پایان نامه مدیریت پروژه

 مطالب این پست : پایان نامه مدیریت پروژه 

   با فرمت ورد  word  ( دانلود متن کامل پایان نامه  )

«فهرست مطالب»

     عنوان                                                                  صفحه

فصل اول:                                                      7

تاریخچه مدیریت پروژه                                                        8

تعاریف مدیریت پروژه                                                        9

فصل دوم:                                                     14

دلایل استفاده ازمدیریت پروژه                                                15

اقدامات مدیریتی                                                                 15

وظایف مدیریت پروژه                                                         16

کاربردهای مدیریت پروژه                                                     17

فصل سوم:                                                     19

فوایدومحدودیتهای پروژه                                                       20

فصل چهارم:                                                   24

فرایندهای پروژه                                                                25

گروههای فرایند                                                                 25

تعامل بین فرایندها                                                               27

فرایندهای عمده واصلی                                                        28

فرایندهای فرعی وکمکی                                                         29

فرایندهای اجرایی                                                                 30

فرایندهای کنترلی                                                                31

فرایندهای اختتامی                                                               32

فصل پنجم:                                                      33

نرم افزار(P3)Primavera Project Planner                             34

مدل بلوغ سازمانی مدیریت پروژه(OPM3)                                 36

شناخت اجزای مدلOPM3                                                     37

نتایج وشاخص کلیدی اندازه گیری(KPIS)                                     38

دسته بندی – نظراجمالی                                                        38

دسته بندی PPP                                                                 42

دسته بندی SMCI                                                               42

گامهایOPM3 بطور خلاصه                                                42

ورود به روندبهبود                                                             43

خلاصه ونتیجه گیری                                                           43

فصل ششم:                                                     46

فرایند برنامه ریزی محدوده پروژه وورودیهای آن                           47

ورودیهای برنامه ریزی محدوده                                               47

ابزارهاوتکنیکهای فرایند آغاز                                                   47

خروجیهای فرایندآغاز                                                            48

مدیریت محدوده پروژه                                                           49

ابزارها وتکنیکهاوخروجیهای فرایندکنترل کلی تغییرات                       49

فرایندکنترل کلی تغییرات                                                        50

ورودیهای فرایندکنترل تغییرات                                                 50

ابزارهاوتکنیکهای فراینداجرای برنامه پروژه                                   51

خروجیهای فراینداجرای برنامه پروژه                                         51

فراینداجرای برنامه پروژه                                                        52                                                      

فرایندتهیه برنامه پروژه                                                          53

مدیریت فرایندهای پروژه                                                       53

ارتباط فرایندها                                                                    53

تشریح مفاهیم                                                                     55

واژه نامه انگلیسی – فارسی                                                    57                                

فهرست منابع                                                                     58

«فهرست جداول»

       عنوان                                                                صفحه

شناخت ویژگیهای مهم پروژه                                                 13-12

مراحل انجام پروژه                                                               21

ایجاد چشم اندازبرای پروژه                                                      22

چرخه حیات پروژه                                                               23

«فهرست نمودارها واشکال»

       عنوان                                                               صفحه

فرایندهای پروژه                                                              26

دسته بندی IPECC                                                           39

شاخصهای کلیدی عملکرد                                                     40

راهکارهای برتر                                                              40

وضعیت کلی سازمان درOPM3                                             41

نمودارمیله ای میزان بلوغ سازمان درOPM3،PPP/ SMCH           41

نمودارفرایندمدیریت پروژه سازمانی                                         44

هرم سازمان درمسیرپروژه،برنامه،سبدپروژه                               45

هرم سازمان درمسیراستانداردکردن،اندازه گیری،کنترل،بهبود             45

فصل اول:

– تاریخچه مدیریت پروژه

– تعاریف مدیریت پروژه

شناخت ویژگی های مهم پروژهتاریخچه مدیریت پروژه:

دراوایل دهه 50میلادی،شخصی به نام «E.l DuPont de Nemours» باهمکاری نیروی دریایی امریکا یک کارمشترک مدیریت پروژه(باترکیب یک نموداربرنامه ریزی پروژه وجدول زمان بندی رایانه ای) رابه انجام رساندند.این دو کارخودرابا دو پروژه مجزا ودوتیم مستقل ولی باهدف یکسان آغازنمودند.هدف آنها بهینه نمودن برنامه ریزی،زمان بندی وهماهنگی پروژه هابود.هرچندنگرش آنها برپروژه ها شباهتی به یکدیگرنداشت ولی درنهایت به این جمع بندی رسیدندکه بایدنحوه برنامه ریزی وفنون زمان بندی خودرا به نحوی بهینه کنندتاازمنابع نیروی انسانی،مواد وابزارخود بتوانند بهترین استفاده راببرند.

