پایان نامه ی بررسی رابطة بین امکانات رفاهی و افت تحصیلی در بین دانش آموزان مقطع سوم دبیرستان . doc

شهر ابهر و روستاهای عمید آباد و سنبل آباد در سال تحصیلی 84

نوع فایل: word

قابل ویرایش 125 صفحه

جهت دریافت درجه ی کارشناسی در رشته ی روان شناسی

چکیده:

هدف از تحقیق حاضر مقایسه افت تحصیلی در بین دانش آموزان روستائی و شهری شهرستان ابهر و روستاهای عمید آباد است که فرضیه های عنوان شده که بین دانش آموزان روستائی و شهری از لحاظ افت تحصیلی تفاوت معنی داری وجود دارد و آیا امکانات بالا و عدم امکانات در دانش آموزان شهری و روستائی باعث افت می شود یا نه همینطور آیا عدم تفریحات در دانش آموزان روستائی و تفریحات در دانش آموزان شهری از لحاظ افت تحصیلی تفاوت دارد یا نه که جامعه آماری عنوان شده دانش آموزان مقطع سوم دبیرستان که در حدود 500 نفر است که از این 500 نفر 50 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند که پرسشنامه افت تحصیلی که دارای 50 سؤال است که دارای گزینه های بله و خیر است و نمرات خام ان جمع نمرات جوابهای بله است و بعد از آن از روش آماری t  متغیر مسائل استفاده شده که نتایج ان به این صورت بوده است که افت تحصیلی در دانش اموزان روستایی بیشتر از دانش آموزان شهری است البته هم از لحاظ عدم امکانات کافی و هم به علت تفریحات سالم می باشد و سطح معنی داری آن برابر 05/0  = α  است .

مقدمه:

یکی از شاخص های توسعة کشورهای همگانی شدن آموزش و پرورش و تعمیم آموزش اجباری است . در ممالک پیشرفته سعی می شود آموزش رسمی از  سنین پایین تر شروع می شود و اجباری و همگانی بودن آن در سنین بالاتری را شامل می گردد . در  فرلانسه کودکان 2 تا 5 ساله از آموزش پیش دبستانی اختیاری برخوردارند  و گروههای فشار سعی در اجباری کردن آن دارند و پایان آموزش اجباری ، 16 سالگی ( پایان دورة اول متوسطه ) در نظر گرفته شده است . ( مشایخ ، 1376 ) با اینکه در کشور ما آموزش رسمی و اجباری از شش سالگی و اول دبستان شروع می شود ولی هنوئز همة بچه های لزم التعلیم را تحت پوشش قرار نداده است و محاسبات گذر تحصیلی در مقطع ابتدائی نشانگر این واقعیت است که شمار خروجی ها برابر با عدة ورودی ها نیست و توسعه در کشور ما از این لحاظ کم تر تحقق یافته است .

برای توسعه همه جانبة جوامع ، اگر آموزش و پرورش نقش اول را نداشته باشد حداقل پایین تر از سازمانهای دیگر قرار نمی گیرد . اگر در تولید گندم ، سیمان ، آهن ، مرغ و سایر اقلام مصرفی افت تولید نشان داده شود بلافاصله سازمانهای مربوط و به ویژه مردم عکس العمل نشان می دهند اگر اتومبیل فقط یک ماه چند در صد کمتر تولید شود همة رسانا ها خبر پراکنی کرده جامعه را از تعادل خارج می سازند می توان گفت که افت تولید اقلام مصرفی خیلی سریع در جامعه قابل مشاهده است اما در آموزش و پرورش همواره افت تحصیلی و رکورد وجود داشته است و ضربه های جبران ناپذیری به کشور وارد شده است ولی به دلیل تدرییجی بودن و آشکار نبودن نتایج آن یا متوجه قضیه نیستیم و یا به عمد از کنارش می گذریم .

آمارها نشان می دهد که در برنامة 5 سالة اول ( گلشن فومنی ، 1375 ، ص 160 ) 517 میلیارد ریال هزینه دانش آموزانی شد که پایه های تحصیلی را تکرار کردند .

روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش میزان افت تحصیلی را تنها در  سال تحصیلی 81-80  در پایة ابتدائی 4% راهنمایی 12 % ، دبیرستان 30 % ( روزنامه همشهری ، 21/1/81  ) و مردودی های سال تحصیلی 82-81 را در مقاطع ابتدائی ، راهنمایی و اول متوسطه به ترتیب 194120  ،  431949  و 407342 نفر اعلام کرد . به عبارت دیگر آموزش و پرورش در سال یاد شده در ابتدائی 8/2 درصد  ، راهنمایی 1/9 دذرصد و اول دبیرستان 27 درصد ، فقط بابت مردودی ، افت داشته است . ( روزنامه ایران ، 27/1/83 )

لازم است این پرسش مطرح شود که دانش آموزانی که پارسال در مدرسه ثبت نام کرده بودند امسال به چه سرنوشتی دچار شده اند ؟ چند  اتفاق امکان تحقق دارد : عده کثیری از آنها صرف آن ها صرف نظر از کیفیت تحصیلات ، ارتقاء یافته اند ، شماری مردود و همان پایه را تکرار می کنند و در نهایت عده ای به دلائل مختلف مدرسه را ترک کرده اند . کدام یک ار این ها افت تحصیلی تلقی می شود .

تعریف و مفهوم افت تحصیلی

اصطلاح افت یا اتلاف در آموزش و پرورش از زبان اقتصاد دانان گرفته شده است  . اگر محصول نهایی این نهایی این نهاد ، نیروی انسانی باشد ، افت ، آن قسمت از سرمایه و موا اولیه است که در تولید نیروی نیروی انسانی نتیجه مطلوب ر نداده است .

( گلشن فومنی ، 1375 ، ص 159 ) افت تحصیلی موارد متعددی از قیبیل مردودی ، ترک تحصیل ، و غیره ر در بر می گیرد . در اینجا منظور کاهش عملکرد دانش آموزان از سطح رضایت بخش به سطح نامطلوب است ، بطوری که اگر بین استعداد بالقوه و بالفعل دانش آموزان فاصله ای وجود داشته باشد این فاصله نشان از افت تحصیلی دارد و بهترین شاخص آن مقایسه عملکرد قبلی و فعلی دانش آموز است .

مفهوم افت یا شکست تحصیلی بسیار گسترده تر و واقعی تر از اعداد و ارقامی است که اعلام می شود  و آن عدم استفاده از ظرفیت نا محدود یادگیری و قوه ابتکار دانش آموزان است که با آن متولد می شوند و فقط در سال های اول عمر اجازه استفاده از آن ها داده می شود و سپس سیستم های آموزشی به فراخور سیاست ها ، برنامه ها و خط مشی ها این توانایی ها را به شدت تضعیف می کنند .

دانشمندان معمولاً برای درک و فهم مسائل پیچیده الگویی را از موضوع مورد مطالعه ترسیم می کنند که برای مثال ساختن الگویی دقیق و کارآمد از مولکول D,N.A  برای فهم روش انتقال اطلاعات ژنتیک برای دانش ورزان زیست شناسی و ژنتیک اهمیت زیادی دارد به همین ترتیب روان شناسان شناختی نیز برای مطالعه فرایندهای شناختی الگوهایی ساخته اند ، بسیاری از این  الگوها انسان را همچون سیستم پردازش اطلاعات تصویر می کنند ، الگوهای پردازش اطلاعات موجب رشد سریع فرضیه ها و گسترش مطالعات شناختی می شود که افت تحصیلی می تواند رابطه ای به این مضامین داشته باشد که در صورت نبودن الگوی مناسب پردازش اطلاعات باعث شدید افت تحصیلی می شود و فرایندهای شناختی چون حافظه و درک مفاهیم ، خواندن ، نوشتن و حل مسئله و خلاقیت و پیشرفت تحصیلی و افت تحصیلی و همچنین مجموعه ای از فرایندهای سطح عالی شناختی را که تحت عنوان تحصیل و آموزش است را طبقه بندی می کند و علاوه بر آن رشد شناخت و تکامل زبان و تبدیل شدن آن به بخش تفکیک ناپذیر شناخت تشریح خواهد شد که برای کمک به فهم چگونگی ارتباط ابعاد مختلف شناخت با یکدیگر می تواند از علائم مهم باشد . یکی از مهمترین فرایندهای شناختی ادراک است . که اگر ادراک فراتر از احساس و اشیای اطراف انسان و تصمیم گیری در مورد معنای چیزی باشد که احساس شده و درک از مطالب و مفاهیم درسی هم می تواند در کاهش افت تحصیلی سهم داشته باشد و بحث افت تحصیلای از زمان پیدایش تحصیل مورد توجه والدین و معلمین و عوامل آموزشگاه صورت گرفته و تا به حال  تمام عوامل و عللی که می تواند باعث به وجود آمدن آن شود مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند از جمله عوامل خانوادگی ، پایین بودن درک و فهم و فراین شناختی افراد و امکانات رفاهی و اقتصادی خانواده .

بیان مسأله :

یادگیری در رشد انسان و روشهای تدریس را در تحقیقات خویش باید مد نظر گرفت تا بتوان از میزان افت تحصیلی کاست و از طریق بکاربردن روشهای علمی در زمینة سؤالاتی که متصدیان تعلیم و تربیت دربارة فرایند آموزش – یادگیری مطرح می سازند باید مواردی را مد نظر داشت که افت تحصیلی دانش آموزان را نشان می دهد و تحقیقات آموزشی از تحقیقات پایه تا کاربردی را شامل می شود ولی اغلب این تحقیقات در فاصلة میان این دو قرار می گیرد و در کل تمام تحقیقات در همة سطوح آن به ما کمک می کنند تا آموزش و پرورش را بهبود بخشیم و در بارور کردن ذهن دانش آموزان تلاش کرده و از عواملی که باعث می شود یک مقدار آموزش و پرورش دچار لغزش شود کاهش داده و امکانات رفاهی و آموزشی بالایی را برای ارتقاء تحصیلی دانش آموزان در نظر گرفت در افت تحصیلی علاوه بر ارتقاء آموزش و پرورش باید توانایی معلمان در بکار گرفتن نتایج را  در نظر گرفت و معلمان هم می توانند در گرفتن مطالب درسی به خوبی و واضح نقش مؤثری داشته باشند در کل باید مد نظر داشت که افت تحصیلی یکی از عوامل مهم تحصیلی است که باید مورد توجه قرار بگیرد و تمام عواملی که می توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند باید مور توجه قرار گیرند . ( شعبان ی نژاد 1378 )

آیا بین دانش آموزان روستایی و دانش آموزان شهری از لحاظ افت تحصیلی تفاوت معنی داری وجود دارد ؟آیا بالا بودن امکانات رفاهی در شهر می تواند باعث کاهش افت تحصیلی دانش آموزان شهری شود ؟آیا پایین بودن امکانات رفاهی در روستا باعث افزایش افت تحصیلی دانش آموزان روستایی می شود ؟آیا بالا بودن تفریحات و سرگرمی در شهر باعث افزایش افت تحصیلی در بین دانش آموزان شهری می شود ؟آیا پایین بودن تفریحات و سرگرمی در روستا باعث کاهش افت تحصیلی در بین دانش آموزان رو ستایی می شود ؟

