بررسی تأویل داستان پیامبران در نوبت سوم کشف الاسرار

بی­تردید ابوالفضل میبدی، صاحب تفسیر کشف الاسرار یکی از پایه­گذاران بزرگ تأویل قرآن است که توانسته در نوبت سوم از تفسیر خود با عدول از شیوۀ رایج تفسیر، در صدد یافتن معانی باطنی قرآن برآید. میبدی با همین نگاه خود، به داستان پیامبران به عنوان مهم ترین بخش قرآن نگریسته است.

موضوع و محدودۀ پژوهش حاضر، تأویل داستان پیامبران در نوبت سوم کشف الاسرار است و هدف پژوهش، تبیین تأویلات میبدی از داستان پیامبران برای کمک به درک اشارات آثار عرفانی پس از میبدی است.

ساختار پژوهش، مبتنی بر سه فصل است: در فصل نخست، به تعریف و شناخت مفاهیم و کلیات پژوهش پرداخته­ایم؛ در فصل دوم که به تأویل داستان پیامبران در نوبت سوم کشف الاسرار اختصاص یافته، ضمن گزارش این قصص از قرآن، تأویلات و لطایف عرفانی میبدی را از این داستان­ها نشان داده­ایم؛ در ادامه فضیلت حضرت محمد(ص) را بر انبیای دیگر از نگاه تأویلی میبدی بررسی کرده­ایم، سپس با اشاره به نظریۀ حقیقت محمدیه مبنی بر ازلی بودن حضرت محمد(ص) و واسطه بودن ایشان در امر آفرینش، با استناد به برخی تأویلات میبدی دربارة فضیلت آن حضرت، به بیان انطباق دیدگاه میبدی با این نظریه پرداخته­ایم؛ و در فصل سوم ساختار تأویلات میبدی بررسی شده است.

نتـایج حاصل از این پژوهش نشان می­دهد که میبدی ـ مانند روش تفسیر آیات قرآن در نوبت سوم ـ به آن بخش از داستان پیامبران که قابلیت تأویل و نگاه ذوقی داشته و با مشی و منش صوفیانه همخوانی دارند، توجه بیشتری کرده­است. همچنین، به بهانة بخشیدن بُعد معنوی تازه­ای به این داستان­ها، از آنها برای بیان عقاید و اندیشه­های عارفانة خود استفاده کرده است.

عنوان                                                                                شماره صفحه

مقدمه...................................................................................................................................................................ع

فصل اول: مفاهیم و کلیات

1-1- تأویل........................................................................................................................................................2

1-1-1-تأویل در لغت........................................................................................................................................2

1-1-2- تأویل در اصطلاح.................................................................................................................................3

1-1-3-تأویل و تفسیر.......................................................................................................................................5

1-1-4-تأویل در قرآن ......................................................................................................................................5

1-1-5-تأویل از دیدگاه اهل سنت.................................................................................................................7

1-1-6- تأویل از دیدگاه صوفیه ......................................................................................................................8

1-1-7-علل جدال متصوفه و اهل سنت در تأویل قرآن ............................................................................9

1-1-8-تأویل از دیدگاه نظریه پردازان جدید غرب .................................................................................10

1-2-میبدی....................................................................................................................................................13

1-2-1-شرح حال میبدی ..............................................................................................................................13

1-2-2-آثار میبدی...........................................................................................................................................14

1-2-3-مذهب میبدی.....................................................................................................................................14

1-2-4-میبدی و تفسیر کشف‌الاسرار .........................................................................................................15

1-2-5- میبدی و تأویل قرآن.......................................................................................................................16

1-3-اسرائیلیات............................................................................................................................................19

1-3-1-اسرائیلیات چیست؟............................................................................................................................19

1-3-2- مصادر اسرائیلیات..............................................................................................................................20

1-3-3- عوامل و زمینه­های نفوذ اسرائیلیات در فرهنگ اسلامی.........................................................20

1-3-4- موضع اسرائیلیات در برابر اسلام ...................................................................................................21

1-3-5-اسباب نفوذ اسرائیلیات در تفسیر کشف الاسرار..........................................................................22