سیستم DuPont،روش مسیربحرانی یاCPM نام گرفت.هدف این روش بهینه نمودن بازدهی، زمان بندی وهزینه های پروژه های مهندسی بود.با استفاده ازاین روش انجام پروژه هاتایک سوم وهزینه هانیزبه مقدارقابل توجهی کاهش یافت.درهمان هنگام،نیروی دریایی سیستمی رابرای برنامه ریزی وهماهنگی کارهای بیش از3000پیمانکاروشرکتهای طرف قراردادخودابداع نمود.این پیمانکاران وشرکتها مشغول تهیه وتولیدنوعی موشک زیردریایی مجهز به کلاهک اتمی به نامPolarisبودند.سیستم ابداعی ایشان فن بازنگری وارزشیابی برنامه یاPERTنام گرفت.بکارگیری این سیستم تولیدموشک فوق را2سال جلو انداخت.

موفقیت این دوسیستم،دیگران رابرآن داشت تاروشهای دیگری ابداع کنند نام برخی ازاین روشها عبارتنداز:

روش ارزیابی پروژه یا PEP، کمترین برآوردهزینه یا LESS، فن ازشیابی وبازنگری گرافیکی یا GERTواخیرا روش ترسیم پیشنیازی یاPDM.دوروشCPMوPDMبیشترین مقبولیت رادرمیان داشته اند.اولی درمیان مدیران ودومی درمیان تولیدکنندگان نرم افزار.این روشهای نموداری جایگزین نمودارمیله ای یاbar chart می گردند.روش نمودارمیله ای یک روش سنتی با ترکیب فازهای برنامه ریزی و زمان بندی است.روش برنامه ریزی شبکه ای یاگرافیکی وظیفه برنامه ریزی رااززمان بندی جدانموده تاکنترل ونظارت بهتری بر پروژه هاایجادشود.وظیفه برنامه ریزی منتج به نمودارشبکه یانمودار برنامه ریزی شده و وظیفه زمان بندی یک جریان محاسباتی دستی یا رایانه ای است که براساس نموداربرنامه ریزی بدست   می آید.

متن کامل را می توانید دانلود کنید چون فقط تکه هایی از متن این پایان نامه در این صفحه درج شده است (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

همراه با تمام ضمائم با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

دانلود تحقیق تئوری بازی

فرمت فایل: ورد قابل ویرایش

تعداد صفحات: 12

زندگی سرشار از نزاع و رقابت است . مثالهای متعددی از جنگ ها وجود دارند، مانند : بازیهای موازی ، مبارزات سیاسی ، تبلیغات ، رقابت های تجاری شرکت ها و نظایر انها . ویژگی اصلی بسیاری از این موقعیت ها آن است که نتیجه نهایی به ترکیب استراتژیهای منتخب رقبا بستگی دارد .

تئوری بازی یک تئوری ریاضی است که با خصوصیات عمومی شرایط رقابتی بصورت رسمی و انتزاعی سرو کار دارد . این تئوری جایگزین تاکیدهای ویژه بر فرایندهای تصمیم گیری رقبا شده است .

چنانکه در بخش 6-14 بطور مختصر امده است ، تحقیق روی تئوری بازیها ادامه دارد تا ان را به انواع شرایط پیچیده رقابتی تعمیم دهند در عین حال ، تمرکز این فصل بر ساده ترین شرایط یعنی بازیهای « دو نفره مجموع – صفر » (two – person , zero – sum) است . چنانه از نامش پیداست ، این بازیها فقط دو بازیکن یا رقیب دارد ( که ممکن است مقادیر ، تیم ها ، شرکت ها و نظایر آنها باشند 9 آن را بازیهای مجموع – صفر می نامند زیرا یک بازیکن ، هر انچه را که بازیکن دیگر می بازد ، برنده می شود ، در نتیجه مجموع آنچه برنده می شود که فراست .

بخش 1-14 ، مدل اولیه بازیهای « دو نفره ، مجموع صفر » را معرفی می کند و چهار بخش بعدی ، رویکردهای متفاوت برای حل چنین بازیهایی را تشریح و ترسیم می کند . این فصل در برگیرنده انواع متفاوت شرایط رقابتی که با دیگر اقسام تئوری بازیها مربوط است ، نیز می باشد .

1-14- بازیها دو نفره ، مجموع – صفر

برای درک ویژگیهای اولیه بازیها دو – نفره ، مجموع – صفر بازی طاق و جفت (odds and evens) را در نظر بگیرید . این بازی به سادگی شامل دو بازیکن است که هر کدام بطور همزمان یک یا دو عدد را به یکدیگر نشان می دهند . اگر شماره عددها با هم منطبق باشد ، بنابراین مجموع کل اعداد هر دو بازیکن فرد است و سپس بازیکنی طاق ها را بر می دارد ( مثلا بازکین 1 ) و شرط را ( مثلا 1 دلار ) از بازیکنی که جفت اورده است ، برنده می شود . اگر اعداد باشیم منطبق نباشد 4 بازیکن – 1 باید 1 دلار به بازیکن 2 بپردازد .

بنابراین ، هر بازیکن دو استراتژی دارد : نشان دادن یک عدد یا دو عدد ، نتیجه پرداخت ها به بازیکن 1 در جدول نتایج ( payoff table ) به دلار ، در جدول 1-14 امده است .