فهرست مطالب:

چکیده

فصل اول

مقدمه

بیان مسأله

اهداف تحقیق

اهمیت ضرورت

فرضیه های تحقیق

متغیرهای تحقیق

اعاریف عملیاتی

فصل دوم :

در مورد فرایند شناختی و عوامل افت تحصیلی

که در فصل دوم امده است

فصل سوم

جامعه اماری

حجم نمونه

روش نمونه گیری

ابزار اندازه گیری

روش آماری مربوط به فرضیه ها

روش تحقیق

فصل چهارم

جدول 1-4 : نمرات خام آزمودنی ها از ازمون افت تنحصیلی

جدول 2-4 نتایج تفاوت آزمودنی ها در افت تحصیلی

جدول 3-4 : نتایج تفاوت تفریحات در دانش آموزان روستایی و شهری

فصل پنجم :

بحث و نتیجه گیری

پیشنهادات

محدودیت ها

منابع و مأخذ

منابع و مأخذ:

احمدی – مسعود – ( 1373 ) – افت تحصیلی و عوامل آن – انتشارات نور – تهران

بیانیب – احمد –( 1380 ) – روش تحقیق در علوم انسانی – انتشارات فرهنگ – تهران

بردیا – یوسف – ( 1372 ) – روان شناسی تربیت – انتشارات آذر – تهران

سیف – علی اکبر – (1380) –     روان شناسی تربیتی- انتشارات رشد – تهران

دلاور – علی ( 1379 ) آمار استنباطی – انتشارات رشد – تهران

دلاور – علی ( 1378 ) روش تحقیق در علوم تربیتی – انتشارات رشد – تهران

علاقه بند - علی –( 1376 )   -جامعه  و آموزش و پرورش – انتشارات ارجمند – تهران

معینی – احمد (1372 ) – عوامل ایجاد کننده افت تحصیلی – انتشارات فرهنگیان- تهران

موسوی –رضا(1373 ) عوامل شناختی دانش آموزان –انتشارات آگاه – تهران

نمازی  –احمدرضا(1376)-روانشناسی تربیت آموزش – انتشارات بهار – تهران

پایان نامه ی مقطع کارشناسی درباره شهر و شهر نشینی. doc

نوع فایل: word

قابل ویرایش 105 صفحه

فصل اول

مطالعات پایه

1-1 تعریف شهر

کره زمین در چند ده هزار سال پیش از هر نوع ترکیب ساختمانی که ساخته دست بشر باشد، بجز سکونتگاه های کلبه مانند مجزا از هم خالی بود به تدریج این سکونتگاه های مجزا از هم در قسمت هایی فشرده تر شدند تا به صورت دهکده ها و پس از طی زمان های دراز به صورت شهرها درآمدند. از چند قرن گذشته، شهرها از هسته های سکونتی ساده انسانی به صورت واحدهای بسیار پیچیده درآمدند و امروز آنها پیچیده ترین واحدهای سکونتی انسانی را با تمام خصوصیات ویژه شان تشکیل می دهند.

شهر همانند یک اندام زنده اجتماعی، محل اسکان طبیعی انسان متمدن می باشد. شهر نه تنها مجموعه ای از افراد انسانی، امکانات اجتماعی، خیابان ها، ساختمان ها و نهادهاست بلکه یک قلمرو و منطقه روانی شامل مجموعه ای از شیوه های کاربردی، نگرش های سازمان یافته و احساسات است بنابراین شهر دارای دو جنبه توأمان – جنبه کالبدی و جنبه ماهیت انسانی – می باشد.

شهر در حیات مدنی از سه رکن اساسی کالبد شهر، شهروند و مدیریت شهری تشکیل    می شود. که شهروند و مدیریت شهری ماهیتی فاعلی و کالبد شهری ماهیتی مفعولی دارد و بر این اساس مدیریت شهری مکلف به ساماندهی و مدیریت کالبد شهر است، به نحوی که هم چون لباسی شایسته و برازنده قامت و مراتب حیات مدنی باشد و شرایط حیات مطبوع را برای شهروندان فراهم سازد. در چنین وضعیتی، کالبد شهر مملو از درون مایگی های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی می شود و مشارکت فعال شهروندان در اداره امر شهر تقویت می شود و شهر به مکانی هم چون حوزه زندگی خصوصی – با عنایت به عرصه عمومی – تبدیل می شود.

2-1 پدیده شهرنشینی

1-2-1 تعریف شهرنشینی

از پدیده شهرنشینی تعاریف گوناگونی ارائه شده است که این خود مؤید ماهیت پیچیده و چند وجهی شهرنشینی است. نگاه و تعریف این پدیده در علوم اجتماعی مانند جامعه شناسی، جغرافیا و برنامه ریزی شهری با تفاوت هایی همراه است.

در فرهنگ علوم اجتماعی از شهرنشینی به این شرح یاد شده است : فرایند یا پدیده ای است که به همراه آن، جمعیت شهری – مخصوصا با کاهش جمعیت روستایی – فزونی می یابد. اما شهرنشینی فقط افزایش جمعیت در نقاط شهری نیست. بلکه شهرنشینی به عنوان فرایندی پویا مطرح است که طی آن شاهد نوعی انتقال و حرکت هستیم.

شهرنشینی فرآیندی است که طی آن تغییراتی در سازمان اجتماعی – سکونتگاهی انسانی به وجود می آید که حاصل افزایش، تمرکز و تراکم جمعیت می باشد. از نظر سازمانی، شهرنشینی دگرگونی هایی در ساخت اجتماعی – اقتصادی و نظام آموزشی و هنجاری ایجاد می کند.

درواقع شهرنشینی فرآیندی است که در آن، تغییرات اجتماعی، نوگرایی وتمرکز جمعیت صورت می گیرد. شهرنشینی در فرهنگ جامعه شناسی این گونه تعریف شده است.

شهرنشینی به طور صحیح اشاره دارد به افزایش نسبت جمعیتی که در مراکز شهری یک کشور به سر می برند. شهرنشینی علت و محصول تغییرات مهمی است که از پراکندگی جغرافیایی مردم و فعالیت های اجتماعی و اقتصادی آنها به وجود آمده است.

اگر بپذیریم که شهرنشینی عبارت است از «هنر زیستن انسان ها در کنار هم» پس شهر محل تبلور هوشمندانه و متفکرانه این هنر است. به عبارت دیگر شهر محلی است دربرگیرنده انبوه انسان ها که از سویی افکار و عقاید، هنرها و ایده های گوناگون شخصی و خصوصی دارند و از سوی دیگر دارای ویژگی ها و آرزوها، امیال و عقاید مشترک و جمعی هستند.

در تعریف شهرنشینی برخی ابعاد، مورد توجه بیشتری قرار گرفته اند، که از این میان به سه مورد اساسی زیر اشاره می کنیم.

1- تفسیر جمعیت شناختی :

در تفسیر جمعیت شناختی، مفهوم شهرنشینی بررسی فرآیندی است که در آن سهم تمرکز جمعیت یک کشور در حوزه های شهری افزایش می یابد و حوزه های روستایی و سکونتگاه های کم جمعیت به حوزه های شهری تبدیل می شوند.

2- تفسیر ساختاری یا اقتصادی :

فرآیندی است که در آن، فعالیت های کل جمعیت، به ویژه تغییرات به وجود آمده در ساخت اقتصادی به همراه صنعتی شدن، تحت تسلط سیستم اقتصادی مورد تأکید قرار می گیرد.

3- تفسیر رفتاری :

این مفهوم از شهرنشینی، بر اساس آگاهی مردم در طول زمان و الگوهای رفتاری آنها مطرح می شود و مردم بر اثر این آگاهی از سکونتگاه های غیرشهری کنده می شوند و در شهرها اقامت می کنند.

اما باید توجه داشت که در شهرنشینی هرچند قدم اول تغییر جمعیت است ولی تغییر در الگوی زندگی اهمیتی به مراتب بیش از تغییر عده یک منطقه دارد.

2-2-1 علل ظهور شهرنشینی

به اعتقاد جامعه شناسان عواملی که در توسعه شهرنشینی و پیدایش شهرهای نخستین موثر بوده و موجب پاره ای تغییرات در نظام اجتماعی و روابط انسان با محیط زیست شده است، عبارتند از :

    افزایش تخصص های شغلی.

    تبدیل صنایع کوچک روستایی به صنایع ماشینی.

    تغییرشکل یافتن فعالیت های ساده کشاورزی مانند : باروری زمین و کشت دیمی به تأسیس سازمان آب (پیدایش شبکه آبیاری) و اداره اراضی و احشام.

    ظهور رهبری سیاسی و سازمان یابی نیروی کار.

    پیدایش تفاوت در مسائل و استقبال بیشتر از کارهای متنوع.

    مأموریت یافتن قسمتی از نیروی انسانی در حفظ ذخیره غذایی و امنیت شهر.

    پیدایش بازار به منظور مبادله کالا.

3-2-1 ضرورت بررسی سیر شهرنشینی

رویای رسیدن به مدینه فاضله که درواقع آمیزه ای است از انسان های پاک و خوب و وجود آنچه برای خوب زیستن لازم است، متفکران زیادی را واداشته است در جستجوی آرمان شهر و راه های رسیدن به چنین جامعه ای به کندوکاو بپردازند.

اگرچه دستیابی به مدینه فاضله در این جهان ناممکن می نماید، اما بی شک تلاش برای رسیدن به آن ما را به زندگی بهتر و مطلوب تر رهنمون خواهد کرد. در این راستا برنامه ریزی برای رسیدن به خواسته هایمان متضمن رعایت سه نکته است.

شناخت کامل از گذشته، توجه به حال و پیش بینی متفکرانه و حساب شده برای آینده.

در این مقوله قبل از هر چیز لازم است بدانیم که چه بوده ایم؟ چه کرده ایم؟ و در کجای راه هستیم؟ و به عبارتی بدانیم شهرنشینی در کشور ما چه روندی را طی کرده است.

4-2-1 سیر تحول شهرنشینی در ایران

شهرنشینی در ابتدا به صورت مجتمع های زیستی اولیه پراکنده و یا محل های ظهور تمدن ها در سرزمینی مانند ایران، دوران های اولیه خود را می گذراند. با آغاز اولین حکومت ها مانند پادشاهی مادها و هخامنشیان، شهرنشینی در دوره باستان شکل دیگری به خود گرفته و پس از طی دگرگونی هایی که ناشی از استقرار حکومت هایی مانند سلوکیان، اشکانیان (پارت ها) و ساسانیان بود به دوره پس از ورود اسلام به ایران منتقل شد.

آنچه که از سال ها پیش تا آن موقع (ورود اسلام به ایران) طی شده و تکامل یافته بود، با اعتقادات و قوانین مذهبی درهم آمیخته و جنبه های مذهبی در ساختار و سیمای شهرها نمودار شد. مسجد به عنوان نشانه تمایز شهر از روستا شناخته شد.

شهر و روستا روابطی متقابل و در عین حال سالم پیدا کرده و منطقه شهری را به وجود آوردند. بنیان های زندگی شهری، نحوه اداره شهرها، سازمان های مذهبی و آموزشی، انجمن های صنفی و اصول و قوانین ضمنی حاکم بر محلات و شهرنشینی و شهرسازی، یا وجود آمدند و یا با محیط، قوانین و اعتقادات جدید درآمیختند.

