سایبان روی دیگ تراک و داشتن رنگ روشن توصیه می شود .
• نکات مربوط به ریختن ، تراکم ، پرداخت سطح ، نگهداری و عمل آوری بتن و کنترل تبخیر برای جلوگیری از تبخیر زیاد از سطح بتن می توان توسط بادشکن ، سرعت باد را کم نمود .
بویژه اگر بتوان از بادشکن های جاذب آب استفاده نمود و آنها را خیس کرد ، رطوبت محیط افزایشمی یابد و تبخیر کم می شود و همچنین محیط خنک می گردد . استفاده از سایبان در بالای محل بتن ریز ( در صورت امکان ) باعث کنترل تابش آفتاب و کاهش تبخیر می گردد و ضمنا" از افزایش دمای بتن جلوگیری می شود .می توان از دستگاههای مه فشان و ایجاد کننده غبار آب در محل بتن ریزی استفاده کرد تا ضمن خنک شدن محیط رطوبت نسبی بالا رود و تابش آفتاب کم گردد . این کار در مواردی که باد می وزد مؤثر نیست .قالب و میلگردها باید قبلا" خنک شود و آبا حداکثر دمای 0c 50 را برای آنها پیش بینی کرده است . با آب پاشی بر روی قالب ( بویژه فلزی ) و میلگردها می توان آنها را خنک نمود ولی آب اضافی باید از سطح قالب و میلگرد زدوده شود ( با هوای تحت فشار یا اجازه دادن برای تبخیر )برنامه ریزی کار بتن ریزی به نحوی که در زمان خنکی هوا انجام شود . مسلما" در این حالت اصولا" ممکن است شرایط هوای گرم موجود نباشد و بحث های مطروحه بی مورد تلقی گردد .تأمین حجم لازم بتن و استفاده از وسایلی که بتواند این حجم بتن را ساخته یا حمل کند و بریزد و متراکم نماید امری ضروری است وگرنه بتن در اثر معطلی گرم شده و زمان گیرش آن فرا می رسد و یا لایه های زیرین خود را می گیرد و درز سرد ایجاد می شود .
برای حفظ خنکی بتن در لایه های بتن ریزی ، بهتر است از لایه های ضخیم تر استفاده شود که این امر حجم بتن سازی و بتن رسانی و بتن ریزی بیشتری را در واحد زمان طلب می کند .استفاده از وسایل مناسب به نحوی که معطلی های بی جهت بوجود نیاید . مثلا" باکت خیلی کوچک بکار نرود تا تراک میکسر مدت زیادی معطل بماند و یا تراک میکسر کمتر بارگیری شود تا بتن بمدت قابل توجهی در آن بچرخد و نماند .تراکم مجدد بتن در هوای گرم توصیه می شود ( قبل از گیرش ) . این امر ترکها را کم می کند . استفاده از ماله برای بهم آوردن ترکها توصیه می گردد . ( ماله کش با تأخیر و مجدد )در هوای گرم و خشک اغلب سرعت تبخیر بیش از سرعت رو زدن آب است و سطح بتن خشک می شود . لذا ضمن رعایت نکاتی که قبلا" مطرح شد لازمست در اسرع وقت سطح بتن محافظت شده و مرطوب گردد . استفاده از گونی خیس در این موارد توصیه می شود . در غیر این صورت استفاده از پوشش های خاص مانند نایلون یا ترکیبات عمل آوری بتن می تواند مصرف شود . بدیهی است در شرایط هوای گرم و خشک توجه ویژه ای باید به عمل آوری رطوبتی معطوف گردد .پرداخت سطح بتن در هوای گرم با مشکل همراه است و معمولا" باید زودتر از سایر شرایط پرداخت را انجام داد اما نباید باعث جمع شدن آب در زیر لایه فوقانی گردد .

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  21  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله بررسی سیستم حسابداری حقوق و دستمزد کمیته امداد استان کردستان

مقدمه :
سیستم حسابداری نقش عمده و بزرگ در ادارة امور مؤسسات و راهنمایی مدیران آنها و بسیاری دیگر از مردمی که با مسائل اقتصادی یک اجتماع در تماس هستند بعهده دارد ، یک سیستم حسابداری فارغ از اندازه و نوع آن مانند هر سیستم دیگر از مجموعه ای از عوامل که نظام ارتباطی مشخص دارند تشکیل می شود . مهمترین عامل و یا در واقع عامل مسلط در هر سیستم حسابداری نیروی انسانی شاغل در آن است که یک سیستم را موفق یا نا موفق می کند . این نیروی انسانی شاغل در سیستمهای حسابداری دستگاهها ی مختلف و یا به عبارت دیگر حسابداران در معنای عام علاوه بر درستکاری ، امانت و پشتکار باید از تخصص مهارت وتجربه لازم برای پرداختن به کار حسابداری بر حسب سطح شغل ، وظایف و مسئولیت ها ونوع عملیات مؤسسه برخوردار باشند . مهمترین عملکرد یا وظیفه یک سیستم حسابداری عملکرد اطلاعاتی است و هر سیستم حسابداری باید اطلاعات موجود درباره معاملات عملیات مالی ورویدادهای دارائی اثر مالی بر یک مؤسسه را گرد آوری نماید، ثبت کند ودر گروه های همگن طبقه بندی کند وبالاخره گزارشهای را فراهم کند که تصمیم گیرندگان مختلف درباره یک مؤسسه یا سازمان بتوانند بر مبنای آن آگاهانه تصمیم بگیرند .
اگر اطلاعاتی که در جریان فعالیت ها ی یک سازمان فراهم می آید به شکل مطلوب ارائه شود برای تصمیم گیری های مختلف فایده چندانی ندارد . بنابراین تصمیماتی که توسط اداره کنندگان یک سازمان و یا توسط اشخاص ذیحق و ذینفع درباره یک مؤسسه گرفته می شود بسیار متنوع و متعدد است . مدیران در سازمان در پی آن هستند که با حداقل امکانات، حداکثر استفاده و مطلوبیت را از آن سازمان خود نمایند. یکی از ابعاد بسیار مهم یک سازمان در حال حاضر شیوه بکارگیری از دارائیهای موسسه است و همچنین می‎دانیم که قسمت عمده‎ای از دارائیهای موسسات در موجودیهای انبار آن نهفته و انباشته شده است و مدیریتهای مالی، تدارکات و انبار در پی آن هستند تا بهترین ترکیبی که متضمن حداکثر سود یا حداقل هزینه برای موسسه باشد را معین بنمایند. سازمانها به علت عدم دسترسی به اطلاعات درست و به موقع از میزان و نوع موجودی‎های انبار قادر به تهیه و تدارک مایحتاج با صرفه کامل نیستند و آنگاه دچار مشکلاتی در این زمینه خواهند شد. و در جستجوی متخصصان انبارداری نیز غالباً به افراد بدون آمادگی و معلومات برخورد می‎نمایند و چون تکامل در این زمینه بدون کاربرد روشهای نوین و فنون پیشرفته علمی نخواهد بود لزوم این افراد مطلع و حرفه‎ای هر چه بیشتر از پیش مشهود می‎شود.

فصل اول
مروری بر تاریخچه ،اساسنامه و فعالیت کمیته امداد استان کردستان
تاریخچه
سابقه شکل گیری و پی ریزی تشکیلات این نهاد به سالهای قبل از پیروزی انقلاب و حدوداً سال 1342 برمیگردد که تعدادی از انقلابیون اول نهضت اسلامی که در زمره ‌همراهان و همرزمان حـضرت امام خمینی (ره‌) قرار داشتند و بعضاً مـسئولین فعلی این نهـاد میباشند، از طرف مـعظم له مـأموریت رسیدگی به‌خـانواده زندانیـان سیاسی، نیازمندان مبارزین را بعهده داشتند. اقدامات حمایتی و امدادی این بزرگان خصوصاً در زمان اوجگیری انقلاب اسلامی یعنی سالهای 56 و 57 که مبارزات امت مسلمان به اوج خود رسید و اعتصاب و تحصن همه جا را فرا گرفت‌، با حمایت گسترده و فراگیر از اعتصابیون و خانواده زندانیان سیاسی و نیازمندان جامعه سیر صعودی یافت.
با پیروزی انقـلاب شکوهمند اسلامی و آغـاز فعالیت مجـدد بخشهای اداری، اقتصادی و فرهنگی کشور، لـزوم حـمایت از نیازمندان در صـدر برنامه‌های نظام قرار گرفت و دقیقاً 22 روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بعنوان دومین نهاد انقلابی در تاریخ 14 اسفند ماه 1357، کمیته امداد امام‌، با صدور حکم پرخیر و برکت و تاریخی حضرت امام خمینی‌(ره‌) برای مدت نامحدود، بمنظور تحقق بخشیدن به اهداف عالیه نظام جمهوری اسلامی ایران و ولایت فقیه در حمایت و امداد محرومان و مستضعفان و خودکفا کردن آنان‌، تأسیس گردید.
اساسنامه
مقدمه:
کمیته امداد امام خمینی (ره) در تاریخ 14 اسفند ماه 1357، هجری شمسی مطا بق با 7 ربیع الثانی سال 1399، هجری قمری با حکم تاریخی رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره) برای مدت نا محدود تشکیل گردیده است .
ماده یک :
نام(کمیته ی امداد امام خمینی (ره)) در این اساسنا مه به اختصا ر (( امداد امام )) نامیده می شود.
ماده دو :
هدف از تشکیل کمیته امداد امام (ره) ارایه ی خدمات حمایتی ، معیشتی و فرهنگی برای نیازمندان و محرومان داخل و خارج کشور به منظور تامین خود اتکایی ، تقویت و رشد ایمانی با حفظ کرامت انسانی می باشد .
ماده سه :
امداد امام نهادی انقلابی و مردمی ، غیر انتفایی و عام المنفعه ، دارای شخصیت حقوقی مستقل و استقلال مالی، اداری و استخدامی است که تحت نظارت عالیه ی (مقام معظم ولایت مطلقه ی فقیه) و طبق مقررات این اساسنامه اداره می شود
ماده چهار :
مرکز اصلی امداد تهران است که می تواند در سایر نقاط کشور و یا خارج از کشور واحد هایی تاسیس کند .
ماده پنج :
امداد امام دارای تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران است .
ماده شش :
وظایف امداد امام عبارت است از :
الف ـ بررسی و شناخت انواع محرومیت های مادی و معنوی نیازمندان و تبیین و تامین نیازهای حمایتی ، معیشتی ، فرهنگی و ارتقای سطح زندگی آنها در حد امکان و شناسایی افراد و خانواده های لازم الحمایه در شهر و روستا و عشایر
ب ـ بررسی و ارایه ی پیشنهاد خط مشی ها،سیاست های اجرایی،طرح ها، برنامه ها و روش ها ی مناسب برای رفع محرومیت های نیازمندان در ابعاد مختلف به مراجع ذیربط و انجام اقدامات و پیگیری های لازم جهت تحقق آنها .
ج ـ فراهم آوردن امکانات لازم به منظور خود اتکاء نمودن افراد و خانواده های تحت پوشش و سایر نیازمندان از طریق ایجاد اشتغال ، اعطای وام ، آموزش های فنی و حرفه یی و ارایه ی خدمات لازم در حد امکان .
د ـ ایجاد تسهیلات لازم جهت ارایه ی خدمات بهداشتی و درمانی واقدام به بیمه های
درمانی و اجتماعی اقشار آسیب پذیر در حد امکانات و چارچوب قوانین ومقررات مربوطه .
هـ ـ پرداخت مستمری ( کمک های نقدی و غیر نقدی ، اعطای قرض الحسنه ضروری ، کمک به تعمیر و تهیه ی مسکن، ازدواج و جهیزیه ی نیازمندان.
وـ ارایه ی خدمات فرهنگی به افراد و خانواده های نیازمندان و انجام فعالیت های فرهنگی و آموزشی و تأمین وسایل آموزشی و کمک آموزشی لازم و تعمیق باورهای دینی.
زـ حمایت موردی از افراد و خانواده های نیازمند در برابر مشکلات ناشی از بروز حوادث و بالایای طبیعی و غیر طبیعی.
ح ـ ارایه ی خدمات مشاوره و مددکاری و حمایت های لازم حقوقی و قضایی به افراد و خانواده های نیازمند.
ط ـ حمایت نیازمندان خارج از کشور بر اساس سیاست های نظام جمهوری اسلامی ایران، در حد امکانات.
ی ـ تمهیدات لازم به منظور احیای فرهنگ انفاق و ایثار، نشر سنت های حسنه ی اسلامی و هدایت امکانات و کمکهای مردمی خصوصا کمک های اشخاص خیر و نیکوکار و همچنین امکانات و کمک های بخش های دولتی و غیر دولتی جهت حمایت از افراد و خانواده های نیازمند.
ک - ارتباط با موسسات خیریه ، انجمن ها و تشکل های عام المنفعه ی مردمی داخل و خارج از کشور به منظور تبادل تجربه و بهره گیری هرچه مطلوب تر از ظرفیت های بالقوه و بالفعل آنها و پرهیز از انجام کارهای موازی و غیر ضرور در جهت انجام حمایتهای مادی و معنوی و تقویت و گسترش این گونه هسته های مردمی در حد توان.
ل - انجام هرگونه تکلیف قانونی پس از تخصیص اعتبار لازم.
ماده ی هفت:
دارایی امداد امام عبارتست از : خالص کلیه دارایی ها اعم از منقول و غیر منقول و حقوق متعلقه که به امداد امام (ره) واگذار شده یا می شود، ویا از محل منابع مالی تامین شده و یا خواهد شد و در دفاتر امداد ثبت گردیده یا خواهد گردید ، مجموعا اموال ولی فقیه محسوب می گردد.
تشکیلات و سازماندهی:
کمیته امداد امام خمینی(ره) بعنوان نهادی انقلابی و از نوع مؤسسات غیرانتفاعی و عام المنفعه است و تحت نظارت مقام معظم رهبری (ولایت فقیه) قرار دارد که مرکز اصلی آن در تهران بوده و در تمامی شهرستانها و اکثر بخشهای کشور و در برخی نقاط خارج از کشور دارای شعبه میباشد.
پس از ولایت فقیه شورای مرکزی عالیترین رکن این نهاد میباشد که مسئولیت کلی امور امداد را عهده دار است. سرپرستی بعنوان بالاترین مقام اجرایی و عضو شورای مرکزی امداد مجری مصوبات شورای مرکزی میباشد، اداره کل کمیته امداد در استان بعنوان هماهنگ کننده و ناظر بر امور شاخههای اصلی مستقر در شهرستانها میباشد و کمیته امداد شاخهها در کلیه شهرستانها و برخی شهرها و مراکز دهستانها بعنوان اصلیترین واحد حمایتی امداد مستقیماً به امور مددجویان و ارباب رجوع رسیدگی میکند.

ساختار کلان تشکیلاتی کمیته امداد امام خمینی( ره)

ساختار سازمانی دفتر مرکزی کمیته امداد امام خمینی( ره)

نمودار سازمانی دفاتر استانهای کمیته امداد امام خمینی (ره)

خلاصه ای از چگونگی نظام مالی کمیته امداد امام خمینی (ره)

کمیته امداد امام خمینی یک نهاد عمومی غیردولتی است . این نهاد براساس وظایفی که برعهده گرفته است ، شامل موارد ذیل میباشد:
منابــع درآمدی کمیته امداد امام (ره) :
1 ) کمکهای مقام معظم رهبری مدظله العالی
2 ) اعتبارات وکمکهای دولت
3 ) درآمدهائیکه به عنوان هدایا وکمکهای مردمی از طریق مردم وسازمانها ونهادها اعم از نقدی وغیرنقدی صدقت وغیره عاید امداد امام (ره) میگردد .
4 ) درآمدهائیکه به عنوان درآمد محلی ویادرآمد حاصل از بخشها و امور اقتصادی عاید امداد میشود .
5 ) وجوه شرعیه ( فطریه - ذکات – ردمظالم – کفارات و نذورات )
6 ) وجوه دریافتی برای مصارف خاص طبق نظر پرداخت کننده .
7 ) وجوه دریافتی از محل فروش اموال امداد .
8 ) مانده وجوه مصرف نشده سال قبل .
9 ) بازدریافت اقساط وامهای پرداختی وذخائر مربوط به سالهای قبل .
10 ) سایر منابع ، عواید ، درآمدها و دریافتی ها .
مصـارف کمیته امداد امام (ره) :
کمیته امداد امام خمینی (ره) منابع مالی دریافتی فوق الذکر را از طریق دفاتر کمیته امداد امام( ره ) در کل کشور وتعدادی از کشورهای خارجی درقابل برنامه هایی به شرح ذیل به مصرف میرساند :
1 ) طرح مددجوئی
- حمایت خانواده زندانیان .
2 ) طرح شهید رجائی
3 ) اموربیمه وخدمات بهداشتی و درمانی افشار نیازمند .
4 ) خدمات فرهنگی وآموزشی
5 ) خدمات عمرانی . شامل :
- تأمین مسکن برای مددجویان
- ساختمان سازی برای مددجویان
- کمک به حل مشکل مسکن نیازمندان غیر تحت پوشش
- ایجاد فضای خودکفائی
- احداث وتوسعه ساختمان اداری ، اردوگاه ، خوابگاه و…
حسابداری در کمیته امداد
برای ثبت های حسابداری که مراحل اولیه حسابداری است نیاز به صدور برگه دفتر روزنامه و دفتر کل ودفتر معین است و برای موازنه حسابهای دفتر معین عین همانند دفتر کل است در اینجا کافی است که بایستی عملیات حسابهای فرعی هر حساب اصلی با جمع آن حساب در دفتر کل برابری نمایدو مراحل انجام هزینه درسازمان کمیته امداد می باشد.
تامین اعتبار و ذخیره تآمین اعتباربه میزان تنخواه گردان پرداخت وحساب اسناد وصولی عامل ذیحساب به میزان کل سند هزینه می باشد.یکی از مهمترین و اساسی ترین مراحل حسابداری تهیه و تنظیم گزارشات مالی می باشد که در پایان دوره مالی به وسیله واحد حسابداری تهیه و جهت آگاهی مدیران و عامه مردم از چگونگی فعالیتهای انجام شده درسازمان کمیته امداد به موجب قانون منتشر میگردد.

برنامه مالی کمیته امداد استان نرم افزار همکاران سیستم می باشد:

همکاران سیستم در یک نگاه
همکاران سیستم در سال ۱۳۶۶، با ۱۲۰ هزار تومان سرمایه و توسط جمعی سه نفره کار خود را آغاز کرد. امروز، همکاران سیستم بزرگ‌ترین شرکت نرم‌افزاری بخش خصوصی است؛ شرکت مسلط بر بازار نرم‌افزار ایران با ۷۵۰۰ مشتری در کسب و کارهای بزرگ، متوسط و کوچک و ۱۱۰۰ نفر سرمایه‌ی انسانی. سود امسال همکاران سیستم پس از کسر مالیات ۱۰ میلیارد و ۲۴۰ میلیون تومان بوده است
همکاران سیستم با به‌کارگیری استانداردهای جهانی و از طریق توسعه‌‌ی فناوری اطلاعات در سازمان‌ها و مؤسسات خصوصی و دولتی، می‌کوشد کسب‌ و‌کار مشتریانش را به عنوان شرکای تجاری خود، توسعه دهد. تجربه‌ی ۲۴ ساله‌ی ما در زمینه‌‌ی راهکارهای جامع مالی، سیستم‌های اطلاعات مدیریت و فناوری تولید نرم‌افزار، مسیر پیشرفت‌مان را هموار کرده است.
در سال‌های اخیر، همکاران سیستم توجه بیشتری به افزایش سرعت ارائه‌ خدمات و کیفیت محصولات خود داشته است. ما در تعیین مزیت رقابتی، قضاوت بازار و مشتریان را ملاک قرار داده‌ایم و معتقدیم هر چه بیشتر از نگاه مشتری به مسائل بنگریم، به واقعیت بازار نزدیک‌تر می‌شویم.
همکاران سیستم امسال به فرابورس پیوسته است.
فعالیت‌های اصلی همکاران سیستم
ارائه‌ راهکارهای نرم‌افزاری کسب وکار تجاری بر اساس فرایندهای عملیاتی سازمان‌های متوسط و بزرگ در صنایع مادر، تولیدی، خدماتی و بازرگانی
ارائه‌ راهکارهای نرم‌افزاری برای کسب وکارهای کوچک
ارائه‌ راهکارهای خاص فناوری اطلاعات برای سازمان‌ها و نهادهای دولتی
ارائه‌ خدمات آموزش، استقرار و پشتیبانی راهکارهای نرم‌افزاری
ارائه خدمات مهندسی شبکه‌های پیشرفته و امنیت اطلاعات
کمک به تصمیم‌گیری مدیران از طریق ارائه‌ی اطلاعات منسجم و دقیق
پیگیری و اطلاع یافتن از اسناد و وجوه دریافتی و پرداختی مشتریان و تأمین‌کنندگان ارتباط آن‌ها با عملیات سازمان به سادگی امکان‌پذیر است. گردش وجوه و اسناد در داخل سازمان و کنترل نقدینگی ساده شده و اطلاعات کافی برای تخصیص منابع مالی به فعالیت‌های جاری و آینده وجود دارد.

پیگیری سریع اسناد و وجوه دریافتی و پرداختی
می‌توانید عملیات انجام شده بر روی اسناد دریافتی و پرداختی را به سادگی و با جزئیات کامل ردیابی کنید. تمامی مبادلات از دریافت یک سند تا واگذاری، واخواست و حقوقی کردن آن، تبدیل کردن اسناد از تضمینی به عادی و هر مبادله دیگری قابل ردیابی است. همچنین انتقال‌های درون سازمانی مانند بانک‌ها و صندوق‌ها قابل انجام و گزارش‌گیری است.

صرفه‌جویی در وقت با اختصاص زمان کمتر برای مغایرت‌گیری حساب‌های بانکی
مغایرت‌گیری حساب‌های بانکی بر اساس اطلاعات صورت حساب بانکی و به دلیل خودکارسازی، بسیار آسان و سریع شده و می‌توان روزانه کنترل‌های لازم را انجام داد. سوابق این مغایرت‌گیری‌ها ثبت شده و قابل دسترسی است.