جدول 1-14- جدول نتایج برای بازی طلق و جفت

بازیکن 2

استراتژی

2

1

1-

1

1

1-

1

2

بازیکن 1

به طور کلی بازی دو بازیکن خصوصیات زیر را دارد :

استراتژی بازیکن 1استراتژی بازیکن 2جدول نتایج

قبل از اینکه بازی شروع شود ، هر بازیکن استراتژیهای موجود خود و حریف و جدول نتایج را می داند . بازی واقعی شامل ، انتخاب همزمان استراتژی هر بازکین بدون اطلاع از انتخاب حریف است .

استراتژی می تواند فقط عکس العمل ساده ای باشد .

مثل نشان دادن اعداد خاصی از طاق ها یا جفت ها از طرف دیگر ، در بازیهای پیچیده تر ، استراتژی شامل مجموعه ای از حرکات است .

استراتژی قانون از پیش تعیین شده ای است که کاملا مشخص می کند که فرد چگونه قصد دارد در هر سطح از بازی به شرایط محتمل پاسخ دهد. برای مثال، یک استراتژی برای بازیکن در بازی شطرنج ، مشخص می کند که حرکت بعد برای موقعیت های احتمالی روی تخته شطرنج چیست .

در نتیجه ، در شطرنج ، مجموع اعداد استراتژیهای محتمل ، نجومی است . کاربردهای تئوری بازیها معمولا به موقعیت های رقابتی کمتر پیچیده ای نسبت به بازی شطرنج بر می گردد ، اما استراتژیهایی را در بر می گیرد که نسبت به ان پیچیده تر هستند .

جدول نتایج ، سود ( مثبت یا منفی ) مربوط به بازیکن ، را که می تواند منتج از ترکیب ، استراتژیهای دوبازیکن باشد ، نشان می دهد . این جدول برای بازیکن 1 ارائه شده است زیرا جدول متعلق به بازیکن 2 منفی همین اعداد جدول است ، زیرا ماهیت بازی مجموع صفر دارد

ثبت ها در جدول نتایج به هر واحد دلخواهی می تواند تفسیر شود مثل دلار ، این اعداد دقیقا مطلوبیت utility بازیکن 1 را در نتایج مربوط نشان می دهد . اگر چه مطلوبیت لزوما با مبالغ پول یا هر کالای دیگر نسبتی ندارد زمانی که مقادیر بزرگی درگیر هستند . برای مثال ، 2 میلیون دلار بعد از مالیات ها احتمالا بسیار کمتر از دو برابر 1 میلیون برای فرد فقیر می ارزد . بعبارت دیگر ، از بین دو انتخاب : (1) یک شانس 50 درصدی از دریافت 2 میلیون دلار بجای هیچ چیز و (2) دریافت قطعی 1 میلیون دلار ، احتمالا فرد فقیر انتخاب دوم را خیلی بیشتر ترجیح م یدهد . از طرف دیگر ، نتیجه مربوط به ثبت دوم در جدول نتایج باید ارزش دو برابری نسبت به نتیجه مربوط به ثبت 1 ، برای بازیکن 1 داشته باشد .

تحقیق انقلاب صنعتی و صنعت نفت

این تحقیق داری صفحه عنوان اماده و فهرست کامل با قابلیت اپدیت شدن و شماره گذاری دو قسمتی

تعداد صفحات  27  ورد(word)

از مهمترین پدیدههاى تحققیافته در اواخر قرن هجدهم میلادی، در روند تکامل نظام سرمایهدارى در کشورهاى اروپائی، باید از اختراع ماشین و ورود آن در روند تولید کالا در مؤسسات و شکلگیرى ”انباشت سرمای نام برد.

ترقى علمى و فنى و نفوذ ماشینیزم در امور اقتصادی، همانا جایگزینى منابع نیروى بىجان (بازوى مکانیکى و ماشینی) با منابع نیروى جاندار (بازوى انسانی) را به ارمغان آورد.

انقلاب صنعتى.. 1

انقلاب صنعتى در کشورهاى اروپائى.. 1

چهار ویژگى عمده مؤسسات کوچک... 3

رقابت آمریکا و انگلیس در ایران و نهضت ملی شدن صنعت نفت.. 5

منابع. 22

تحقیق کامل و جامع در زمینه فاصله طبقاتی در جامعه با فرمت WORD

فهرست                                                                                                                              

عنوان                                                                                                                                                         صفحه

دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد18. 1

ارتباطات تصویری.. 1

فاصله طبقاتی.. 1

مهین السادات دهقانی.. 1

خزان 84. 1

مقدمه. 3

تعریف فاصله طبقات: 4

تعریف از نظر مارکس.... 5

تعریف فاصله طبقاتی.. 6

طبقه و تعلیم و تربیت فرزندان.. 9

طبقه و نحوة گذران اوقات فراغت.. 10

طبقه و فرهنگ... 12

فرهنگ طبقه کارگر. 12

فرهنگ طبقه متوسط.. 13

طبقه اجتماعی وطلاق.. 14

طبقة اجتماعی و میزان های نابرابر زاد و ولد. 15

«توزیع نابرابر در آمدها». 19

مالیات بندی و تامین اجتماعی.. 20

پیامد فاصله طبقاتی.. 23

نتیجه گیری: 24

منابع. 25

دانلود تحقیق رشته فیزیک - سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک با فرمت ورد