باز هم در دوره پس از ورود اسلام، همپای استقرار یا برکناری حکومت های متعدد، شهرنشینی و شهرسازی نیز تغییراتی را پذیرفتند.

دورا ن صفوی اوج شکوفایی تمدن، اقتصاد، کشاورزی، شهرسازی و هنر در این دوران بود. تمدن جدید و روند صنعتی شدن و تأثیر الگوی اقتصادی، اجتماعی غربی از عواملی بود که تغییرات عمده مهمی را در شکل شهرنشینی جدید ظاهر کرد.

در زمان قاجار نابسامانی هایی در اقتصاد کشور پدیدار شد که قراردادها و واگذاری گوشه هایی از خاک سرزمین ایران و دادن امتیازاتی در داخل کشور به بیگانگان و شیوع جنگ ها به آن دامن زدند. از طرف دیگر قدرت های استعماری در یک چنین محدوده زمانی پدیدار شدند و سلطه خود را بر دنیا اعمال کردند.

به دنبال آن دنیای سرمایه داری در پی کشف منابع جدید و بازارهای بکر، سلطه استعماری خود را بر جهان سوم تحمیل کرد. ایران نیز تحت تأثیر این تحولات قرار گرفت. حکومت پهلوی با سلطنت رضاخان شروع شد.

از ابتدای حکومت رضاخان تا سال 1320 با روند زیر در شهرنشینی روبرو هستیم.

شهرها تا حدودی رونق گرفته و ایران به دلیل قرار گرفتن در سیستم روابط و تجارت جهانی و وارد شدن به روند سرمایه داری و پذیرش کالاهای مصرفی، در تجارت داخلی و خارجی پیشرفت کرد.

روابط سنتی بین شهر و روستا به دلیل احتیاج به تولید مواد اولیه کشاورزی برای صادرات و استفاده از آن در روند مدرن گرائی حفظ شد. مهاجرتی در کار نبوده و شهرنشینی حرکت های کند و اولیه را طی می کرد. شروع جنگ و ورود متفقین منجر به وقفه در روند برنامه مدرن گرائی عنوان شده از سوی رضاخان شد. رکود بر شهرها حاکم شده و شهرها به سبب هرج و مرج و نابسامانی که دچار آن بودند و هم چنین موانعی که در صدور تولیدات کشاورزی روستا به خارج به وجود آمده بود، نتوانستند هم چون قبل محل تمرکز مازاد کشاورزی روستائیان و حافظ روابط سنتی با روستا باشند.

کودتای 28 مرداد 1332 به وقوع پیوست. ایران در تقسیم بین امللی کار، صدور نفت را به عنوان نقش صادرکننده تک محصولی، همانند کشورهای جهان سوم به عهده گرفت. تولیدات کشاورزی جای خود را به نفت در صادرات و اقتصاد کشور دادند. شهرها با تکیه بر منبع تازه تأمین مالی اقتصاد کشور، مستقل از مازاد روستا و به دنبال به هم خوردن روابط سنتی با روستا، رونق یافتند. بدین ترتیب با تمرکز و افزایش امکانات و خدمات در خود به پذیرش مهاجرینی مشغول شدند که بر اثر افزایش و آزاد شدن جمعیت روستاها راهی شهرها شده بودند. این روند تا سال 1340 ادامه یافت و دوره 41 ساله بین سال های 1299 تا 1340 عنوان شهرنشینی بطئی به خود گرفت.

به طور کلی روند شهرنشینی سریع از سال 1340 تا 1357 تحت تأثیر سه عامل اصلی یعنی مهاجرت شدید روستائیان به شهرها، رونق شهرها و رشد سریع جمعیت شهری و هم چنین تبدیل نقاط روستایی بسیاری به شهر قرار گرفته و علاوه بر رشد شتاب آلود جمعیت شهری بر تعداد نقاط شهری نیز افزوده گشت.

به هر حال مشکلاتی که شهرنشینی دچار آن شد، در زمان بعد از انقلاب نیز کم نشد، بلکه همراه با شدت گرفتن شهرنشینی بر آنها افزوده شد.

5-2-1 انقلاب صنعتی و رشد سریع شهرنشینی در جهان

رشد تمدن غالباً با گسترش ارتباط ناگسستنی دارد. هر یک از ملت ها که از دیرزمانی زندگی شهرنشینی را پذیرفته اند به همان نسبت با بسیاری از عوامل و مظاهر زندگی شهری از قبیل دین، شغل، سازمان های اداری گوناگون، روابط اجتماعی، آزادی های فردی و اجتماعی، نوع حکومت و سایر ارزش های اجتماعی و معتقدات گوناگون و متضاد شهری رویاروی می باشد و زودتر توانسته اند با مسائل گیج کننده و پیچیده شهری مقابله کرده و در حل آنها چاره جویی کنند.

«از آغاز دوره تولید ماشینی، شهرنشینی آغاز شد و همواره بسط یافت. در دوره تولید فلاحتی، روستا کانون جامعه بود و اکثر مردم در نواحی روستایی به سر می بردند ولی با تولید ماشینی، روستاها از اعتبار افتادند و شهرها کانون جامعه شدند و سازمان های اجتماعی از روستا به شهر منتقل شد.

قبل از انقلاب صنعتی انبوه مردم در روستاها به سر می بردند، چنانچه در امریکا به سال 1790 ، 97 درصد مردم در روستاها و آبادی هایی با جمعیت 8 هزار نفر می زیستند و در چین فلاحتی، به سال 1940 تقریباً 90 درصد مردم روستانشین بودند. با رشد صنایع ماشینی، نسبت ساکنین شهر و ده تغییر کرد.»

توسعه صنعتی همچنان موجود شهرهای صنعتی عظیم کنونی شده است و دشواری های فراوانی برای جامعه ها پیش آورده است. شهرهای بزرگ پر از ازدحام کنونی از طرفی بر دامنه آسایش و آزادی انسانی افزوده اند، و از سویی محدودیت ها و فشارهای گوناگون به بار آورده اند.

راکم جمعیت، کثرت وسائل رفت و آمد و فراوانی کارخانه ها و عوامل دیگر، هزاران نوع گرفتاری به بار می آورد. گروه های انسانی مشابه بتدریج طی یک پویش و جریان کند گذر و با اسکان در دهکده ها و با پیشرفت تکنولوژی و ابزارها و ساخت سازمانی در هزاران سال پیش به جامعه پیچیده تری تغییر یافتند. این امر پدیدآور دومین سطح عمده سازمان انسانی یعنی جامعه فئودالی یا جامعه ماقبل صنعتی متمدن شد. در اینجا است که برای کشت غلات معین و محصول زیاد، خوراک مازاد بوجود آمد که از نظر تهیه انرژی زیستی بدن غنی بود و می توانست مدتی طولانی نگهداری و انبار شده و نیز در خوراک دام ها بکار رود. خوراک مازاد هم پدیدآور تخصصی شدن در کار شد و هم طبقات اجتماعی را پدید آورد، چراکه می توانست اولا به اسکان جمعیت کمک کرده، از کوچ و حرکت به دنبال شکار جلوگیری کند و ثانیا ایجاد مبادله کند. این جریان به بسیج رهبری منظم و متشکل نیروی انسانی در توسعه و نگهداری نظام های آبیاری (که به افزایش بیشتر محصول انجامید) منجر شد. علاوه بر تکنولوژی پیشرفته، بعد از سطح جامعه قومی، دو عامل دیگر برای ظهور شهرها ضروری بود، یکی نوع ویژه ای از سازمان اجتماعی که با آن محصول مازاد کشاورزی – که در اثر پیشرفت تکنولوژی تولید    می شود می توانست جمع آوری، نگهداری و توزیع گردد. همین دستگاه نیز می توانست نیروی کار لازم را برای ساختان های عظیم الجثه مثل بناهای عمومی، باروهای شهرها، و نظام های آبیای بسیج و متشکل کند.

شهر از آغاز به عنوان سکونتگاه متخصصان، منبع مستمر نوآوری و بدعت گذاری بوده است. درواقع ظهور شهرها دگرگونی های اجتماعی و فرهنگی را خیلی زیاد تسریع کرد چنانکه انقلاب شهری از نظر اهمیت با انقلاب کشاورزی که قبل از آن رخ داد و با انقلاب صنعتی که در دنباله آن بود مساوی است.

جریان تکامل شهری فقط در رابطه با تکامل متوازی تکنولوژی و سازمان اجتماعی (بویژه سیاسی) می تواند بدرستی مورد تعبیر و تفسیر قرار گیرد. مساعد شدن مراکز نوآور شهری برای توسعه پیشرفت های تکنولوژیکی خود باعث گسترش بیشتر شهرها می شد.

انقلاب صنعتی تغییرات ژرفی در زندگی شهری پدید آورد. امروز در بعضی از ممالک بیشترین ساکنان را شهرنشینان تشکیل می دهند. نزدیک به 80 درصد از مردم انگلستان در شهرها زندگی می کنند. انقلاب صنعتی هم چنین در جغرافیای شهری و سازمان شهری تغییرات اساسی پدید کرد. شهر صنعتی با سیاست نظام طبقاتی، ظهور آموزش عمومی، ارتباطات جمعی و تغییر محل سکنای نخبگان از مرکز شهر به حومه متمایز و مشخص  می شود.

فهرست مطالب:

بخش اول

شهر، شهرنشینی، شهروندی

1-1 تعریف شهر

2-1 پدیده شهرنشینی

1-2-1 تعریف شهرنشینی

1- تفسیر جمعیت شناختی

2- تفسیر ساختاری یا اقتصادی

3- تفسیر رفتاری

2-2-1 علل ظهور شهرنشینی

3-2-1 ضرورت بررسی سیر شهرنشینی

4-2-1 سیر تحول شهرنشینی در ایران

5-2-1 انقلاب صنعتی و رشد سریع شهرنشینی در جهان

6-2-1 مشکلات شهرنشینی دنیای معاصر

3-1 پدیده شهروندی

1-3-1 تعریف فرهنگ

2-3-1 تعریف فرهنگ شهری

3-3-1 تعریف شهروندی

4-3-1 توسعه تاریخی پدیده شهروندی و نظریه ارسطو

1-4-3-1 نظریه شهروندی ارسطو

5-3-1 حقوق شهروندی

6-3-1 اجزا و عناصر هویت شهروندی

7-3-1 شهروندسازی و نقش مدیریت شهری در تحقیق آن

8-3-1 جایگاه مفهوم شهروندی در قانون شهرداری ها

4-1 نتیجه گیری و استنتاج

بخش دوم

مدیریت شهری

مقدمه

1-1-2 مفهوم و معنای مشارکت

2-1-2 مشارکت مردمی

1-2-1-2 تعریف مشارکت سنتی

2-2-1-2 تعریف مشارکت جدید

3-2-1-2 بررسی و ارزیابی الگوهای مشارکت

1-3-2-1-2 بررسی و ارزیابی الگوهای ستنی مشارکت شهروندان در اداره امور شهرهای ایران

2-3-2-1-2 بررسی و ارزیابی الگوهای جدید مشارکت شهروندان در اداره امور شهرهای ایران

