پایان نامه کارشناسی ارشد: روانشناسی دین

چکیده

 روان‌شناسی دین ، بررسی مسئله دین است از جنبه درونی و فردیِ آن . این گستره سعی می کند با تحلیل روانی انسان ( از طریق روان‌شناسی ) ، ریشة پیدایش دین و همین‌طور پیامدهای این گرایش را مورد مطالعه قرار دهد. در این باب ، نظریه های موافق و مخالف بسیاری ارائه شده است .

علل و انگیزه های بروز دیدگاه روان‌شناسانه دین ، سیر تاریخی آن ، تئوری‌ها و نظریه های قابل توجه در این زمینه ، همچنین پیامدهای تبیین شخصی و روانی دین که از مهم‌ترین آنها می توان به پلورالیسم دینی اشاره کرد ، درفصل اول این رساله مورد مداقه قرار گرفته است .

از مهم‌ترین و محوری ترین مسائل مورد بحث در روان‌شناسی دین ، می‌توان از بحث ‘تجربه دینی’ نام برد که به عنوان گوهر و اساس این دیدگاه ،‌ مورد توجه و دقت نظر متفکرین ،‌ متألهان و همچنین روان‌شناسان قرار گرفته است . یکی از مهم‌ترین فرضیه های مورد بررسی در این مبحث ، معرفت ‌زایی تجربیات دینی است و اینکه آیا تجربه دینی می‌تواند از لحاظ معرفت‌شناسی ، عینیت داشته باشند ؟

بیان نظریات مختلف در مورد این مسئله ، که در فصل دوم به آنها اشاره شده ، تا حدودی اظهار نظر در مورد آن را آسان می‌نماید .

نقد و بررسی موضوع نیز ، همراه با بیان نظرات متفکرین معاصر و نتیجه گیری کلی از بحث ، اجمالاً‌ در فصل پایانی رساله آمده است .

ما حصل بحث :

ـ روان‌شناسی دین ، نگاهی درونی ، روانی و فردی به دین است ، بدون در نظر گرفتن جنبه های اجتماعی ، فرهنگی و … آن .

ـ تبیین شخصی و درونی دین ، از بسیاری از تعارضات میان عقاید دینی و سایر ابعاد زندگی جلوگیری کرده و خواه و ناخواه ،‌ اصطکاک همیشگی میان دین و علم را
از بین می‌ برد.

ـ از طریق ارجاع تجربیات شخصی و فردی به پیش فرض‌های دینی و زمینه های مذهبی افراد ، تجربیات دینی قابل تعریف بوده و به عنوان مهم‌ترین عامل تحویل دین به روان‌شناسی ، مورد بررسی و دقت نظر قرار می گیرد .

ـ تجربیات دینی از لحاظ معرفت شناسی می توانند عینیت داشته باشند و اعتقادآور باشند ( اما فقط برای صاحب تجربه و نه ناظران ، بلکه برای ناظران خارجی ، تنها جنبه آشنایی دارد )

ـ از بارزترین نتایج تبیین و تفسیر درونی و فردی دین ، اعتقاد به پلورالیسم دینی
( کثرت گرایی دینی ) است که امروزه با گسترش این روند در جوامع غربی ، حقانیت مکاتب توحیدی و اعتقاد به صراط مستقیمی واحد ، به زیر سؤال رفته و تا حدودی تضعیف شده است .

ـ دین از طریق تجربه درونی و شخصی قابل ادراک است ، و این ادراک بر اساس فطرت کمال‌جوی انسان و طبیعت وی استوار است .

ـ تجربیات دینی در صورت عینیت یافتن ، می تواند معرفت زایی کرده و اعتقادات دینی را توجیه نمایند؛ اما این مسئله در مورد شخص تجربه کننده صادق می باشد و برای شخص ناظر هیچ الزام و ضرورتی ، برای اعتقاد از طریق تجربه دینی وجود ندارد.

فرمت فایل: ورد (قابل ویرایش)

تعداد صفحات: 200

فهرست مطالب

چکیده

مقدمه

فصل اول

رابطه روانشناسی و دین

تعریف دین

بررسی تئوریهای روانشناسانة دین

   ـ تئوری تحولی پیاژه

   ـ تئوری اریکسون

   ـ آلپورت  

   ـ یونگ

   ـ هیوم

   ـ فروید

       علل گرایش به دین  

       پیامدهای گرایش به دین

   ـ جیمز

تجربة‌ دینی

تعارض علم و دین

کثرت‌گرایی دینی  

فصل دوم

تعریف تجربة دینی

پیشینة تاریخی تجربة دینی  

اقسام تجربة دینی  

دیدگاههای مختلف در مورد انواع تجربه‌های دینی

   ـ تجربة دینی نوعی احساس است

   ـ تجربة‌ دینی نوعی تجربة مبتنی بر ادراک حسی است

   ـ تجربة دینی ارائه نوعی تبیین مافوق طبیعی است

نمونه‌های تجربة دینی

آیا تجربه‌های دینی هستة مشترکی دارند

تجربه‌های عرفانی

   ـ آیا تجارب عرفانی معرفت‌زا است

آیا تجربة‌ دینی می‌تواند اعتقاد دینی را توجیه کند

فصل سوم

نگاهی نقادانه به موضوع

   ـ تقدم شرک بر یکتا پرستی

   ـ موهوم پنداری باورهای دینی

   ـ گناه نخستین

   ـ خدای پدرگونه

   ـ مفهوم جنسیت  

   ـ تعمیم ناروا

فهرست منابع و مآخذ (فارسی)

فهرست منابع و مآخذ (انگلیسی)

چکیده انگلیسی