فهرست مطالب
* فصل اول – شکل گیری ستارگان
* پیش از انفجار بزرگ
* ساختمان بزرگ مقیاس جهان
* نظریه انفجار بزرگ
* عالم در ابتدا چگونه به نظر می‌آمد؟
* مواد تشکیل دهنده ماده تاریک
* منشأ سیارات چه بوده است؟
* ستارگان، کهکشان ها و انبساط کیهان
* متراکم شدن گرانشی
* قطعه قطعه شدگی متوالی
* راز تولد ستارگان
* چگونگی تکامل ستارگان
* ستارگان متغیر و رصد آنها
* نگاهی بر نحوه ی تشکیل منظومه شمسی
* کهکشانه ها چیستند؟
* نظریه امام صادق در باره ی پیدایش جهان
* فصل دوم – رشد و تحول ستارگان
* تولد و مرگ ستارگان
* محیط میان ستاره ای
* ستارگان جوان
* ناپایداری ها و ابرها
* زندگی یک ستاره
* ستارگان دوتایی نزدیک به هم
* ساختار خورشید – ستارگان
* خورشید
* حرکت ستارگان در کهکشان ها
* پایان سیر تکاملی ستارگان
* ستاره های دنباله دار و شهابها
* دنباله دار LINEAR
* فناوری و سفرهای فضایی
* صور فلکی
* فصل سوم – غولها
* غولهای سرخ
* نام تعدادی از غولهای سرخ
* بعضی از غولهای سرخ برجسته
* درون غولهای سرخ
* فعل و انفعالات عناصر سبک در غولهای سرخ
* تکامل غولهای سرخ
* فصل چهارم – ابرنواختر ها
* نو اختر
* ابرنوستاره ها
* انفجار ابرنواختر
* اختر نما ها
* باقیمانده از انفجار
* طبقه بندی انفجارهای کوکبی
* حالت پیش از نو اختری ستارگان
* فوق نواختران و « حالت هسته ایی» ماده
* فصل پنجم – سیاه چاله ها
* تاریخچه نظریه سیاه چاله
* سیاه چاله چیست؟
* سیاه چاله ها تاابد فشرده نمی شوند
* سیاه چاله مطلق
* سیاه چاله ناچرخان
* فصل ششم – کوتوله های سفید
* منشأ کوتوله های سفید
* کوتوله سفید
* تشکیل کوتوله های سفید
* سیارکهای نوزاد
* ستاره های نوترونی
* فصل هفتم – سرنوشت نهایی جهان
* قوانین حاکم بر جهان
* نظریه جهان های موازی
* جهان نامرئی
* معمای کهکشان حلقوی قطبی
* عصر تاریکی جهان
* جهان ما و جهان های دیگر
* سرنوشت نهایی جهان
* واژگان فارسی – انگلیسی
* فهرست اسامی کسان
* منابع و مآخذ

پیش از انفجار بزرگ

جهان چگونه آغاز شد؟ چنین رویدادی را چگونه می توان تصور کرد؟ امروز بیشتر دانشمندان بر این عقیده اند که قراین خوبی وجود دارد که نشان می دهد گذشته جهان بسیار متفاوت بوده است و همه ماده جهان از انفجاری عظیم نشأت کرده و جهان از آن پس پیوسته انبساط یافته است.