کمک به تصمیم‌گیری در مورد نحوه و زمان دریافت تسهیلات و چگونگی بازپرداخت اقساط
کاربران سیستم با مشاهده مبالغ دریافت شده، اقساط پرداخت شده و مانده‌ی قابل پرداخت اصل و بهره هر یک از تسهیلات می‌توانند در مورد نحوه و زمان دریافت تسهیلات و بازپرداخت اقساط سنجیده‌تر تصمیم بگیرند.

تسهیل نظارت بر دریافت و پرداخت تنخواه‌گردان‌ها
با ثبت عملیات تنخواه‌گردان‌ها و بررسی مانده حساب تنخواه و هزینه‌های انجام گرفته توسط سیستم، کنترل بر دریافت و پرداخت تنخواه‌گردان‌ها آسان‌تر می‌شود.
دریافت و پرداخت
انجام تمام مبادلات مربوط به دریافت و پرداخت اسناد و وجوه و انجام عملیات خاص مانند واگذاری به مامور وصول، حقوقی کردن، تبدیل تضمینی به عادی
انجام انتقال‌ها بین منابع درون سازمانی مانند بانک‌ها و صندوق‌ها

کنترل نقدینگی
ارائه وضعیت نقدینگی و پیش بینی آن برای مقاطع مورد نیاز
اعلام موجودی حساب‌های بانکی و صندوق‌ها
اعلام وضعیت تسهیلات بانکی و ضمانت‌نامه‌ها
گزارش دریافت‌ها و پرداخت‌ها بر حسب طرف مقابل، نوع دریافت و پرداخت‌، نوع قلم و ...

مغایرت‌گیری حساب‌های بانکی
تنظیم صورت مغایرت بانکی بر اساس اطلاعات صورت حساب بانکی و مغایرت‌گیری اتوماتیک
امکان فراخوانی اطلاعات صورت حساب بانکی به صورت خودکار
گزارش صورت مغایرت بانکی با روش‌های مختلف

تسهیلات
تعریف انواع تسهیلات و بازپرداخت تسهیلات بانکی به صورت نقد یا اسناد بهادار و صدور اسناد حسابداری مربوط به آن‌ها
انجام عملیات پایان سال تسهیلات و محاسبه حصه جاری
ثبت خودکار اسناد حسابداری تسهیلات

ضمانت‌نامه‌ها
ثبت فرایند دریافت و پرداخت ضمانت‌نامه‌های بانکی و پیگیری مراحل تمدید، تقلیل، ابطال یا وصول آن‌ها

تنخواه‌گردان
امکان ثبت صورت خلاصه تنخواه
کنترل موجودی با سقف تنخواه
انسجام بخشیدن به اطلاعات مالی
دیگر نیازی نیست که برای ایجاد یک گزارش مالی جامع در سطح سازمان، اطلاعات مختلفی را از بخش‌ها و سیستم‌های مختلف سازمان جمع‌آوری کرد و در یک کار طاقت فرسا و با ابزارهای معمولی آن‌ها را تحلیل کرد، حسابداری همکاران سیستم، تمامی این اطلاعات را در قالبی یکسان جمع‌آوری‌ کرده و با تجزیه و تحلیل لازم در اختیار شما قرار می‌دهد.
به‌هنگام نگهداشتن اطلاعات مالی
اطلاعات مالی همزمان با انجام عملیات می‌توانند به سیستم همکاران سیستم منتقل شوند، بنابراین، همواره اطلاعات مالی به‌هنگام خود را مرور می‌کنید، تنها کافی است دیگر سیستم‌های یکپارچه همکاران سیستم را در کنار سیستم حسابداری پیاده‌سازی و تنظیم کنید.
تأمین اطلاعات مالی برای تصمیم‌گیری مدیران
تصمیم‌گیری بر مبنای اطلاعات منسجم و به‌هنگام مالی، صحیح‌ترانجام خواهد پذیرفت، و چه بهتر که این اطلاعات به سادگی و سرعت در اختیار مدیران باشد.
گزارش‌دهی ساده و کم‌هزینه به ذینفعان بیرونی سازمان
ذینفعان بیرونی به گزارش‌هایی از سازمان شما نیاز دارند که صحت آن‌ها بسیار مهم است. این گزارش‌ها را بدون دغدغه از سیستم حسابداری همکاران استخراج کنید. ساختارهای قانونی و متداول این گزارش‌ها از پیش‌ تعریف شده و نیازی ندارید آن‌ها را طراحی کنید.
آسان‌سازی ثبت و نگهداری اطلاعات مالی معاملات ارزی و گزارشگری به حسابرسان
معاملات ارزی خود را به سادگی ثبت و در نهایت تسعیر کنید تا اثرات آن‌ها به درستی و دقت در حساب‌ها منعکس شده و گزارشگری را تسهیل کند.

فصل دوم

حسابداری تعهدی و چالشهای آن
امروزسیستم حسابداری که در قالب اصول پذیرفته شده حسابداری توسط مجامع حرفه ای حسابداری ارایه می گرددبرمبنای تعهدی قرار دارد و اساس آن را تشکیل می دهدهمین اساس و بنیان حسابداری را بسیار شکننده و ضعیف نموده است به طوری که در بسیاری از تحقیقات انجام شده مشخص گردیده است که تصمیم گیرندگان بر اساس اطلاعات حاصله از مبنای تعهدی تصمیم گیری نمی کنند بلکه بیشتر تصمیم گیریهای آنها بر اساس مبنای نقدی است.
سودی که حسابداری بر اساس اصول پذیرفته شده محاسبه و گزارش می کند سراسر تناقض دارد و از روشهایی که در محاسبه و گزارش آن استفاده می گرددکه این روش عمدتامبتنی بر حدس و گمان هستند و با واقعیت ها همخوانی ندارند. درمحاسبه قیمت تمام شده کالای فروش رفته از فرضهای اولین صادره از اولین وارده،اولین صادره از اخرین وارده و میانگین استفاده می گردد و در متون حسابداری نیز به این نکته تاکید می گردد که بنا بر این می گذاریم که چنین باشد و بر ان اساس اطلاعات حسابداری راتهیه می نماییم در حالیکه شخص دیگری می تواند فرض بر حالت دیگری بگیرد در این حال چگونه موسسات حرفه ای حسابداری که تفکر خود را بر اساس فرض و گمان شکل می دهند انتظار دارند دیگران فرض دیگری را جاری نکنند در واقع موسسات حرفه ای تلاش دارند از طریق استاندارد گزاری راه را بر تفکر دیگران ببینندو خود را بر دیگران غالب کنند.
این تلاش موجب سکون فکری و ایجاد حالت تبعیت کور کورانه در حسابداری می گردد و این موسسات در حالت علما قرار می گیرند که دیگران بدون هیچ بحثی لازم است نظرات آنان را بپذیرند اگر نظر دیگرای بر خلاف نظر آنها ارایه شود حکم تکفیر طرف را جاری می کنند شاید این هم شکل مدرن دمکراسی باشد.
در حسابداری تعهدی بسیاری اطلاعات در قالب پیش بینی تهیه و ارایه می گرددمشخص است که پیش بینی ها امکان دارد واقعیت های آینده باشدبه احتمال واقعیت های آتی که پیشگو خودش ممکن است در آن زمان وجود نداشته باشد.اقتصاد تعهدی نظام سرمایه داری را به پرتگاه رسانده است.
مشخص است که حسابداری فعلی نیز محصول نظام سرمایه داری است که همچون سایر موضوعات این نظام را در گیرمشکلات بسیاری است اقتصاد تعهدی نظام سرمایه داری را دچار رکود نموده است و مشکل فروش به وجود آمده است که در حالت رکود دولتها تلاش می کنند هزینه های خود را کاهش داده یا پول به جامعه تزریق کنندکه در حال حاضر با این شگرد ها نیز نتوانستند اند مشکلات را برطرف کنند.

تعریف حسابداری تعهدی
اساس و بنیان حسابداری بر عهد و پیمان است و زمانیکه تعهدی پذیرفته شود بر این اساس می توان رویداد های مالی را ثبت و گزارش نمود.
بر اساس حسابداری تعهدی هزینه ها و درآمد ها هنگام انعقاد عهد و پیمان لازم است شناسایی گردنند در حسابداری تعهدی می توان در آمد ها را هنگام تحویل دادن کالاو خدمات شناسایی نموده و توجیهی به ما به ازا آنصورت نمی گیرد ممکن است در مقابل وجوه نقد همان زمان تحویل در یافت گردد یا اینکه ما به ازای به شکل مطالباتی در آید که قرار است در آینده وصول گردد.
در متون حسابداری جهت شناسایی در آمد ها بر اساس مبنای تعهدی دو شرط در نظر گرفته شده است یکی صورت گرفتن داد و ستد و دیگری تکمیل یا نزدیک به تکمیل شدن فرآیند کسب درآمداست شرط اول واضح و روشن است ولی دومی تعریف مشخص نداردو در حاله از ابهام است
در حال حاضر به عنوان یک منبع مهم اطلاعاتی مدیریت داخلی سازمان به شمار می رود. البته این نکته را نیز باید در نظر داشت که مشکلاتی پیرامون ماهیت و اهداف حسابداری زیست محیطی وجود دارد. این موضوع با توجه به اهداف و ماهیت حسابداری سنتی و همچنین با توجه به معیارهای پیشنهاد شده برای آن کاملاً صحیح می باشد. با این وجود روشن است که حسابداری زیست محیطی کاملاً با حسابداری سنتی تفاوت دارد به این دلیل که تلاش می کند تا حسابداری آثار اعمال سازمان بر روی یک محیط خارجی را در بربگیرد.
مشخصات یک موسسه دولتی:
موسسه دولتی بایستی حتما همه مشخصات ذیل را داشته باشد وگرنه موسسه دولتی نیست:
1- تشکیلات و سازمان مشخصی داشته باشد.
2- به موجب قانون تشکیل شده باشد.
3- زیر نظر یکی از قوا باشد.
4- عنوان وزارتخانه نداشته باشد.
شرکت دولتی : به واحد سازمانی مشخصی گفته می شود که با اجازه قانون تشکیل شده و بیش از پنجاه درصد از سرمایه آن متعلق به دولت باشد.
تفاوت سازمانهای انتفاعی و بازرگانی با سازمانهای غیر انتفاعی دولتی:
1- انگیزه: هدف اصلی تشکیل سازمانهای بازرگانی عموما سود است اما سازمانهای دولتی بنا به ضرورتهای اجتماعی و قانونی تاسیس می شوند و سود نمی تواند انگیزه ای برای تشکیل آنان باشد.
2- مالکیت: مالکیت سازمانهای دولتی اصولا عمومی است و سهامداران آن همه مردم کشور می باشند و مالکیت فردی یا بصورت سهام قابل خرید و فروش در سازمانهای دولتی وجود ندارد.
3- منابع مالی :
در موسسات دولتی عموما از طریق مالیات تامین می شود.
در موسسات بازرگانی از طریق سهامداران خصوصی تامین می شود.
4- در سازمانهای دولتی هزینه ها با درآمدها مربوط نیستند.
5- هدف از وصول مالیات بیشتر توسط دولت تمرکز ثروت نیست بلکه هدف توزیع عادلانه ثروت و تقویت بنیه مالی برای خدمات بیشتر به جامعه است.
مقایسه حسابداری دولتی و حسابداری بازرگانی :
الف- موارد افتراق :
1- صورتهای مالی آنها با هم متفاوت است چون انگیزه تاسیس سازمانهای بازرگانی تحصیل سود است و لذا صورت سودو زیان یکی از صورتهای مالی اساسی موسسات بازرگانی است، در حالیکه در حسابداری موسسات دولتی به صورت دریافت و پرداخت یا صورت درآمد و هزینه اکتفا می شود. همچنین در حسابداری بازرگانی، ترازنامه وضعیت دارائیها و بدهیها و حقوق صاحبان سهام را در یک تاریخ معین نشان می دهد، در حالیکه در حسابداری دولتی دارائیهای ثابت به محض خرید به حساب هزینه منظور می شوند و انعکاس آنها در ترازنامه میسر نیست لذا این ترازنامه نمی تواند وضعیت مالی موسسه را در یک تاریخ معین نشان می دهد.
2- لزوم رعایت کنترل بودجه ای : در حسابداری دولتی نگهداری حساب درآمد و هزینه عمدتا به منظور کنترل بودجه مصوب صورت می گیرد، لذا اهمیت کنترل بودجه در سازمانهای دولتی کمتر از اهمیت اندازه گیری سود ویژه در حسابداری بازرگانی نیست. کنترل بودجه در موسسات بازرگانی به اندازه حسابداری موسسات دولتی قابل ملاحظه نمی باشد.
3- لزوم نگهداری حسابهای مستقل : در حسابداری دولتی هر منبع مالی یک حساب مستقل محسوب و از نقطه نظر حسابداری مانند یک موسسه مستقل با آن برخورد می شود. لزوم نگهداری حسابهای مستقل موجب می شود که سیستم حسابداری مورد استفاده متناسب با این ضرورت تغییر نماید. بنابراین حسابداری حسابهای مستقل در دولت با حسابداری بازرگانی تفاوتهایی دارد.
4- تفاوت در نحوه ثبت دارائیهای ثابت: در حسابداری دولتی دارائیهای ثابت به محض خرید به حساب هزینه منظور می شوند در حالیکه در حسابداری بازرگانی دارائیها در موقع خرید به بهای تمام شده به حساب دارایی منظور می گردند و سپس به تدریج و براساس عمر مفید به حساب هزینه منعکس می شوند.
5- تفاوت در مبنای حسابداری: در حسابداری دولتی مبنای نقدی یا نقدی تعدیل شده و یا نیمه تعهدی مورد استفاده قرار می گیرد لیکن در حسابداری بازرگانی به لحاظ رعایت اصل وضعیت هزینه های یک دوره از درآمدهای همان دوره فقط از مبنای تعهدی کامل استفاده می شود. در سیستم نقدی دریافت و پرداخت وجه مبنای ثبت درآمد یا هزینه است، در حالیکه در سیستم تعهدی کامل تحصیل درآمد یا تحقق هزینه مبنای ثبت درآمد یا هزینه در دفاتر می باشد و زمان دریافت و پرداخت وجه آنها مورد توجه قرار نمی گیرد.
کاربرد حسابداری دولتی:
1- اطلاعات مفید و قابل اعتمادی را برای تعیین و پیش بینی ورود، خروج و مانده منابع مالی دولت تهیه و در دسترس مسئولین دستگاههای دولتی یا مسئولین ارشد مالی دولت قرار می دهد.
2- اطلاعات مالی معتبری برای تعیین و پیش بینی وضعیت مالی دولت و واحدهای تابعه آن تهیه و در اختیار تصمیم گیرندگان قرار می دهد.
3- اطلاعات لازم و مفیدی را برای برنامه ریزی، بودجه بندی، جمع آوری و پس از قابل استفاده نمودن آن در اختیار مسئولین رده های مختلف مدیریت دولتی قرار می دهند تا آثار تحصیل و مصرف منابع مالی را در تحقق اهداف عملیاتی دولت بررسی و مورد ارزیابی قرار دهند.
4- سیستم حسابداری دولتی ابزار قابل ملاحظه ای برای ارزیابی کارائی مدیران اجرایی به حساب می آید. سیستم حسابداری دولتی از سیستم بودجه بندی پیروی می نماید و اطلاعات مالی را با اطلاعات مالی قابل پیش بینی شده در بودجه مقایسه و به افشای انحرافات مطلوب و یا نامطلوب بودجه می پردازد.
به عنوان مثال در سیستم بودجه بندی عملیاتی که یک سیستم بودجه بندی پیشرفته است، بهای تمام شده یک فعالیت یا پروژه با قیمت ها ی استاندارد پیش بینی و در بودجه سالانه منظور می شود. سیستم حسابداری دولتی به پیروی از سیستم بودجه بندی عملیاتی، اطلاعات مالی واقعی مربوط به بهای تمام شده فعالیت یا پروژه را جمع آوری نموده و پس از طی مراحلی با بهای تمام شده استاندارد مقایسه و انحرافات مطلوب یا نامطلوب را نشان می دهد. لازم به توضیح است که انحرافات مطلوب در مورد بهای تمام شده طرح یا پروژه و یا فعالیت به پائین بودن بهای تمام شده واقعی در مقایسه با بهای تمام شده پیش بینی شده می گویند، به شرط آنکه در کیفیت طرح، پروژه یا فعالیت تغییری حاصل نشود. در این صورت می توان کاهش بهای تمام شده واقعی را به شرط ثابت بودن قیمت کالاها و خدمات مورد نیاز، نتیجه مدیریت صحیح بر اجرای پروژه ها، طرحها و فعالیتها دانست.
5- یکی دیگر از موارد استفاده حسابداری دولتی، ایجاد ارتباط صحیح بین واحدهای اجرائی دولت می باشد. از طریق سیستم جسابداری دولتی اطلاعات مالی مورد نیاز واحدهای اجرایی دولت تامین می گرددو این اطلاعات بر حسب نیاز بین واحدهای اجرایی دولت مبادله می شود.
استفاده کنندگان حسابداری دولتی:
الف: استفاده کنندگان داخل سازمان مانند:‌
1- مسئولین برنامه ریزی :
مسئولین برنامه ریزی هر سازمان دولتی برای هر چه بهتر تنظیم کردن بودجه سالانه سازمان از اطلاعات مالی واقعی یا عملکرد بودجه استفاده می نمایند. لذا امور مالی سازمان دولتی اطلاعات واقعی در مورد اجرای بودجه سالانه را در اختیار مسئولین برنامه ریز قرار می دهد.
2- وزیر یا رئیس موسسه:
اطلاعات مالی وزارتخانه یا موسسه بصورت خلاصه در اختیار وزیر یا رئیس موسسه قرار می گیرد تا به نحوی از جریان امور مالی سازمان تحت مسئولیت خود مطلع شوند و به ترتیبی بر فعالیتهای مالی و کارائی مدیران اجرایی نظارت نمایند.
3- مدیران سطوح میانی:
این مدیران متناسب با نیاز از اطلاعات حسابداری و مالی برای برنامه ریزی واحد تحت سرپرستی خود استفاده می کنند .
4- بازرسان و حسابرسان داخلی:
بازرسان و حسابرسان داخلی سازمان دولتی برای ارزیابی تاثیر کنترلهای مالی و گزارش آن به مقامات مجاز وزارتخانه یا موسسه دولتی به طریقی از خدمات حسابداری استفاده می کنند.
ب: استفاده کنندگان خارج از سازمان یا وزارتخانه :
1- هیات دولت:
هیات دولت بمنظور نظارت و کنترل سازمانهای دولتی از اطلاعات مالی و حسابداری استفاده می کند.
2- مجلس نمایندگان :
نظارت پارلمانی در ایران از طریق گزارش تفریغ بودجه که توسط دیوان محاسبات کشور تهیه می شودصورت می گیرد. گزارش تفریغ بودجه براساس صورتحساب عملکرد سالانه بودجه کل کشور تنظیم می شودو صورتحساب عملکرد سالانه بودجه از تلفیق اطلاعات مالی استخراج شده از صورتحسابهای سالانه دستگاه دولتی حاصل می گردد. بنابراین نمایندگان مجلس هر کشور از سیستم حسابداری دولتی برای نظارت بر اجرای بودجه سالانه دولت و در نهایت کنترل برنامه های مصوب دولت استفاده می نمایند.
3- حسابرسان مستقل
طبق اصل 55 قانون اساسی دیوان محاسبات کشور مسئول رسیدگی به حسابهای وزارتخانه ها و موسسات و شرکتهای دولتی است. و نتیجه این حسابرسیها در گزارش تفریغ بودجه منعکس و به اطلاع نمایندگان مجلس می رسد. بنابراین حسابرسان دیوان محاسبات کشور به عنوان حسابرس مستقل نیز از حسابداری دولتی در جهت پیشبرد اهداف خود که همان حراست از بیت المال است استفاده می نمایند.
4- مردم:
عموم مردم نیز از طریق دسترسی به گزارش تفریغ بودجه که حاصل حسابرسیهای انجام شده دیوان محاسبات کشور، از چگونگی اجرای بودجه سالانه دولت مطلع می شوند پس عموم مردم نیز از اطلاعات مالی و حسابداری استفاده می کنند.
مبانی حسابداری

مبانی حسابداری یعنی اینکه درآمدها و هزینه ها را در چه زمانی شناسایی و در دفاتر حسابداری ثبت نمائیم.
به بیانی ساده تر مبنای حسابداری یعنی استفاده از یکی از روشهای زیر برای شناسایی و ثبت درآمد و هزینه در دفاتر حسابداری:
الف- روش شناسایی و ثبت درآمد و هزینه در زمان وصول وجه درآمد یا پرداخت هزینه.
ب- روش شناسایی و ثبت درآمد و هزینه در زمان تحقق یا ایجاد درآمد و یا در زمان تحقق یا ایجاد هزینه، صرفنظر از زمان دریافت وجه درآمد یا پرداخت وجه هزینه.
ج- روش شناسایی و ثبت درآمد در هنگام وصول وجه بدون توجه به زمان تحصیل یا تحقق درآمد و شناسایی و ثبت هزینه در موقع تحقق یا ایجاد هزینه بدون توجه به زمان پرداخت وجه هزینه.
مبنای نقدی
حسابداری نقدی یک سیستم حسابداری است که اساس آن بر دریافت و یا پرداخت وجه نقد استوار است و هر گونه تغییر در وضعیت مالی موسسه مستلزم مبادله وجه نقد است . درآمد زمانی شناسایی و در دفاتر ثبت می گردد که وجه نقد آنها دریافت شود و هزینه ها زمانی شناسایی و ثبت می شوند که وجه آنها به صورت نقد پرداخت گردد.
هزینه **
بانک **
بانک **
درآمد **
مبنای تعهدی :

الف- شناسایی و ثبت درآمدها :
درآمدها در زمانی که تحصیل می شوند یا تحقق می یابند مورد شناسایی قرار گرفته و در دفاتر حسابداری منعکس می گردند. در این مبنا زمان تحصیل یا تحقق درآمد هنگامی است که درآمد به صورت قطعی تشخیص می شود و یا بر اثر ارائه خدمات حاصل می گردد. لذا زمان وصول وجه در این روش مورد توجه قرار نمی گیرد.
شهریه دریافتنی **
درآمد **
بانک **
شهریه دریافتنی **
ب- شناسایی و ثبت هزینه ها :

در حسابداری تعهدی مبنای شناسایی و ثبت هزینه ها، زمان ایجاد و یا تحقق هزینه هاست به بیانی دیگر زمانی که کالا تحویل می گردد و یا خدمتی انجام می شود، برای موسسه معادل بهای تمام شده کالای تحویلی و یا خدمت انجام یافته بدهی قابل پرداخت ایجاد می شود.
هزینه **
اسناد هزینه پرداختنی **
اسناد هزینه پرداختنی **
بانک **
مبنای نیمه تعهدی :
در این سیستم حسابداری هزینه ها بر مبنای تعهدی و درآمدها بر مبنای نقدی شناسایی و در دفاتر ثبت می شوند. این سیستم ترکیبی از دو مبنای تعهدی و نقدی است. بنابراین با رعایت اصل محافظه کاری در حسابداری توصیه شده است که در ثبت و شناسایی درآمدها از مبنای نقدی استفاده شود.

