اسطوره

«مقدمه»

   در قرن حاضر که قرن پیشرفت در علم و فن آوری است. کمتر کسی احساس نیاز به گذشته خود می کند. گذشته ای که ثمره آن امروز است. برای انسان امروز اسطوره هنوز واژه ای نا آشناست.

زیرا احساس خلأ آنرا درک نکرده است. احساسی که با هیچ علم و اندیشه ای حبران نمی شود. انسان نخستین با اسطوره به دنیا می آید، زندگی می کند و از دنیا می رود. اسطوره هستة اصلی زندگی اوست. پاسخ سؤالهایش، ریشه تفکراتش، درک قدرت مافوق همه و همه با اسطوره همراه است. بنابراین اسطوره دین و دانش و اندیشه اوست.

اسطوره و تفکرات آن نیاز لاینفک انسان امروز و پرداختن به این موضوع لازمه زندگی امروز می باشد.

نگارنده سعی کرده است با طرح این عنوان اسطوره را بیان کند و با نگاهی اسطوره ای به ماهی نشان دهد حتی این موجود آرام نیز دنیای شگرف و پر رمز و رازی دارد.

هدف نگارنده از طرح این موضوع، که شامل چندین جنبه‌ می باشد بررسی نقشی است که ماهی به عنوان یک موجود زنده با نگاه اسطوره ای ایفا می کند. جنبه دیگر رساله بررسی نقوش ماهی در آثار هنری پیش از اسلام می باشد.

این تحقیق شامل سه بخش می باشد. در بخش اول نگارنده به اسطوره و سمبل پرداخته است، زیرا بدون شناخت اسطوره، نمی توان نگاهی اسطوره ای داشت.

بخش دوم شامل چهار فصل اسطوره ماهی، مذهب و ماهی، نوروز و ماهی، می‌باشد.

در بخش سوم نقوش ماهی در آثار هنری مورد پژوهش قرار می گیرد و شامل چهار فصل پیش از تاریخ، عیلام، ماد و هخامنش و پارت و ساسانی است.

عنوان تحقیق : اسطوره

قسمتی از متن این تحقیق 75 صفحه ای در زیر آمده هست «نوروز و ماهی»«بیشتر روایات اسطوره ای- افسانه ای ایران دورة پیشدادی را زمان پیدایی نوروز و جمشید، چهارمین پادشاه پیشدادی را بنیانگذار نوروز و آئین نوروزی به شمار آورده اند. دوران جمشید در یشت ها دوران طلایی به شمار آمده است. در آن دوران خوردنی ها کاهش نمی یافت، چهارپایان و مردمان نمی مردند، گیاهان نمی خشکیدند، سرما و گرما و پیری و رشک وجود نداشتند. جمشید بر هفت کشور زمین فرمان می راند و نیک بختی، شهرت ، گله و رمه، خشنودی و حرمت را از دیوان گرفته بود. پس آنگاه که دروغ گفت، فرّه به صورت مرغی از پیش او بیرون رفت[1]».«افسانه های فراوانی دربارة جمشید و چگونگی پیدایش نوروز در تاریخ و ادبیات ایرانی اسلامی آمده است. فردوسی در داستان پدید آمدن نوروز نقل می‌کند که وقتی جمشید از کارهای کشوری بیاسود، بر تخت کیانی بنشست و همة بزرگان لشکری بر گرد تخت او فراهم آمدند و به او گوهر پاشیدند. جمشید آن روز را که نخستین روز از فروردین و آغاز سال بود نوروز نامید و جشن گرفت ابن بلخی افسانه به تخت نشستن جمشید در آغاز بهار و نوروز خواندن آن روز را نقل می کند و می گوید: که به فرمان جمشید همة بزرگان به استخرگرد آمدند و در ساعتی که شمس به درجة اعتدال ربیعی رسید وقت گردش سال، در آن سرای به تخت نشست و تاج بر سر نهاد و آن روز جشن ساخت و نوروز نام نهاد و آن سال باز، نوروز آئین شد و آن روز هرمز از ماه فروردین بود و در آن روز بسیار خیرات فرمود و یک هفته متواتر به نشاط و خرمی مشغول بودند[2]».

[1] - علی بلوکباشی، نوروز جشن، نوزایی، ‏آفرینش، دفتر پژوهش های فرهنگی، تهران، 1380، اول، ص 13.

[2] - همان مأخذ، ص 14.