3-2-3-2-1-2 چند نمونه تجربه شده مشارکت جدید در دوران حاضر

3-1-2 تأثیر واگذاری اختیارات محلی به مردم در توسعه دموکراسی

1-3-1-2 عوامل مشترک میان مردم در تحقق مدیریت شهری مطلوب

5- مسئولیت در مقابل انتخاب شوندگان

4-1-2 جامعه مدنی و مدیریت شهری

5-1-2 خصوصی سازی

1-5-1-2 خصوصی سازی و اهداف آن

اهداف خصوصی سازی

2-5-1-2 روش های خصوصی سازی

3-5-1-2 وضعیت سازمان های غیردولتی در ایران

2-2 مبانی مدیریت شهری

1-2-2 تعریف مدیریت شهری

2-2-2 تعریف حکومت محلی

3-2-2 انعطاف پذیری مدیریت شهری

4-2-2 اهداف مدیریت شهری

3-2 مفهوم سیستم مدیریت شهری

1-3-2 روش های تحقیق اهداف مدیریت شهری

2-3-2 ساختار سازمانی مدیریت شهری و وظایف آن

4-2 مدیریت شهری در ایران

1-4-2 ناشناخته بودن وظایف مدیریت شهری برای شهروندان

2-4-2 موانع تحقق و سیر تحولی مدیریت شهری در ایران

5-2 نتایج کاربردی بخش مدیریت شهری

6-2 جدول جمع بندی و تحلیل بخش مدیریت شهری

بخش سوم

شهـرداری

1-3 تعاریف

1-1-3 واژه شناسی لغت شهرداری

2-1-3 فلسفه وجودی شهرداری

3-1-3 تعریف شهرداری

2-3 شهرداری ها در ایران

1-2-3 تاریخچه تشکیل شهرداری و سیر تحولی آن

1-1-2-3 تا آغاز مشروطیت

2-1-2-3 از مشروطیت تا انقلاب اسلامی

3-1-2-3 در زمان حاضر (پس از پیروزی انقلاب اسلامی)

2-2-3 قانون شهرداری ها

1-2-2-3 سیر و تحول قانون شهرداری در ایران

2-2-2-3 نقایص عمده موجود در قانون شهرداری

3-2-3 وظایف شهرداری ها در ایران

1-3-2-3 وظایف عمده شهرداری ها

2-وظایف برنامه ریزی و سازمان دهی

3- وظایف امور اجرایی

2-3-2-3 جزئیات وظایف فعلی شهرداری ها

4-2-3 تعریف شهردار

5-2-3 درآمد شهرداری

6-2-3 رابطه شهرداری ها با شوراها

7-2-3 مسائل و مشکلات شهرداری های ایران

پایان نامه ی آگاهی مدیران آموزش و پرورش و موفقیت آن ها. doc

نوع فایل: word

قابل ویرایش 105 صفحه

جهت دریافت درجه ی کارشناسی در رشته ی روان شناسی

مقدمه:

رشد و گسترش همه‌جانبه آموزش و پرورش و ارتباط آن با همه نهادها و سازمانهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و.‌.. و همچنین کثرت تعداد دانش‌آموز و نیروی انسانی یعنی معلمان و سایر کارکنان، اختصاص منابع مالی عظیم، مسائل و مشکلات زیادی را در سازمانهای گوناگون این نهاد اساسی اجتماعی بوجود آورده است و باعث شده است که کشورهای مختلف جهان، بخصوص بعد از تئوری «مدیریت علمی تایلور» دریابند که سازمانهای آموزشی و پرورشی نیز همانند دیگر سازمانهای اداری، اقتصادی و.‌.. (حتی بیشتر از آنها) نیاز به مدیریت سنجیده و هوشمندانه دارند و بایستی مدیران تحصیل کرده و مجرب که از استعداد و توانایی لازم برخوردارند، مسئولیت ادارة این گونه سازمانها را برعهده داشته باشند، تا با استفاده از علم و هنر مدیریت، بویژه مدیریت آموزشی، مسائل و مشکلات را کاهش داده و با برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت و رهبری، و تصمیم‌گیری درست و مناسب، از بروز آنها تا حد امکان جلوگیری بعمل آورند و نظام تعلیم و تربیت را به سوی پیشرفت و تعالی سوق دهند (میرکمالى ، 1373)

اگر بپذیریم آموزش و پرورش هر جامعه‌ای تضمین کنندة رشد و توسعه همه جانبه آن جامعه است، باید مدیریت آموزشی را که از اهمیت بسزایی در تحقق اهداف آموزش و پرورش دارد، از سایر شاخه‌های مدیریت با اهمیت‌تر بدانیم. تحقق اهداف آموزش و پرورش به انجام بهینه وظایف مدیریت آموزشی بستگی دارد. مدیران آموزشی وظایف اداری آموزش و پرورش خود را از طریق کارکردهای مدیریتی از جمله برنامه‌ریزی، سازماندهی، هماهنگی، رهبری و در نهایت با کنترل و ارزشیابی روند کار انجام می‌دهند، و به مقتضای بروز نیازهای جدید و یا پدیداری دانش نو در زمینه‌های علمی و تکنولوژی، آموزش و پرورش افراد جامعه را به منظور غلبه بر جهل و پیشرفت به مقاصد موردنظر رهنمون می‌سازند.

بیان مسأله:

در جهان امروز آموزش و پرورش همگانی در همه مراحل آن و آموزشهای تخصصی کاربردی برای کارکنان و کارمندان جزء اولویتهای هر کشوری می‌باشد. و بر این اساس هر کشوری سالیانه بخش بزرگی از درآمد خود را صرف گسترش و بهبود کارهای آموزش و پرورش می‌نماید و همواره جهت افزایش این سرمایه‌گذاری تلاش می‌نماید و از آنجا که آینده و سرنوشت هر ملتی از طریق آموزش و پرورش رقم می‌خورد، اهمیت مدیریت سازمانهای آموزشی قابل توجه است. متأسفانه در کشور ما به این مهم کمتر توجه شده است و به امر مدیریت سازمانهای آموزشی از نظر تربیت مدیران لایق و شایسته و ایجاد آمادگی‌های لازم در آنها توجه زیادی نشده است.

در نظام آموزشی کشور ما، معمولاً افراد از مسیر معلمی به مناصب و سمتهای مدیریت و رهبری آموزشی دست می‌یابند و از این رو، احتمالاً مفهوم درستی از مدیریت و رهبری در ذهن ندارند. آنها کار مدیریت را از دیدگاه معلمان می‌نگرند. گرچه این نگرش خوب و لازم است ولی کافی نیست. نقش مدیریت و رهبری آموزشی باید با توجه به همه عناصر و عوامل موثر در محیط آموزشی ایفا شود. از این رو، لازم است افرادی که به مدیریت مراکز و سازمانهای آموزشی گمارده می‌شوند به دانش و معلومات، نگرشها و مهارتهای ویژه‌ای مجهز باشند. (علاقه‌بند، 1372)

روشن است که با تربیت مدیران شایسته برای سازمانهای آموزشی می‌توان کیفیت حرفه‌های موجود در جامعه را رشد داد. در صورت انتخاب مدیران نالایق در مراکز آموزشی باید سقوط کیفیت آموزشی وزارت آموزش و پرورش و در نهایت همه رشته‌های آموزش عالی و بالاخره جامعه و تمامی مشاغل موجود در آن را پیش‌بینی کرد.

مدیریت صرفاً در مفهوم اداره کردن یک سازمان خلاصه نمی‌شود، بلکه یک مفهوم وسیعتر از آن را دربر می‌گیرد، همچون هدایت  کردن و بکارگیری آگاهیهای شکل یافته که توسل به آنها بازدهی سازمان را افزایش می‌دهد. مدیریت در مفهوم وسیع‌تر آن تخصص خاصی را لازم دارد که فلسفه و روش و فنون خاصی را می‌طلبد و مستلزم آگاهیهای قبلی مدیران از وظایف مدیریت می‌باشد. (عسکریان، 1376، ص146)

بنابراین آموزش مدیران سازمانهای آموزشی مناسب‌ترین راه رشد کیفیت آموزش است. زیرا با ایجاد کلاسهای آموزش مدیران در دانشگاهها می‌توان بر میزان تأثیر آموزش دانشگاهی از طریق تأثیر مدیران آموزشی در راهنمایی و نظارت معلمین افزود، و از طرفی دیگر پیچیدگی و وسعت قلمرو وظایف و عناصر متشکله مدارس امروز در مقایسه با مدارس گذشته نیاز به مدیران شایسته را در اولویت قرار می‌دهد.

فهرست مطالب:

فصل اول

 مقدمه

  بیان مسأله

 اهداف تحقیق

 فرضیات تحقیق

 فرضیه اصلی 

 فرضیات فرعی

 تعاریف واژه‌ها و اصطلاحات

 فصل دوم

 مدیریت

 تاریخچه مدیریت 

 مدیریت علمی

 اثرات و کاربرد تئوری مدیریت علمی در سازمانهای آموزشی

 تئوری اداری

 کاربرد تئوری اداری در آموزش و پرورش 

 بوروکراسی یا دیوانسالاری

 دورة کلاسیک نو (مکتب روابط انسانی)

 مکتب رفتاری (نگرش رفتاری)