فصل دوم: تأویل داستان پیامبران

2-1-لزوم پرداختن به داستان پیامبران............................................................................................25

2-2-تأویل داستان پیامبران در کشف الاسرار...............................................................................25

2-3- آدم (ع)................................................................................................................................................29

2-3-1- خلیفهًْ اللهی آدم(ع) ........................................................................................................................29

2-3-1-1- تأویل خلیفهًْ الهی آدم(ع)...............................................................................................................14

2-3-1-2- تأویل مخالفت فرشتگان......................................................................................................................30

2-3-2- آفرینش آدم(ع) ...............................................................................................................................30

تأویل آفرینش آدم(ع).........................................................................................................................................30

2-3-3- تعلیم اسما و سجدۀ ملائکه به آدم(ع)..........................................................................................31

تأویل تعلیم اسما و سجدۀ ملائکه به آدم(ع).....................................................................................................31

2-3-4- تمرّد ابلیس از فرمان خداوند ........................................................................................................32

2-3-4-1-تأویل تمرّد ابلیس از فرمان خداوند ...............................................................................................32

2-3-4-2- میبدی و تقدیس ابلیس.....................................................................................................................33

2-3-5- آفرینش حوّا ......................................................................................................................................35

تأویل آفرینش حوّا................................................................................................................................................35

2-3-6- فریب و هبوط آدم(ع)..................................................................................................................35

تأویل فریب و هبوط آدم (ع)...............................................................................................................................36

2-3-7- توبۀ آدم (ع) و برگزیدن او..............................................................................................................38

تأویل توبۀ آدم(ع) و برگزیدن او..........................................................................................................................38

2-3-8- ماجرای فرزندان آدم (ع) (هابیل و قابیل) ........................................................................................39

تأویل ماجرای فرزندان آدم (ع) (هابیل و قابیل)......................................................................................................40

2-3-9- تحلیل و نتیجه گیری.......................................................................................................................41

2-4-نوح(ع)....................................................................................................................................................43

2-4-1-نبوت نوح(ع) و دعوت مردم.............................................................................................................43

تأویل نبوت نوح(ع) و دعوت مردم ....................................................................................................................45

2-4-2-نفرین نوح (ع) بر قوم خویش.........................................................................................................45

تأویل نفرین نوح (ع) بر قوم خویش...................................................................................................................45

2-4-3-کشتی نوح (ع)................................................................................................... ................................46

تأویل کشتی نوح (ع)...........................................................................................................................................46

2-4-4- توفان نوح (ع) در قرآن...................................................................................................................47

تأویل توفان نوح(ع)..............................................................................................................................................48

2-4-5-پس از توفان .......................................................................................................................................49

تأویل ماجرای پس از توفان....................................... ........................................................................................49

2-4-6-تحلیل و نتیجه گیری .......................................................................................................................49

2-5-ابراهیم(ع)..............................................................................................................................................51

2-5-1-کودکی ابراهیم (ع) ...........................................................................................................................51

تأویل کودکی ابراهیم(ع) ....................................................................................................................................52

2-5-2- احتجاج ابراهیم (ع).........................................................................................................................53

تأویل احتجاج ابراهیم(ع) ..................................................................................................................................53

2-5-3- بت شکنی ابراهیم(ع).......................................................................................................................55

تأویل بت شکنی ابراهیم(ع).......................................................................................... .....................................56

2-5-4-در آتش انداختن ابراهیم(ع) ............................................................................................................56

تأویل در آتش انداختن ابراهیم(ع).....................................................................................................................57

2-5-5- درخواست زنده کردن مردگان(پرندگان)....................................................................................58

تأویل درخواست زنده کردن مردگان(پرندگان).................................................................................................58

2-5-6-هجرت اسماعیل و هاجر ..................................................................................................................59

2-5-6-1-تأویل هجرت اسماعیل و هاجر........................................................................................................60

2-5-6-2-تأویل دعای «رَبِّ اجعَل هَذَا البَلَدَ آمِناً »(ابراهیم:35).............................................................................60