بانک **
درآمد **
هزینه **
بانک **
حسابهای پرداختنی **
مبنای تعهدی تعدیل شده :
هزینه ها در هنگام ایجاد، شناسایی و بر مبنای تعهدی کامل در دفاتر ثبت می شوند. لیکن درآمدها در این مبنا بر حسب ماهیت آنها به دو دسته تقسیم می شوند. درآمدهایی که قابل اندازه گیری بوده و در عین حال در دسترس باشند و لذا در زمان کوتاهی پس از تشخیص قابل وصول خواهد بود. این قبیل درآمدها با استفاده از حسابداری تعهدی شناسایی و در دفاتر ثبت می شوند.
شهریه دریافتنی **
درآمد **
بانک **
شهریه دریافتنی **
دسته ای دیگر از درآمدها فاقد ویژگیهای فوق بوده، لذا اندازه گیری و تشخیص آنها مشکل و عملا غیر ممکن می باشد و یا وصول آنها در مدت کوتاهی پس از تشخیص امکان پذیر نمی باشد، این قبیل درآمدها با استفاده از حسابداری نقدی شناسایی و در دفاتر ثبت می گردند.

مبنای نقدی تعدیل شده :
درآمدها هم در مبنای نقدی کامل و هم در مبنای نقدی تعدیل شده فقط در زمان وصول وجه شناسایی و در دفاتر ثبت می شوند. تفاوت در شناسایی هزینه هاست . شرط لازم و کافی برای شناسایی و ثبت هزینه در مبنای نقدی کامل منحصرا پرداخت است و این موضوع موجب اشکالاتی در شناسایی دقیق هزینه و تفکیک آن از سایر پرداختها می شود، زیرا هر پرداختی لزوما هزینه نیست، به عنوان مثال در قانون محاسبات عمومی کشور چهار نوع پرداخت شامل هزینه، پیش پرداخت، علی الحساب و تنخواه گردان پرداخت تعریف شده است. در هر یک از تعاریف مشخصاتی ارائه گردیده که آنها را از هم متمایز می نماید، به این ترتیب در نظام مالی ایران که پرداختها را از همدیگر تفکیک نموده است استفاده از مبنای حسابداری نقدی کامل در مورد هزینه ها کاربردی قانونی ندارد به همین دلیل مبنای نقدی مختصر اصلاح شده و متناسب با تعریف قانونی هزینه به کار گرفته شده است.
سیستم حسابداری مورد توجه قانون محاسبات عمومی کشور در مورد پرداختها یک سیستم نقدی تعدیل شده است، لیکن در خصوص شناسایی و ثبت دریافتها کاملا نقدی است. بعبارت ساده تر ثبت و شناسایی هزینه یا خرج طبق قانون محاسبات عمومی کشور مستلزم تحقق دوشرط لازم و کافی است:
الف- تحویل کالا یا انجام خدمات
ب- پرداخت به صورت قطعی
این دو شرط دلیل قانع کننده برای اثبات بکارگیری مبنای حسابداری نقدی تعدیل شده در مورد شناسایی و ثبت هزینه است. عدم تحقق هر یک از شرایط فوق مفهوم هزینه را تغییر خواهد داد. به عنوان مثال اگر کالا تحویل شود یا خدمت انجام گردد لیکن پرداخت صورت نگیرد هیچ هزینه ای شناسایی نمی شودو انعکاسی در دفاتر نیز نخواهد داشت. نیز اگر وجهی پرداخت شود لیکن کالا یا خدمت تحویل نگردد نوع دیگری از پرداختها تحقق یافته است که در ماده 28 قانون محاسبات عمومی کشور عنوان پیش پرداخت را بخود اختصاص داده است.
با این ترتیب مفهوم هزینه در قانون محاسبات عمومی کشور عبارتست از بهای پرداخت شده کالایی که تحویل شده و یا خدمتی که انجام گرفته است. این مفهوم هزینه با سیستم حسابداری نقدی تعدیل شده سازگار است. در صورتیکه مفهوم هزینه در سیستم حسابداری تعهدی کامل یا تعهدی تعدیل شده عبارتست از بدهیهای قابل پرداخت بابت کالای تحویل شده یا خدمت انجام شده که لزوما پرداخت آن همزمان صورت نگرفته است.
بودجه بندی :
آنچه که بعنوان بودجه بندی معروف است، تبدیل برنامه های کوتاه مدت (معمولا یکساله) موسسه یا سازمان به زبان پول می باشد.
کنترل بودجه:
بخش مهمی از وظیفه کنترل بودجه، از طریق مقایسه ارقام بودجه بندی شده با نتایج واقعی عملیات، صورت می گیرد. مقایسه عملکرد واقعی با بودجه مصوب و تجزیه و تحلیل انحرافات را کنترل بودجه می نامند.صرف مقایسه ارقام بودجه با ارقام ناشی از عملکرد واقعی، نشاندهنده موفقیت یا عدم توفیق واحدهای اجرایی در رسیدن به اهداف تعیین شده نیست. لذا در ارزیابی عملکرد موسسه به دو مفهوم ذیل بایستی توجه کرد:

مفهوم کارایی و اثر بخشی در بودجه :
شاخصی که عملکرد سازمان را در قیاس با استانداردها و معیارهای از پیش تعیین شده نشان می دهد، در حالی که اثر بخشی درجه توفیق سازمان را در انجام ماموریت به نحو مطلوب و در راستای اهداف موسسه ، ارزیابی می کند.
امکان تجزیه و تحلیلهای فوق زمانی فراهم می شود که موسسه دارای یک سیستم مناسب بهای تمام شده بوده و اقلام درآمد و هزینه نه تنها براساس مراکز مسئولیت بلکه براساس فعالیتهای فرعی این مراکز جمع آوری، ثبت و گزارش شود.
مراحل اساسی در تهیه بودجه بر مبنای صفر:
1- شناسایی و تعریف هر یک از فعالیتهای سازمان در یک " مجموعه تصمیم گیری"
2- تجزیه و تحلیل، ارزیابی و رتبه بندی این " مجموعه ها" و تعین اولویت آنها براساس تحلیل هزینه و فایده
3- تخصیص منابع با توجه به رتبه بندی و اولویت هر یک از مجموعه ها
فرم ها ودفاتر ثبت ونگهداری حساب اموال دولت
به منظور اتخاذ رویه یکسان وایجاد نظامی هماهنک وزارت امور اقتصادی ودارایی ( اداره کل اموال دولتی ) براساس آئین نامه های اموال دولتی –آئین نامکه قبلی وآئین نامه مورد عمل کنونی –اقدام به تهیه وتنظیم فرمهای برای ثبت اموال ونگهداری وکنترل حساب آن نموده است که مراتب طی بخشنامه شماره 14/1010مورخه 8/9/1350 موضوع نمونه های دفاتر اموال رسیده وطرز استفاده از آن بر اساس آئین نامه قبلی در سال 1350 به کلیه وزارتخانه ها وسازمان های مشمول ابلاغ گردیده است .وسپس در اجرای ماده 33 آئین نامه اموال دولتی فعلی موضوع ماده 122 قانون محاسبات عمومی کشور مصوب سال 66 مجلس شورای اسلامی ، مجدداً فرمهای ثبت ونگهداری حساب به جهت دفاتر اموال و.اوراق مورد بررسی وتجدید نظر قرار گرفته وطی بخشنامه شماره د10707/2586/51 مورخ 8/4/1376 به کلیه وزارتخانه ها وسازمانهای مشمول همراه با دستورالعمل درذ جهت برخی از وظایف نگهداری ونقل وانتقال وغیره ابلاغ گردیده است .
توضیحی پیرامون فرمهاودفاتر اموالی
درگذشته نه چندان دور ، ضابطه ای برای انتخاب اندازه کاغذهای اداری وجود نداشت . برهمین اساس سازمانهای مختلف در انتخاب قطع کاغذ دقت کافی به عمل نمی آوردند .فقط دستور چاپ سرلوحه نامه های اداری را به جاپخانه طرف قرارداد خود می دادند . جاپخانه ها نیز باسلیقه خود وبادر نظر گرفتن اندازه وابعاد کاغذ های موجود در انبار اقدام به چاپ می کردند. نتیجه این کار تولید نامه های اداری در قطع های گوناگون می گردید. این بی دقتی باعث می شد بعضی از نامه ها آن قدر بزرگ باشد که هنگام بایگانی قسمتی از آن از پرونده بیرون آید وپاره ای دیگر به دلیل کوچکی در لابه لای محتویات پرونده گم شود . از نظر گاه دیگر ، مسئله کمبود تولید کاغذ در داخل کشور است که برای جبران آن ناگزیر به وارد کردن این کالا از خارج می باشیم . استفاده از قطع های غیر استاندارد موجب دور ریختن مقدار زیادی کاغذ به هنگام برش وبه عنوان ضایعات می باشد . که پی آمد آن ضررهای ارزی غیر قابل جبران است .
یادآوری می کند که کاغذهای وارداتی ویاتولید داخلی در بازار تجارتی معمولاً به دو صورت : بند ورول عرصه می گردد که خود تابع استانداردهای ویژه بین المللی است ومی باید در برش های بعدی استاندارد خاصی ملاک عمل باشد تامیزان ضایعالت به حداقل برسد.
روش های تنظیم وثبت حساب های اموال دولت
1-روش ثبت 2-روش تنظیم صورتحساب 3-روش کنترل اموال وحسابهای آن که خود شامل الف –کنترل بوسیله رئیس واحد ذیربط ب –کنترل بوسیله ذیحساب ج –کنترل بوسیله وزارت امور اقتصادی ودارایی که خود شامل 1-کنترل از طریق صورتحساب های واصله 2-کنترل از طریق بازرسان اعزامی بوسیله ادارات کل امور اقتصادی ودارایی استانها3-کنترل از طریق بازرسان اعزامی بوسیله اداره کل اموال دولتی روشهای اجرائی در سازماندهی اداره امور اموال در سایر سازمانهاالف –لزوم طراحی سیستم علمی دراداره اموال دولتی ب –مراحل تهیه وتدوین واجراء طرح های امورذ اموال که خود شامل 1-سازماندهی 2-شناخت اموال 3-طبقه بندب 4-تهیه دفاتر وصورتحسابها5-ثبت اموال 6-سیستم های کنترل 7-ورود وخروج اموال از گدش 8-شناسنامه برای اموال مهم

شرح وظائف اداره مالی
1- انجام کلیه فعالیتهای مربوط به امور مالی و تنظیم و کنترل حسابها در چارچوب اعتبارات مصوب قوانین و مقررات موجود .

2-دریافت و پرداخت نقد و چک و اسناد و اوراق بهادار ، صدور حواله جات بانکی و ...

3- صدور حواله و حسابداری انبار و تطبیق با امور مالی و انبار گردانی .

4- تنظیم لیست حقوق و دستمزد ، مزایا ، اضافه کار و سایر پرداختهای دیگر کارکنان و پرداخت کسورات (بیمه ، مالیات ، بیمه عمر و ... ) .

5-حسابداری بیمه گری و درمان ( صدور چک ، تنظیم صدور سند و بایگانی اسناد بیمه ) .