 نگرش سیستمی

 مدیریت اقتضایی 

 مدیریت آموزشی

 اهمیت مدیریت آموزشی 

 تعاریف مدیریت آموزشی 

 اهداف مدیریت آموزشی 

 وظایف مدیران آموزشی 

 برنامه‌ریزی

 انواع برنامه‌ریزی

 محاسن برنامه‌ریزی

 محدودیت‌های برنامه‌ریزی

 سازماندهی

 مراحل سازماندهی 

 هدایت و رهبری

 هماهنگی

 تصمیم گیری

 انواع تصمیمات

 فرآیندهای تصمیم گیری

 تصمیم گیری در مدیریت آموزشی

 کنترل و ارزشیابی

 سوابق تحقیق

 تحقیقات داخلی 

 تحقیقات خارجی

 فصل سوم

 مقدمه

 روش تحقیق

 روش گردآوری اطلاعات

 ابزار گردآوری اطلاعات

 روایی و پایایی پرسشنامه

 جامعه آماری

 تعداد و روش نمونه گیری

 روش تجزیه و تحلیل داده ها

 فصل چهارم - تجزیه وتحلیل داده ها

 مقدمه 

4-1 توزیع فراوانی مدیران بر حسب سن

 نمودار 4-1 توزیع فراوانی مدیران بر حسب سن

 جدول 4-2 توزیع فراوانی مدیران بر حسب سنوات خدمت

 نمودار 4-2 توزیع فراوانی مدیران بر حسب سنوات خدمت

 جدول 4-3 توزیع فراوانی مدیران بر حسب رشته تحصیلی

 نمودار 4-3 توزیع فراوانی مدیران بر حسب رشته تحصیلی

 جدول 4-4 توزیع فراوانی دبیران بر حسب سن

 نمودار 4-4 توزیع فراوانی دبیران بر حسب سن

 جدول 4-5 توزیع فراوانی دبیران بر حسب سنوات خدمت

 نمودار 4-5 توزیع دبیران بر حسب سنوات خدمت

 جدول 4-6 توزیع فراوانی دبیران بر اساس شاخه تحصیلی

 نمودار 4-6 توزیع فراوانی دبیران بر حسب شاخه تحصیلی

 4-1 توزیع فراوانی مدیران بر حسب سن

 نمودار 4-1 توزیع فراوانی مدیران بر حسب سن

 جدول 4-2 توزیع فراوانی مدیران بر حسب سنوات خدمت

 نمودار 4-2 توزیع فراوانی مدیران بر حسب سنوات خدمت

 جدول 4-3 توزیع فراوانی مدیران بر حسب رشته تحصیلی

 نمودار 4-3 توزیع فراوانی مدیران بر حسب رشته تحصیلی

 جدول 4-4 توزیع فراوانی دبیران بر حسب سن

 نمودار 4-4 توزیع فراوانی دبیران بر حسب سن

 جدول 4-5 توزیع فراوانی دبیران بر حسب سنوات خدمت

 نمودار 4-5 توزیع دبیران بر حسب سنوات خدمت

 جدول 4-6 توزیع فراوانی دبیران بر اساس شاخه تحصیلی

 نمودار 4-6 توزیع فراوانی دبیران بر حسب شاخه تحصیلی

 بخش دوم

 فرضیه اول

 جدول 4-6

 فرضیه دوم 

 جدول 4-7

 فرضیه سوم

 جدول 4-8

 فرضیه چهارم

 جدول 4-9

 فرضیه پنجم

 جدول 4-10

 فرضیه ششم

 جدول 4-11

 جدول 4-12 همبستگی مؤلفه های وظایف مدیریت با عناصر موفقیت شغلی

 فصل پنجم - بحث و نتیجه گیری

 پیشنهادات

 پرسشنامه مدیران

 پرسشنامه دبیران

منابع و مأخذ:

1- استونر،جیمز و ادواردفریمن؛ 1375، کتاب مدیریت ترجمه سید محمد اعرابی و علی پارسائیان، تهران، انتشارات مؤسسه‏ی مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.

2- رضائیان‌، علی‌؛ 1370. کتاب اصول‌ مدیریت‌، تهران، انتشارات سمت

3- رضائیان، علی؛ کتاب اصول مدیریت، تهران،  انتشارات دانشگاه تهران ، چاپ اول.

4- رضائیان، علی؛ 1374، کتاب اصول مدیریت،، تهران، انتشارات سمت، چاپ ششم.

5- سیراودانل‌، هارولد کونتز؛ 1370ش، کتاب اصول‌ مدیریت‌، ترجمه علی‌ فرهنگی‌ و دیگران‌، تهران، انتشارات ‌مرکز آموزشی‌ مدیریت‌ دولتی‌

6- شیرازی، علی؛ 1373 ، مدیریت آموزشی، مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی

7- صافی‌، احمد؛ 1368، کتاب مدیریت‌ آموزشی‌، مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی‌

8- عباسزادگان، محمد؛ 1376، کتاب مکاتب و مبانی مدیریت، تهران، انتشارات مدیریت

9- عسگریان‌، مصطفی‌؛ 1376 کتاب سازمان‌ و مدیریت‌ آموزش‌ و پرورش‌، تهران، انتشارات امیرکبیر.

10- علاقه بند، علی؛ 1369 کتاب اصول مدیریت آموزشی‌، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور

11- علاقه بند، علی؛ 1377 کتاب مقدمات مدیریت آموزشی‌، تهران، انتشارات نشر روان

12- علاقه بند، علی؛ 1371 "ویژگی های رفتاری مدیران اثربخش"، فصل نامه مدیریت در آموزش و پرورش، سال اول، شماره 4

13- علاقه بند، على؛ 1372 کتاب مبانى نظرى و اصول مدیریت آموزشى، تهران، انتشارات بعثت

14- قرائی مقدم، امان؛ 1375 کتاب مدیریت آموزشی، تهران، انتشارات امجد ،

15- میرکمالى، سیدمحمد؛ 1373 کتاب رهبرى و مدیریت آموزشى، تهران، انتشارات رامین

16- میر کمالی، سید محمد؛ 1373. کتاب روابط انسانی در آموزشگاه، تهران،  انتشارات یسطرون، چاپ دوم

پایان نامه ی پژوهشی بر یافته های فلزی اورارتویی در شمال و شمال غرب ایران. doc

نوع فایل: word

قابل ویرایش 457 صفحه

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد ( M.A )

گرایش دوران تاریخی

چکیده:

امپراتوری اورارتو، بعنوان یکی از مطرح ترین دولت های آغاز هزاره اول قبل از میلاد در حالی در شرق سرزمین آناتولی ظهور نموده و رشد کرد. که این بخش از خاورمیانه از هزاره دوم ق.م. با حضور اقوام فعال و پرتحرکی آبستن نوزایی های فرهنگی بسیاری بود. در این میان دولت اورارتو با گسترش نظامی خود به سرزمینهای همجوار خصوصا قفقاز جنوبی و شمالغرب ایران، و در پی آن با گسترش فرهنگی فصل جدیدی را آغاز نمود. در این بین صنعتگران فلزکار اورارتو بیشترین نقش را داشته اند، چرا که بنظر می رسد عمده ترین دلیل حرکت نظامی اورارتوها به سمت سرزمینهای شمالغرب ایران دستیابی به معادن کانسارهای فلزی بوده است. از همین رو است که امروزه شاهد هستیم این دولت در دوران کوتاه مدت حضور خود در این منطقه آثار مادی متنوع و چشمگیری اعم از آثار هنری و صنعتی فلزی برجای گذاشته است و در این بین تاثیر و تاثرات متقابل فلزکاران اورارتویی با همتایان بومی منطقه قابل تامل می باشد. این قبیل تاثیر و تاثرات به حدی بوده است که برخی از اشیا تقلید شده از هنر اورارتوها در دوران بعد گاهی بعنوان یافته های اورارتویی مورد شناسایی واقع شده اند. و در برخی موارد تعدادی از محوطه های خارج از محدوده جغرافیای سیاسی اورارتو به دلیل نفوذ فرهنگی - و نه حضور مستقیم فرهنگی -  بعنوان بخشی از سرزمین تحت سلطه اورارتوها مورد شناسایی قرار می گیرند.

در زمینه مقوله باستان فلز شناسی آثار و یافته های فلزی اورارتویی نیز آنچه که حائز اهمیت است، تاثیر پذیری هنرمندان فلزکار اورارتویی از تکنیک ها و عناصر تزئینی فلزکاران دوران پیشین و معاصر خود می باشد. ضمن اینکه صنعتگران اورارتویی با مهارت یافتن در زمینه شناسایی و استخراج معادن و استحصال، ذوب و ریخته گری فلزات گوناگون سرآمد اقوام باستانی منطقه گردیدند و این امر در تولیدات آثار مفرغی آنان بمراتب بیشتر مشهود است. 

کلید واژه: اورارتو، شمالغرب ایران، هنر فلزکاری، باستان فلزشناسی.

مقدمه :

آغاز هزاره اول قبل از میلاد در تاریخ و باستانشناسی خاورمیانه نقطه عطفی می باشد که در آن شاهد تحول و جهش فرهنگی، هنری و صنعتی اقوام ساکن در منطقه می باشیم. در این دوران بشر با دستیابی به فن استحصال و تولید فراورده های آهنی هرچند در مقیاس محدود شتابان به سمت جهش صنعتی گام بر می دارد، که تحولات سیاسی و فرهنگی گسترده ای را بعنوان تبعات خود در پی دارد. در چنین برهه ای امپراتوری اورارتو در سرزمینی غنی از لحاظ خاک حاصلخیز، منابع آبی و معادن فلزی یعنی شرق آناتولی ظهور می نماید. و با سرعتی چشمگیر رشد نموده و در عرصه های مختلف هنری و صنعتی به تعالی می رسد که هنرفلزکاری این تمدن بهترین شاهد این مدعاست.

از اینرو در تحقیق حاضر سعی گردیده تا ضمن مطالعه همه جانبه و گسترده کلیه عوامل محیطی – سرزمینی و تاریخی پیرامون این امپراتوری، به تشریح موقعیت جغرافیایی و سرزمینی اورارتو پرداخته شود و اوضاع تحولات سیاسی و تاریخی پیشین و معاصر آن مورد بررسی قرار گیرد و در ادامه با پرداختن به مباحث باستان فلزشناسی در این دوران، حلقه های زنجیره مطالعه همه جانبه عوامل و عناصر موثر تمدنی و تاریخی اورارتوها کامل و یکپارچه گردد. و نهایتا با پشتوانه همین زنجیره مطالعاتی است که در گامهای بعدی آثار و یافته های فلزی این تمدن که در سرزمین شمالغرب ایران بدست آمده اند مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفته اند.

آنچه که همواره در روند مطالعه و نگارش تحقیق حاضر مد نظر قرارگرفته ایجاد روند منطقی در پیوستگی بخشهای مختلف تحقیق بوده است. از همین رو کلیه فصول تحقیق و زیرمجموعه های آنها صرفا با یک هدف یعنی نیل به پردازش صحیح باستان فلزشناسی آثار اورارتویی تدوین گردیده اند. بدین ترتیب تحقیق حاضر در شش فصل ارائه گردیده است:

- در فصل اول به بیان کلیات، خصوصا سوالات مطروحه و فرضیه ها پرداخته شده است.

- در فصل دوم با بیان جغرافیای زیستی قلمرو اورارتو عوامل محیطی موثر مورد بررسی قرار گرفته و نهایتا معادن کانسار های فلزی موجود در سرزمین اورارتو در قالب نتیجه گیری حاصل از پرداختن به مباحث زمین ریخت شناسی این سرزمین بیان گردیده است.

- در فصل سوم تحولات تاریخی مرتبط با اورارتو از تمامی منظرها بررسی گردیده است و با بیان استقرارهای پیش از تاریخی سرزمین اورارتو به معرفی و بررسی تکثر محیط های مناسب استقراری بشر در دوران های پیش از اورارتو پرداخته شده و در ادامه طی یک روند خطی ابتدا اقوام و تمدن های موثر پیش از اورارتو در سرزمین اورارتو و سرزمینهای همجوار و سپس اقوام و تمدنهای معاصر اورارتو در سرزمینهای همجوار مورد مطالعه قرار گرفته و پس از بیان کلیات تاریخی فوق تاریخ امپراتوری اورارتو در قالب گاهشماری پادشاهان این دولت با ذکر عناصر تمدنی و فرهنگی شاخص همانند خط و کتیبه ها و مذهب و غیره ارائه گردیده است. و نهایتا بخش پایانی فصل سوم به معرفی محوطه های استقراری اورارتو و آثار غیرمنقول برجای مانده از این تمدن در سرزمین شمالغرب ایران منتهی می گردد.

- در فصل چهارم نیز با ورود به بحث تخصصی باستان فلزشناسی ( آرکئو متالورژی ) سعی گردیده تا کلیات موارد مربوط به کشف فلزات و استخراج و استحصال و تکنیک های فلزکاری از ابتدا تا پایان دوران اورارتو با بیانی علمی و تخصصی و در عین حال روان و شفاف برای مخاطبان باستان شناس ذکر گردد.

 در فصل پنجم نیز با بهره گیری از کلیه مطالعات چهار فصل پیشین یافته های فلزی اورارتویی در شمال و شمالغرب ایران از دیدگاه فن شناسی مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفته اند.