در خیال ، زمان را تا انفجار بزرگ به عقب می بریم و چون به اندازه‌ کافی به عقب باز گردیم ـ یعنی به زمانی پیش از پیدایش کهکشانها که جهان بسی کوچکتر از حال بود ـ آنچه می بینیم گاز سوزانی از اتمها و فوقونها یعنی ذرات نور است . چون باز هم به عقب رویم، جهان همچنان انقباض می یابد، ذرات گاز به یکدیگر نزدیکتر و در نتیجه برانگیخته تر می شوند و دمایشان افزایش پیدا می کند. هر چه بیشتر به عقب رویم، گاز داغتر و سوزانتر می شود[1]. با افزایش دمای گاز، هر چیز به ذرات تشکیل دهنده اش « ذوب » می شود. اتمها به الکترونها و هسته ها «ذوب[2]» می شوند ؛ هسته ها به پروتونها و نوترونهای سازنده خود تجزیه می شوند و چون دما باز هم افزایش یابد پروتونها و نوترونها به کوارکها و گلوئونهایی تجزیه می شوند که آنها را تشکیل داده اند . جهان در بیشترین دمای ممکن متشکل است از آتشگوی آغازینی از همه ذرات بنیادی. امروزه مطالعه جهان آغازین عبارتست از ساختن مدلهایی ریاضی برای این آتشگوی بر اساس نظریه های جدید ذرات کوانتومی ( ذرات بنیادی ). وقتی که در سال 1964 آرنو پنزیاس و رابرت ویلسن در آزمایشگاههای بل در نیوجرزی، اشعه میکروموجی باقیمانده از انفجار بزرگ را کشف کردند ، این نظریه سخت تقویت شد. به دنبال این تأیید تجربی، فیزیکدانان و اختر فیزیکدانان نظری با اطمینان به انجام محاسبات پیچیده خواص انفجار آغازین پرداختند. آنان با استفاده از قوانین شناخته شده فیزیک هسته ای محاسبه کردند که چگونه ممکن است عنصرهای شیمیایی ـ هسته های اتمی ـ از آتشگوی آغازینی متشکل از پروتونها و نوترونها بوجود آمده باشد؛ و از روی این محاسبات، فراوانی نسبی عناصر سبک نظیر ئیدروژن، هلیوم و دوتریوم را پیش بینی کردند . این پیش بینی ها دقیقاً با فراوانیهائی که امروزه مشاهده می شود, وفق می دهد . فکر انفجار بزرگ[3] از برکت این پیش بینیهای موفقیت بار اعتبار زیادی کسب کرد بطوری که در اوایل دهه 1970 بر نظریه های دیگر مربوط به پیدایش جهان چیره شد. چیزی که به «مدل متعارف انفجار بزرگ سوزان» معروف شده است نشان دهنده‌ توافق نظر عمومی جدیدی است درباره وضع جهان آغازین. فرضیه اصلی « مدل متعارف » آن است که جهان سوزان اولیه به سرعت و بطرزی یکنواخت، در حالیکه دما بطور یکنواخت کاهش پیدا می کرد، انبساط یافت.

هر نظریه موفق معمولاً دیدگاهی تازه را می گشاید و مسائل جدیدی را بهمراه می آورد؛ نظریه انفجار بزرگ نیز از این قاعده مستثنی نیست. دو مسأله چالش طلبی که این نظریه مطرح می کند عبارتند از «مسأله علیت» و«مسأله تخت بودن فضا».

مسأله علیت این است که جهان به اندازه ای بزرگ است که نواحی بسیار دور از هم آن نمی توانند با یکدیگر مرتبط باشند، یعنی بطور فیزیکی با هم به کنش متقابل بپردازند، حتی اگر چنین ارتباطی با سرعت نور ـ بیشترین سرعت ممکن ـ انجام گیرد. اگر جهان 10 تا 15 بیلیون سال پیش (بیشتر تخمینها در این حدودند) بوجود آمده باشد، نور یا هر نوع وسیله ارتباط دیگر در این مدت نمی تواند مسافت بین دو کهکشان را که فرضاً بیست میلیون سال نوری ـ رقمی بزرگتر از سن جهان ـ از هم فاصله دارند بپیماید. و اگر قسمتهای مختلف جهان مرئی کنونی نتوانند با هم کنش متقابل داشته باشند، پس چرا این قدر به هم شبیهند؟ منظور از شباهت این است: در هر امتداد که بنگریم می بینیم که دمای زمینه میکروموجی یکی است و به هر جا که نگاه کنیم کهکشانهایی را می بینیم که با وجود تفاوتهای اندک، اساساً مانند یکدیگرند.

دومین مشکل مدل متعارف انفجار بزرگ، یعنی مسأله تخت بودن فضا، این است که چرا در زمان حاضر فضای جهان در مقیاسهای بزرگ تا این حد تخت و مسطح است. بنا بر نظریه نسبیت عمومی[4] اینشتاین، فضا می تواند خم شود، و این نکته را آزمایش در همسایگی خورشید تأیید کرده است. اما در پهنه های وسیعتر، مانند فضای میان کهکشانها، انحنای فضایی بقدری کم است که آن را نمی توان ردیابی کرد. حتی در مقیاس مجموعه های کهکشانی نیز فضا را می توان به تقریب خوب یک فضای تخت اقلیدسی عادی دانست. ولی بنابر افکار متداول در فیزیک نظری و کیهانشناسی، تخت بودن فضا چیزی است فوق العاده نامحتمل و در نتیجه فهم علت آن دشوار است. بسیار محتملتر آن است که جهان چنان پیچ و تاب یابد و فضایی چنان خمیده را بوجود آورد که به آنچه دیده می شود شباهتی نداشته باشد .

اینها مسائلی نیست که مایه‌ نگرانی بیشتر مردم شود، اما اسباب ناراحتی اخترفیزیکدان و کیهانشناس را فراهم می آورد . آلن گوث، فیزیکدانی نظری ، که اکنون در ام . آی . تی است ، به سال 1981 در نظریه ای که آن را «جهان متورم» نامید ، پاسخی برای این سؤالها پیشنهاد کرد. نظریه گوث را به حق می توان اولین اندیشه نو کیهانشناسی در چند دهه اخیر دانست .