تحقیق در مورد نظریه ی اسطوره و آیین

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه: 15
فهرست مطالب:

نظریه ی اسطوره و آیین

تدوین آغازین

پیشرفت نظریه

بسط این نظریه به دنیای با ستان

کاربرد جهانی نظریه

کاربرد نظریه در ادبیات

بازنگری های نظریه

نظریه ی اسطوره و آیین

در میان نظریات بیشماری که در باره ی هر یک از دو مقوله ی اسطوره و آیین وجود دارد ، نظریه ی اسطوره و آیین به این دلیل تمایز و تشخص می یابد که می تواند بین اسطوره ها و آیین های مختلف نسبتی برقرار کند . نظریه ی اسطوره و آیین یا به عبارت بهتر نظریه ی اسطوره – آیین گرا مدعی است که اسطوره ها و آیین ها متقابلاً بر یکدیگر تاثیر می گذارند . مطابق با چنین      نگره ای دلیل شکل گیری اسطوره ها و آیین ها ، را بطه ی نزدیک آن ها با هم نیست . در عوض این نظریه ، تاکید می کند که این دو باید ارتباط نزدیکی با هم داشته باشند . انعطاف پذیر ترین شکل نظریه ی اسطوره – آیین گرا به دفاع از این عقیده  می پردازد که اسطوره ها و آیین ها نمی توانند بدون یکدیگر وجود داشته باشند . صورت ملایم تر نظریه تاکید می کند که   اسطوره ها و آیین ها در ابتدا در کنار یکدیگر وجود داشته اند . ولی ممکن است از این پس هر یک مسیر جداگانه ای را پیموده باشند . در معتدل ترین حالت ، نظریه ی اسطوره و آیین مدعی است که اسطوره ها و آیین ها می توانند جدای از یکدیگر به وجود بیایند ، با این وجود پس از مدتی با یکدیگر تلفیق می شوند .

تدوین آغازین

ویلیام رابرتسون اسمیت[1] ، متخصص ویکتوریایی کتاب مقدّس و عالم به زبان عربی ، در چند صفحه ی اوّل خطابه ی خود    درباره ی مذهب اقوام سامی (از این پس ، نام مخفف LRSرا به جای آن استفاده می کنیم ) ، برای اولین بار نظریه ی       اسطوره- آیین گرا را طرح نمود . اسمیت بحث خود را با هشدار بر ضد ” عادت جدید ... نگریستن به دین به عنوان نوعی اعتقاد و نه یک شیوه ی عمل” آغاز می کند که نگره ای فاقد انطباق تاریخی است . ( LRS ،۱۷ ) رویکرد اسمیت نسبت به دین باستانی ، رفتارگرا است . او بر خلاف روال مرسوم عمل می کند . یعنی به جای گشتن به دنبال “ کیشی ” که بتواند” کلید یک آیین و به رسم خصوص ” را در اختیارش قرار دهد ( LRS  ،۱۸ ) نخست به جستجوی آیینی می پردازد که بتواند راه را برای فهم یک اعتقاد دینی بگشاید . در واقع ، او مخاطبان خود را از تلاش برای یافتن حتی یک باور مذهبی بر حذر می دارد ، آنجا که می گوید : “ دین های باستانی ، حاوی هیچ گونه باور مذهبی نبودند ، بلکه تنها مجموعه ای از رسوم و عادات را در بر داشتند . ” به اعتقاد اسمیت ، احتملاً مردمان باستان ، کسانی که او آنها را با مردمان بدوی و ابتدایی همانند فرض می کند ، مراسم آیینی را به چند دلیل اجرا می کردند : “ هیچ شکی نیست که بشر از یک سری رسوم خاص تنها به خاطر عادت و بدون در نظر گرفتن هدفی برای انجام آنها ، تبعیت نخواهد کرد . ” ( LRS ، ۱۸ (با این حال او معتقد است این هدف در مرتبه ی دوم اهمیت قرار داشته و حتی می توانسته تغییر کند : “ اصولاً ما به این نکته پی می بریم که هر چند یک آیین با دقت بسیار زیادی ترتیب داده می شد ، امّا معنایی که از آن نشات می گرفت ، بسیار مبهم و نا مشخصی بود و علّت اجرای یک آیین مشابه در نزد اقوام مختلف ، به شیوه های گوناگونی توجیه می گردید ، با این وجود در تفسیری که هر کدام از آنها در مورد یک آیین خاص ارا ئه می کردند ، هیچ تردیدی نسبت به راست دینی یا ارتداد وجود نداشت .” (LRS ،۱۸)