- و نهایتا در فصل ششم نیز با بهره گیری از کلیه دستاوردهای پنج فصل پیشین نتیجه گیری های حاصله ارائه گردیده است.    

فهرست مطالب:

چکیده

مقدمه

فصل اول   کلیات                                                                                           

1 – 1 -  موضوع پژوهش و بیان مساله

1 – 2 -  پرسش اصلی و سوالات مطرح تحقیق

1 – 3 – فرضیه های مطرح تحقیق

1 – 4 – اهداف تحقیق

1 – 4 – 1 – اهمیت ها و ضرورت ها

1 – 4 – 2  -  اهداف مطالعاتی

1 – 4 – 3 – اهداف کاربردی

1 – 5 -  سوابق پژوهشی مرتبط با مو.ضوع تحقیق

1- 6- دشواری ها و محدودیت های تحقیق

1 – 7-  روش تحقیق و نحوه ارجاع مطالب و منابع

فصل دوم – جغرافیا و زمین ریخت شناسی سرزمینی اورارتو

2 – 1 - مطالعات جغرافیایی ؛ اولین گام پژوهشهای باستانشناسی 

2- 1- 1-  تعریف جغرافیا

2- 1- 2-  اهمیت جغرافیا در پژوهش های باستان شناسی

2-2-  نحوه مطالعه و بررسی جغرافیای سرزمینی اورارتو

2-3- جغرافیای شرق آناتولی

2- 3- 1-  کوهها و ناهمواریهای شرق آناتولی

2- 3- 1- 1-  کوه آرارات

2- 3- 1- 2-  کوههای جیلو- سات

2- 3- 1- 3-  کوههای حکاری

2- 3- 1- 4-  کوههای توروس

2- 3- 1- 5-  کوههای توروس آلا

2- 3- 1- 6-  کوه ارجییس

2- 3- 1- 7-  کوه نمرود

2- 3- 1- 8-  کوه سبحان

2 – 3 – 2 – دریاچه وان

2 – 3 – 3  - معادن شرق آناتولی

2- 3- 3- 1- معادن آهن

2- 3- 3- 2- معادن مس

2- 3- 3- 3- معادن طلا و نقره

2- 3- 3- 4- سایر فلزات

2 – 4 - جغرافیای قفقاز

2 – 4 – 1 - کلیات جغرافیای قفقاز

2 – 4 – 2 - زمین ریخت شناسی قفقاز

2  - 4 -  3 - پستی ها و بلندی های قفقاز

2 – 4 – 4 - رشته کوههای  قفقاز جنوبی ( قفقاز کوچک )

2 – 4 - 4 - 1 - رشته کوه  بزیب

2– 4 – 4 – 2 - رشته کوه کودوری

2 – 4 – 4 – 3 – رشته کوه کارتلی

2 – 4 – 4 – 4 - رشته کوه شاه داغ

 2- 4 - 4- 5 - مورو داغ

2 - 4 - 4 - 6 - رشته کوه لنگه بیز

2 - 4 - 4 – 7 - رشته کوه گویجه شرقی ( سوان شرقی )

2 - 4 -4  - 8 - رشته کوه زنگه زور

2 - 4 – 4 – 9 - رشته کوه واردنیس

2 - 4 - 4 - 10- رشته کوه مسختی

2 – 4 – 4 – 11 - رشته کوه جاواختی

2 - 4 - 4 - 12 - رشته کوه تریا لتی

2 - 4 - 4 - 13 – آلاداش

2 – 4 - 5 - فلاتها ، جلگه ها و دشتهای قفقاز ( قفقاز جنوبی ).

2- 4- 5- 1-  فلات ارمنستان

2-4-5-2- دشت مغان

2-4-5-3- دشت آرارات

2-4-5-4- جلگه کر _ارس

2-4-5- 5- دشت گنجه _قازاخ

2-4- 5 -6- جلگه لنکران

 2- 4- 6 - رودها و دریاچه ها قفقاز جنوبی 

2- 4 - 6 - 1- دریاچه سوان ( گویجه )

2- 4- 6 -2 - رود کر ( کورا )

2- 4- 6- 3- رود ارس

2 -  4- 7 - معادن قفقاز جنوبی

2 – 5 - جغرافیای شمالغرب و شمال ایران

2-5-1- زمین ریخت شناسی ( ژئومورفولوژی ) شمالغرب ایران

2-5-1-1- کوهستان قره داغ ( = قراجه داغ = ارسباران)

2-5- 1-2- رشته سبلان – جلفا

2-5-1-3- رشته سهند – برقوش

2-5-1-4- کوهستان قره داش یا تکاب 

2-5-1- 5- رشته میشو داغ

2- 5-2- حوضه های آبریز شمالغرب ایران

2-5-2-1- حوضه آبریز ارس و خزر 

2-5-2-2- حوضه آبریز دریاچه ارومیه

2-5-2-3- حوضه آبریز دجله

2-5-3- دریاچه ارومیه

2-5- 4- جغرافیای شمال ایران ( سرزمین تالش )

2- 5- 4- 1- موقعیت جغرافیایی سرزمین تالش

2- 5- 4- 2- پستی و بلندیهای تالش

2- 5- 5- پتانسیلهای معدنی شمالغرب ایران

2- 5- 5- 1- معادن آهن

2- 5- 5- 2- معادن مس

2- 5- 5- 3- معادن طلا

2- 5- 5- 4- معادن نقره

2- 5- 5- 5- معادن سرب و روی

2- 5- 4- 6- معمای معادن قلع

فصل سوم – مبانی تاریخی امپراتوری و تمدن اورارتو.

3 -  1 – مقدمه

3 - 2 - آثار دوران پارینه سنگی در محدوده جغرافیایی امپراتوری اورارتو.

 3- 2- 1- پارینه سنگی آناتولی

3- 2- 2- پارینه سنگی قفقاز جنوبی

3- 2- 3- پارینه سنگی شمالغرب ایران

3- 3- استقرار های دوره نوسنگی در محدوده جغرافیایی امپراتوری اورارتو.

3- 3- 1- استقرار های دوره نوسنگی آناتولی

3- 3- 2- استقرار های دوره نوسنگی قفقاز جنوبی

3- 3- 3-  استقرار های دوره نوسنگی شمالغرب ایران

3- 3- 3- 1- تپه حاجی فیروز

3- 3- 3- 2- دالما تپه

3- 4- استقرارهای دوران مس- سنگی شمالغرب ایران

3- 4- 1-   پیزدلی تپه

3- 4- 2- یانیک تپه

3- 4- 3- گوی تپه

3- 5- استقرار های عصر برنز و آهن در محدوده جغرافیایی امپراتوری اورارتو.

3- 5- 1- استقرار های عصر برنز و آهن آناتولی

3- 5- 2- استقرار های عصر برنز و آهن قفقاز جنوبی

3- 5- 3- استقرار های عصر برنز و آهن شمالغرب ایران

3- 5- 3- 1- یانیک تپه

3- 5- 3- 2-  توپراقلی تپه

3- 5- 3- 3- گوی تپه

3- 5- 3- 4- هفتوان تپه

3- 5- 3- 5- دینخواه تپه

3- 5- 3- 6- تپه حسنلو

3- 5- 3- 7- کردلر تپه

3- 6-  پیشینه تاریخی تالش

3- 6- 1- تپه مارلیک ( چراغعلی تپه )

3- 6- 2- محوطه باستانی میانرود

3- 6- 3- گورستان باستانی اسب سرا

3- 6- 4- مریان و گورستان باستانی تندوین

3- 6- 5-  آق اولر

3- 6- 6- تول گیلان

3- 6- 7- گورستان باستانی کورامار

3- 7- اقوام پیشین و معاصر اورارتو

3- 7- 1- کاسی ها

3- 7- 2- سوباریها

3- 7- 3- گوتی ها

3- 7- 4- لولوبی ها

3- 7- 5- خاریمیدانیها

3- 7- 6- میتانی ها

3- 7- 7-  هوری ها

3- 7- 8-  هیتی ها

3- 7- 9- آشوری ها

3- 7- 10- کیمری ها ( سیمری ها )

3- 7- 11- سکاها ( سیتها )

3- 7- 12- مانایی ها

3- 7- 13- مادها

3- 8-  امپراتوری اورارتو.

3- 8- 1- اتحادیه نائیری

3- 8- 2- تغییر فرم اتحادیه نائیری به کشور اورارتو

3- 8- 3- پادشاهان اورارتو و تحولات جدید منطقه ای و شمالغرب ایران

3- 8- 3- 1- آرامو (آرمه)

3- 8- 3- 1- 1- پادشاهی آرامو

3- 8- 3- 1- 2- تقابل با آشور

3- 8- 3- 1- 3- آرزاشگون ( آرزاشگو)

3- 8- 3- 2- ساردوری اول

3- 8- 3- 2- 1- خط اورارتو

3- 8- 3- 2- 2- زبان اورارتو

3- 8- 3- 2- 3- کتیبه های اورارتو

3- 8- 3- 2- 4- شمالغرب ایران و امپراتوری نوپا

3- 8- 3- 3- پادشاهی ایشپونی و  منوا

3- 8- 3- 3- 1- ایشپونی و نخستین گامها بسوی شمالغرب ایران

3- 8- 3- 3- 2- منوا و توجه به قفقاز در ادامه پیشروی های ایشپونی

3- 8- 3- 3- 3- کتیبه های منوا در اشنویه و داش تپه

3- 8- 3- 3- 4- دین و خدایان اورارتو

3- 8- 3- 5- آرگیشتی اول و تسلط بر دریاچه ارومیه

3- 8- 3- 5- 1- کتیبه آرگیشتی اول در جوان قلعه

3- 8- 3- 6- ساردوری دوم و تسلط کامل بر ارمنستان

3- 8- 3- 7- روسای اول و اتحاد با ماد

3- 8- 3- 7- 1- کتیبه روسای اول در محمودآباد (ارومیه)

3- 8- 3- 7- 2- استل موانا

3- 8- 3- 8- آرگیشتی دوم و ثبات سیاسی اورارتو

 3- 8- 3- 8- 1- کتیبه آرگیشتی دوم در رازلیق

 3- 8- 3- 8- 2- کتیبه آرگیشتی دوم در نشتبان

 3- 8- 3- 8- 3- کتیبه آرگیشتی دوم  شیشه

3- 8- 3- 9- روسای دوم، اتحاد با کیمری ها و جنگ با سکاها

 3- 8- 3- 9- 1- کتیبه روسای دوم در سیقیندل

3- 8- 3- 9- 2- کتیبه روسای دوم در بسطام

3- 8- 3- 10- ساردوری سوم

3- 8- 3- 11- روسای سوم

3- 9- شواهد باستانشناختی حضور اورارتو در شمالغرب ایران

3- 9- 1-  محوطه ها و تپه های باستانی با دوره های فرهنگی استقرارهای اورارتویی

 درشمالغرب ایران

3- 9- 2-  قلعه های اورارتویی شمالغرب ایران

3- 9- 3- صخره تراشی و اتاقهای صخره ای اورارتویی شمالغرب ایران

3- 9- 4-  راهدارخانه های اورارتویی شمالغرب ایران

3- 9- 5-  تاسیسات آبرسانی اورارتویی

3- 9- 6- دژ شهر اورارتویی بسطام

فصل چهارم – مبانی متالورژی و هنرفلز کاری در هزاره دوم و اول پیش از میلاد.