بنا بر نظریه گوث، تکامل جهان آغازین ـکه گهگاه جهان رویانی نیز نامیده می شودـ انبساطی یکنواخت در گازی سوزان و متشکل از ذرات، نبود. بلکه حالت جهان، در حالیکه هنوز آتشگویی بود، دستخوش تغییر و تحولی بنیادی شد، تحولی که یک تغییر حالت [5] نامیده می شود. بعد از این تغییر حالت بود که جهان، در حالت متعارفی انفجار بزرگ سوزان، با انبساطی نسبتاً یکنواخت قرار گرفت. اما پیش از این تغییر حالت، جهان در حالتی بود کاملاً متفاوت موسوم به «حالت متورم » . جهان در این دوران تورم ، دچار انبساطی عظیم شد .

اگر وجود حالت متورم را در زمانی که دمای جهان یک میلیون بیلیون درجه کلوین بود بپذیریم، می توانیم مسأله علیت را به صورت زیر حل کنیم . در حالت متورم همه نواحی جهان مرئی کنونی ، حتی کهکشانهایی که اکنون 20 میلیون سال نوری از هم فاصله دارند ، می توانستند از طریق علایم نوری با هم مرتبط باشند . البته جهان در آن زما مانند امروز نبود . کهکشانها وجود نداشتند ، ولی افت و خیزهای کوچکی که در این گاز ذرات وجود داشت بر یکدیگر اثر می کردند و همین افت و خیزها بودند که رشد کردند و کهکشانها را بوجود آوردند . پس از تغییر حالت مفروض گوث پیوند این افت و خیزها با یکدیگر از هم گسست و دیگر ارتباط آنها با هم از دوردست به ما می رسد ، آن افت و خیزهای ـ که اکنون کهکشان شده اند ـ‌ با ما تماس حاصل می کنند .

وجود یک حالت متورم در گذشته این نکته را نیز توضیح می دهد که چرا در حال حاضر هندسه بزرگ مقیاس جهان اینقدر تخت است . نظریه متعارف انفجار بزرگ ، شرایطی را در جهان آغازین فرض می کند که تختی کنونی جهان عملاً ناممکن بنظر می رسد . اما فرض تورم گوث، پیوند میان روال کنونی جهان و شرایط اولیه ای را که برای جهان در نظر می گیریم ، از میان برمی دارد . مطابق نظر گوث هر قدر هم که در یک مدل ، جهان آغازین ـ ففط یک میلیونیم ثانیه پس از آغاز ـ « به دقت تنظیم شود » . حاصل نهایی جهانی است از لحاظ فضایی تخت ، مشروط بر آنکه در ابتدا تورم بزرگ اقتصادی توسل جست ، تورمی نه ده برابر ، بلکه بیلیونها برابر . در این صورت دیگر فرقی نمی کند که مردم در آغاز تورم غنی بوده اند یا فقیر . پول همه بی ارزش می شود و هر کس بی چون و چرا ورشکسته است .

گرچه فرض جهان متورم گوث مسائل علیت و تخت بودن فضا را حل کرد ، ولی خود مانند نظریه انفجار بزرگ[6] گرفتار مسأله ایست ( که گوث هم از آن اطلاع دارد ) . این مسأله به جزئیات تغییر حالت مربوط می شود . یعنی به آن دگرگونی شدیدی که برای حالت آتشگوی فرض می شود ، یا به عبارت دیگر به چگونگی گذر جهان از حالت متورم به حالت نامتعارف انفجار بزرگ . آنچه واقع شد این است که تغییر حالت از طریق تکوین و تشکیل حبابهاصورت گرفت .

کتری پر از آبی را روی اجاقی داغ تصور کنید . با گرم شدن آب ، حبابهای بخار در کتری تشکیل می شود و پس از چندی آب شروع به جوشیدن می کند . گذر از مایع به گاز تغییر حالتی نظیر تغییر حالت گوث است . در داخل حباب یک حالت وجود دارد ( حالت بخار در مورد آب و « حالت انفجار بزرگ » در مورد جهان ) و در بیرون حباب حالتی دیگر ( حالت مایع در مورد آب و « حالت متورم » در فرضیه گوث ) . با تشکیل حبابهای حالت انفجار بزرگ در حالت متورم ، این حبابها با یکدیگر برخورد می کنند و دیری نمی گذرد که حالت درون حباب ـ حالت انفجار بزرگ ـ سرتاسر فضا را فرا می گیرد ، درست مانند موقعی که بگذاریم آب بجوشد و سرانجام تماماً تبدیل به بخار شود . اما این برداشت از تغییر حالت موجب درد سر گوث شد . اگر جهان کنونی حاصل آن همه برخوردهای قهرآمیز حبابهای اولیه بشمار رود، باید بسی ناهمگنتر از آنچه مشاهده می شود باشد . بنابراین مدل گوث به ظاهر ناموفق است .

آ. لینده فیزیکدان شوروی و دو فیزیکدان آمریکایی به نامهای آندر آس آلبرخت و پاول اشتاینهارت از دانشگاه پنسیلوانیا به نجات این مدل کمر بستند . آنان نشان دادند که اگر حالت متورم بقدر کافی دوام آورد ، برخوردهای مزاحم و چندگانه حبابها صورت نخواهد پذیرفت و تنها یک حباب بزرگ تنها از حالت انفجار بزرگ در داخل حالت متورم بجا خواهد ماند . اگر حرف این نظریه دانان درست باشد، جهان ما آن یک حباب بزرگ است و ما اکنون در داخل آن زندگی می کنیم .