به عنوان مثال ، در یونان باستان “ اعمال خاصی در یک معبد انجام داده می شد و مردم نیز پذیرفته بودند که چنانچه آن اعمال را انجام ندهند بی دین و ملحد تلقی خواهند شد . اما اگر شما از آنها می پرسیدید که چرا این کارها پسندیده و مقبول هستند ، ممکن بود متقابلاً با توجیه های خاصی که هر فردی ارائه می کرد ، مواجه شوید . با این وجود نمی توانستید توضیحی را بیابید که در آن این اعمال اموری فاقد ارزش دینی و مذهبی قلمداد شده باشند. ” ( LRS،۱۸) افزون بر این ، توجیه هایی که برای یک آیین خاص ارائه می شد ، احساسات شدیدی را بر نمی انگیخت .  این توضیحات گوناگون به جای آنکه بیانیه ی رسمی موجود در یک باور – اعتقاد دینی – باشند ، همان داستان ها یا اسطوره هایی را بیان می کردند که به سادگی “ عللی که تحت تاثیر آنها یک آیین برای نخستین بار و مطابق با یک دستور یا توسط الگویی بی واسطه ای از یک ایزد ، بنیان گذارده شد” را شرح می دادند .     (LRS ، ۱۸) “ به طور خلاصه می توان گفت که آیین نه به یک عقیده ی جزمی] همان باور دینی [ بلکه به یک اسطوره نسبت داده می شد . ” (LRS ،۱۸) “ در همه ی ادیان باستانی ، اساطیر جایگزین عقاید جزمی شدند .” (LRS ،۱۸)  با این وجود در ادیان باستانی ، آیین اهمّیّتی به مراتب بیشتر از اسطوره پیدا کرد : “ اسطوره ها دارای نقش بنیادی در ادیان باستانی نبودند ، چرا که هیچ تایید روحانی برای پرستش کنندگان به دنبال نداشتند و هیچ قدرت الزام آوری را بر آنان تحمیل نمی کردند . اسطوره ها به مکان های مقدس جدا گانه ای نسبت داده می شدند و مراسم ها تنها بخشی از ملزومات پرستش به شمار می آمدند ، آنها عاملی برای ایجاد میل و علاقه و حفظ کشش و جذبه  در شخص پرستشگر محسوب می شدند ؛ با این حال اغلب این فرد از بین چندین توجیه ارائه شده برای انجام یک آیین خاص یکی از آنها را بر می گزید ، همچنین اگر او مراسم را به درستی  اجرا می نمود در این صورت هیچ کس به اعتقاد او در مورد خاستگاه این آیین توجه نمی کرد .” (LRS ،۱۹) بنابراین اسمیت دیگر ملاحظات مرسومی را که سعی می کنند ادیان باستانی را نه تنها به آیین ها بلکه به اسطوره ها نیز نسبت دهند ،  نمی پذیرد : “ اصولاً نباید اسطوره ها همان جایگاه شاخصی را که اغلب در مطالعه ی علمی ادیان باستانی برای آنها در نظرمی گیرند ، به خود اختصاص دهند .”  (LRS ،۱۹) اسمیت تا آنجا پیش می رود که اعلام می کند :  “ آیین و کاربرد عملی آن ، دقیقاً بیان کننده ی همه ی ادیان باستانی بودند

پایان نامه ارشد بن مایه های اساطیری ابر و باد در شاهنامه فردوسی و گرشاسب نامه اسدی طوسی

چکیده

موضوع این پژوهش بن مایه‌های اساطیری ابر و باد در شاهنامه فردوسی و گرشاسب نامه اسدی طوسی می‌باشد. این دو منظومه اثر حماسی هستند ولی در جای‌جای آن‌ها بن مایه‌های اساطیری فراوانی دیده می‌شود. از جمله بن مایه اساطیری ابر و باد که موضوع رساله حاضر می‌باشد. بررسی اسطوره باد که از ایزدان مشهور و نیرومند است. باد که شامل باد خوب و باد بد است. باد خوب و جنبه‌یایگریش و کمک به پهلوانان و شاهان، شاهنامه و گرشاسب نامه و باد بد و جنبه ویرانگریش که نمودی از دیوان شاهنامه است و همچنین بررسی اسطوره ابر که خود ابزاری مینوی است و نمادی است برای زن و باروری. که به‌طور مفصل در رساله حاضر شرح و توضیح داده شده است.

این پژوهش در هفت فصل تهیه و تنظیم شده است که به ترتیب عبارت است از: کلیات تحقیق، اسطوره و حماسه، چهارعنصر، باد، فرمانروایان باد، ابر و ابر و بادهای جادو انگیخته.

نتیجه کلی این پژوهش این است که بن مایه اسطوره ابر و باد در شاهنامه و گرشاسب نامه به‌وفور آمده است و ایزباد زمانی خدای غالب آریاییان بوده که او را ستایش می‌کردند و جادو سازان با آوردن باد و ابرهای سیاه چشم دشمن را از می‌انداختند که نمونه‌هایی از این جادو سازی در این دو منظومه آورده شده است.