6- تخصیص و کنترل اعتبارات دول

دانلود مقاله فیدبک و اصول مهندسی

 فصل اول :
مقدمه :
فیدبک مشخصه اصلی زندگی است. پروسه فیدبک بر چگونگی رشدها، واکنش ها به استرس و چالش و تنظیم فاکتورهایی مثل دمای بدن، فشار خون و سطح کلسترول تاثیر می گذارد. مکانیسم عملکرد در هر سطح، از تعامل پروتئین ها در سلول ها به تعامل ارگانیسم ها در اکولوژی های پیچیده می باشد.
در این فصل، مقدمه ای بر مفهوم اولیه فیدبک و اصول مهندسی مربوط به کنترل داریم. ما بر مثال های قدیمی و فعلی با هدف مفهوم سازی برای ابزارهای فعلی در فیدبک و کنترل متمرکزیم – اغلب اطلاعات این فصل از [155] انتخاب شده است و مولفین تا حد زیادی از مقالات و نوشته های Roger Brockett و Gunter Stein در این فصل استفاده می کنند.
1 – 1 فیدبک چیست ؟
سیستم دینامیکی سیستمی است که عمل آن در طول زمان، اغلب در پاسخ به نیرو یا محرک خارجی تغییر می کند. اصطلاح فیدبکبه موقعیتی اشاره دارد کر آن 2 (یا چند) سیستم دینامیکی به یکدیگر مرتبطه به طوری که هر سیستمی که بر سیستم دیگر و دینامیک هایش تاثیر می گذارد تا حد زیادی به هم متصل می شود. استدلال علّی ساده درباره سیستم فیدبک دشوار است زیرا اولین سیستم بر سیستم دوم و سیستم دوم بر سیستم اول تاثیر و گذارد، که باعث استدلال مبتنی بر دور می شود. این امیر باعث و شود استدلال مبتنی بر علّت و معلول دشوار شود و لازم است سیستم به طور کلی آنالیز شود.
نتایج این کار این است که عمل سیستم های فیدبک اغلب نا معقول است و بنابراین لازم است تا به روش های فرمال متوسّل شد تا آنها را درک نمود. شکل 1. 1 که در دیاگرام خانه ای ترسیم شده است طرح فیدبک را شکل C می دهد . اغلب از اصطلاحات حلقه باز و بسته زمانی که به چنین سیستم هایی اشاره می کنیم، استفاده می کنیم. سیستم زمانی حلقه بسته نامیده می شود که سیستم ها در سیکل یا چرخه اتصال زنجیری دارند همانطور که در شکل a 1. 1 نشان داده شده است. اگر پیوند را بشکنیم، پیکره بندی به صورت سیستم حلقه باز مشاهده می شود، طبق شکل b1. 1 –
شکل C 1. 1 : سیستم های حلقه باز و بسته (a) خروجی سیستم ! به صورت ورودی سیستم 2 و خروجی سیستم 2 ورودی به صورت سیستم 1 استفاده می شود، که باعث ایجاد سیستم حلقه بسته می گردد. (دا) اگر پیوند بین سیستم 2 و سیستم 1 برداشته شود، سیستم، سیستم حلقه باز نامیده می شود.
شکل 2. 1 : رگولاتور گریز از مرکز و موتور بخار. رگولاتور از مرکز و موتور بخار. رگولاتور گریز از مرکز واقع در سمت چپ متشکل از مجموعه توپی های طیّار است زمانی که سرعت موتور افزایش می یابد، جدا می شوند. موتور بخار واقع در سمت راست از رگولاتور گریز از مرکز استفاده می کنند تا سرعت را تنظیم کنند. (در قسمت بالا و سمت چپ چرح طیّار) همانطور که در ابتدای این فصل توضیح داده شد، منبع اصلی مثال های سیستم فیدبک بیولوژی است. سیستم هایی بیولوژیکی از فیدبک در روش های فارق العاده، در مقیاس هایی با رنج مولکولی به سلولی، (ارگانسیمی به اکو سیستمی استفاده می کنند. یک مثال تنظیم توکز در جریان خون از طریق تولید از سومین و گلوکاگون توسط پانکرانس است. بدن سعی در ثابت نگه داشتن غلظت گلوکز داشت، که توسط سلول های بدن برای تولید انرژی استفاده می شود. زمانی که سطوح گلوکز افزایش می یابد (بعد از خوردن غذا برای مثال) ، هورمون انسولین آزاد شده و باعث می شود بدن گلوکز اضافی را در کبد ذخیره کند.
زمانی که سطوح گلوکز پایین است، پانکراس هورمون گلوی گون را ترشح می کند که تاثیر معکوس دارد. با اشاره به شکل 1 – 1 ، کبد را به عنوان سیستم 1 و پانکراس را به عنوان سیستم 2 مشاهده می کنیم. محصول حاصل از کبد غلظت گلوکز در خون و محصول حاصل از پانکراس مقدار انسولین یا گلوی گون تولید شده است. تاثیر متقابل بین ترشح انسولین و گلوکاگون در کل روز به ثابت نگه داشتن غلظت گلوکز خون حدوداً mg 90 در ML 100 خون کمک می کند.
مثال اول مهندسی سیستم فیدبک رگولاتور گریز از مرکز، است که در آن شگفت موتور بخار به مکانیسم توپی طیّار متصل می شود که خودش به دریچه کنترل موتور بخار متصّل است، طبق شکل 2. 1 . سیستم به گونه ای طراحی شده است که با افزایش سرعت موتور (شاید به علت کاهش لُود موتور) ، توپی های طیار جدا شده و پیوند باعث می شود دریچه کنترل موتور بخار بسته شود. و در نتیجه این امر سرعت موتور را کاهش داده، به طوری که باعث می شود توپی های طیّار به سمت هم بر گرفتند.مدل سازی این سیستم به صورت سیستم حلقه بسته در نظر با گرفتن سیستم 1 به عنوان موتور بخار و سیستم 2 به عنوان رگولاتور است.
2 . 1 کنترل چیست ؟
اگر رگولاتور های توپی طیّار به درستی طراحی شده باشند، سرعت موتور را ثابت، مستقل از شرایط یودینگ نگه دارند. رگولاتور گریز از مرکز حاصل از موتور بخار است هستند، که بر انقلاب صنعتی دامن زد.
فیدبکویژگی های بسیار جالبی دارد که در طراحی سیستم ها به کار گرفته می شود. مانند مثال تنظیم گلوکز یا رگولاتور توپی طیّار، فیدبک سیستم را در تاثیرات خارجی انعطاف پذیر می سازد. آن همچنین برای ایجاد عمل خطی خارج از مولفه های غیر خطی استفاده می شود، روش متداولی که در الکترونیک کاربرد دارد. عموماً، فیدبک به سیستم این امکان را دهد که به اغتشاشات خارجی و تغییرات عناصر جداگانه اش غیر حساس باشد. فیدبک معایب بالقوای نیز دارد. آن نا پایداری پویا در سیستم ایجاد می کند که باعث نوسان یا حتی رانش می شود. عیب دیگر، مخصوصاً در سیستم های مهندسی، این است که فیدبک باعث نویز نا خواسته سنسور در سیستم می شود که نیازمند فیسترینگ دقیق سیگنال هاست. به همین دلایل است که بخش اصلی بررسی سیستم های فیدبک به گسترش درک دینامیک ها و برتری روش ها در سیستم های دینامیکی اختصاص می یابد.
سیستم های فیدبک در سیستم های مهندسی و طبیعی رایج هستند. سیستم های کنترل باعث حفظ محیط زیست، روشنایی منازل و کارخانه ها می شوند؛ آنها عملکرد اتوموبیل، مصرف برق و پروسه های تولیدی مان را تنظیم می کنند؛ آنها سیستم های حمل و نقل و ارتباطی مان را میّسر می سازند؛ و آنها عناصر اصلی در سیستم های رانشی و فضایی مان هستند، بیشتر اوقات آنها از دید مخفی هستند و به صورت کُودر میکرو پراسیسور دمای جا سازی شده مخفی می شوند، و عملکرد هایشان را به صورت دقیق و به طور موثق انجام داده و اجرا می کنند. فیدبک همچنین افزایش چشمگیر دقت در ابزارهایی مثل تلسکوپ ها و میکروسکوهایی باشد وی اتمی را امکان پذیر می سازد.
در طبیعت، هم ایستایی در سیستم های بیولوژیکی شرایط حرارتی، شیمیایی و بیولوژیکی را از طریق فیدبک حفظ می کند. در قسمت انتهایی مقیاس اندازه گیری، دینامیک های آب و هوای جهان به تعامل فیدبک بین اتمسفر، اقیانوس ها، C خشکی و خورشید بستگی دارد. اکوسیستم ها با مثال هایی از فیدبک به علت تعاملات پیچیده بین حیوان و زندگی در خشکی کامل می شوند. حتی دینامیک های اقتصادی مبتنی بر فیدبک بین افراد و همکاری ها از طریق بازرها و تبادل کالاها و خدمات هستند.
2. 1 کنترل چیست ؟
اصطلاح کنترل معانی بیشمار، دارد و اغلب بین جوامع متفاوت و مختلف است. در این کتاب، کنترل را به صورت کاربرد الگوریتم ها و فیدبک در سیستم های مهندسی تعریف می کنیم. در نتیجه، کنترل شامل مثال هایی مثل حلقه های فیدبک در امیلیفایرهای الکتریکی، کنترل گرهای نقطه تنظیم در پروسه های مواد و شیمیایی، سیستم های پرواز با سیم در هواپیما و حتی پروتوکل های مسیر است که جریان ترافیک در اینترنت را کنترل می کنند. ابزارهای در حال ظهور شامل سیستم های نرم افزاری یا اطمینان بالا، رباک ها و وسایل نقلیه خودکار، سیستم های مدیریت منابع فوری و سیستم های مهندسی بیولوژیکی است. در قسمت مرکزی اش، کنترل، علم اطلاعات است و شامل به کار گیری اطلاعات در نمودهای دیجیتالی و آنالوگ می شود.
شکل 3. 1 : مولفه های سیستم کنترل کامپیوتر. جعبه ای که با خط چین در قسمت بالا نشان داده شده نمایانگر دینامیک های پروسه است، که شامل سنسورها و راه اندازها علاوه بر کنترل سیستم به صورت دینامیک است. نویز و اغتشاشات خارجی، دینامیک های پروسه را منحرف می کنند. کنترل گر در جعبه خط چین پایینی نشان داده می شود. آن شغل کنسورتورهای آنالوگ به دیجتال (A/D) و دیجیتال به آنالوگ (D/A) و نیز کامپیوتری است که الگوریتم کنترل فیلتر و را اجرا می کند.سیستم ساعت عملکرد کنترل گر، هماهنگ سازی A/D و D/A و پروسه های محاساباتی را کنترل می کند. ورودی اپراتور همچنین به کامپیوتر به صورت ورودی خارجی تغذیه می شود.
کنترل گر پیشرفته عملکرد سیستم را حس کرده، آن را با عمل مطلوب مقایسه کرده، عملیات صحیح را طبق مدل واکنش سیستم در ورودی های خارجی محاسبه کرده و سیستم را راه اندازی می کند تا بر تغییر دلخواه تاثیر بگذارد. این حلقه فیدبک اصلی حس کردن، محاسبه و راه اندازی مفهوم اصلی کنترل است. مساله اصلی در طراحی منطبق کنترل تضمین این مساله است که دینامیک های سیستم حلقه بسته ثابت هستند (اختلالات محدود خطاهای محدود می دهد) و اینکه آنها عمل دلخواه اضافی دارند (تضعیف اختلال خوب، واکنش سریع به تغییرات در نقطه عملکرد، غیره).
این ویژگی ها با استفاده از انواع مدلینگ و آنالیز روش ها ایجاد می شوند که دینامیک های اصلی سیستم را در اختیار گرفته و جستجوی اعمال احتمالی وجود عدم قطعیت، نویز و نقص مولفه امکان پذیر می سازد.
مثال نمونه از سیستم کنترل در شکل 3. 1 نشان داده می شود. عناصر اولیه حس کردن، محاسبه و راه اندازی دقیقاً مشاهده می شوند. در سیستم های کنترل پیشرفته، محاسبه در کامپیوتر دیجیتال انجام می شود که به کار گیری کنور توردهای آنالوگی – دیجیتالی (A/D) و دیجیتالی – آنالوگی (D/A) نیازمند است. عدم قطعّیت سیستم را از طریق نویز به زیر سیستم های حس کننده و راه انداز، اغتشاشات خارجی وارد می کند که بر شالوده سیستم عملکرد و دینامیک های غیر قطعی سیستم تاثیر می گذارد (خطاهای پارامتر، تاثیرات مدوله نشدن، غیره).الگوریتمی که عمل کنترل را به صورت تابعی از مقادیر سنسور محاسبه می کند، قانون کنترل نامیده می شود. سیستم از خارج توسط اپراتور تاثیر می پذیرد کسی که سیگنال های فرمان را به سیستم معرفی می کند.
30 . 1 مثال های فیدبک:
مهندسی کنترل بر ابزارهایی از فیدبک(دینامیک ها و مدلینگ)، علم کامپیوتر (اطلاعات و نرم افزار) و عملیّات تحقیق (بهینه سازی، تئوری احتمالات و تئوری گیم) متکی بوده و با آنها سهیم است، اما همچنین متفاوت از این موضوعات از لحاظ بینش و راه کار است.
شاید قوی ترین حوزه هم پوشانی کننده بین کنترل و روش های دیگر در مدلینگ سیستم های فیزیکی است، که در میان همه حوزه های علم و مهندسی متداول است. یکی از تفاوت های اصلی بین مدلینگ کنترل محور و مدلینگ در روش های درگیر روشی است که در آن تعاملات بین زیر سیستم ها نمایان می شود.
کنترل متکی بر نوع مدلینگ ورودی – خروجی است که بینش های بسیار جدیدی را در رفتار سیستم ها مثل تضعیف اختلال و انتقال ثابت میسّر می سازد. کوچک کردن مدل، جایی که توضیح (دقت کم تر) ساده تری از دینامیک ها از مدلی با دقت بالا، همچنین به طور طبیعی در چهار چوب ورودی / خروجی توضیح داده می شود. شاید به طور مهم تر، مدلینگ در زمینه کنترل طراحی پیوندهای صحیح بین زیر سیستم ها را میسر می سازد فیچری که در عملکرد همه سیستم های وسیع و گسترده مهندسی حیاتی است.
کنترل همچنین دقیقاً با علم کامپیوتر در ارتباط است، به طوری که همه الگوریتم های پیشرفته کنترل برای سیستم های مهندسی در نرم افزار اجرا می شوند. یا وجود این، الگوریتم های کنترل و نرم افزار بسیار متفاوت از نرم افزار کامپیوتری قدیمی به خاطر نقش اصلی دینامیک های سیستم و ماهیت واقعی اجرا و انجامش می باشند.
3. 1 مثال های فیدبک:
فیدبک ویژگی های جالب و پر کاربردی دارد. فیدبک طراحی سیستم های دقیق از مولفه های غیر دقیق ایجاد کمیت های مربوط در سیستم تغییر در حالت توصیفی را میسّر می سازد. سیستم نا پایدار با استفاده از فیدبک پایدار می شود، و تاثیرات اغتشاشات خارجی کاهش می یابد. فیدبک همچنین درجات جدیدی از آزادی را برای طراح با بهره برداری از حس کردن، محرکّ و محاسبه پیشنهاد می کند. در این بخش ما برخی از کاربردها و روش های مهم برای فیدبک در جهان اطراف مان را بررسی می کنیم.
مثال های اولیه تکنولوژیکی :
افزایش سریع کنترل در سیستم های مهندسی در اواخر قرن 20 ام اتفاق افتاد. برخی از فرضیّات وجود دارد مثل رگولاتور گریز از مرکز و ترموستات (شکل a 4- 1)، که در طول قرن های متمادی طراحی شده است تا دمای ساختمان را تنظیم کند.
به خصوص، ترموستات مثال ساده ای از فیدبک کنترل است که هر کسی با آن آشنایی دارد. این دستگاه دمای ساختمان را اندازه گرفته، آن دما را به نقطه تنظیم مطلوب رسانده و از خطای فیدبک بین دو استفاده کرده تا دستگاه حرارتی را راه انداخته برای مثال روشن کردن دستگاه حرارتی زمانی که دما پایین است و خاموش کردن آن زمانی که دما بالاست. این توضیح ماهیّت فیدبک را به کار گرفته اما آن حتی برای دستگاه ساده ای مثل ترموستات بسیار ساده است. چون زمان تاخیر در دستگاه حرارتی و سنسور وجود دارد، یک ترموستات خوب، هیتر را قبل از زمانی که خطا علامت را تغییر می دهد، خاموش می کند. اثر متقابل بین دینامیک دمای پروسه و عملکرد کنترل گر یک عنصر اصلی در طراحی سیستم های کنترل مدرن است.
مثال های دیگری از سیستم کنترل وجود دارد که برای سالهای متمادی با افزایش سطوح دقّت گستر شد یافته است. سیستم اولیه با نمایش عمومی گسترده گزینه انتخابی کنترل سرعت مناسب در اتوبوس ها در سال 1958 (شکل b 4. 1) بود. کنترل سرعت مناسب عمل دینامیک سیستم های فیدبک حلقه بسته به طور عملی – خطای کاهش سرعت با بالا رفتن درجه سیستم، کاهش تدریجی آن خطا به علت عمل انتگرال گیری در کنترل گر، نوسان اضافی با بالا رفتن درجه و غیره را توضیح می دهد. سیستم های کنترل بعدی در اتوبوس دما مثل کنترل نشت و سیستم های مترینگ سوخت، کاهنده اصلی آلاینده ها است و باعث افزایش صرفه جویی در مصرف سوخت می شود.
تولید و انتقال نیرو :
دسترسی به جریان برق یکی از درایورهای اصلی پیشرفت تکنولوژیکی در جامعه مدرن شده است. اغلب پیشرفت های اولیه کنترل با تولید و توزیع جریان برق هدایت می شود. کنترل، کنترل اصلی برای سیستم های نیرو است و حلقه های کنترل بیشماری در مراکز جداگانه نیرو وجود دارد. کنترل همچنین برای عملکرد کل شبکه نیرو دارای اهمیت است چون ذخیره انرژی کار دشواری است و در نتیجه هماهنگ کردن تولید تا مصرف لازم است. مدیریت نیرو مساله اصلی تنطیم برای سیستم با یک ژانراتور و یک مصرف کننده نیرو است، اما در سیستم بسیار توزیعی اغلب با ژنراتورها و مسافت های طولانی بین تولید و مصرف کار بسیار دشوار است.نیاز به برق یه سرعت با روشی غیر اقلب پیش بینی و ترکیب ژنراتورها و مصرف کنندگان در شبکه های بزرگ تغییر می کند که امکان تقسیم با در میان اغلب عرضه کنندگان و میانگین گیری مصر در میان اغلب مشتریان را میسّر می سازد. سیستم های برق قاره ای و چند ملّیتی ایجاد شده اند مثل موردی که در شکل 5. 1 نشان داده شده است.
شکل 4. 1 دستگاه های ابتدای کنترل . (a) ترموستات Haneywell T87 که در سال 1953 معرفی شد. ترموستات کنترل و کند که هیتر با مقایسه دمای فعلی اتاق به مقدار مطلوب روشن می شود که با استفاده از پیچ تنظیم، تنظیم می شود. (b) سیستم کنترل سرعت مناسب ChrysLer در سال 1958 معرفی شد. رگولاتور گریز از مرکز برای شناسایی سرعت وسیله نقلیه و راه انداز دریچه کنترل استفاده می شود. سرعت رفرنس از طریق فنر تنظیم مشخص می شود.
شکل 5. 1 : بحث کوچکی از شبکه برق اروپا
برق بیشتر توسط جریان متناوب (AC) توزیع می شود زیرا ولتاژ انتقال با افت کم نیرو با استفاده از ترسنفرمردما تغییر می کند. متناوب سازی ژنراتورهای فعلی نیرو را تنها اگر ژنراتورها با تغییرات ولتاژ در شبکه هماهنگ شوند تحویل می دهند. به این معنی که روتورهای ژنراتورها در شبکه باید هماهنگ شوند. برای دستیابی به این منظور با کنترل گرهای غیر متمرکز محلی و مقدار کوچک متعامل یک مشکل چالش پذیراست. نوسان سامد پایین Sporadic بین مناطق دور زمانی که گریدهای نیروی منطقه مشاهده می شوند، به هم مرتبط و متصل می شود.
ایمنی و اطمینان نگرانی اصلی در سیستم های نیرو است. اختلالات بیشماری به علت افتادن درختان بر روی خطوط نیرو، برق یا نقص تجهیزات وجود دارد. سیستم های کنترل دقیقی وجود دارند که عملکرد سیستم راحتی زمانی که اختلالات وسیع وجود دارد، حفظ می کنند. عمل کنترل باعث کاهش ولتاژ شدن، شبکه را به زیر شبکه ها تقسیم و کند یا خطوط و کاربران نیرو را قطع می کند. این سیستم های ایمنی عنصر اصلی سیستم های توزیع نیرو است، اما علی رغم پیش احتیاطی، نقایصی در سیستم های توزیع نیرو وجود دارد. در نتیجه سیستم نیرو مثال مناسبی از سیستم توزیعی پیچیده است در حالی که کنترل وسیع در بسیاری از سطوح و روش های مختلف اجرا و انجام می شود.
شکل 6. 1 سیستم های هوا – فضای ارتش – (a) . هواپیمای F/A – 18 یکی از اولین جنگنده های ارتش است که از تکنولوژی پرواز باشیم استفاده می کند. (b) وسیله نقلیه هوایی بدون سر نشین (UCAN) 45- X قادر به پرواز خودکار است، که از سنسورهای اندازه گیری اینرسی و سیستم تثبیت موقعیّت جهانی (GPS) برای کنترل موقعیت اش با توجه به میسر پرتای مطلوب استفاده می کند.
هوا فضا و حمل و نقل :
در هوا – فضا، کنترل قابلیت تکنولوژیکی اصلی است که به آغاز قرن 20 ام بر می گردد. در حقیقت، برادران رایت دقیقاً به خاطر کنترل نیروی پرواز و نه برای اثبات نیروی پرواز مشهور هستند. Wrgh Flyer اولیه شان مثال حرکت سطوح کنترل (پرّه های عمودی و گزارشات غلط) و بال هایی با قابلیت پیچ و تا خوردن که بر خلبان این امکان را می دهد تا پرواز هواپیما را تنظیم کند. در حقیقت، خود هواپیما غیر متحّرک نبود بنابراین اصلاحات خلبان به صورت پیوسته لازم بود. این مثال اولیه از کنترل پرواز با داستان موفقیت مسحور کننده از پیشرفت های مکرّر در تکنولوژی کنترل پرواز ادامه یافت، که باعث عملکرد بیشتر، سیستم های کنترل پرواز اتوماتیک با قابلیت اطمینان بالا شد که امروزه در هواگیما های ارتشی و تجاری شاهد آن هستیم. شکل (6. 1).
داستانهای موفقیت مشابه برای تکنولوژی کنترل در حوزه های کاربردی دیگری اتفاق افتاده است. هواپیما های بمب افکن و سیستم های شروع کنترل آتش اوایلی جنگ جهانی دوم، امروزه اسلحه هایی با هدایت رادار با دقت بالا و سلاح هایی با هدایت دقیق را تکامل بخشیده اند. ماموریت های فضایی که در آن احتمال نقص و خرابی نیز وجود داشت اکنون به عملیات پرتاپ روتین، لندینگ انسان بر روی کره ماه، ایستگاه دمای دایم فضایی سر نشین دار، وسایل نقلیه رباتی در حال گردش بر روی کره مریخ، مدار گرد های دور سیاراّت و تعداد زیاد از ماهواره های ارتشی و خصوصی که رادار با دید دایره ای، ارتباطات و ناوبری و مشاهده زمین را به خدمت و گیرنده خود روها از تکنولوژی تنظیم دستی / سنوماتیک به عملکرد با تنظیم کامپیوتری در همه عملکرد های اصلی از جمله ترزیق سوخت، کنترل انتشار، کنترل هدایت، ترمز گیری و راحتی داخل اتاق خودرو تبدیل شده اند.
تحقیقات فعلی در مورد سیستم های حمل و نقل و هوا – فضا تحقیق و بررسی کاربرد فیدبک در سطوح بالاتر تصمیم گیری، از جمله تنظیم منطقی حالت های عملکرد، پیکره بندی وسیله نقلیه، پیکره بنید بار مجاز و وضعیت بهداشت و سلامت است. این کار توسط اپراتورهای انسان، انجام می شده است، اما امروزه که محدودیت ها برداشته شدن است، سیستم های کنترل تا حد زیادی این عملکرد ها را به عهده گرفته اند. روند چشمگیر دیگر در افق فکری استفاده از مجموعه های وسیع واحدهای توزیعی با محاسبه محلی، اتصالّات ارتباط جهانی، تنظیمات اندک تحمیل شده توسط قوانین فیزیک و احتمال تحمیل عملکرد های کنترل مرکزی است. مثال های این روند شامل مساله مدیریت هوا – فضای ملّی، اتوماسیون آزاد راه و مدیریت ترافیک و دستورات و کنترل برای کارزارهای آتی است.
مواد و پروسه :
صنایع مواد شیمیایی پاسخگوی پیشرفت چشمگیر در گسترش مواد جدید است که برای جامعه مدرن ما کلیدی هستند. علاوه بر نیاز مستمر بر بهبود کیفیت محصول، عوامل مختلف دیگری در صنایع کنترل پروسه برای کاربرد کنترل به کار گرفته شده اند. وضعیت محیط های زیست محدودیت های سخت و شدید تری بر تولید آلاینده ها، اجبار در به کار گیری دستگاه های کنترل آلودگی قرار داده اند.
بررسی های ایمنی محیطی باعث طراحی ظرفیت های کوچک تر نگهداری به متصور کاهش خطر نشت مواد شیمیایی شده است که نیازمند کنترل دقیق تر در پروسه های واقع در قسمت بالای رودخانه و در برخی موارد زنجیره عرضه می باشد. و افزایش یاد هزینه های انرژی مهندسان را تشویق به طراحی دستگاه های کرده است که تا حد زیادی یکپارچه اند، پروسه های متعددی را به هم مرتبط می سازند که بریا عملکرد مستقل استفاده می شوند. همه این روندها پیچیدگی این پروسه ها را افزایش داده و شرایط عملکرد برای کنترل سیستم ها، طراحی سیستم کنترل را تا حد زیادی چالش پذیر می سازد.
برخی از مثال های تکنولوژی پروسه مواد در شکل 7. 1 نشان داده شده است.
مثل حوزه های عملیاتی دیگر، تکنولوژی سنسور جدید فرصت های جدیدی را برای کنترل ایجاد کرده است سنسور های آن در این – از جمله لیزر پراکندگی، میکروسکوپی ویدیویی و طیف نمایی فرا بنفش، مادون قرمز، Raman هستند – که پر استفاده و ارزان هستند و در بیشتر پروسه های تولیدی وجود دارند. شکل 7. 1 . پروسه مواد. مواد پیشرفته در شرایط کنترل شده با دقت با استفاده از آکتورهای مثل راکتور دید از یشن بخار شیمایی فلز ارگاتیک نشان داده شده در سمت چپ تصویر فرآورده می شوند، که برای تولید فیلم های نازک اَبَر رسانایش هستند. استفاده از بیوگرافی، اسرنی شیمیایی، دپازیشن بخار و روشدهای دیگر، دستگاه های پیچیده ساخته و شوند مثل پردازشگر سلول IBM که در تصویر سمت راست نشان داده شده است.
شکل 8. 1 . روش جهسازه ولتاژ برای اندازه گیری جریان های یون در سلول ها با استفاده از فیدبکاست. پیپت برای قرار دادن اکسترود در سلول (پیچ و وسط) و حفظ پتانسیل سلول در سطح ثابت استفاده می شود. ولتاژ داخلی در سلول است، و ولتاژ مایع خارجی است. سیستم فیدبک جریان I را در سلول کنترل و کند به طوری که ولتاژ در غشاء سلول اَفت و کند، برابر با مقدار فرنسش است. جریان I در نتیجه برابر با جریان یُون است.
اغلب این سنسورها توسط سیستم های کنترل پروسه فعلی مورد استفاده قرار گرفتند اما روش های کنترل و پروسه سیگنال دقیق باید از اطلاعات واقعی فراهم شده توسط این سنسور استفاده کنند. مهندسین کنترل در طراحی سنسور های بهتر نقش دارند که برای مثال در صنایع میکرو الکترویکی مورد نیاز است. مثل هر جای دیگری، چالش از مقدار وسیعی از داده های فراهم شده توسط این سنسورهای جدید با روش موثر استفاده می کند. علاوه بر این، روش کنترل محور برای مدلینگ فیزیک ضروری پروسه های زیر بنایی و واقعی نیازمند درک حدود اصلی مشاهده حالت داخلی از طریق داده های سنسور است.
کاربرد وسایل سنجش :
اندازه گیری متغیرهای فیزیکی مورد جالب توجه اولیه در علوم و مهندسی است. برای مثال، شتاب سنج را در نظر بگیرید جایی که ابزارهای اولیه متشکل از توده ای معلّق بر فنر با سنسور انحراف است. دقت چنین ابزاری بستگی به کالیبراسیون دقیق فنر و سنسور دارد. همچنین یک خطر کشف رمز طرح وجود دارد زیرا فنر ضعیف حساسیت بالا ولی پهنای باند کم ایجاد می کند. روش دیگر اندازه گیری سرعت استفاده زا فیدبک نیرو است. فنر با پیچیک صدا جایگزین می شود که کنترل می شود زیرا توده در حالت ثابت می ماند. سرعت به جریان از طریق پیچک صدا نسبی است. در چنین ابزاری، دقت بستگی به کالیبراسیون پیچک صدا دارد و به سنسور بستگی ندارد، که تنها به عنوان سیگنال فیدبک استفاده می شود.حد پهنای باند/ حساسیّت همچنین اجتناب می شود. این روش استفاده از فیدبک در بسیاری از زمینه های مهندسی مختلف به کار گرفته می شود و در ابزارهایی با بهبود چشمگیر عملکرد ناشی می شود. فیدبک نیرو در دستگاه های پتیک برای کنترل دستی استفاده می شود.
کاربرد مهم دیگر فیدبک در کاربرد وسایل سنجش برای سیستم های بیولوژیکی است. فیدبک تا حد زیادی برای اندازه گیری جریان های یون در سلول ها با استفاده در دستگاهی به نام جهش زن ولتاژ استفاده می شود، که در شکل 8. 1 توضیح داده شده است.Hodgkin و Hvxley از جهت ولتاژ برای بررسی انتشار پتانسیل دما عمل در اکسون غول ماهی استفاده کردند. در سال 1963 آنها جایزه نوبل را در پزشکی با Eccles به خاطر کشف شان مربوط به مکانیسم یون های مستلزم در تحرک پیشگیری در بخش های در نحوی و پیرامونی غشاء سلول عصبی تقسیم کردند. اصلاح جهش زن ولتاژ به نام جهش زن و اتصال اندازه گیری دقیق را زمانی که یک کانال یون باز و بسته می شد را امکان پذیر می ساخت. این مساله توسط Sakmann, Neher کشف شد. کسانی که جایزه نوبل را در پزشکی در سال 1991 به خاطر کشف شان در ارتباط با عملکرد کانال تک یونی در سلول ها دریافت کردند.کاربرد های موثر و جامعی از فیدبک در ابزارهای علمی وجود دارد. گسترش توده اسپک تر و متر یک مثال اولیه است. در مقاله سال 1935 Nier مشاهده کرد که انحراف یون ها به فیلدهای الکترونیکی و مغناطیسی وابسته است. به جای اینکه هر دو فیلد ثابت نگه داشته شود، Nier به فیلد مغناطیسی امکان داد تا نوسان و کند و فیلد الکتریکی کنترل شد تا نسبت را بین فیلدها ثابت نگه دارد. فیدبک با استفاده از امپیلیفایرهای تیوب و کیوم انجام شد. این طرح برای گسترش اسپکتروسکپی توده دارای اهمیت بود.
مهندس هلندی Van der Near یک روش دقیق برای استفاده فیدبک در حفظ تابش با دانستید بالا و با کیفیت خوب با شتاب دهنده ذره اختراع کرد. این نظریه حسی کردن جابجایی ذره در یک نقطه در شتاب دهنده و به کارگیری سیگنال مناسب در نقطه دیگر است. این طرح خنک سازی احتمالی نامیده شود، که جایزه نوبل در فیزیک در سال 1984 را به خود اختصاص داد.
این روش برای تجارب موفق در VERN ضروری بود جایی که وجود ذرات z,w در ارتباط با نیروی ضعیف در ابتدا اثبات می شد.
جایزه نوبل سازی 1986 به Rohrer, Binnig به خاطر طرحشان از اسکن کردن و تونلی با استفاده از میکروسکوپ مثال دیگری از به کارگیری ابتکاری فیدبک است. نظریه اصلی حرکت دادن باریک پایه پرتو تابش در سطح و ثبت نیروها در قسمت نوک است. انحراف قسمت نوک با استفاده از تونل زنی اندازه گیری می شود. جریان تونل زنی با استفاده از سیستم فیدبک برای کنترل موقعیت پایه است چون جریان تون زنی ثابت است، مثال فیزیک نیرو. دقت بسیار بالا است زیرا هر اتم ثبت می شود. نقشه اتم ها با حرکت دادن و پایه به صورت افقی حاصل می شود. عملکرد سیستم مستقیماًٌ در کیفیت تصویر و سرعت اسکن کردن منعکس می شود. این مثال به صورت مشروح تر در فصل سوم توضیح داده می شود.
دستگاه های هوشمند و روباتی:
هدف مهندسی سیبرنتیک از قبل در سال 1940 بیان شده است و حتی قبل از آن سیستم های اجرایی را قادر به پیشگیری از واکنش های هوشمند و بسیار تغییر شرایط کردند اند. در سال 1948، ریاضی دان Norbert wienermit توسط H.s Tsien در سال 1954 معرفی شد که توسط مشکلات مربوط به کنترل موشک ها هدایت می شد. در کنار این کارها و کارهای دیگر آن زمان اغلب بینش های عقلانی برای کارهای پیشرفته در ربات متد ها و کنترل شکل گرفت.
2 ) دستاورد که موفقیت ها در این زمینه را ثابت کرد کاوش در کره مریخ و ربات های سرگرمی مثل Sony AIBO هستند که در شکل 109 نشان داده شده است. 2 کاوشگر مارس توسط jer Propulson laboratory به فضا پرتاب شد که به مدت بیش از 4 سال از آغاز ژانویه سال 2004 بر روی کرده مریخ مانور داد و تصاویر و اندازه گیری هایی را از محیط آن فرستاد. ربات sony AIBO در ژوئن سال 1999 برای اولین ربات اسباب بازی ارائه شد که در بازارهای بین الملل عرضه شد. این اسباب بازی به خاطر کاربرش در تکنولوژی های هوش مصنوعی (AI) با ارزش بود که به آن این امکان را داد تا در واکنش بعدی بیرونی عکس العمل نشان داده و خودش قضاوت کند. سطح بالا تر فیدبک عنصر کسری در ربات مانند ها است، جایی که چنین اجتناب از موانع هدف جویی، یادگیری و استقلال مشهود هستند.
علی رغم پیشرفت های متعدد در ربات مانندها در نیم قرن گذشته، در روش های سیرابی فیلد هنوز در مرحله ابتدایی است. ربات های امروزی هنوز در مقایسه با انسان ها حرکات ساده ای را نشان می دهند و ورودی های سنسوری پیچیده را تفسیر کنند، منطق های سطح بالا تر را انجام می دهند و عملکرد های گروهی قابل درک باقی می ماند. در حالی که پیشرفت ها در فیلد های بسپاری مورد نیاز است، برای دستیابی به این بینش از جمله پیشرفت هایی در حس کردن، راه اندازی و ذخیره انرژی، فرصت برای ترکیب پیشرفت های اجتماع AI در برنامه ریزی، تطابق و یادگیری با روش های و در منطقه کنترل برای مرتیک آنالیز و طراحی سیستم های فیدبک روش های جدیدی را برای پیشرفت نشان می دهد.
شبکه ها و سیستم های محاسبه:
کنترل شبکه ها حوزه تحقیق وسیعی در بسیاری از موضوعات از جمله کنترل تراکم، روتینگ، مدیریت توان و همان سازی داده است. فیشرهای متعددی از این مسائل کنترل آنها را بسیار چالش پذیر ساخته است.
فیچر غالب وسیع سیستم است؛ اینترنت احتمالا بزرگ ترین سیستم کنترل فیدبکاست که انسان ها کنون ساخته است. مورد دیگر ماهیت تمرکز زدایی مساله کنترل است: تصمیمات باید به سرعت و تنها مبتنی بر اطلاعات گرفته شوند.
شکل 9 . 1 ) سیستم های ربات مانند (a) spirit یک از 2 کاوشگر هر یخ است که در ژانویه سال 2004 بر روی سطح مریخ فرود آمد. (b) sony AIBO ربات اسباب بازی، یک از اولین ربات های اسباب بازی که بازار انبوهی را داشت. هر دو ربات از فیدبک بین سنسورها راه اندازها و محاسبه در عملکرد در محیط های ناشناخته استفاده کنند.
شکل 10 . 1 ) سیستم چند لایه ای یا چند سطحی برای خدمات رسانی در اینترنت، در یک سیستم کامل که به صورت شماتیک در (a) نشان داده شده است. کاربران اطلاعات را از مجموعه کامپیوترهای (سطح 1) درخواست می کنند، که اطلاعات را از کامپیوترهای دیگر جمع آوری می کند (سطوح 2 و 3). سرور جداگانه نشان داده شده در (b) مجموعه ای از پارامترهای رفرنس تنظیم شده توسط اپراتور، با فیدبکی برای حفظ عملکرد سیستم با وجود عدم قطعیت استفاده می شود.
ثبات با وجود تغییر پس فاز زمانی پیچیده می شود، همانطور که اطلاعات در مورد حالت شبکه مشاهده شده یا تنها بعد از تاخیر منتقل می شود و تاثیر کنترل محلی در سراسر شبکه تنها بعد از تاخیر اصلی احساس می شود.
عدم قطعیت و تغییر در شبکه، از طریق توپولوژی شبکه، خصوصیات کانال انتقال، منابع قابل دسترس و شرایط ترافیک به طور پیوسته و به طرز غیر قابل پیش بینی تغییر می کند. موضوعات پیچیده دیگر خصوصیات مختلف ترافیک بر حسب آمار رسیده در وجود بسته بیت و مقیاس های زمان جریان و شرایط مختلف برای کیفیت خدماتی است که شبکه باید ساپورت کند.
با توجه به کنترل شبکه ها، کنترل سرورهاست که بر روی این شبکه ها قرار دارد. کامپیوترها مولفه های اصلی سیستم های قلمی، سرورهای وب و سرورهای پایگاه داده به کار رفته برای ارتباطات، تجارت الکترونیک، تبلغات و ذخیره اطلاعات هستند. از آنجایی که هزینه های سخت افزار برای محاسبه به صورت در اماتیک کاهش یافته است، هزینه عملکرد این سیستم ها به خاطر دشواری مدیریت و نگهداری این سیستم های به هم مرتبط پیچیده افزایش یافته است. موقعیت مشابه مراحل اولیه پروسه کنترل است. زمانی که فیدبک برای اولین بار برای کنترل پروسه های صنعتی معرفی شد. مانند کنترل پروسه احتمالات جالبی برای افزایش عملکرد و کاهش هزینه ها با به کارگیری فیدبک وجود دارد. چندین کاربرد امیدوار کننده فیدبک در عملکرد سیستم های کامپیوتر در کتاب Hellerstein و دیگران توضیح داده شده است.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   38 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلودمقاله استان گلستان