2-5-6-3-تأویل دعای «وَاجنُبنِی وَ بَنِیَّ أن نَعبُدَ الاَصنَامَ»(ابراهیم:35)....................................................................60

2-5-7-امتحان ذبح فرزند .............................................................................................................................61

تأویل امتحان ذبح فرزند.....................................................................................................................................62

2-5-8-ساخت خانۀ کعبه..............................................................................................................................63

2-5-8-1-تأویل ساخت خانۀکعبه.....................................................................................................................63

2-5-8-2-تأویل دعای «طَهِّرا بَیتِیَ »(بقره:125)....................................................................................................63

2-5-8-3-تأویل دعای «تَقَبَّلْ مِنَّا».........................................................................................................................64

2-5-8-4-تأویل مقام ابراهیم(ع)..........................................................................................................................64

2-5-9-تحلیل و نتیجه گیری .......................................................................................................................65

2-6-یوسف(ع)................................................................................................................................................66

2-6-1-خواب یوسف(ع)..................................................................................................................................66

تأویل خواب یوسف(ع)........................................................................................................................................67

2-6-2-نقشۀ برادران یوسف(ع) ....................................................................................................................67

تأویل نقشۀ برادران یوسف(ع).............................................................................................................................68

2-6-3-یوسف(ع) در چاه.................................................................................................................................69

تأویل یوسف(ع) در چاه........................................................................................................................................69

2-6-4-یوسف(ع) و کاروانیان....................................................................................................................... 70

تأویل یوسف(ع) و کاروانیان ...............................................................................................................................70

2-6-5-یوسف(ع) و زلیخا ..............................................................................................................................71

تأویل یوسف(ع) و زلیخا................................................................................................................................... 72

2-6-6-زنان مصری و زیبایی یوسف (ع).....................................................................................................73

تأویل زنان مصری و زیبایی یوسف(ع)...............................................................................................................74

2-6-7-یوسف(ع) در زندان ...........................................................................................................................75

تأویل یوسف(ع) در زندان ..................................................................................................................................75

2-6-8-رؤیای پادشاه و تعبیر یوسف (ع) ....................................................................................................76

تأویل رؤیای پادشاه و تعبیر یوسف(ع)...............................................................................................................77

2-6-9-دیدار یوسف(ع) و برادرانش(در مصر)............................................................................................78

تأویل دیدار یوسف(ع) و برادرانش (در مصر).....................................................................................................79

2-6-10-یعقوب(ع) و فراق یوسف(ع)..........................................................................................................80

تأویل یعقوب(ع) و فراق یوسف(ع).....................................................................................................................81

2-6-11-بازگشت برادران و شناخت یوسف(ع) ........................................................................................82

تأویل بازگشت برادران و شناخت یوسف(ع)......................................................................................................83

2-6-12-وصال یعقوب(ع) و یوسف(ع) ......................................................................................................85

تأویل وصال یعقوب(ع) و یوسف(ع)...................................................................................................................85

2-6-13- تحلیل و نتیجه گیری...................................................................................................................87

2-7-موسی(ع).............................................................................................................................................90

2-7-1-تولد موسی(ع) ..................................................................................................................................90

تأویل تولد موسی(ع)............................................................................................................................................91

2-7-2- قتل مصری.........................................................................................................................................91

تأویل قتل مصری.................................................................................................................................................92

2-7-3-موسی(ع) و شعیب(ع)......................................................................................................................92

تأویل موسی(ع) و شعیب(ع)...............................................................................................................................93

2-7-4-موسی(ع) در طور ..............................................................................................................................95

2-7-4-1-تأویل موسی(ع) در طور....................................................................................................................96

2-7-4-2-آتش......................................................................................................................................................96

2-7-4-3-طور سینا .............................................................................................................................................98

2-7-4-4-عصای موسی(ع)...................................................................................................................................98

2-7-4-5-نعلین....................................................................................................................................................99

2-7-4-6-ید بیضا...............................................................................................................................................100

2-7-4-7-تأویل دعای موسی(ع)......................................................................................................................100