4- 1- مقدمه

4- 1- 1- لزوم آشنایی با آرکئومتالوژی ( باستان فلزشناسی )

4- 1- 2- اصطالاحات و مفاهیم تخصصی متالورژی

4- 1- 2- 1- آلیاژ

4- 1- 2- 2- استحصال فلزات

4- 1- 2- 3- الکتروم

4- 1- 2- 4- بوته ذوب فلز

4- 1- 2- 5- تشویه

4- 1- 2- 6- ذوب فلز

4- 1- 2- 7- ذوب مات

4- 1- 2- 8- قالکاری

4- 1- 2- 9- فلزکاری باستانی ( آهنگری )

4- 1- 2- 10- فن شناسی اشیا فلزی

4- 1- 2- 11- کانه

4- 1- 2- 12- کانه آرایی ( پرعیار سازی )

4- 2-  فلزشناسی ( مهندسی متالوژی )

4- 2- 1- تعریف فلز

4- 2- 2- ویژگی های شاخص فلزات

4- 2- 3- تاریخچه کشف فلزات

4- 2- 3- 1- گذر از نوسنگی به دوران فلز

4- 2- 3- 2- استخراج مس و شناسایی دیگر فلزات

4- 2- 3- 3- فن آوری تولید آلیاژ

4- 2- 3- 4- شناسایی و تولید آهن

4- 2- 4- فلزات هفتگانه دوران باستان

4- 2- 4- 1- طلا

4- 2- 4- 1- 1- مشخصات عمومی طلا

4- 2- 4- 1- 2- تاریخچه طلا

4- 2- 4- 1- 3- پیدایش در طبیعت طلا

4- 2- 4- 1- 4- روش استخراج طلا

4- 2- 4- 1- 5-  آلیاژهای طلا

4- 2- 4- 2- نقره

4- 2- 4- 2- 1- مشخصات عمومی نقره

4- 2- 4- 2- 2- تاریخچه نقره

4- 2- 4- 2- 3- پایداری و خوردگی نقره

4- 2- 4- 3-  مس.

4- 2- 4- 3- 1- مشخصات عمومی مس

4- 2- 4- 3- 2- تاریخچه مس

4- 2- 4- 3- 3- پیدایش در طبیعت مس 

4- 2- 4- 3- 4- استخراج و استفاده مس

4- 2- 4- 3- 5- آلیاژ های مس

4- 2- 4- 3- 5- 1-  مفرغ ( برنز )

4- 2- 4- 3- 5- 2-  برنج

4- 2- 4- 3- 5- 3-  سفید روی

4- 2- 4- 3- 6- اکسیداسیون و خوردگی مس

4- 2- 4- 4-  قلع

4- 2- 4- 4- 1- مشخصات عمومی قلع

4- 2- 4- 4- 2- تاریخچه قلع

4- 2- 4- 4- 3- پیدایش در طبیعت قلع

4- 2- 4- 4- 4- آلیاژ های قلع

4- 2- 4- 4- 5- پایداری و آسیب های خوردگی قلع

4- 2- 4- 5- سرب

4- 2- 4- 5- 1- مشخصات عمومی

4- 2- 4- 5- 2- تاریخچه سرب

4- 2- 4- 5- 3- آلیاژ های سرب

4- 2- 4- 6- روی

4- 2- 4- 6- 1- مشخصات عمومی

4- 2- 4- 6- 2-  تاریخچه روی

4- 2- 4- 6- 3- پیدایش روی در طبیعت

4- 2- 4- 6- 4- آلیاژهای روی ( سرب و روی )

4- 2- 4- 7- آهن

4- 2- 4- 7- 1- مشخصات عمومی آهن

4- 2- 4- 7- 2- تاریخچه آهن

4- 2- 4- 7- 3- پیدایش آهن در طبیعت

4- 2- 4- 7- 4- آلیاژهای آهن

4- 2- 4- 7- 5- پایداری و آسیب های خوردگی آهن

4- 3-  تکنیک ها و اصول فلزکاری در دوران باستان

4- 3- 1- آهسته سرد کردن پس از دوباره گرم کردن ( از تردی کاستن )

4- 3- 2- اتصالات فراورده های فلزی

4- 3- 3- برجسته کاری

4- 3- 4- برجسته کاری یا چکش کاری از داخل

4- 3- 5- ترصیع

4- 3- 6- حکاکی

4- 3- 7- ریخته گری

4- 3- 8- قالب باز

4- 3- 9- قالب بسته یا دو کفه

4- 3- 10- شیوه ریخته گری در جا

4- 3- 11- قلمزنی

4- 3- 12- کنده کاری

4- 3- 10-  لحیم کاری

4- 4- ظهور و توسعه هنرفلزکاری شرق نزدیک در  هزاره دوم و اول ق.م

4- 4- 1- هنرفلزکاری در ایران

4- 4- 1- 1- فلزکاری شمالغرب ایران ( هزاره دوم ق.م. )

4- 4- 1- 2- شمال ایران

4- 4- 1- 3- مفرغ کاری لرستان ( هزاره دوم و اول ق.م. )

4- 4- 2- هنرفلزکاری در بین النهرین

4- 4- 2- 1- سومر

4- 4- 2- 2- آشور

4- 4- 3- هنرصنعت فلزکاری در قفقاز جنوبی

4- 4- 4-  هنرفلزکاری در آناتولی

4- 4- 5- فلزکاری اورارتو

فصل پنجم، معرفی و تحلیل، "یافته های فلزی اورارتویی" در شمال و شمالغرب ایران

5- 1- مقدمه

5- 2- معرفی و تحلیل، جنگ افزارهای اورارتویی

5- 2- 1- کلاهخود های منتسب به اورارتو

5- 2- 1- 1- اثر شماره 1

5- 2- 1- 2- اثر شماره  2

5- 2- 1- 3- اثر شماره 3

5- 2- 2- کمربندهای منتسب به اورارتو

5- 2- 2- 1- اثر شماره 1

5- 2- 2- 2-  اثر شماره 2

5- 2- 2- 3- اثر شماره 3

5- 2- 3- سرنیزه و سرپیکانهای اورارتویی

5- 2- 3- 1-  اثر شماره 1

5- 2- 3- 2-  اثر شماره 2

5- 2- 3- 3-  اثر شماره 3

5- 2- 3- 4-  اثر شماره 4

5- 2- 4- اثر شماره 1

5- 3- معرفی و تحلیل زیورآلات فلزی اورارتو

5- 3- 1-  اثر شماره 1

5- 3-2-  اثر شماره 2

5- 3- 3- اثر شماره 3

5- 3- 4- اثر شماره 4

5- 3- 5- اثر شماره 5

5- 3- 6- اثر شماره 6

5- 3- 7- اثر شماره 7

5- 3- 8- اثر شماره 8

5- 3- 9- اثر شماره 9

پایان نامه ی بررسی ساختار و تشکیلات حکومتی ایران از دوره خلفای راشدین تا عصر مامون. doc

نوع فایل: word

قابل ویرایش 200 صفحه

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد تاریخ M.A

چکیده:

محور کلیدی پایان نامه حاضر به بررسی ساختار و تشکیلات حکومتی ایران از دوره خلفای راشدین تا عصر مامون اختصاص یافته است. در این پایان نامه سعی شده است تا نقش ایرانیان را در حکومت خلفا بررسی نموده و سپس عوامل تدا وم و تحول آن را مورد کنکاش قرار دهیم .

سوال اصلی پژوهش مزبورعبارت است از اینکه(( آیا ساختار حکومتی خلفا تحت تاثیر ساختار حکومتی ساسانیان بود یا نه )) ؟

و فرضیه اصلی  عبارت است از اینکه (( تشکیلات اداری اموی و عباسی  برگرفته از تشکیلات ساسانی بود و نقش ایرانیان در تغییر حکومت از امویان به عباسیان نقش پررنگی بود))

این پایان نامه در پنج فصل به ترتیب زیر سامان بندی شده است :

فصل اول : کلیات پژوهش

فصل دوم: ساختار حکومتی ساسانیان

فصل سوم : بررسی نحوه حکومت خلفای راشدین

فصل چهارم : بنی امیه و جانشینی آن بعد از خلفای  راشدین و نقش موالی (( ایرانیان)) در آن حکومت

فصل پنجم : نقش ایرانیان در امور حکومتی و شکوفایی تمدن اسلامی در خلافت عباسی تا عصر مامون.

از مطالبی که در پایان نامه عنوان شده است چنین بر می آید که اگر چه امپراتوری ساسانی در زمان یزدگرد سوم سقوط کرد. اما انحطاط این حکومت از چندین دهه قبل به جهت افزایش فقر مالی ، افزایش مالیات ها، فشارهای ناشی از جنگ های شاهان ساسانی و انحطاط اخلاقی آغاز شده بود و با انقراض حکومت ساسانی گروه بسیاری  از ایرانیها به سبب سادگی تعلیمات اسلام و مساواتی که برای همه مقرر شده بود ، دین اسلام را با رغبت پذیرفتند و  برخورد تحقیر آمیز والیان اموی با ایرانیان (موالی) سبب شد تا ایرانیان با عباسیان  همدست شده و امویان را ساقط کردند.

تاثیر و نفوذ ایرانیان در تشکیلات تازه دولت عباسیان چنان بارز و قوی  شد که ترتیبات عربی عهد اموی تا حد بسیاری برکنار رفت و دوران جدیدی در تاریخ  اسلام و ایران آغاز شد.

بیان مسئله:

این موضوع درابتدابراساس علاقه وبه منظورشناخت ساختارحکومتی ساسانیان وتاثیرآن برحکومت خلفاونقش ایرانیان درتغییرحکومت ازامویان به عباسیان وجایگاه برجسته ای که درحکومت عباسیان داشتندانتخاب گردید،وعقیده براین است که بابازشناسی حکومت خلفاوبررسی تغییرات ایجادشده دراین فواصل زمانی می توانددیدی کامل ازجایگاه ایرانیان درحکومت خلفاونیزاثراتی که دوتمدن ایرانی واسلامی برهمدیگرداشته ،ومنجربه پی ریزی تمدن اسلامی گردیددرنظرمحققین ایجادنماید

بعدازرحلت حضرت محمد(ص) که حضرت علی (ع) وپسرعمش عبدالله بن عباس مشغول غسل دادن جسدمبارک اوبودند،انصار(مسلمانان مدینه)درزیرسقفی ازشاخه های درخت خرماکه آن راسقیفه بنی ساعده می گفتندگردآمدندوامارت سعدبن عباده رئیس قبیله خزرج راخواستارشدند.ابوبکروعمروابوعبیده بن جراح وگروهی ازمهاجران به سقیفه رفتندوابوبکرازفضایل مهاجران گفت:که این مهاجران بودندکه پیش ازشمابه دین اسلام گرویدند.انصارگفتند:(مناامیرومنکم امیر). یعنی یک امیرازماویک امیروفرمانرواازشماباشد.که هریک درشهرخودمدینه ومکه جداگانه به فرمانروایی پردازد.ابوبکربرخاست ازحدیثی که حضرت رسول اکرم(ص)روایت کرده بودسخن گفت:(الخلیفه من قریش).براثرحسن عقیدتی که مهاجروانصاربه رسول خداداشتند،بدون آنکه درصحت وسقم این حدیث تحقیق کرده باشند،آن رابی چون وچراپذیرفتند.عمروابوعبیده بن جراح وبشیربن سعدازانصارباابوبکربیعت کردند.