جغرافیای طبیعی
استان گلستان بین 35 درجه و 57 دقیقه تا 56 درجه و 22 دقیقه و 36 درجه و 30 دقیقه تا 38 درجه و 8 دقیقه عرض شمالی کشور واقع گردیده است. این استان از شمال به کشور ترکمنستان، از جنوب به استان سمنان، از شرق به استان خراسان شمالی و از غرب به دریای خزرواستان مازندران محدود می شود.
مساحت استان گلستان بالغ بر 7/20437 کیلومتر مربع (3/1 درصد از کل مساحت کشور و به عبارتی رتبه نوزدهم در بین استان ها) است.
این استان از طرف شمال با جمهوری ترکمنستان 205 کیلومتر مرز مشتکر دارد که 120 کیلومتر آن را مرز آبی رودخانه اترک تشکیل می دهد. (نقشه شماره 1)
استان گلستان محدوده منطقه معتدله شمالی قرار گرفته است که این عامل نقش مؤثری را در اقلیم استان بر عهده دارد. این استان بین رشته کوه های البرز، دشته ای جنوبی کشور ترکمنستان، کوه های استان خراسان و دریای خزر واقع شده است. کوه شاهوار با ارتفاع 3945 متر بلندترین و نقاط ساحل با ارتفاع 26 متر پست ترین نقاط استان می باشد.
آب و هوای استان تحت تأثیر عرض جغرافیایی، ارتفاعات، امتداد رشته کوه های البرز نزدیکی به دریا و بیابان ترکمنستان توده های هوایی و پوشش جنگلی از تنوع زیادی برخوردار است.
استان گلستان به دلیلی برخورداری از شرایط اقلیمی و آب و هوایی متفاوت و به دلیل همجواری با استان های خراسان بزرگ و سمنان که از موهبت های طبیعی کمتر برخوردارند قابلیت جذب مهاجران زیادی را دارد که از عمده مهاجران می توان به موارد زیر اشاره کرد:
مهاجران داخلی یا موقت: این نوع مهاجرت ها برای کار و در مدت زمان کوتاه از سال صورت می گیرد از آن جمله مهاجرت روستاییان مینو دشت، رامیان به گرگان، کردکوی، بندر گز و علی آباد را می توان نام برد. مهاجرت آن ها با آغاز درو شالی در مزارع شروع می شود و در مهرماه به پایان می رسد. همچنین مهاجرت روستاییان شهرنشین یا جلگه نشین در فصل گرم به روستاهای ییلاقی و کوهستانی نوع دیگری از مهاجرت است. روستاهای ییلاقی در فصول سرد سال اغلب خالی از سکنه اند یا تعداد کمی جمعیت دارند. برای مثال می توان به روستاهای نواحی کوهستانی مینو دشت، رامیان، علی آباد، گرگان و کردکوی و بندرگز اشاره کرد. از مهاجران فصلی یا موقت می توان به عشایر و کارگران کشاورز اشاره کرد.
مهاجران خارجی یا دائم: از انواع مهاجران دائمی می توان سیستانی های، کاشمری ها، طرودی ها و خراسانی ها، سمنانی ها و .... را نام برد.
مراتع استان گلستان مورد استفاده ی دام های کوچ نشین کرد شمالی خراسان، دامداران سمنان و شاهرود قرار می گیرد.
در فصول سرد سال عشایر زیادی به این استان می آیند به طوری که نزدیک به 5/0 درصد کل جمعیت استان را تشکیل می دهند. این عشایر قشلاقشان را در شهرهای گنبد و کلاله سپری می کنند.
طوایف کرد بیشترین عشایر استان را تشکیل می دهند. ییلاق عشایر کرد کوه های شمالی خراسان در اطراف شهرهای بجنورد، شیروان و قوچان می باشد. اما ییلاق دامداران رمه گردان و زندگی دامداران کوهستانی استان در ارتفاعات البرز می باشد.
در گذشته ترکمن ها کوچ نشین بودند و زندگی ایلی داشتند. گوکلان ها در شرق گنبد تا مرز خراسان و یموت ها در غرب گنبد کاووس تا دریای مازندارن ساکن هستند. در حال حاضر بخشی از آن ها اسکان یافته اند و بخشی دیگر در چادرهایی به نام آلاچیق زندگی می کنند.

تاریخچه:
آثار و اسناد به دست آمده در استان نشانگر آن است که استان گلستان از دیرباز جامعه ای اسکان یافته بوده و قدمت سکونت به 6هزار سال پیش برمی گردد در حقیقت استان گلستان یکی از قدیمی ترین ایالت های ایران و مرکز عمده ترین آریایی ها در شمال ایران بوده است.
استان گلستان در زمان هخامنشیان به بعد به صورت یک ایالت با تشکیلات منظم درآمد. در آن دوران با نام هیرکانی یا هیرکانیا شناخته می شد که از معروفترین ایالت ایران بوده است. زمان ساسانیان به همراه چندین ایالت دیگر در مجموعه سرزمین خورآسان قرار داشت. با ورود اسلام در سده های اولیه آن به خصوص دوران طلایی اسلام و بعد از آن گرگان نقش مهمی در شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی داشته است.
این ایالت در قرن 7 با تهاجم مغولان ویران گشت پس از آن بر اثر لشکر کشی های امیر تیمور در پایان قرن 7 تا چهاردهم بنام ایالت استرآباد معروف بود.
استان گلستان تا سال 1316 تحت عناوین ایالت یا ولایت گرگان (استرآباد) یکی از تقسمیات مهم کشوری به حساب می آمد. در سال 1316 با توجه به تقسیمات جدید با مجموعه استان های تهران، مازندران، قم و سمنان استان دوم را تشکیل می داد. از سال 1335 به بعد هر یک از مناطق به تدریج به نام های مختلف از استان دوم جدا شدند و استان مستقلی را تشکیل دادند. استان گلستان تا سال 1376 قسمتی از استان مازندران بود. در این سال به صورت استان مستقل ب مرکزیت شهرستان گرگان درآمد.
در حال حاضر (1387) این استان از یازده شهرستان،24 شهر، 21بخش، 50 دهستان، 1061 روستا تشکیل شده است.

فصل دوم:

نقوش متداول، پیدایش نقوش،
تأثیر نقشه در تولید فرش ترکمن

پیدایش نقوش و فلسفه آن در قالی ترکمن:
صنایع دستی نخستین گلواژه ی میراث فرهنگی بنی آدم است و نقوش آن سرشار از اسرار و رموز و زبان گویای ملت هاست.
هنر و صنعت قالی بافی در بین تراکمه سابقه ای طولانی دارد. از دورانی که دامداری در میان تراکمه رواج یافت همزنان با آن هنر قالی بافی نیز شکل گرفته و معمول گشته است. زنان ترکمن با تلفیق رنگ ها، طبیعت رنگین و دنیای جدیدی را می آفرینند که در اندیشه ی خیالشان راه می یابد. آنان با مهارت و چیره دستی تمام با انگشتان پینه بسته ای که هزاران بار به تیغه ی چاقو سپرده شده و تار و پود های قالی را با خون انگشتان رنگین ساخته اند، افتخار می آفرینند و موجب فخر و جلال و شأن و مقام هنری قوم و قبیله می شوند. قالی بافان ترکمن با ایجاد گؤل های مختلف شیوه ی زندگی، جهان شناسی، رفتار اجتماعی و اندیشه خواسته های قومی را به نمایش می گذارند.
عشایر ترکمن همراه با رکاب کشیدن در دشت های بیکران به دنبال یافتن مرتع و مبارزه با طبیعت، توجه خود را با قالیچه ها و فرش هایی معطوف و متمرکز ساختند که نقش عمده در زندگی آنان داشت و به همین صورت نیز آنان ارتضای نیازهای زیبایی شناختی خود را به نسل های آینده باقی گذاشتند. البته در میان کوچ نشینان ترکمن فرش یک وسیله ی تجملی و تفننی نیست، بلکه ضرورتی است که فقیر و غنی از آن استفاده می کنند. قالی، قالیچه، پشتی و قارچین، گلیم، خورجین، توبره، جل اسب، جوال و ... که هر یک نشانگر دنیای ذوق و هنر زنان و دختران هنرمند است، که با دست های معجزه آسای خویش آن ها را بر سجاده ها درگاهیهای آلاچیق، توبره و خورجین های سیر و سفر نقش زده اند، انسان دریغش می آید که بر پرده های هزار نقش پا بگذارد و با پشت بی اعتنایی بر پشتی هایشان تکیه دهد. فرش در فرهنگ ترکمن، ریشه در زندگی و بقای شان دارد، فرش ترکمن زاده ی ذهن خلاق و اندیشه ی جستجو گر و دستان ماهر مادران می باشد. مادری که تمامی بار خانواده بر دوشش سنگینی می کند. آلاچیق را برپا کند، گله را بپاید، هیزم جمع کند، پخت و پز کند و بچه تربیت و آموزش های لازم را به آن ها بدهد، و با این مسئولیت عظیم قالی نیز ببافد.
مظاهر طبیعت و آنچه در محیط زیست عشایر ترکمن وجود دراد را می توان به عنوان منشأ نقش هایی پنداشت، که اینک به دست ما رسیده است. این نقوش به صورت اشکال هندسی و تماماً قرینه بوده و شکل استلیزه شده از مظاهر مادی و مظاهر معنوی زندگی عشایر ترکمن بوده اند. علاوه بر آن بسیاری از افسانه ها، باورها و اسطوره ها نیز خود را به صورتی در نقوش نشان داده اند. در واقع در اینجا هنر تجلی گاه ارزش ها، هنجارها و مسائل زندگی و محیط اطراف بوده است.
بطور کلی شکل گیری و نوع صنایع دستی در بین هر جامعه ای در درجه اول متأثر از نیازهای اولیه آن جامعه نظیر تهیه پوشاک، مسکن و سپس مواد اولیه موجود در محیط می باشد.
یادگیری قالیبافی نه تنها از وظایف دختران و زنان بوده بلکه در گذشته یادگیری آن برای دختران اجباری نیز بوده است، چرا که تمام خانواده ای عشایر جهت مفروش کردن «اوی» و تهیه جهاز دخترانشان که تمام مراحل اولیه قبل از بافت را گذرانده اند، فرش را نیز باید خودشان به کمک مادر و .... ببافند. زنان و دختران ترکمن تا به حال هیچ یک از دست بافته های خویش را از روی نقشه و جداول متریک نبافته اند و تمامی نقشه ی (به عنوان میراث با ارزش فرهنگی) را چون افسانه ها، داستان ها و سایر عناصر فولکوریک سینه به سینه از مادربزرگان و پیرزنان طایفه ی خود دریافت داشته اند، و به اجداد آنان نیز از نیاکان گذشته شان منتقل گشته است.
کلام نهایی، صنایع دستی امانتدار و نگهدارنده ی پیام قومی است و زوالش، زوال فرهنگی قومی را به دنبال دارد.

نگاهی گذرا به تاریخ صنعت قالی بافی در قبل و بعد از اسلام
اگر چنانچه نگاهی گذرا با تاریخ صنعت و هنر قالی بافی بیندازیم، دوره های متفاوتی را می بینیم، از جمله دروه ی قبل از اسلام و دوره ی بعد از اسلام که در این مختصر سعی بر آن است که راجع به این دوره ها و نیز تأثیراتی که دین اسلام بر نقوش فرش گذاشته است، سخن بگوییم.
الف) دوره ی قبل از اسلام:
در این دوره نقوش فرش های ترکمن عمدتاً از محیط اطراف و طبیعت الهام گرفته است. که اکثراً گیاهان پرندگان و انواع جانوران اهلی و وحشی و نظایر آن را در نقوش به صورت واقعی ببینیم. و با گذشت زمان این نقوش به صورت نمادهایی که در حد غیر قابل تشخیص می باشد در آمده است. با این حال بعضی از نقوش به نقش اصلی (شکل واقعی) شباهت نزدیکی دارد. به عنوان مثال می توان از نمدی نام برد. که توسط طایفه ی یموت با نقش «حالئغئنی» (جول شتر) کار شده و در موزه ی صنایع دستی ترکمنستان نگهداری می شود. نقش این نمد یک کاروان شتر، دهقانی را با گاو خویش در حال شخم زدن، سواری باسگ شکاریش و شخص با تیر و کمان را نشان می دهد. و در یکی دیگر از کارهای یموت ها می توان در روی نقش ماهی و پرندگان در حال پرواز را مشاهده نمود.
در نمونه ی دیگر از کارهای عودها فیگور حیوان نامشخص نقش، ک در آن گارچی و پشت سر آن کجاوه کاروان شتر، در جوال بندی ها «عوز جاق» یا عروسک که شکل انسان و نقش هایی به نام «چاغا» و «غوزجاق» دیده می شود، که این ها در نقوش معروف آق یوپ سالورها گنجانده شده است. در سایر گل ها، پرندگان، قورباغه، لاک پشت، تمساح، مار و گیاهان نیز دیده می شود.

ب) دوره ی بعد از اسلام:
بعد از اسلام تحولاتی در نقوش فرش ترکمن به وقوع پیوست. در این زمان تراکمه که به دین اسلام ایمان آوردند نمی توانستند نقوش جانداران را به صورت واقعی در فرش کار کنند. چون رهبران دینی بر این اعتقاد بودند، یا این باور را در دید عامه ایجاد نموده اند که نماز خواندن روی فرش هایی که اشکال جانداران نقش بسته، گناه بوده و ممنوع می باشد و اگر چنانچ روی چنین فرش هایی نماز خوانده شود نماز آنان باطل است و این افکار تا به حال نیز ادامه دراد، حتی تا این اواخر کشیدن عکس آن را گناه می دانستند و بر این عقیده بودند که عکاس باید در آخرت برای هر کس که عکس آن را کشیده است، جان بدهد. شاید هم این دیدگاه درست نباشد. البته یکی از محققان صنایع دستی به نام ف.ف. گوگول در قالی های تکه، ساروق به نقش های «دونگوز بورون» و گوبچه قورباغه ای اشاره ای نداشته است و محقق دیگری به نام دکتر گ.ا. پوگاچنکووا اشتباه گوگول را یادآوری می کند و می گوید: گول پوره ی خوک «دونگوز بورون» در نقوش قالی از دوره ی ساسانی ها نیز وجود داشته است و نظر خود را به اثبات رساند. حتی در بناهای تاریخی و قصرهای حکام و تخت شاهان نیز این نقوش تزیین شده است.