2-7-4-8-تأویل توصیۀالهی به نرم سخن گفتن با فرعون...................................................................................101

2-7-5-مواجهۀ موسی(‌ع) و فرعون ..........................................................................................................101

تأویل مواجهۀ موسی(ع) و فرعون....................................................................................................................103

2-7-6-موسی(ع) و ساحران ......................................................................................................................103

تأویل موسی(ع) و ساحران..............................................................................................................................104

2-7-7-خروج بنی اسرائیل از مصر و دخول در ارض مقدسه..............................................................104

تأویل خروج بنی اسرائیل از مصر و دخول در ارض مقدسه.........................................................................105

2-7-8-موسی(ع) و خضر(ع).....................................................................................................................106

تأویل موسی(ع) و خضر(ع)............................................................................................................................107

2-7-9-جوشیدن چشمه از سنگ............................................................................................................109

تأویل جوشیدن چشمه از سنگ....................................................................................................................110

2-7-10-میقات موسی(ع) و گوساله پرستی بنی اسرائیل..................................................................111

2-7-10-1-تأویل میقات موسی و گوساله پرستی بنی اسرائیل...............................................................112

وعدۀدیدار .......................................................................................................................................................112

طلب رؤیت خداوند..............................................................................................................................................113

تجلی خداوند بر کوه طور....................................................................................................................................114

2-7-10-2-گوساله پرستی بنی اسرائیل......................................................................................................114

استغفار موسی(ع) و هارون ................................................................................................................................114

2-7-11-موسی(ع) و قارون........................................................................................................................115

تأویل موسی(ع) و قارون...................................................................................................................................116

2-7-12-ذبح گاو بنی اسرائیل...................................................................................................................116

تأویل ذبح گاو بنی اسرائیل.............................................................................................................................118

2-7-13-تحلیل و نتیجه گیری.................................................................................................................120

2-8-سلیمان(ع).........................................................................................................................................124

2-8-1-جانشینی داوود(ع).........................................................................................................................124

تأویل جانشینی داوود(ع)................................................................................................................................125

2-8-2- پادشاهی سلیمان(ع)....................................................................................................................125

تأویل پادشاهی سلیمان(ع)...........................................................................................................................125

2-8-3-سلیمان(ع) و مور...........................................................................................................................126

تأویل سلیمان (ع)و مور .................................................................................................................................126

هدهد و سلیمان(ع)....................................................................................................................................127

تأویل هدهد و سلیمان(ع)..............................................................................................................................127

2-8-5-سلیمان(ع) و بلقیس..................................................................................................................... 128

تأویل سلیمان(ع) و بلقیس.............................................................................................................................130

2-8-6-تحلیل و نتیجه گیری....................................................................................................................131

2-9-یونس (ع)..........................................................................................................................................132

2-9-1- نبوت یونس(ع) ............................................................................................................................132

تأویل نبوت یونس(ع) .....................................................................................................................................133

2-9-2- توبۀ قوم یونس(ع) .......................................................................................................................133

تأویل توبۀ قوم یونس(ع).................................................................................................................................134

2-9-3- یونس(ع) و ماهی ........................................................................................................................134

تأویل یونس(ع) و ماهی....................................................................................................................................135

2-9-4- بازگشت یونس(ع) به سوی قوم خویش.....................................................................................136

تأویل بازگشت یونس(ع) به سوی قوم خویش................................................................................................137

2-9-5-تحلیل و نتیجه گیری.....................................................................................................................137

2-10-عیسی(ع)........................................................................................................................................138

2-10-1-ولادت و کودکی مریم(ع)............................................................................................................138

2-10-1-1-تأویل ولادت و کودکی مریم(ع) ................................................................................................139

2-10-1-2- تأویل بشارت و تولد یحیی(ع).......................................................................................................140

2-10-2-بارداری مریم(ع)...........................................................................................................................142

تأویل بارداری مریم(ع)......................................................................................................................................143

2-10-3-تولد عیسی(ع) ..............................................................................................................................143

تأویل تولد عیسی(ع).........................................................................................................................................144

2-10-4-نبوت عیسی(ع) ............................................................................................................................145