به دستورخسروانوشیروان تمامی اراضی مزروعه رابه دقت اندازه گرفته،ممیزی کردندوتوزیع مالیات ارضی جدیدبرآن اساس قرارگرفت وآن ممیزی به دست ((مردمانی منصف وخیرخواه))به عمل آمده،که شاه بدان منظورانتخاب کرده بود.نرخهای ثابت مالیاتی برای محصولات کشاورزی ازقبیل:گندم،جو،مو،ینجه،برنج،خرماوزیتون وضع شدوسایرمحصولات ازادای مالیات معاف شدند.روش جدیدباعث آسودگی رعایاشده ودرآمدخزانه راثابت تروچندین برابرکردوبدین مناسبت دردوره خلافت اسلامی نیزبنای اخذخراج برهمین شالوده قرارگرفت.

دراین پژوهش سعی شده است که ساختارحکومتی ایران دردوره خلفای راشدین تاعهدمامون موردمطالعه قرارگیرد،اماچون ساختارحکومتی به خصوص دردوره عباسیان بسیارتحت تاثیرساختارحکومتی ساسانی بود،لذافصلی به بررسی ساختارحکومت ساسانی اختصاص یافته است،وپس ازآن به بررسی حکومت دردوران خلفای راشدین ودرنهایت دوران بعدی یعنی عباسیان تازمان حکومت مامون پرداخته شده است.

مقدمه:

تحلیلی ازحکومت امویان

پس ازیزید،معاویه دوم،برایمدتی بسیارکوتاه حکومت کرد.وبامردن او دوره خلافت سفیانی پایان یافت.مردم شام بامروان ،پسرحکم پسرابوالعاص،پسرامیه بن عبدالشمس،بیعت کردند.فرزندان مروان تایک صدوسی ودوم هجری خلافت راعهده داربودندوآخرین خلیفه این خاندان مروان بن محمد،ملقب به مروان حمارباقیام عباسیان کشته شد.ودوره حکومت خاندان امیه که دوتیره سفیانی ومروانی نام گرفته وهردوراامویان نامیده اندبه پایان رسید.چهارده خلیفه اموی حدودنودسال(132-41) برمسندخلافت تکیه زدندواولین سلسله خلفارادرسرزمین های اسلامی پایه گذاری کردند.روش غالب درنحوه انتخاب خلیفه،تصمیم ومیل خلیفه مستقربرای انتخاب ولایت عهدی بودکه معمولا نیزبه خلافت دست می یافت.بابررسی تاریخ خلافت بنی امیه،تنهادوموردعدول ازاین روش مشاهده می شود،باراول درسال 64 هجری است که طی جریانهایی خلافت به مروان بن حکم رسیدوباردوم درسال 127 هجری می باشد.

دگرگونیهای اساسی که این خاندان دراسلامی پدیدآوردندبه طورخلاصه عبارتنداز:

1-نظام حکومت اسلامی که پس ازپیامبر(ص)براساس بیعت نسبی مردم بودبه حکومت استبدادی موروثی مبدل گشت.

2-مساوات که یکی ازارکان مهم نظام اسلامی بودازمیان رفت.درحالی که قرآن وسنت پیامبرامتیازهاراملغی کردوملاک برتری رانزدخداپرهیزگاری دانست،امویان نژادعرب رانژادوالاترشمردندومی گفتندپیامبراسلام ازغرب برخاسته است.

3-درآمددولت که بایدبه مصرف کارهای عمومی برسدوغنایم جنگی که ازآن مجاهدان بود،خاص حکومت شد.

4-دستگیری،شکنجه،کشتاروگاه قتل عام متداول شد.

5-رسوم دوره خلفای راشدین بودکه اگرحکمی می دادندبراساس قرآن وسنت پیامبروگفته یاران او(انصارومهاجرین)بوددردوره امویان ازبین رفت.

6-فقه اسلام برای مجازات متخلفان احکامی داردکه به نام((حدودودیات))معروفاست ومجرم بایدبرطبق این احکام کیفرببیند.امادردوره امویان کیفرومجازات هیچ گونه مطابقتی باجرم نداشت.

7-دردوره امویان کسی به گفته فقهاتوجهی نمی کردوحریم حرمت اسلامی درهم شکست وبدآنچه دردیده مسلمانان مقدس می نموداهانت رواداشتند.چنانکه خانه کعبه ومسجدالحرام راویران کردند.

8-برای نخستین باردرتاریخ اسلام،فرزندان پیامبرراکشتند،مدیحه سرایی رارواج دادندودسته ای عالم دنیاطلب ودین فروش برسرکارآمدندوبه تجملات درزندگی گرایش پیداکرده ومیگساری رارواج دادند. 

فهرست مطالب:

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

1-2- بیان مسئله

1-3- علل انتخاب موضوع، اهمیت و فایده آن

1-4- اهداف پژوهش

1-5- سئوال اصلی پژوهش

1-6- سئوالات فرعی پژوهش

1-7- فرضیه های اصلی پژوهش

1-8- فرضیه های فرعی پژوهش

1-9- پیشینه پژوهش

1-10- روش پژوهش

1-11- سازمان دهی پژوهش

1-12- بررسی منابع

فصل دوم: ساختارحکومتی ایران درزمان ساسانیان

2-1- تشکیلات اداری حکومت ساسانی

2-2- ساختارسیاسی ایران دردوره ساسانی

2-3- اوضاع اجتماعی ایران دردوره ساسانی

2-4- اوضاع اقتصادی ایران دردوره ساسانی

2-5- دلایل انقراض حکومت ساسانی

فصل سوم: بررسی حکومت خلفای راشدین

3-1- ابوبکر

3-2- عمر

3-3- عثمان

3-4- حضرت علی (ع)

فصل چهارم: بنیامیه و جانشینی آن بعد از خلفایراشدین و نقش موالی(ایرانیان) در آن حکومت

4-1- بنی امیه و جانشینی آن بعد از خلفای راشدین

4-2- خلافت معاویه

4-3- خلافت یزید

4-4-تحلیلی ازحکومت امویان

4-5- سیاست امویان

4-6- علل سقوط امویان

فصل پنجم: نقش ایرانیان درامورحکومتی و شکوفائی تمدن اسلامی در خلافت عباسی تا عصرمامون

5-1- عباسیان

5-2- واگذاری مشاغل ومناصب به ایرانیان

5-3- برامکه

5-4- رواج آداب ورسوم ایرانیان

5-5- خدمات ایرانیان درگسترش علوم

5-6-نزاع میان امین ومامون وافزایش نفوذایرانیان

فصل ششم: مقایسه حکومتهای ساسانی،خلفای راشدین،امویان وعباسیان

6-1- ساسانیان

6-2- خلفای راشدین

6-3- امویان

6-4- عباسیان

پایان سخن و نتیجه گیری

منابع ومآخذ

چکیده انگلیسی

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

1-2- بیان مسئله

1-3- علل انتخاب موضوع، اهمیت و فایده آن

1-4- اهداف پژوهش

1-5- سئوال اصلی پژوهش

1-6- سئوالات فرعی پژوهش

1-7- فرضیه های اصلی پژوهش

1-8- فرضیه های فرعی پژوهش

1-9- پیشینه پژوهش

1-10- روش پژوهش

1-11- سازمان دهی پژوهش

1-12- بررسی منابع

فصل دوم: ساختارحکومتی ایران درزمان ساسانیان

2-1- تشکیلات اداری حکومت ساسانی

2-2- ساختارسیاسی ایران دردوره ساسانی

2-3- اوضاع اجتماعی ایران دردوره ساسانی

2-4- اوضاع اقتصادی ایران دردوره ساسانی

2-5- دلایل انقراض حکومت ساسانی

فصل سوم: بررسی حکومت خلفای راشدین

3-1- ابوبکر

3-2- عمر

3-3- عثمان

3-4- حضرت علی (ع)

فصل چهارم: بنیامیه و جانشینی آن بعد از خلفایراشدین و نقش موالی(ایرانیان) در آن حکومت

4-1- بنی امیه و جانشینی آن بعد از خلفای راشدین

4-2- خلافت معاویه

4-3- خلافت یزید

4-4-تحلیلی ازحکومت امویان

4-5- سیاست امویان

4-6- علل سقوط امویان

فصل پنجم: نقش ایرانیان درامورحکومتی و شکوفائی تمدن اسلامی در خلافت عباسی تا عصرمامون

5-1- عباسیان

5-2- واگذاری مشاغل ومناصب به ایرانیان

5-3- برامکه

5-4- رواج آداب ورسوم ایرانیان

5-5- خدمات ایرانیان درگسترش علوم

5-6-نزاع میان امین ومامون وافزایش نفوذایرانیان

فصل ششم: مقایسه حکومتهای ساسانی،خلفای راشدین،امویان وعباسیان

6-1- ساسانیان

6-2- خلفای راشدین

6-3- امویان

6-4- عباسیان

پایان سخن و نتیجه گیری

منابع ومآخذ

چکیده انگلیسی

منابع و مأخذ:

1-ابراهیم حسن،حسن،تاریخ سیاسی اسلام،ترجمه ابوالقاسم پاینده،جلد1و2،انتشارات جاویدان،1373.

2- پیرنیا،حسن،تاریخ ایران باستان،جلد4، چاپ سوم ،تهران،انتشارات دنیای کتاب،1375.

3-دریایی،تورج ،شاهنشاهی ساسانی،ترجمه مرتضی ثاقب فر، چاپ دوم،انتشارات ققنوس، تهران،1384.

4-راوندی،مرتضی،تاریخ اجتماعی ایران،جلد1و2،انتشارات امیرکبیر،تهران،1354.

5-زرین کوب،عبدالحسین،تاریخ ایران بعدازاسلام، چاپ ششم،تهران،انتشارات امیرکبیر، 1371.

6-زیدان،جرجی،تاریخ تمدن اسلامی،ترجمه علی جواهرکلام،موسسه انتشارات امیرکبیر،چاپ ششم،1369.

7-شهیدی،سیدجعفر،تاریخ تحلیلی اسلام، مرکز نشر دانشگاهی ، تهران، 1378 شمسی.

8-طبری،محمدابن جریر،تاریخ طبری،ترجمه ابوالقاسم پاینده،جلدهای 13،12،11،5،4،3،2،تهران، بنیادفرهنگ.

9-کریستین سن،آتور،ایران درزمان ساسانیان،ترجمه رشیدیاسمی، چاپ هشتم،انتشارات دنیای کتاب، تهران،1375.

10-مسکویه،ابوعلی،تجارب الامم،ترجمه ابوالقاسم امامی،جلد1،تهران،انتشارات سروش،1369.

11- یارشاطر، احسان و دیگران، تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانی (پژوهش دانشگاه کیمبریج)، ترجمه حسن انوشه، جلد 3، انتشارات امیرکبیر، تهران، 1368.