ج) تأثیرات دین اسلام در نقوش فرش ترکمن:
با نفوذ دین اسلام در میان ترکمن ها تأثیراتی در نقوش فرش به وجود آمده است. من جمله نقش هایی همچون «محرابی»، «تومار»، «نقراب»، «دوغاچیق» و ... بعد از اسلام به وجود آمده است. این نقوش شکل استلیزه شده ی اشکال واقعی بوده است و شکل ظاهری بعضی از اشکال را که بعد از اسلام موجودیت یافته است در نقوش فرش به کار گرفته است. مانند محرابی و دوغاچیق و ... در بعضی از این نقوش به زیبایی شناسی در نقوش توجه خاصی شده است. و چنین نقش هایی در فرش ترکمن روز به روز بیشتر نمایان گردید.
همچنین خیلی از نقوشی که توسط زنان و دختران قالی باف ترکمن ابداع گردیده بود، در هنرهای معماری نیز به کار گرفته شده است. از جمله: مساجد، موزه ها و مدارس را با این نقوش تزئین کرده است. مثلاً در سمرقند مدرسه ی اولغ بیک نقش «غئیاق»، «تگبند» و باز در همین شهر موزه ی شاه زند نقش آغداق، دروه زه گول، آق گوزی، اگرم، آلاجا و در مسجد بی بی خانم نیز نقش «اق گوزلی تگبند»، «تاویم گوزه نه گسالی تگبند» و ... گواه بر این مدعاست و حتی در ترکمنستان نیز در مسجد خواجه احمد یساوی نقش تگبند وجود دارد که در نقوش گلیم نیز دیده می شود.
مضیره ی سلطان سنجر در مرو با نقش «تأدیم گوزه نه گسالی تگبند» و مسجد انو در شرق عشق آباد با نقش «تگبند» «ساللان» زینت داده شده است. و در گرگان نیز تالار فخرالدین اسعد گرگانی با نقوش «غوچاق»، «گلین بارماق» تزیین شده است.

مشخصات فرش ترکمن
تمامی فرش های ترکمن دارای تقسیمات مخصوص به خود است، که در ابتدا و انتها حاشیه قرار دارد به نام «ألدم» بعد از ألدم حاشیه های کوچک و بزرگ در عرض و طول به صورت شکل های متشابه تکرار می شود و متن فرش را به صورتی قابی احاطه می کند. در فرش های بزرگ در دو طرف حاشیه ی بزرگ، حاشیه کوچک تکرار می شود. حاشیه بزرگ را «شلپه» نیز می گویند و بیشتر به نام «اولی غئری» معروف است. در دو طرف حاشیه ی بزرگ معمولاً سه حاشیه ی کوچک تکرار می شود که این حاشیه های کوچک را «آونئق غئری» می گویند.
در طول فرش، اول حاشیه ی ابتدا، بعد حاشیه های کوچک و بعد حاشیه ی بزرگ و دوباره حاشیه های کوچک و سپس متن فرش شروع می شود.
در متن فرش نقش های متشابه غالباً به شکل های هندسی به نام «گول» و نقش های کوچکتری مابین گول ها با نام «آراگول» (گولچه) دیده می شود.

عمده ترین نقوش فرش ترکمن و فلسفه ی پیدایش آن ها
در متن فرش نقش های متشابه غالباً به شکل های هندسی به نام «گول» و نقش های کوچکتری ما بین گول ها به نام «آراگول» یا گولچه می گویند. نقوش فرش های ترکمن عمدتاً از محیط اطراف و الهام از محیط طبیعت بوده است. عمدتاً گیاهان، پرندگان و انواع جانوران اهلی و وحشی و نظایر آن را در نقوش واقعی می بینیم. با گذشت زمان این نقوش به صورت نماد هایی که در حد غیر قابل تشخیص می باشد در آمده است. با این حال بعضی از این نقوش به نقش اصلی (نقش واقعی) شباهت نزدیکی دارد.
1. نقوش اصلی قالی های ترکمن:
نقوش اصلی قالی های ترکمن 5 نوع می باشند که مربوط به 5 ایل می باشند، که آن را می توانیم در پرچم جمهوری ترکمنستان به وضوح ببینیم که اینان عبارتند از:
1. یموت
2. تکه
3. ارساری
4. چاودر
5. آخل
طبق برآوردهای سازمان ها و نهادهای مرتبط با فرش ترکمن شاید بیش از 800 نوع طرح و نقش ترکمن در منطقه وجود داشته باشد که تا کنون حدود 40 تا 50 طرح شناسایی و بافته شده است و این خود گویای پتانسیل بالای طراحی در استان می باشد که بدون حضور دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی توانسته اند با حفظ شیوه های سنتی نقش آفرینی های بسیار زیاد در طراحی قالی داشته باشند.
همانطور که قبلاً اشاره شد شاید علت تنوع نقش فرش ترکمن الگو برداری از همان علایمی باشد که بین اقوام گوناگون ترکمن مقدس بوده و به عبارتی همان توتم باشد و شاید هم الگو برداری از حرکات ماه و ستارگان و آفتاب و ابر می باشد که بسیار متنوع و جذاب هستند.
از ویژگی های نقش فرش ترکمن تکرار واگیره ای آن است که از دلایل آن شاید بتوان به ذهنی باف بودن آن اشاره کرد که باعث سادگی اجرا می شده است. نقوش ساده و ترکیب هندسی آن ها و خطوط منظم اشکال و با زوایای راست و معین از دیگر ویژگی ها و سادگی های فرش ترکمن می باشد. آقای علی حصوری در کتاب نقش های ترکمن و اقوام همسایه به 783 طرح از مجموعه نقوش ترکمن اشاره می کند. البته تمام این نقوش در جغرافیای ترکمن ایران واقع نشده است و بخش عمده ای از آنان نیز در طول روزگاران به فراموشی سپرده شده اند که از جمله دلایل این فراموشی شاید بتوان به تکرار بیش از حد موتیف ها در فرش ترکمن اشاره کرد که باعث فراموشی آن ها نزد بافندگان شده است.
سادگی نقوش فرش ترکمن بار گرافیکی خاصی به آن داده است که اتفاقاً مورد علاقه ی بسیاری از خریداران خارجی گردیده است که می بایست از این ظرفیت حداکثر استفاده را به عمل آورد. البته لازم به ذکر است که اطلاع طراحان از مبانی رنگ و کاربرد آن در رنگ گذاری طرح ها و نقش های ترکمن می تواند باعث تقویت نقشه کشی ترکمن گردد وبازار جدیدی برای آن به ارمغان آورد. به عبارتی می توان گفت شاید دخل و تصور در طرح و نقش فرش ترکمن به مراتب ساده تر و راحت تر از نقشه های گردان و غیره باشد.البته نباید از نظر دور داشت که صرف سادگی نمی تواند بهانه ی دخل و تصور قرار گیرد و هر گونه تغییر باید مبتنی بر شناخت باورها و اعتقادات مربوط به آن باشد.

تأثیر و نقشه در تولید فرش ترکمن
«تبدیل ذهنی بافی به بافت با نقشه و تکنولوژی کامپیوتری در تهیه آن»
فرش ترکمن کلاً ذهنی بافت می شود. نقش و نقشمایه ها از نسلی به نسل دیگر، از مادر به دختر ارث رسیده است. این میراث گران بها در بعضی مواقع مورد تهاجم قرار گرفته و باعث تغییراتی در نقش ها و گل ها شده است و همچنین در پاره ای موارد تغییر و تحولاتی از طرف خود بافنده به وجود آمده که گاهی به سود و یا ضرر نقش ها و طرح ها تمام شده است. از آن جایی که فرش ترکمن ذهنی باف می باشد و بدون استفاده از نقشه های شطرنجی بافته می شود بافنده با استفاده از ذهن خود و الهام از میراث گذشتگان نقش ها را در کنار هم قرار داده و یک هنر با ارزش ارائه می دهند.
نقوش فرش ترکمن بیشتر مواقع به صورت تکراری می باشد. یکی از مسائل تکراری بودن نیز همان ذهنی باف بودن می باشد چون یک بافنده نمی تواند 850 نوع نقش را در ذهن داشته باشد و بالاجبار تعداد و تنوع رنگ نیز از تعداد انگشتان دست تجاوز نخواهد کرد و همچنین بر اثر مرور زمان تعداد نقش ها کم تر شده است و حتی در بعضی مواقع به نقش ها و بافت و طرح هایی برخورد می کنیم که در نگاه اول تشخیص این که آیا این بافته ی ترکمنی است یا نه سخت است.
در بافته های ذهنی فرش ترکمن هیچ کدام از فرش ها استاندارد به خصوصی را ندارند حتی اگر به یک فروشگاه فرش قدم بگذاریم می بینیم که هیچ کدام از فرش ها با همدیگر در یک ابعاد و اندازه ی به خصوصی نیستند چون در حین بافت بافنده کمتر به استاندارد و حتی رج شمار فرش توجه می کند. تا حد امکان می خواهد از بروز اشتباه در نقوش را جلوگیری نمیاد و اگر هم اشتباهی صورت گرفت اشتباه هر دوره به دوره ی بعد رسیده و از یک نسلی هب نسل دیگر. بعد از مدتی می بینیم به جای اینکه تنوع نقوش و تنوع رنگ بهتر و بیشتر ارائه شود اصل نقش از بین رفته است.
اگر به بافته های فرش ترکمن خوب توجه بکنیم متوجه می شویم که تراکم چله ها در عرض و پودگذاری در طول در یک استاندارد به خصوصی نیستند و به خاطر همین اندازه در طول و عرض با همدیگر تغییر دارد. حتی در بعضی موارد بافنده اندازه ی فرش از اندازه ی دار قالی بالاتر است. گل ها را به صورت نصف و ناقص ول کرده و بافت را به اتمام می رساند. که البته با یک کمی دقت می تواند این ایراد را رفع نماید. گرچه قدمت بافت فرش ترکمن به چندین قرن گذشته بر می گردد تنوع نقوش در فرش ترکمن فرش زیاد بوده و همچنین همسایگان ترکمن صحرا ایران و ترکمنستان امروزی دارای بافته های گوناگون می باشد با این حال در بافته های امروز به خاطر ذهنی باف بودن و از بین رفتن بافته های اولیه و نداشتن الگوی اصلی و اقتباسی بعدی کاهش یافته که به غیر از چند نقش و نقش مایه که امروزه در تمامی مناطق ترکمن صحرا بافته می شود نقوش دیگری به کار گرفته نمی شود.
در این روش بافت ترکمنی تمامی مراحل کار (طراحی فرش – بافت) به عهده ی بافنده می باشد. تمامی بافندگان ترکمن را نیز خواهران و زنان هنرمند و زحمت کش ترکمن تشکیل می دهند و این زنان هم طراح و نقاش و هم بافنده می باشند. و به لحاظ این که در روش زندگی ترکمن ها چه به صورت عشایری و ایلاتی و چه به نحو روستایی و شهری گذشته و حال زنان ارتباط خارجی کمتری را دارند، از نحوه و نوع بافت و تغییر و تحولات و پیشرفت و نحوه ی طراحی نیز اطلاعات به خصوصی را نیز ندارند.
به دنبال تغییر و تحولاتی که در قرن سیزدهم هجری قمری و رواج طراحی فرش در منطقه ی کرمان صورت پذیرفته بود. بافندگان ترکمن از این تغییرات و پیشرفت در بافندگی بلااستفاده مانده و هنوز به همان روش ذهنی و قدیمی ادامه دادند.

تغییر و تحولات و نوآوری
تا انقلاب اسلامی سال 57 توجه خاصی به نحوه ی بافت و نوع طرح ها و نقوش داده نمی شد البته اگر هم توجهی شده باشد به صورت انفرادی و تعریف و تمجید از بافنده بوده است.
بعد از سال 57 بر روی کار آمدن نهادها و ارگان ها و سازمان های جدید انقلابی حمایت از بافندگان نیز شروع شد، البته از بین این سازمان ها و نهاد ها می توانیم وزارت جهادسازندگی را در اول لیست به خصوص برای منطقه ی ترکمن صحرا نام ببریم. با همکاری طراحان و علاقه مندان به فرش ترکمن اولین اقدامی که صورت پذیرفت مشخص نمودن نوع بافت و نوع کاغذهای شطرنجی فرش ترکمن می باشد.
نوع بافت فرش ترکمن از خانواده ی تخت بافت و یک پوده می باشد و گره ها بعد از بافت در عرض به صورت مستطیل در می آید و بدین جهت نوع کاغذ شطرنجی نیز از حالت 10×10 خانه بزرگ به حالت 10×5 تبدیل می شود. بدان معنی که در یک خانه بزرگ کاغذ شطرنجی 10×10، 5 گره در عرض و 10 گره در طول جای می گیرد. گرچه با همان گره فارسی گره زده می شود و بدین ترتیب تمام کاغذهای طراحی شطرنجی ترکمنی به صورت خانه های بزرگ 10×5 هستند. با مشخص شدن و روی کار آمدن این روش اولین جرقه در طراحی و نقشه کشی فرش ترکمن زده شد. وعلاقه مندان وطراحان و نقاشان به بازسازی و طراحی نقشه های قدیمی ترکمن همت گماشتند.
گرچه تجربیات کافی را نداشتند و با کمبود زیادی مواجه بودن ولی یک راهی بود برای تقسیم کار بین بافنده و طراح و نقشه کش قالی که در آزمایش های اولیه بافندگان خوب از عهده ی بافت با نقشه و نقشه خوانی بر آمدند و بدین ترتیب تنوع در طرح ها و نقوش با استفاده از کاغذهای شطرنجی و بازسازی نقشه های قدیمی تنوع رنگ نیز داده شد.
از آن جایی که تهیه ی نقشه و طراحی فرش به شیوه ی سنتی وقت گیر و زمان زیادی را می طلبید و با توجه به اینکه طراحی و نقشه کشی فرش در ترکمن صحرا نوپا بوده و همچنین تعداد طراحان و نقشه کشان فرش ترکمن انگشت شمار بودند و خدمات رسانی به حداقل 160 هزار نفر بافنده نیز نقشه های مختلف و زیادی را می خواست از طرفی باید همگام با پیشرفت سایر بافندگان جلو می رفت. با روی کار آمدن رایانه ها و نرم افزار طراحی فرش در خانواده بزرگ تولید کنندگان فرش جرقه ی دیگری در طراحی فرش ترکمن به وجود آمد. سازمان جهاد سازندگی گرگان و گنبد یک دستگاه کامپوتر و نرم افزار طراحی فرش را جهت سهولت در طراحی فرش و بازسازی نقشه های فرش ترکمن تهیه نمود. با تهیه نقشه های مختلف و شطرنجی شده جان تازه ای به فرش ترکمن داده شد.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  113  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله گزارش کارآموزی بانک ملت

پیشگفتار :
کارآموزی در بانک ملت شعیه شهید بابایی شهرستان قزوین یک دوره مناسب و تجربه ساز برای ورود به بازار کار بود که در این دوره با اطلاعات کاری مناسبی آشنا شدم ، فعالیت در این بانک با خدمات گسترده در کشور تجارب مختلفی را در این دوره کوتاه برای من مهیا نمود که در ذیل به اختصار به تشریح برخی از این تجارب و آموخته ها خواهیم پرداخت.

آدرس :
قزوین – خیابان شهید بابایی – روبروی بازار روز – بانک ملت - شعیبه شهید بابایی قزوین

فصل اول
ساختار بانک ملت

معرفی بانک :
همگام با اجراى قانون ملى شدن بانکها بانک ملت در سال 1358 به عنوان یک بانک تجارى تاسیس گردید. ساختمان مرکزى آن واقع در خیابان طالقانى، نبش خیابان شهید عباس موسوى (فرصت سابق) می باشد

تاریخچه :
بر اساس راى صادره ازسوى مجمع عمومى بانک درجلسه مورخ بیست و هشتم آذر ماه هزار و سیصد و پنجاه و هشت و با مجوز حاصل از ماده ١٧ لایحه قانونى اداره امور بانک ها، بانک ملت با سـرمایه اولـیه 5/33 میلیارد ریال و از ادغام ١٠ بانک خصوصى قبل از انقلاب ایجاد گردید.‮‮
بانک ملت در حال حاضر با سرمایه 1,239 میلیارد ریال بعنوان یکی از بزرگترین بانکهاى کشور است که در چارچوب دولت جمهورى اسلامى ایران فعالیت می نماید.

فصل دوم
ارزیابی نظام بانکی

ارزیابی نظام بانکی از زاویه ساختار مالی :
بانک‌های‌ایرانی به دلیل ابهامات موجود در قانون عملیات بانکی بدون ربا و نحوه اجرای آن، هم از ساختار بانک‌های متعارف و هم از قانون عملیات بانکی بدون ربا استفاده می‌کنند که ‌این مسئله برای آنها نابسامانی‌های مالی ایجاد کرده است. طبق الگوی‌ایرانی بانکداری بدون ربا، بانک از یک طرف شرکت سرمایه گذاری محسوب و از یک طرف بازرگان تلقی می‌شود و حتی می‌تواند به عملیات کشاورزی و باغداری نیز مبادرت کند . با پیروی از چنین الگویی، حجم مهمی‌از منابع بانک‌های دولتی در پروژه ‌های بلند مدت و ساخت مهمانسرا، زائرسرا و سایر تاسیسات رفاهی و توریستی سرمایه‌گذاری شده است . بنابراین، سهم اعتبارات کوتاه مدت در دارائی‌های بانک‌های تجارتی دولتی به نسبت بانک‌های تجارتی متعارف به مراتب کمتر است. ‌این در حالی است که در نظام بانکداری نیاز‌های کوتاه مدت (کمتر ازیکسال) از طریق بازار پول و نیازهای بلند مدت (بیشتر ازیکسال) از طریق بازار سرمایه تامین می‌شود. از طرف دیگر، بخش مهمی‌از همین اعتبارات کوتاه مدت که توسط بانک‌های تجاری دولتی ‌ایران تامین شده است طبق مصوبات مجلس و اراده‌های دولتی از طریق تبصره ‌های تکلیفی و اعتبارات دستوری، به منابع‌این بانک‌ها تحمیل شده است.
یکی از مشکلات ساختاری بانک‌های تجارتی دولتی به نسبت‌های نامتعارف اقلام تشکیل دهنده پرتفوی (سبد دارائی‌ها) آنها مربوط می‌شود که توانسته است تا حدود زیادی نقش واسطه گری بانک‌ها را به عنوان یک نهاد بازار پولی بسیار کمرنگ کند. ‌این موضوع در صورت فاصله گرفتن سهم مطالبات سررسید گذشته و معوق بانک‌ها از استاندارد‌های جهانی نگران کننده تر می‌شود. اگر مصوبه شورای پول و اعتبار به درستی در بانک‌های دولتی اجرا شود، در آن صورت سهم مطالبات سررسید گذشته و معوق نزدیک به 30 درصد تسهیلات می‌شود. درحالی که ‌این نسبت را بانک مرکزی 12 درصد و دیوان محاسبات 17 درصد، اعلام کرده‌اند .
مسئله مهم دیگر در ساختار مالی بانک‌ها، نسبت سرمایه به سبد دارائی‌های بانک‌ها است که به آن نسبت کفایت سرمایه می‌گویند. طبق آخرین استاندارد‌های تعیین شده در بانکداری بین المللی نسبت سرمایه به دارائی‌های آنها حداقل باید 12 درصد باشد که طبق همین استاندارد‌ها ارزش وزنی هر دارائی با توجه به ریسک مربوط به آنها در مخرج کسر قرارمی‌گیرد و لذا عدد دارائی‌ها به مراتب کمتر از رقمی است که در ترازنامه بانک‌ها نشان داده می‌شود. طبق الزامات‌این استاندارد‌ها، بانک‌ها باید سرمایه خود را به میزانی افزایش دهند تا‌این نسبت تامین شود و البته افزایش سرمایه ناشی از تجدید ارزیابی دارائی‌ها با نسبت کمتری در‌این محاسبه وارد می‌شود . با آنکه تا به حال بانک‌های دولتی دوبار مبادرت به تجدید ارزیابی دارائی‌ها خود (شامل تمام املاک و مستغلات )کرده‌اند و با آنکه تورم در‌این دارائی‌ها در 25 ساله اخیر از تورم کشور نیز بالاتر بوده است، مع‌هذا هنوز نسبت کفایت سرمایه در بانک‌های دولتی با استاندارد‌های جهانی فاصله دارد.
بانک‌های کشور از دو الگوی متعارف بانکداری و قانون بانکداری بدون ربا تبعیت می‌کنند که برای‌این دو الگو نمی‌توان از یک روش حسابداری واحد پیروی کرد زیرا در الگوی‌ایرانی بانکداری بدون ربا، بانک وکیل سپرده گذار است، یعنی وجوه سپرده گذاران وجوهی امانی بوده و باید تحت همین عنوان در ذیل ترازنامه درج گردد. از طرف دیگر، بانک‌ها طبق مقررات بانکداری بدون ربا قسمتی از منابع خود را مصروف مشارکت با دیگران می‌کنند که از نظر حسابداری باید به عنوان سرمایه گذاری تلقی شده و تحت عنوان مشارکت مدنی برای فعالیت هریک از مشارکت‌ها حساب جداگانه‌ایجاد و نهایتا" سود و زیان آن در حساب‌های بانک ثبت شود. نحوه برخورد حسابداری با دارائی‌های خریداری شده برای عملیات اجاره به شرط تملیک متفاوت از نحوه برخورد آن با تسهیلات بانکی است . خیلی واضح است که عملیات خرید و فروش کالا و دارائی ( برای اعطای تسهیلات سلف، فروش اقساطی) از نظر حسابداری شیوه‌های ثبت و نگهداری خود را دارد . ولی آنچه که درعمل اتفاق می‌افتد آن است که بانک‌های‌ایرانی بدون توجه به محتوای قانون عملیات بانکی بدون ربا، فقط ‌این قانون را از نظر شکلی مورد توجه قرار داده و عملیات حسابداری خود را با همان شیوه بانک‌های متعارف ادامه می‌دهند البته حسابرسان‌این بانک‌ها یعنی سازمان حسابرسی نیز حسابرسی خود را بر مبنای همان اصول حسابداری حاکم بر بانک‌های متعارف قرار داده و از نظر محتوایی به قانون بانکداری بدون ربا بی توجه بوده اند .‌این شیوه نگرش از نظر حسابداری در گیرندگان تسهیلات و سازمان مالیاتی نیز وجود داشته و آنها نیز قانون عملیات بانکی بدون ربا را صرفا" از نظر شکل مورد توجه قرارداده‌اند . موضوع مهم دیگر از نظر حسابداری آن است که بانک‌ها طبق استنباط از قانون عملیات بانکی بدون ربا، کلیه منابع ناشی از حساب‌های جاری و قرض الحسنه پس انداز را که بیش از 50 درصد منابع آنها را تشکیل می‌دهد، به عنوان منابع خود تلقی کرده و طبق دستور دولت و مجلس با‌این منابع برخورد کرده اند . اگر‌این استنباط بانک‌ها درست بوده باشد لازم بود بانک‌ها، عملیات حسابداری منابع خود را از عملیات حسابداری منابع سپرده گذاران جداگانه نگهداری کنند که در آن صورت ممکن بود نتیجه سود و زیان بانک‌های دولتی برای صاحبان سهام آن یعنی دولت بسیار متفاوت از آن چیزی می‌بود که سال‌ها به آن (به صورت سود و مالیات) پرداخت شده است.
استنباط من و بسیاری از کارشناسان از قانون عملیات بانکداری بدون ربا آن است که طبق مقررات بانک‌ها در عقود مشارکتی (مشارکت مدنی و مضاربه) در سود و زیان عملیات شریک هستند. بنابراین، لازم بود برای هریک از تسهیلات تحت‌این عقود، حساب سود و زیان جداگانه‌ای نگهداری شده و بانک در سود وزیان عملیات شریک باشد ولی می‌دانیم که‌این گونه نبوده و بانک‌ها به‌این نوع عقود نیز به عنوان اعتبارات اعطایی نگاه کرده و سود خود را بر اساس مبلغ و مدت طبق فرمول‌های بانکی دریافت داشته اند.