با آنکه نظریه گوث مسائل علیت و تخت بودن فضا را حل می کند ، ولی سؤال بنیادی تر همچنان باقی است . پیش از حالت تورم چه بود ؟ این سؤال ما را به پرسشی باز می گرداند که در آغاز کردیم : این روند چگونه آغاز شد ؟ و این سؤالی است که ذهن افراد عادی را هم می آزارد . دانشمندان به تازگی در آن چنگ انداخته اند و سناریویی که ارائه شده این است : جهان ، یعنی آتشگوی انفجار بزرگ ، از هیچ ـ یعنی از یک خلاء ـ نشأت کرد . چگونه چنین چیزی ممکن است؟

برای پاسخ دادن به این سؤال نخست باید دید که فیزیکدانان از هیچ ـ یعنی از خلاء ـ چه برداشتی دارند . مطابق نظریه های جدید ، خلاء همان هیچ نیست بلکه آکنده از ذراتی کوانتومی است که میان بود و نبود نوسان می کنند . این ذرات خرد ، در کسری از ثانیه بوجود می آیند و بی درنگ یکدیگر را نابود می کنند و چیزی بجا نمی گذارند . خلاء به این معنی مانند سطح اقیانوس است . چون از نزدیک نظر شود پر از موج است ، ولی از فاصله ای دورتر ، مثلاً از فراز یک هواپیمای جت ، صاف و بی حرکت می نماید . همینطور هر خلاء چون از دور دیده شود یکدست و تهی به چشم می آید ، اما چون از نزدیک و با وسایل خاص بازرسی شود آکنده از ذرات ریز کوانتومی به نظر خواهد رسید .

یک راه ممکن برای پیدایش جهان از خلاء این است که یکی از امواج اقیانوس خلاء ، بجای آنکه به هیچی و نابودی فرو افتد ، پیوسته رشد کند . برخی از فیزیکدانان نظری بر این باورند که این امر در صورتی امکانپذیر خواهد بود که گرانش به حساب آید . گرانش به صورت تقویت کننده آن موجی عمل می کند که در آغاز بسیار خرد است ، و آن را تا حد آتشگوی تمام عیاری رشد می دهد که می تواند به جهانی در حالت متورم تبدیل شود.

تبیین محتمل دیگری از آفرینش جهان از یک خلاء این است که « خلاء » اولیه‌ جهان ناپایدار بوده است . مطابق این حدس ، خلاء اولیه ، خلائی واقعی ـ یعنی پائینترین حالت انرژی ـ نبود بلکه      « خلائی دروغین » ‌بود . قوانین نظریه کوانتومی ایجاب می کند که چنین خلاء دروغینی به خلائی راستین تلاشی یابد ـ تلاشی قهرآمیزی که با ایجاد ذره های بسیار همراه است . بدین طریق تلاشی[7] یک خلاء دروغین منشأ جهان را ـ منشأ آتشگوی آغازین را که هر چیز دیگر از آن پدید آمد ـ توضیح می دهد .

چنین اندیشه هایی درباره منشأ جهان ، بی اندازه نظر پردازانه اند و فعلاً هیچ راهی نیست که صحت و سقم آنها را باز نماید . احتمالاً باید آنها را حدس و گمان خواند . ولی حدسهایی معقول که چارچوب فیزیک کنونی ما آنها را مجاز می شمارد ، و فیزیکدانان و اختر فیزیکدانان نظری بسیاری پشتیبانشان هستند . از سوی دیگر بعضی از دانشمندان بر این نظرند که ما هرگز به پاسخ این قبیل سؤالهای نهایی دست نخواهیم یافت و چنین استدلال می کنند که چون آغاز عالم ، رویدادی مشاهده ناپذیر است پس در حوزه علم تجربی نمی گنجند . برخی دیگر معتقدند که در آغاز فضا و زمان چنان آکنده از پیچ و تاب بود که دسترسی به قوانین مبین این رویداد میسر نیست . شاید مفهوم قانون فیزیکی خود در اینجا بی معنی شود .

برخی این نظرها را ناپخته و بدبینانه می دانند . هنوز خیلی زود است که درباره توانایی آدمی به درک منشأ جهان نظر نهایی را اعلام کنیم . فیزیک معاصر امکاناتی را در برابر فهمیدن می گشاید که در گذشته به تصور هم نمی گنجد . برخی دیگر معتقدند که در آغاز فضا و زمان چنان آکنده از پیچ و تاب بود که دسترسی به قوانین مبین این رویداد میسر نیست . شاید مفهوم قانون فیزیکی خود در اینجا بی معنی شود .