تأویل نبوت عیسی(ع).......................................................................................................................................146

2-10-5-معجزات عیسی(ع)........................................................................................................................147

تأویل معجزات عیسی(ع).................................................................................................................................148

2-10-6- عروج عیسی(ع) ..........................................................................................................................148

تأویل عروج عیسی(ع).......................................................................................................................................148

2-10-7- تحلیل و نتیجه گیری.................................................................................................................149

2-11-محمد(ص) ..................................................................................................................................151

2-11-1- ولادت و کودکی محمد (ص) ...................................................................................................151

تأویل ولادت و کودکی محمد(ص)..................................................................................................................151

2-11-2- مبعث محمد (ص) .....................................................................................................................152

تأویل مبعث محمد(ص)...................................................................................................................................153

2-11-3- دعوت خویشان ............................................................................................................................156

تأویل دعوت خویشان ......................................................................................................................................156

2-11-4- دعوت عام...................................................................................................................................... 157

تأویل دعوت عام...............................................................................................................................................157

2-11-5- معجزۀ محمد(ص) .....................................................................................................................158

تأویل معجزۀ محمد(ص).................................................................................................................................158

2-11-6-معراج محمد(ص) .......................................................................................................................159

تأویل معراج محمد(ص)....................................................................................................................................160

2-11-7-هجرت محمد(ص).........................................................................................................................163

تأویل هجرت محمد(ص) .................................................................................................................................164

2-11-8-جنگ های محمد(ص) ...............................................................................................................165

تأویل جنگ های محمد(ص)...........................................................................................................................169

2-12-فضیلت محمد(ص).....................................................................................................................173

2-12-1-فضیلت حضرت محمد(ص) بر سایر پیامبران.........................................................................174

2-12-1-1-فضیلت محمد(ص) بر آدم(ع) و تأویل آن.................................................................................174

2-12-1-2-فضیلت محمد(ص) بر نوح(ع) و تأویل آن.................................................................................175

2-12-1-3-فضیلت محمد(ص) بر ابراهیم(ع) و تأویل آن ..........................................................................178

2-12-1-4-فضیلت محمد بر سلیمان و تأویل آن.......................................................................................180

2-12-1-5-فضیلت محمد(ص) بر موسی(ع) و تأویل آن ..........................................................................180

2-12-1-6-فضیلت محمد(ص) بر عیسی(ع) و تأویل ................................................................................183

2-12-2-فضیلت معجزۀ محمد(ص) بر معجزۀ دیگر انبیا....................................................................184

2-12-3- فضیلت امت حضرت محمد(ص) بر سایر امت ها................................................................185

2-12-4-میبدی و نظریۀ انسان کامل ....................................................................................................188

نظریۀ انسان کامل.............................................................................................................................................189

2-12-5-تحلیل و نتیجه گیری..................................................................................................................192

فصل سوم: ساختار تأویلات میبدی

3-1-خاستگاه تأویلات میبدی.....................................................................................................................195

3-2- ساختار تأویلات..................................................................................................................................198

3-3-تأویل عرفانی نکات دستوری..............................................................................................................201

3-4-شگردهای ادبی و تأویل آفرینی........................................................................................................204

3-4-1-خلاف آمد...........................................................................................................................................205

3-4-2-غافلگیری.............................................................................................................................................208

3-4-5-متناقض نما........................................................................................................................................210

جمع بندی نهایی...........................................................................................................................................212

فهرست آیات...................................................................................................................................................216

فهرست احادیث و اخبار ............................................................................................................................. 231

فهرست اعلام(اشخاص).................................................................................................................................232

فهرست منابع ................................................................................................................................................238

تفسیر سوره تغابن

تقسیر کامل سوره تغابن به همراه آیات سوره و معنی

مقاله تفسیر سوره کافرون

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه:6

 فهرست مطالب

آیات 1 - 6، سوره کافرون
سوره کافرون مکى است و شش آیه دارد.

بِسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

قُلْ یَأَیهَا الْکفِرُونَ(1)

لا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ(2)

وَ لا أَنتُمْ عَبِدُونَ مَا أَعْبُدُ(3)

وَ لا أَنَا عَابِدٌ مَّا عَبَدتمْ(4)

وَ لا أَنتُمْ عَبِدُونَ مَا أَعْبُدُ(5)

لَکمْ دِینُکُمْ وَ لىَ دِینِ(6)

ترجمه آیات

به نام اللّه بخشنده به عموم ، و مهربان به خواص .

بگو هان گروه کفر پیشه ! (1).

من نمى پرستم آنچه را که شما مى پرستید (2).

و شما هم نخواهید پرستید آنچه را که من مى پرستم (3).

من نیز براى همیشه نخواهم پرستید آنچه را شما مى پرستید (4).

و شما هم نخواهید پرستید آنچه را من مى پرستم (5).

دین شما براى خودتان و دین من هم براى خودم (6).

بیان آیات

در این سوره رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله وسلم ) را دستور مى دهد به اینکه برائت خود از کیش وثنیت آنان را علنا اظهار داشته ، خبر دهد که آنها نیز پذیراى دین وى نیستند، پس نه دین او مورد استفاده ایشان قرار مى گیرد، و نه دین آنان آن جناب را مجذوب خود مى کند، بنابر این نه کفار مى پرستند آنچه را که آن جناب مى پرستد، و نه تا ابد آن مى پرستد آنچه را که ایشان مى پرستند، پس کفار باید براى ابد از سازشکارى و مداهنه آن جناب مایوس باشند.

 

مقاله در مورد تفسیر سوره قمر - آیه 9 تا 17

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه:17

 فهرست مطالب

بِسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

کَذَّبَت قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ فَکَذَّبُوا عَبْدَنَا وَ قَالُوا مجْنُونٌ وَ ازْدُجِرَ(9)

فَدَعَا رَبَّهُ أَنى مَغْلُوبٌ فَانتَصِرْ(10)

فَفَتَحْنَا أَبْوَب السمَاءِ بمَاءٍ مُّنهَمِرٍ(11)

وَ فَجَّرْنَا الاَرْض عُیُوناً فَالْتَقَى الْمَاءُ عَلى أَمْرٍ قَدْ قُدِرَ(12)

وَ حَمَلْنَهُ عَلى ذَاتِ أَلْوَحٍ وَ دُسرٍ(13)

تجْرِى بِأَعْیُنِنَا جَزَاءً لِّمَن کانَ کُفِرَ(14)

وَ لَقَد تَّرَکْنَهَا ءَایَةً فَهَلْ مِن مُّدَّکِرٍ(15)

فَکَیْف کانَ عَذَابى وَ نُذُرِ(16)

وَ لَقَدْ یَسرْنَا الْقُرْءَانَ لِلذِّکْرِ فَهَلْ مِن مُّدَّکِرٍ(17)

سوره مبارکه قمر از سور مکیه و کوتاه قرآن است که مجموعا پنجاه و پنج آیه است ولى پنجاه و پنج آیه کوتاه،یعنى آیاتى که در حدود نیم سطر است،گاهى کمتر و گاهى بیشتر،و اگر هم بیشتر است‏خیلى کم بیشتر است.مقدمتا مطلبى را عرض کنم و شاید به آن توجه کرده باشید و آن اینکه بعضى از سوره‏هاى قرآن از نظر آهنگ مختلف است.به کوتاهى و بلندى سوره هم چندان مربوط نیست و حتى به کوتاهى آیه هم خیلى ارتباط ندارد.آهنگهاى آیات شریفه قرآن مختلف است و این اختلاف آهنگها بستگى دارد به محتوا و مضمون.مثلا آهنگ سوره حمد که حالتش فقط حالت عبادت و مناجات با خداوند و انقطاع بنده با خداست آهنگ مخصوصى است،خیلى نرم و ملایم،خیلى خاضعانه و عابدانه: الحمد لله رب العالمین الرحمن الرحیم مالک یوم الدین ایاک نعبد و ایاک نستعین اهدنا الصراط المستقیم... حتى سوره توحید هم که سوره بسیار کوتاهى است و آیاتش گاهى دو یا سه کلمه است باز چون فقط ثناى خداوند است آهنگ آن همان آهنگ نرم و ملایم است: قل هو الله احد الله الصمد لم یلد و لم یولد و لم یکن له کفوا احد .