تا چند سال پیش که روش حسابداری بانک‌ها، نقدی بود بانک‌ها در مورد عقود مشارکت مدنی تا اتمام پروژه از شناسایی سود ‌این مشارکت‌ها اجتناب می‌کردند ولی بعدا" که به اصرار سازمان حسابرسی، روش حسابداری خود را از نقدی به تعهدی تغییر دادند در پایان هرسال سود سهم مشارکت را به نسبت زمان شناسایی و بحساب سود و زیان خود منتقل می‌سازند. به هر صورت صورت‌های مالی بانک‌های دولتی نه براساس الگوی‌ایرانی بانکداری بدون ربا و نه از نظر الگوی بانک‌های متعارف از شفافیت لازم برخوردارنیست و ‌ایراد‌های زیادی بر آن وارد است .
هرچند نرخ رشد نقدینگی در ایران بسیار بالاست ولی کل نقدینگی نسبت به تولید ناخالص داخلی در قیاس با کشور‌های دیگر پایین است . به طور مثال کل تسهیلات اعطائی بانک‌ها درکشورآمریکا از تولید ناخالص داخلی آن کشور به مراتب بالاتر است حال آنکه کل تسهیلات اعطایی در‌ایران در مقایسه با تولید ناخالص داخلی به 40 درصد هم نمی‌رسد. از طرف دیگر، در کشور‌های پیشرفته صنعتی بخش عظیمی‌از تامین مالی به عهده بازار سرمایه است که به دلیل سیطره بلند مدت بازار پول بر بازار سرمایه در‌ایران، سهم بازار سرمایه در تامین مالی بسیار اندک است . موضوع دیگر‌ اینکه فقدان تناسب بین نرخ بهره تسهیلات بانکی با نرخ بهره در بازار موازی باعث شده است منابع ارزان قیمت بانک‌ها در طرح‌ها و فعالیت ‌های غیراقتصادی بلوکه شود و از گردش مناسب برخوردار نباشد. سیطره بخش عمومی‌بر اقتصاد‌ایران طی سال‌های گذشته باعث شده است سهم بخش خصوصی از تسهیلات بانکی بسیار نازل باشد که در غیاب بازار سرمایه فعال، امکان تولید ثروت از بخش اصلی اقتصاد سلب شده است و از‌اینرو نرخ رشد واقعی پس انداز در کشور در مقایسه با امکانات آن بسیار پایین بوده است ولذا به تبع آن نرخ رشد سرمایه گذاری که عمده آن می‌باید از بازار پول و سرمایه تامین شود، در کشور ما اندک است . از طرف دیگر در نظام بانکی متعارف، تامین سرمایه در گردش عمدتا" به عهده بانک‌های تجاری وتامین سرمایه بلند مدت به عهده بانک‌های توسعه و بازار سرمایه است که در نظام بانکداری ما تقریبا" همه آن به بانک‌های تجاری سپرده شده است. ابزار تامین مالی سرمایه در گردش در نظام بانکی متعارف از طریق " اعتبار در حساب جاری" است که نظام بانکی‌ایران طی 25 سال گذشته از‌این ابزار محروم بوده است. حسن روش اعطای تسهیلات با استفاده از ابزار"اعتبار در حساب جاری" آن است که گیرندگان تسهیلات برحسب نیاز خود از منابع بانکی استفاده می‌کنند، یعنی زمانی که پول بیشتری برای خرید‌های خود لازم دارند از‌این اعتبار استفاده می‌کنند و به محض آنکه درآمدی کسب می‌کنند به منظور جلوگیری از پرداخت بهره اضافی، وجوه مازاد خود را به حساب جاری واریز وسطح اعتبار را کاهش می‌دهند و در غیاب چنین ابزاری در‌ایران، گیرنده تسهیلات به دلیل ترس از نبود امکان تجدید اعتبار (مثلا"‌فروش اقساطی) به ناچار همواره سعی می‌کند مطالبات بانک را در همان سطح اولیه یا بیشتر نگه دارد که بدین ترتیب قسمت عمده‌ای از‌ منابع بانکی در بنگاه‌های اقتصادی بعضا" بدون استفاده راکد می‌ماند و دیگران نمی‌توانند از آن استفاده کنند . نکته آخر ‌اینکه از آنجائی که درآمد سود سهام دریافتی (از سرمایه گذاری) از مالیات معاف است و در مقابل هزینه بهره بانکی جزو هزینه ‌های قابل قبول مالیاتی محسوب می‌شود، بسیاری از شرکت‌ها منابع ارزان قیمت بانکی را دریافت و در شرکت‌های دیگر سرمایه‌گذاری می‌کنند و از‌این طریق هم از معافیت مالیاتی سود می‌برند و هم هزینه مالی خود را به عنوان هزینه قابل قبول، در محاسبه مالیات خود منظور می‌کنند.

سازوکار خروج از وضعیت نابسامان فعلی بازار پول
قبل از تشکیل بانک‌های خصوصی، تفاوت نرخ بهره در بانک‌های دولتی و بازار سیاه پول بسیار محسوس و در حد یک به سه بود. علت‌این مسئله هم بسیار روشن است زیرا منابع بانک‌های دولتی عمدتا" در اختیار شرکت‌های بخش عمومی‌و تبصره ‌های تکلیفی بود بنابراین بخش خصوصی برای تامین قسمتی از نیاز‌های مالی خود ناچار به مراجعه به بازار موازی پول می‌شد. با شروع به کار بانک‌های خصوصی با آنکه نرخ بهره در‌این بانک‌ها تقریبا"‌دوبرابر بانک‌های دولتی بود، استقبال چشمگیری از آنها به عمل آمد و خیلی زود بانک‌های خصوصی تقریبا" بازار سیاه پول را حذف کرده و آماده رقابت با بانک‌های دولتی شدند. از آنجائی که عمده منابع بانک‌های دولتی در پروژه ‌ها و فعالیت‌های غیر اقتصادی زمینگیر شده بود، لذا خروج سپرده ‌ها از‌این بانک‌ها و سرازیر شدن آنها به سوی بانک‌های خصوصی خوشایند متولیان انحصار بازار پول نبود و لذا خیلی زود جلو رشد بانک‌های خصوصی گرفته شد و حتی اعمال سیاست‌های اخیر، باعث تضعیف آنها گردید. اگر طبق یک برنامه زمانبندی به جای تضعیف بانک‌های خصوص سعی در سوق دادن بخشی از رشد نقدینگی به سوی بانک‌های خصوصی می‌شد اکنون شاید سرمایه بانک‌های خصوصی از مرز 10 هزار میلیارد تومان و حجم تسهیلات آنها از مرز50 هزار میلیارد تومان گذشته بود و از آنجائی که بانک‌های خصوصی در پی حداکثر ساختن سود خود هستند و از طرف دیگر به دلیل رقابت شدید بین آنها، با اعمال چنین سیاستی، هم نرخ بهره به طور طبیعی کاهش می‌یافت و هم منابع به نحو بهینه تخصیص پیدا می‌کرد و هم زمینه خصوصی سازی و اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی فراهم می‌شد. با توجه به مطالب پیش گفته تنها راه برون رفت از وضعیت نابسامان بازار پول حضور فعال بانک‌های خصوصی در بازار رقابتی و مداخله‌نکردن دولت در مسایل پولی است. ‌این موضوع اولا" مستلزم قبول وجود بانک‌های قدرتمند خصوصی از طرف دولت است و ثانیا" در گرو استقلال بانک مرکزی در سیاستگذاری‌های پول و اعمال نظارت بر بانک‌ها (اعم از خصوصی و دولتی) است. برای اصلاح ساختار بانک‌های دولتی پیشنهاد می‌شود که اولا" بانک‌های دولتی تمامی‌دارائی‌های غیر مولد خود را تبدیل به نقد کرده و منابع اعتباری خود را افزایش دهند و ثانیا" کلیه مطالبات تکلیفی، صعب الوصول و مشکوک الوصول بانک‌های دولتی که قرار است به بخش خصوصی واگذار شود به یک بانک توسعه‌ای و یک بانک تجاری که قرار است دولتی باقی بماند منتقل شده و در مقابل‌این مطالبات، دولت از محل فروش سهام بانک‌ها با آنها تسویه حساب کنند تا از‌این طریق منابع هنگفتی آزاد و در اختیار بانک‌های قابل واگذاری برای تامین منابع اعتباری بیشتر قرارگیرد.

فصل سوم
تئوری حسابداری بانکی

• سیستم های حسابداری دولتی
• سیستم های حقوق و دستمزد

فصل سوم – تئوری حسابداری بانکی
در گزارشگری مالی بخش دولتی، بودجه نقشی اساسی دارد و گزارش عملکرد بودجه با هدف پاسخگویی دولتها تهیه می¬شود. شفافیت برای این گزارش یک ویژگی کیفی است. یعنی اطلاعات به‌گونه¬ای ارائه شود که بتوان با مشاهده آن به عملکرد واقعی دولت پی‌برد و فعالیتهای مختلف دولت را ارزیابی کرد. میزان پاسخگویی از دیرباز تحت تاثیر فشار برای پاسخ‌خواهی بوده است. هر اندازه ملت، مجلس، مطبوعات و مجامع حرفه¬ای پاسخدهی بهتری را خواهان باشند، دولت نیز در ارائه مطلوبتر اطلاعات و در نتیجه شفاف-سازی فعالیتهایش کوشاتر خواهد بود. امروزه جهانی¬سازی و تاثیری که کشورها از وضعیت مالی برون مرزی خود می¬گیرند مجامع بین‌المللی را نیز به گروه پاسخ¬خواهان اضافه کرده است.
سازمانهای بین‌المللی با اعمال سیاستهای تنبیهی و تشویقی (به‌خصوص در اعطای وامها) می¬کوشند دولتها را موظف به ارائه اطلاعات درست و دقیق از فعالیتهای مالی‌شان سازند. در این زمینه بیشترین تاکید روی پیروی از الگوهای هماهنگ بین¬المللی گزارشگری مالی دولت وجود دارد. پیاده¬کردن این الگوها نیز به نوبه خود وابستگی کامل به وضعیت حسابداری دولتی هر کشور به عنوان سیستم اطلاعات حسابداری دولت دارد. مشکلا‌تی که در ایران برای شفافیت بودجه‌ای مطرح می¬شود همان مشکلاتی است که سالها سیستم حسابداری دولتی با آن دست به گریبان بوده است، یعنی کمبود نیروهای متخصص مالی، نبود انگیزه ملی برای پاسخ¬خواهی و متقابلا‌ً فرهنگ پاسخگویی مسئولان، قوانین ناکارامد و نداشتن استانداردهای حسابداری دولتی. در این مقاله کوشش شده است سیستمهای هماهنگ بین¬المللی معرفی و فواید و کاربردهای آنها تشریح شود.

در زمانهای دور بودجه منحصر به دخل و خرج دربار می‌شد. به عبارت دیگر درامدهای یک کشور، درامد پادشاه و هزینه¬های آن هزینه‌ پادشاه محسوب می¬شد و خودکامگان نیز هیچ لزومی برای پاسخدهی در مورد دخل و خرج کشور نمی¬دیدند. اولین نشانه¬های پاسخ‌خواهی با شورش اشراف انگلستان علیه پادشاه و صدور منشور کبیر (مگنا کارتا) ظاهر شد. مطابق این منشور پادشاه نمی¬توانست بدون مشورت با اشراف، مالیاتی وضع کند و در مورد چگونگی هزینه شدن مالیاتها نیز ملزم به پاسخگویی می‌شد.
پاسخگویی یا حسابدهی به معنی پاسخگو بودن یک کارمند، نماینده یا هرکس دیگر در باره وظیفه¬ای که به وی واگذار شده یا کاری که انجام داده است می¬باشد. ایفای این مسئولیت با استناد به مدرک یا مدارکی است که شناسایی فرد انجام¬دهنده کار را امکانپذیر می¬کند. میزان مسئولیت براساس وجه نقد، آحاد اموال یا هر معیار از پیش تعیین شده دیگری اندازه‌گیری می‌شود.
برای دولت مدرک یادشده در بالا، سند بودجه است. وظیفه واگذار شده، اجرای بودجه مصوب مجلس است و پاسخدهی در مورد آن با ارائه گزارش عملکرد سالانه بودجه محقق می¬شود.
سابقه پاسخ¬خواهی و متقابلا‌ً بودجه در ایران به زمان مشروطیت برمی¬گردد. اولین بودجه تاریخ ایران در زمان وزارت صنیع‌الدوله (1289خورشیدی) در دوره دوم قانونگذاری تهیه و تقدیم مجلس شد. البته سرنوشت اولین بودجه‌نویس ایران این بود که پیش از تقدیم بودجه به مجلس ترور شود (شاید به جرم پاسخ‌خواهی).
منظور از شفافیت بودجه کیفیت اطلا‌عات بودجه¬ای و قابلیت آن در پاسخگویی بهتر به مردم است. براساس یکی از تعریفها، شفافیت بودجه¬ای یعنی:«اطلا‌عات ارائه شده در رابطه با گزارشهای مالی و عملیاتی بودجه به مجلس و مردم، باید کیفیت اجرا و عملکرد دولت را آشکار نماید». شفافیت بودجه¬ای پاسخگویی را تقویت می¬کند و ریسک سیاسی متناظر با اصرار بر سیاستهای خلا‌ف منافع ملی را افزایش می¬دهد و بدین ترتیب بر میزان اعتبار بودجه می¬افزاید. همچنین حمایت عمومی از سیاستهای کلا‌ن اقتصادی را باعث می¬شود. در نقطه مقابل، مدیریت غیرشفاف بودجه ممکن است به بی¬ثباتی ناکارایی یا تشدید نابرابری منجر شود. در دهکده جهانی، بحران بودجه در یک کشور ممکن است به صورت بالقوه به کشورهای دیگر سرایت کند، به همین دلیل موضوع یادشده اهمیت بین¬المللی یافته است به¬طوری که کمیته موقت هیئت رئیسه صندوق بین‌المللی پول (IMF) در پنجمین نشست خود در 16 آوریل 1998 ضوابط لا‌زم¬الاجرا برای شفافیت بودجه-ای را تصویب و اعلا‌م کرد.

ارتباط حسابداری، بودجه و پاسخگویی
حلقه ارتباطی حسابداری و بودجه، حسابداری دولتی است. حسابداران، استانداردهای حسابداری دولتی را برای ارائه خدمات به بودجه و امور مالی دولت تدوین کرده¬اند. درحال حاضر بودجه در مراحل مختلف تنظیم، تصویب، اجرا و نظارت وابستگی کامل به اطلا‌عات سیستم حسابداری دولتی دارد، به‌گونه¬ای که می¬توان حسابداری دولتی را حسابداری بودجه¬ای نامید.
استاندارد کنترل بودجه¬ای در حسابداری دولتی، حسابداران را موظف می¬کند سیستم اطلا‌عات مالی دولت را به‌گونه¬ای مستقر کنند که اعمال نظارت بر درامدها و هزینه¬های دولت (بودجه) فراهم شود.
چارچوب نظری حسابداری را می¬توان براساس تصمیمگیری یا پاسخگویی تشریح کرد. در چارچوب مبتنی بر تصمیمگیری هدف حسابداری فراهم کردن اطلا‌عات مفید جهت تصمیمهای اقتصادی است یعنی استفاده-کنندگان از اطلاعات، شامل سرمایه¬گذاران، اعتباردهندگان و دیگران، با استفاده از صورتهای مالی بتوانند تصمیمهای صحیح در جهت بیشینه ساختن منافع خود بگیرند.
درچارچوب نظری مبتنی بر پاسخگویی، هدف حسابداری ایجاد سیستم مناسب جریان اطلا‌عات بین حسابده و حسابخواه است، به صورتی که منافع طرفین تامین شود. امروزه در زمینه حسابداری دولتی و غیرانتفاعی، چارچوب پاسخگویی است که چیرگی کامل دارد و می¬توان گفت:"حسابداری دولتی ابزار پاسخگویی دولت به ملت است." و اگر در استانداردهای حسابداری دولتی دقت کنیم این مسئله آشکارا مشخص است. اهمیت نقش مسئولیت پاسخگویی عمومی در بیانیه مفهومی شماره 1(GC1) هیئت استانداردهای حسابداری دولتی امریکا (GASB) از بندهای تفصیلی بیانیه مذکور به شرح زیر استخراج می¬شود:
"مسئولیت پاسخگویی سنگبنای کلیه گزارشهای مالی دولت است و مفهوم پاسخگویی در کلیه مفاد این بیانیه مورد استفاده قرار گرفته است. مسئولیت پاسخگویی، دولت را ملزم می¬کند در مورد اعمالی که انجام می¬دهد به شهروندان توضیح دهد و براین عقیده استوار است که شهروندان حق دارند بدانند و حق دارند [بخواهند که] حقایق به صورت علنی و به طریق مطمئن به دست آنها و نمایندگان قانونی آنها برسد. گزارشگری مالی نقش عمدهای در ادای وظیفه پاسخگویی در یک جامعه آزاد ایفا می¬کند."

شرایط لا‌زم برای تحقق حداقل استاندارد شفافیت بودجه¬ای
سازمانهای بین¬المللی مانند صندوق بین‌المللی پول، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)، بانک جهانی، برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) و بانکهای توسعه منطقه¬ای بر شفافیت مالی تاکید دارند. این سازمانها کنجکاوند که بدانند کمکهای اقتصادی و فنی آنها حتماً در جای صحیح به کار رود و به وسیله افراد صلا‌حیتدار اداره و سیاستگذاری شود. به همین دلیل نسبت به تدوین شرایط شفافیت بودجه¬ای اقدام کرده¬اند. استاندارد زیر توسط صندوق بین¬المللی پول ارائه شده است:
" بخش دولت باید در قالب نظام حسابهای ملی8 یا درقالب ضوابط صندوق بین‌المللی پول در مورد آمارهای مالی دولت9 مشخص شود و تحت همین سیستمها به گزارشگری مالی بپردازد."

سیستم حسابهای ملی
سیستم حسابهای ملی از یک مجموعه منسجم، سازگار و یکپارچه حسابها، ترازنامه¬ها و جدولهای مبتنی بر تعریفها و مفهومها، طبقه¬بندیها و قواعد حسابداری پذیرفته¬شده در سطح بین¬المللی تشکیل شده است. در این سیستم، چارچوب حسابداری جامعی طراحی شده که در آن داده¬های اقتصادی در قالبی تنظیم می¬شود که برای برنامهریزیها، سیاستگذاریها، تجزیه و تحلیلها و تصمیمگیریهای اقتصادی مورد استفاده قرار می¬گیرد. حسابهای پیشبینی شده در سیستم به‌نوبه خود مجموعه وسیعی از اطلا‌عات تفصیلی و سازمان یافته را درباره عملکرد اقتصادی کشور ارائه می¬دهد. این حسابها اطلا‌عات جامع و مفصلی از فعالیتهای مختلف اقتصادی انجام شده در کل اقتصاد کشور و مبادلا‌ت صورت گرفته بین بنگاههای اقتصادی در بازار یا محل دیگر را فراهم می‌کند.
حسابهای ملی برای یک دوره زمانی معین تنظیم می¬شود و بنابراین عملکرد اقتصاد یک کشور از طریق دادههای حاصل از آن به تصویر کشیده شده و مورد تجزیه و تحلیل و ارزیابی قرار می¬گیرد. در فرایند تهیه و تنظیم حسابهای ملی افزون بر ارائه تصویر روشن از عملکرد فعالیتهای اقتصادی، اطلا‌عاتی در زمینه ثروت و داراییهای متعلق به اقتصاد کشور در دوره زمانی مربوط فراهم می¬شود. همچنین اطلا‌عات حاصل از آن ارتباط بین اقتصاد کشور با دنیای خارج را نشان می‌دهد.
سیسم حسابهای ملی برمحور یک سلسله حسابهای متوالی و مرتبط با یکدیگر تنظیم می‌شود، به طوری که داده¬های ثبت شده در آنها را داده¬های مربوط به جریانها و موجودیها تشکیل می¬دهند. متغیرهای جریانی اطلا‌عات مربوط به انواع مختلف فعالیتهای اقتصادی انجام شده در طول دوره معینی از زمان را بیان می¬کنند و متغیرهای موجودی ارزش موجودی داراییها و بدهیها را در مقطعی از زمان یعنی آغاز و پایان دوره در قالب ترازنامه¬ها نشان می¬دهند.
هریک از حسابها به نوع خاصی از فعالیتهای اقتصادی نظیر تولید، ایجاد درامد، توزیع درامد، توزیع مجدد درامد و مصرف درامد مربوط می¬شود. دادههای اقتصادی مربوط به هر یک از حسابها به صورت منابع و مصارف در آنها ثبت می¬شود و هرحساب به¬وسیله یک عنصر ترازکننده حاصل از مابه‌التفاوت منابع و مصارف، تراز می¬گردد. این عنصر از یک حساب به حساب دیگر منتقل می¬شود و از نظر اقتصادی دارای اهمیت زیادی است نظیر ارزش افزوده، درامد قابل تصرف، پس‌انداز و... از طرف دیگر بین حسابها و ترازنامه‌ نیز ارتباط قوی وجود دارد. تهیه حسابهای ملی از سال 1373 در برنامه کار مرکز آمار ایران قرار گرفته و فعالا‌نه پیگیری می‌شود.