 ساختمان بزرگ مقیاس جهان

میان ما و کهکشانهایی که ساخت بزرگ مقیاس جهان را رقم می زنند میلیونها سال نوری فاصله است . حال دیگر امری بدیهی است که کهکشانها منظومه هایی ستاره ای در بیرون راه کهکشان هستند ؛ ولی اندکی بیش از پنجاه سال پیش مطلب پیش پا افتاده امروز ، موضوع بحث و جدل بود. در سال 1924 ادوین هابل[8] ، با استفاده از تلسکوپ 5/2 متری جدید مونت ویلسن در مطالعه ستارگان متغیر فیفاوسی کهکشان امراه المسلسله و سایر کهکشانهای نزدیک ، به این مناقشه خاتمه بخشید . درخشندگی مطلق ( ذاتی ) یک قیفاوسی تابعی از دوره‌ تناوب آن است . از روی اندازه گیری دوره تناوب و شار انرژیی که از این ستاره بر زمین می تابد ، برآوردی از فاصله آن بدست می آید . هابل این روش را بکار برد و نشان داد که فاصله‌ ما از امراه المسلسه تقریباً ده برابر قطر کهکشان ما است .

او برای آنکه این نقشه را تا فواصلی بسط دهد که قیفاوسها قابل تشخیص نیستند ، به جستجوی اجرامی برآمد که پراکندگی اندکی در توزیع درخشندگی مطلق داشتند . پرنورترین ستاره ابرغول در یک کهکشان و پنجمین کهکشان از حیث روشنی در یک مجموعه‌ کهکشانی ، « شمعهای معیار» ی بودند که هابل بکار برد تا راه خود را تا فاصله 800 مگاپارسک[9] ( در درجه بندی جدید ) بگشاید .ناحیه ای به این شعاع بر 7 10 * 2 کهکشان متوسط مشتمل می شود و وسعت آن تقریباً 15 درصد شعاع جهان قابل رؤیت است !

اگر کهکشانها توزیعی تصادفی می بود ، باید یک یا دو کهکشان در هر 100 مگاپارسک مکعب وجود می داشت .این توزیع را در آسمان برای کهکشانهایی که از 100 مگاپارسک به ما نزدیکترند نشان می دهد . ناحیه مرکزی مجموعه سنبله مثال برجسته ایست از غیرتصادفی بودن یا کلوخه مانند بودن توزیع کهکشانها در مقیاسهایی کمتر از چند مگا پارسک . بعضی از کهکشانها ، دوتایی های کم و بیش منفردی را تشکیل می دهند ؛ برخی دیگر در اجتماعات کوچکی ، چون گروه محلی که کهکشان ما و امراه المسلسله اعضای اصلی آنند ، جای دارند ؛ و بعضی دیگر اعای مجموعه هایی غنی ( وسیع و چگال ) هستند که ممکن است هزاران کهکشان داشته باشند

سلسله مراتب پیوسته ای از ساختواره ها ، از کهکشانها و گروهها گرفته تا مجموعه های کهکشانی و مجموعه های مجموعه های کهکشانی ، وجود دارد. شعاع ناحیه مرئی روشن یک کهکشان متوسط ، نظیر کهکشان ما ، بین 20 تا 30 کیلو پارسک است . ناحیه مرکزی یک مجموعه غنی کهکشانی ، معمولاً شعاعی در حدود نیم مگاپارسک دارد و مطالعات اخیر نشان داده است که نواحی بیرونی آن می تواند تا 10 الی 20 مگاپارسک ادامه یابد . پژوهشهای آماری اخیر همچنین مجموعه هایی از مجموعه های کهکشانی را آشکار ساخته است که بطور متوسط از دو یا سه مجموعه کهکشانی غنی تشکیل می شوند . در این دامنه وسیع اندازه ها ـ از 30 کیلو پارسک تا ده ها مگاپارسک ـ ظاهراً ارجحیتی برای مقیاس خاصی برای تجمع وجود ندارد همه مرزهای میان گروهها ، گروههای گروهها ، مجموعه ها و مجموعه های مجموعه ها صرفاً اختیاری و من عندی است . اگر به مقیاسهای باز هم بزرگتر روی آوریم و نواحیی از جهان را با هم بسنجیم که حجمی در حدود یک میلیون مگا پارسک مکعب یا بیشتر دارند ، شماره کهکشانها در یک نمونه چندان تفاوتی با شماره نمونه دیگر ندارد . چون نسبت به این مقیاسهای صد مگا پارسکی ، که هنوز نسبت به اندازه‌ جهان مرئی کوچکند ، متوسط بگیریم دیده می شود که توزیع کهکشانها به وجه قابل ملاحظه ای یکنواخت است . هر گاه بگوئیم که در این مقیاسهای بزرگ ، جهان همگن ـ یعنی از هر نقطه ای که نظر شود ، ظاهری یکسان دارد ـ و تکروند ـ یعنی در همه امتدادها یکسان می نماید ـ‌ است ، تقریب خوبی خواهد بود . تکوین و تحول ساختواره های بزرگ مقیاس ، از کهکشانها تا مجموعه های مجموعه های کهکشانی ، به کیهانشناسی مربوط می شود.