ولى گاهى یک آیه مثلا مى‏خواهد یک حکم شرعى کلى فقهى را بیان کند،آن خیلى به اصطلاح ساده‏تر[است]و اغلب آیات خیلى طولانى آیاتى است که بیان یک سلسله احکام مى‏کند یعنى یک ماده قانونى را بیان مى‏کند،آن باز لحن و آهنگ دیگرى دارد: یا ایها الذین امنوا اذا تداینتم بدین الى اجل مسمى فاکتبوه و لیکتب بینکم کاتب بالعدل که طولانى‏ترین آیه قرآن است،یا: حرمت علیکم امهاتکم و بناتکم و اخواتکم... و آیاتى از این قبیل که زیاد هم داریم،آیات احکام در قرآن،اینها آهنگ دیگرى دارد.[همچنین]آیات تهدیدآمیز آهنگ دیگرى دارد،خیلى خشونت‏بار و تند است و اغلب این گونه آیات،هم کوتاه است و هم رعایت‏سجع در آنها بیشتر شده.این نکته که آیات قرآن داراى آهنگهاى مختلف است و هر آهنگى با محتواى آن آیات تناسب دارد و در این جهت نهایت دقت و مراقبت‏شده،از مطالب تازه‏اى است که در عصر اخیر به آن توجه کرده‏اند و خیلى توجه خوبى است.در میان کتابهایى که در این زمینه دیده‏ام و به فارسى هم در آمده است بهترین کتاب(مى‏دانم کتابهاى دیگر هم هست،من ندیده‏ام،شاید هم بهتر باشد)کتابى است که مرحوم آیتى خودمان ترجمه کرده‏اند(خدا او را بیامرزد)،کتاب مراة الاسلام طه حسین.شاید این کتاب آخرین کتاب یا جزو آخرین کتابهاى طه حسین باشد .اوایلى که شرکت انتشار تاسیس مى‏شد در جلساتى که مرحوم آقاى آیتى هم بود و شرکت مى‏کردیم راجع به اینکه چه کتابهایى خوب است تالیف یا ترجمه بشود از جمله پیشنهاد شد کتاب مرآة الاسلام ترجمه بشود و مرحوم آقاى آیتى قبول کردند که ترجمه کنند و ترجمه کردند به نام‏«آئینه اسلام‏». این کتاب فصلى دارد تحت عنوان‏«قرآن‏».آن فصل را مخصوصا بخوانید.همین مطلبى را که الآن من عرض مى‏کنم در آنجا نسبتا خوب بیان کرده و سراغ سوره‏هاى مختلف قرآن رفته و محتواى این سوره‏ها و آهنگ آیات را در نظر گرفته و بعد مى‏گوید ببینید چگونه تناسبى هست میان آهنگهاى مختلف این آیات و محتواهایى که هست.مثلا آنچه که در سوره‏«و الطور»خواندیم،با شدت خیلى فوق العاده‏اى است: و الطور و کتاب مسطور فى رق منشور و البیت المعمور و السقف المرفوع و البحر المسجور ان عذاب ربک لواقع ما له من دافع .

سوره اقتربت الساعة و انشق القمر هم همین طور است ولى با روح خاصى.همه این سوره یک روح دارد که عرض مى‏کنم.حتى در این سوره چند داستان آمده ولى صورتى که این داستانها در این سوره دارند با صورتى که همین داستانها در سوره‏هاى دیگر قرآن دارند فرق مى‏کند یعنى در آنجاها به جزئیات هم تا حدى پرداخته شده و در اینجا قطعه‏هاى مختصرى آورده شده تا حدى که به آن روح کمک کند.حال روح این سوره چیست؟روح این سوره مطلبى است که کلى آن در قرآن به این صورت بیان شده: لئن شکرتم لازیدنکم و لئن کفرتم ان عذابى لشدید. اگر بشر در مقابل نعمتها و انعامهاى الهى حالت‏سپاسگزارى و حق‏شناسى و قدردانى داشته باشد،سنت الهى بر این است که آن نعمتها و انعامها را افزایش بدهد،و اگر به جاى آنکه عکس العمل سپاسگزارانه داشته باشد و قدرشناس و حق‏شناس آن نعمتها باشد کفران و ناسپاسى و قدرناشناسى و حق‏ناشناسى کند نه تنها موجب زوال آن نعمت است بلکه موجب پیدایش یک نقمت هم به جاى آن هست.آن شعر مى‏گوید:

شکر نعمت،نعمتت افزون کند کفر نعمت از کفت بیرون کند

تحقیق در مورد تفسیر سوره فلق

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه:12

بسم الله الرحمن الرحیم

قل اعوذ برب الفلق (1)

من شر ما خلق (2)

و من شر غاسق اذا وقب (3)

و من شر النفاثات فی العقد (4)

و من شر حاسد اذا حسد (5)

به نام خداوند بخشایشگر مهربان

بگو پناه میبرم به پروردگار صحبدم (1)

از شر هر چه که او خلق کرده و دارای شر است (2)

و از شر شب وقتی که با ظلمتش فرا میرسد (3)

و از شر زنان جادوگر که به گره ها می دمند و افسون میکنند (4)

و از شر حسودیکه بخواهد زهر حسد خود را بریزد و علیه من دست بکار توطئه شود (5)

سوره مدنی است اگر چه بعضی آنرا مکی میدانند.

سوره شریفه با امر خداوند رحمن و رحیم و با بیان کلمه " قل " یعنی " بگوی " به پیامبرش میباشد. امر خدای تبارک و تعالی برسول گرامیش، در صرف گفتار یک یا چند جمله؛ قطعا نیست. اینکه میفرماید " بگو " یعنی ( از یک جهت ) : " اینگونه عمل کن " ! زیرا بلافاصله بعد از امر به گفتن با کلمه " قل "؛ میفرماید : " پناه میبرم " ؛ " اعوذ " . پس پناه بردن فی الواقع یک فعل است نه صرف یک قول تنها ؛ یک عمل است .

در بادی امر، بذهن اینگونه متبادر میشود که ؛ این امر، که با کلمه قل شروع میشود چند وجه بشرح زیر داشته باشد:

     1 –  آنکه خداوند تبارک و تعالی در یک مکالمه دو طرفه میخواهد برسولش دستوری داده باشد که تا منفعتی برای پیامبرش حاصل شود؛ یعنی بیان یک تاکتیک و طرح یک استراتژی در موفقیت. بدینمعنی که در حال آموزش نبی خویش باینکه؛ حرف بزن و عمل کن.یعنی اینگونه حرف بزن ؛ زیرا حرف مقدمه عمل است.

      از جهت روانشناسی این یک گونه تلقین به نفس نیز میباشد که یک وقتی یک کسی از آدمی میخواهد که جمله ای را تکرار کنیم با این هدف که تکرار این جمله یا بیان آن باعث ثبات روانی میشود ودر اینجا صرفا منظور آموزشی و تربیتی در کار است.

     2 – وجه دیگر آن این است که خداوند برسولش میفرماید که چنین بگوی ؛ در برابر کسانی که دارند با تو گفتگو میکنند؛ یعنی فرد یا افرادی مخاطب رسولش هستند و خداوند که مربی رسول است میخواهد باو بیاموزد که بدیگران و در پاسخ دیگران چنین بگوی . این مطلب نیز میتواند یک زیروجه آموزشی داشته باشد بدین معنی که خدای تبارک و تعالی غیرمستقیم از طریق رسولش میخواهد به بندگانش بیاموزد که باید باو پناه برد.

     اما آنچه که این حقیر از سبک و سیاق آیات شریفه میفهمم ؛ خلاصه اش این است که درست مثل سوره " ناس " امری آموزشی از سوی خداوند برسول گرامیش است که از آنطریق نیز قصد هدایت ناس، براه راست در نظر است.