سیستم آمارهای مالی دولت
مهمترین تغییر و تحول حسابداری دولتی ایران در سالهای اخیر که میتواند زمینه¬ای برای تحقیقات باشد، بحث اعمال سیستم آمارهای مالی دولت است. نظام یادشده می¬تواند هدفهایی را که در حسابداری دولتی کشور دنبال میشود براورده سازد و مراجع بین¬المللی را نیز در مورد صحت و کارایی فعالیتهای اقتصادی و بودجهای دولت متقاعد کند. افزون بر این باعث پشتیبانی تحلیلهای مالی و بالابردن ارزش تجزیه و تحلیل-پذیری گزارشهای مالی دولتی می¬شود. همچنین می¬تواند شرایط لا‌زم برای حداقل استاندارد شفافیت بودجه-ای صندوق بین¬المللی پول را ایجاد کند.
در زمینه ارزیابی عملکردها، سیستم آمارهای ملی دولت، آمارهایی ارائه می¬کند که سیاستگذاران و تحلیلگران را قادر می¬سازد تا پیشرفتهای ایجاد شده در فعالیتها، موقعیت مالی و وضعیت نقدینگی بخش دولت را در قالب روشی پایدار و نظام‌مند مطالعه کنند. چارچوب تحلیلی آمارهای مالی دولت، میتواند برای تجزیه و تحلیل فعالیتهای سطح مشخصی از دولت و دادوستدهای بین سطوح دولتی و همچنین کل بخش عمومی مورد استفاده قرار گیرد. "مفاهیم، طبقه¬بندیها و تعاریف پایه¬ای مورد استفاده در سیستم آمارهای مالی دولت، صرفنظر از شرایط کاربرد آن به اصول اقتصادی و استدلا‌لهایی بستگی دارد که از نظر جهانی معتبر است. بنابراین این سیستم برای اقتصاد کلیه کشورها کاربرد پیدا می‌کند. کاربرد عمومی این سیستم توسط کشورهای مختلف باعث ایجاد قابلیت مقایسه بین اقتصاد کشورها شده و استفاده از تجربیات اقتصادی کشورهای دارای شرایط مشابه را تسهیل می¬کند. در این سیستم اقلا‌م آماری به‌گونه¬ای انتخاب شده است که از یک طرف بررسی و تحلیل مالی و اقتصادی جهت تصمیمگیریها فراهم شود و از طرف دیگر این اقلا‌م حالت ترازکننده داشته باشد و دریک نظام حسابداری دو طرفه گنجانده شود."
استقرار سیستم آمارهای مالی دولت در ایران، با صدور حکم قانونی در تبصره 48 قانون بودجه سال 1380 مبنی بر اصلا‌ح ساختار نظام بودجه¬ریزی کشور توسط سازمان مدیریت و برنامه¬ریزی شروع شد. سازمان مدیریت و برنامه¬ریزی نحوه طبقه¬بندی اقلا‌م بودجه¬ای کشور را در لا‌یحه بودجه سال 1381 -البته به صورت ناقص- برمبنای نظام یادشده تغییر داد. بهرغم اهمیت این تغییر تاکنون متون تخصصی اندکی در این زمینه موجود است و زمینه¬های پژوهشی زیادی در مورد چگونگی این نظام، منافع مترتب بر استقرار آن، امکان‌سنجی اجرای آن در سیستم مالی دولتی کشور و موانعی که در استقرار آن می¬تواند باعث به تعویق افتادن یا عدم اجرای صحیح آن شود، وجود دارد.

صورتهای مالی اساسی در سیستم آمارهای مالی دولت
گزارشهای مالی مورد نیاز جهت هدفهای سیستم یادشده باید به‌گونه¬ای باشد که تجزیه و تحلیل مالی و اقتصادی را امکانپذیر کند. به عبارت دیگر شاخصهای مالی مختلف برای بررسی و مقایسه عملکرد دستگاهها و دولتها فراهم آورد. بدیهی است گزارشهای سنتی حسابداری دولتی براساس گروه حسابهای مستقل نمی-تواند چنین زمینه¬ای را ایجاد کند. به همین دلیل سیستم آمارهای مالی دولت تمایل به استفاده از گزارشهایی شبیه به صورتهای مالی حسابداری انتفاعی دارد تا بتواند شاخصهای مورد نظر خود را که از آنها به عنوان معیارهای تحلیلی یاد می‌کند، به دست آورد.

صورتهای مالی اساسی در سیستم آمارهای مالی دولت عبارتند از:
• صورت وضعیت عملیات دولت،
• صورت وضعیت سایر جریانهای اقتصادی،
• ترازنامه،
• صورت وضعیت منابع و مصارف وجوه نقد.
سه صورت وضعیت اول در تلفیق با یکدیگر نشاندهنده کلیه تغییرات در انباشتها (دارایی و بدهیها) ناشی از جریانها (رویدادهای مالی) هستند. صورت وضعیت چهارم ورودی و خروجیهای نقدی را با استفاده از طبقه-بندی مشابه صورت وضعیت عملیات دولت ثبت می‌کند.

تغییر نظام بودجه‌ریزی در ایران
در جهت استقرار سیستم آمارهای مالی دولت طبقه¬بندیهای بودجه¬ای از بودجه سال 81 به بعد تغییرات اساسی پیدا کرد. به‌گونه¬ای که مفاهیم اساسی بودجه¬ریزی مانند درامد و هزینه متفاوت از مفهوم آن در بودجه سالهای گذشته شد. درامد در بودجه 81 برخلا‌ف سالهای گذشته که شامل وجوه حاصل از فروش و واگذاری داراییها و سرمایه¬ها از قبیل نفت و گاز و معادن می¬شد دراین سال صرفاً شامل "آن دسته از دادوستدهای بخش دولتی بود که ارزش خالص را افزایش می‌داد" و وجوه حاصل از فروش داراییها و سرمایه تحت عنوان واگذاری داراییهای سرمایه¬ای طبقه¬بندی شده بود.
مفهوم هزینه هم که در گذشته به انواع پرداختهایی اطلاق می¬گردید که به¬طور قطعی در وجه ذینفع در ازای تعهد یا تحت عنوان کمک، انجام می¬شد، درحال حاضر "آن دسته از دادوستدهای بخش دولتی است که ارزش خالص را کاهش می¬دهد" در نتیجه پرداختهای بابت خرید و ساخت دارایی ثابت و موجودی انبار به جای هزینه تحت عنوان تملک دارایی سرمایه¬ای منظور می¬شود
نمودار زیر طبقه¬بندی جدید بودجه ایران را نشان می¬دهد.

سیستم حقوق و دستمزد :
سیستم حقوق و دستمزد شامل عملیات مالی جهت پرداخت حقوق و مزایا برای پرسنل با انواع مختلف استخدام(قرارداد ساعتی یا قرارداد تمام وقت، قرارداد مشاوره‌ای و یا رسمی) می‌باشد.

1 - امکان ورود اضافات و کسورات موردی یا مستمر مستقل از حکم کارگزینی پرسنل مثل سود سهام
2 - امکان اعمال معافیتهای مالیاتی پرسنل (مثل وام بانک مسکن) برای مدت معین و میزان معافیت موثر روی حقوق پرسنل
3 - امکان مشاهده اطلاعات کارکرد، حکم کارگزینی، اقساط وام بدهی، پرسنل مشمول کارانه، معوقه‌ها و لیست پس‌انداز و ذخیره سنوات.
4 - محاسبه ذخیرهسنوات پرسنل، تهیه لیست حقوقی پرسنل برای انواع مختلف استخدام، ذخیره بن، لیست مساعده پرسنل، محاسبه معوقه حقوق پرسنل بدون محدودیت زمانی، بازخریدی پرسنل، تسویه حساب هنگام خروج از خدمت در این سیستم وجود دارد.
5 - صدور درخواست پرداختها جهت صدور چک و پرداخت وجه به سسیتم دریافت و پرداخت و اسناد دفترداری مربوط به حقوق و دستمزد توسط سیستم.
6- امکان تهیه گزارشات متنوع و مختلف و همچنین گزارشات کنترلی برای قبل از محاسبه حقوق (جهت تکمیل اطلاعات, مثل اشخاصی که کارکردشان هنوز تهیه نشده است) و تهیه لیستهای ارسالی به خارج از شرکت مانند لیست بیمه‌‌های مختلف اعم از تأمین اجتماعی، آینده‌ساز، بیمه تکمیلی، معوقه بیمه‌ها لیست مالیات ارسالی به دارایی، لیست مالیات عیدی، ایجاد فایلهای ارسالی به بانک و بیمه، همچنین گزارشات فیش حقوق، خالص پرداختی به تفکیکهای مختلف مرکز هزینه و غیره. لیست ذخیره سنوات، مساعده دایمی، اضافات و یا حتی گزارش از تک‌تک عوامل حقوقی.

ویژگیهای سیستم مالی:
1- امکان تعریف سال مالی، انواع سند قابل صدور، صادرکنندگان سند، تعریف سلسله مراتبی کدهای حسابها از سطح گروه حسابها تا سطح معین، تعریف مستقل حسابهای تفضیلی و تعریف انواع حسابهای تفضیلی.
2- صدور سند به دو صورت از طریق فرم و FUNTION امکان پذیر است. سایر سیستمهای مکانیزه مانند حقوق و دستمزد، اموال با استفاده از FUNTION سند صادر می‌نمایند.
3- امکان معرفی حسابهای(کل و معین) بدهکار و بستانکار انواع فعالیتهای مختلف سازمان که در صدور سند از آنها استفاده می‌شود، وجود دارد(معرفی کد تشخیص حساب یا کد عملیات). تعریف این کدها برای کاربران به هنگام صدور اسناد سهولت به ارمغان آورده و حسابداران می‌توانند تنها با انتخاب یک کد در هر ردیف سند (برای سندهای دستی) اقدام به صدور سند نمایند. همچنین سیستمهای دیگر مانند سیستم تنخواه برای معرفی حسابهای مربوطه که در صدور اسناد تنخواه مورد استفاده می‌باشد از کد عملیات مالی استفاده می‌نماید. بزرگترین مزیت تعریف عملیات مالی به صورت متمرکز عبارتند است از:
با تغییر سرفصل حسابها زیر سیستمها دچار تغییر نمی‌گردند. این تغییرات اتوماتیک در کلیه سیستمهای مالی منتشر می‌گردد.
با تعریف عملیات جدید در سازمان کد عملیات مربوطه نیز تعریف می‌گردد.سیستمهای مالی نیازی به تغییر ندارد.
4- امکان تغییر کدینگ حسابها (تبدیل کدینگ موجود به کدینگ جدید) و صدور سند تبدیل حساب.
5- سندهای صادر شده دارای سه مرحله ”پیش‌نویس “، ”سند موقت“، ”سند دایمی“ می‌باشند.
خود پیش‌نویس می‌تواند وضعیتهای ”تنظیم“، ”تأئید“، و یا ”عودت“ داشته باشد.“تأئید“ پیش‌نویس به شرط بالانس بودن ردیفهای سند می‌باشد. امکان اصلاح پیش‌نویس و سند موقت دیده شده است. امکان حذف منطقی اسناد نیز در مراحل غیر دایمی میسر می‌باشد.
6- امکان ضمیمه کردن (ثبت و نگهداری) مدارک مثبته همراه سند وجود دارد.
7- امکان دسته‌بندی اسناد به واقعی و مجازی میسر می‌باشد و گزارشات را می‌توان بر این اساس اخذ نمود. (اسناد مجازی برای طبقه‌بندی حسابها یا اصلاح حسابهای خلاف ماهیت به کار می‌روند.)
8- امکان صدور اسناد طبقه‌بندی و خلاف ماهیت به صورت اتوماتیک با تعیین حساب تعدیل شونده در سیستم موجود می‌باشد.
9- صدور اتوماتیک سند افتتاحیه، اسناد عکس طبقه‌بندی و خلاف ماهیت در ابتدای سال (در صورت تمایل کاربر)
10- تهیه مکانیزه صورتهای مالی، نسبت و یادداشتهای مالی دیده شده است. این عمل با یک بار تعریف عملیات محاسبه آنها، قابل استفاده است.
11- امکان جستجوی اسناد بر اساس مبلغ ردیف سند، بخشی از شرح ردیف سند، کد کل، معین، تفصیلی یا ترکیبی از سه کد نامبرده موجود است.
12- امکان اخذ انواع گزارشات متنوع اعم از دفاتر، ترازها، صورتهای مالی، گزارشات سنواتی، روکش اسناد، وضعیت اسناد از نظر مراحل تنظیم، فعال یا غیر فعال بودن، بر اساس سرفصلهای مختلف از اسناد می‌باشد.
13- امکان تهیه گزارشهای تودرتو وجود دارد.
14- امکان نگهداری اطلاعات 10 سال دفترداری وجود دارد.
15- امکان تهیه صورتهالی مالی سال گذشته که نیاز به اصلاح دارند وجود دارد.
سیستم های حقوق و دستمزد
هدف‌هاى کلى که از برقرارى هر سیستم کنترل داخلى در مورد حقوق و دستمزد مورد توجه است به‌طور خلاصه آن است که از موارد زیر اطمینان حاصل شود:
۱. کسانى که حقوق یا دستمزد دریافت مى‌دارند واقعاً در استخدام دستگاه بوده و ضمناً اسامى کلیه حقوق‌بگیران در لیست‌ها منظور مى‌شود.
۲. حقوق یا دستمزدى که پرداخت مى‌شود در مقابل کار انجام شده پرداخت مى‌گردد و یا در ازاء ایام مرخصى یا بیمارى کارکنان واقعاً به آنها تعلق مى‌گیرد.
۳. نرخ‌هاى ساعتی، پارچه‌کاری، روزانه یا ماهانهٔ حقوق و دستمزد و هم‌چنین هرگونه تغییر در آن مورد تصویب مقامات ذى‌صلاح قرار گرفته است.
۴. حقوق و دستمزد ناویژه (یعنى قبل از کسور) و هم‌چنین مبلغ خالص آن به درستى محاسبه شده است و جمع کل صورت‌هائى که ثبت‌هاى حسابدارى به‌موجب آن به‌عمل مى‌آید صحیح است.
۵. کلیهٔ کسور متعلق در مورد هر یک از کارکنان به درستى محاسبه شده و به حساب‌هاى صحیح منظور مى‌شود.
۶. مبلغ خالص دستمزد یا حقوق به افرادى که واقعاً تعلق مى‌گیرد پرداخت مى‌شود و از آنها رسید (یا چیزى معادل آن) گرفته مى‌شود.
روش‌هائى که براى برقرارى یک سیستم کنترل داخلى مطلوب با توجه به هدف‌هاى کلى فوق ممکن است پیشنهاد شود براى همهٔ دستگاه‌ها لزوماً یکسان نخواهد بود و برحسب وسعت دستگاه و تعداد کارکنان آن و عوامل دیگرى از قبیل نحوهٔ پرداخت دستمزدها و غیره، متفاوت خواهد بود. روش‌هاى زیر براى یک دستگاه بزرگ صنعتى که حقوق کارمندان را بر‌حسب ماه و حقوق کارکنان را برحسب ساعات حضور پرداخت مى‌کند در نظر گرفته شده است، ولى بسیارى از نکات پیشنهادى در موارد دیگر نیز عیناً مصداق داشته و قابل اعمال است.
۱. به‌عنوان یک کنترل کلى لازم است ”دایرهٔ حقوق و دستمزد“ حتّى‌المقدور به‌طور جداگانه عمل کرده و مسؤولان آن مشخص باشند. در داخل این دایره لازم است وظایف کارکنان همیشه یکسان نباشد و هر چه بیشتر تغییر کند. براى مثال اگر در یک ماه به‌خصوص نوشتن لیست حقوق به عهدهٔ کارمند ایکس باشد، ماه بعد بهتر است این‌کار توسط شخص دیگرى انجام گرفته و کارمند ایکس انجام یک عمل دیگرى را به عهده داشته باشد.
۲. براى هر یک از کارکنان باید یک پروندهٔ استخدامى نگاهدارى شود و کلیهٔ احکام و مکاتبات مربوط به استخدام، میزان حقوق، ارتقاء افزایش حقوق، استعفاء یا اخراج در آن نگاهدارى شود. تهیهٔ این مدارک حتماً باید به عهدهٔ کسانى غیر از تهیه کنندگان لیست حقوق و دستمزد باشد و اصل پرونده‌ها نیز باید حتّى‌المقدور در قسمت دیگرى غیر از حسابدارى (مثلاً در قسمت کارگزینی) نگاهدارى شود. مع‌هذا باید ترتیبى داده شود که نسخه‌اى از کلیهٔ احکام و مکاتباتى که اثرات حقوقى دارد در اسرع وقت به‌دست دایرهٔ حقوق و دستمزد برسد. دایرهٔ مذکور بهتر است براى هر یک از کارکنان کارت ویژه‌اى نگاهدارى کند که کلیهٔ این احکام به‌طور خلاصه در آن منعکس باشد به‌طورى که آخرین وضع هر یک از کارکنان به روشنى نشان داده شده و احتیاج به رسیدگى نداشته باشد.
۳. به‌عنوان جزئى از کنترل، به‌خصوص در دستگاه‌هاى بزرگ، لازم است کارت‌هاى پرسنلى جارى دایره حقوق و دستمزد هر چند وقت یک بار با پرونده‌هاى قسمت کارگزینى کنترل شود. این کنترل باید توسط اشخاص مستقلى صورت گیرد.
۴. مقاماتى که اختیار استخدام، اخراج، انتقال، مأموریت، اعطاء افزایش حقوق یا دستمزد، مرخصى و نظایر آن را دارند باید مشخص بوده و حدود اختیارات هر یک معلوم باشد.
۵. در مواردى‌که دستمزد بر اساس پارچه‌کارى و یا ساعات کار پرداخت مى‌شود و هم‌چنین در مورد کلیهٔ اضافه‌کارى‌ها انجام کار باید توسط مقامات مسؤولى غیر از متصدیان دایره حقوق و دستمزد تصویب شود. مثلاً کارت ساعات کارگران باید توسط سرپرستان کارگاه‌ها یا مسؤولین حضور و غیاب امضاء شود و غیره.
۶. کسانى‌که در تهیهٔ لیست حقوق و دستمزد دخالت دارند باید آن را به‌عنوان کارى که انجام داده‌اند امضاء کنند. مثلاً باید معلوم باشد هر لیست حقوق توسط چه شخصى تهیه شده و یا محاسبات آن توسط چه کسى کنترل شده است.
۷. قبل از پرداخت، لیست حقوق و دستمزد باید توسط مقام مسؤولى که از دایره حقوق و دستمزد مستقل باشد، جهت پرداخت تصویب شود.
۸. مبلغ خالص حقوق و دستمزد کارکنان باید حتّى‌المقدور مستقیماً به حساب بانکى آنها منظور شود. فقط در صورتى‌که افتتاح حساب‌هاى پس‌انداز یا جارى براى کاکنان مقدور نباشد و یا آنکه نتوان حقوق و دستمزد را به وسیلهٔ چک‌هاى انفرادى پرداخت نمود، ممکن است از پرداخت نقدى استفاده شود. در مواردى‌که حقوق و دستمزد مستقیماً به حساب بانکى کارکنان منظور مى‌شود لیستى که به بانک ارسال مى‌شود باید فقط شامل نام کارکنان، شماره‌حساب‌هاى آن نزد بانک و مبلغ متعلق به هر یک باشد و به هیچ‌وجه نباید لیست کامل حقوق به بانک ارسال شود.
۹. هر یک از کارکنان باید از خالص حقوق یا دستمزد خود و نحوهٔ محاسبه آن آگاه شوند. در مواردى‌که حقوق و دستمزد نقداً پرداخت مى‌شود بهتر است این اطلاعات قبل از پرداخت به کارکنان داده شود.
۱۰. در صورتى‌که حقوق و دستمزد نقداً پرداخت مى‌شود، پرداخت بهتر است توسط دایرهٔ حقوق و دستمزد (نه صندوق) صورت گرفته و مبلغ دریافتى از صندوق یا بانک عیناً معادل مبلغ کل خالص لیست حقوق باشد. حقوق هر یک از افراد باید در پاکت گذاشته شود و ترتیبات مربوط به شمارش مبلغ، اعتراضات، مطالبهٔ حقوق و دستمزد به نمایندگى از طرف شخص ذى‌نفع، حقوق و دستمزدهاى مطالبه نشده و نظایر آن کاملاً مشخص باشد.
۱۱. در صورت فوق، پرداخت باید توسط کسانى صورت گیرد که کارکنان را از نزدیک بشناسند و هرگونه حقوق و دستمزد مطالبه نشده باید به فاصلهٔ کوتاهى به صندوق یا حساب بانکى مؤسسه واریز شود. دریافت بعدى چنین مبالغ باید با اطلاع و تصویب مقام مستقلى باشد.

فصل چهارم
سیستم های حسابداری بانکی