واژهای کلیدی: شاهنامه- گرشاسب نامه- اسطوره- ابر- باد

مقدمه

اساطیر نشان دهنده فرهنگ و نحوه تفکر مردمان در دوران‌های کهن است؛ زبان گویای تاریخی است که از دوران‌های پیش تاریخی؛ سخنگوی بازمانده‌های گران‌بهایی است که از دل خاک‌ها بیرون کشیده می‌شود یا در دل سنگ‌ها و کوه‌ها یافت می‌گردد. اساطیر نماینده‌ی تداوم زندگی فرهنگی یک ملت و به‌نوعی تاریخ آن است.

پیشینیان بر این باورند که جهان از چهار آخشیج یا عنصر بنیادین به وجود آمده است. چهار عنصر سازنده آب و آتش و باد و خاک که دارای اساطیر جالب و فراوانی در سراسر جهان هستند و زمانی هر کدام دارای خداوند و ایزدی بوده‌اند و هر کدام از شاهان و آفریده‌های اهورامزدا از آن‌ها درخواست کمک کرده‌اند. از بین این چهار آخشیج آتش و باد مذکر یا نرینه و آب و زمین (خاک) مؤنث یا مادینه هستند.

از چهار عنصر بانام‌های دیگری نیز یاد شده است مانند چهار مادر- چهار بیخ- چهار ارکان- چهار گوهر- چهار بالشت- چهار پدر و ...

از میان این چهار عنصر، عنصر باد موضوع پژوهش حاضر می‌باشد. باد یا ایزد وای زمانی خدای غالب و نیرومند آریاییان بوده است و همیشه باصفت پیروز می‌آید و خدای جنگ نیز می‌باشد. همان‌طور که می‌دانیم اهورامزدا در بالا و روشنی حکمرانی می‌کند و اهریمن در پایین و تاریکی. اما وایو در خلأ فضای میان روشنی و تاریکی حکم‌فرمایی می‌کند و دارای دو جنبه است وای وه یا خوب و وای وتر یا بد، که باد خوب یا موافق که در تولید باران و نمو گیاهان و بقای حیات در خدمت انسان‌هاست و باد بد یا مخالف که در ایجاد طوفان نقش دارد. و این ایزد به سبب اهمیت خاصی که داشته است دارای جشن‌هایی بود از جمله جشن باد بره و کژین و باد روز. و همان‌طور که باد خوب در خدمت انسان‌ها و شاهان و پهلوانان و آفریده‌های اهورامزدا است و آن‌ها را یاری می‌کند خصوصاً در میادین جنگ باد بد که نیز که برهم زننده این جهان مادی است و در خدمت جادوگران و نیروهای اهریمنی است که شاهان و پهلوانان توانستند بر این باد بد یا دیو باد غلبه کنند و ابر در اساطیر پهلوی افزاری مینوی است که با چشم ظاهر نمی‌توان آن را دید یا لمس کرد افزایش ابر از نیروی ماه است و ابر به‌صورت مینوی آب را به خود می‌گیرد و می‌بارد و چشمک دیو از دشمنان ابر است در اساطیر ایرانی ابر نمادی برای زن و باروری است. برخی هم آن را نماد اژدها می‌دانند و ابرها هم انواعی دارند مثل ابرهای سپید که به‌سان گله‌های گاو یا زنان سپید اندام هستند که شیر خود را به زمین نثار می‌کنند و ابرهای سیاه که زندان ابرهای بارانی‌اند. جادوگران با استفاده از ابر و بادهای تند برف و باران سخت ایجاد می‌کنند و چشم دشمن را از کار می‌اندازند.

هدف از انجام این پژوهش شناخت اساطیر ابر و باد و همچنین انواع باد و ابر و چگونگی استفاده جادوگران از ابر و باد در جنگ‌ها می‌باشد.

در انجام این پژوهش پس از جمع آوری منابع و مأخذ گوناگون و مطالعه آن‌ها بن مایه‌های اساطیری ابر و باد مشخص گردید و مطالب فراوانی درباره‌ی آن‌ها ذکر گردید و شواهدی از شاهنامه و گرشاسب نامه درباره‌ی هر کدام آورده شد.

تعداد صفحات 141 

نوع فایل : word

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                           صفحه

فصل اول کلیات تحقیق. 1

1-1 تعریف مساله و سؤال‌های اصلی تحقیق. 2

1-1-1 سؤال‌های اصلی تحقیق. 2

1-2 اهداف تحقیق. 3

1-3 فرضیه‌های تحقیق. 3

1-4 پیشینه تحقیق. 3

1-5 روش کار. 4

فصل دوم اسطوره و حماسه. 5

2-1 واژه اسطوره 7

2-2 تعاریف اسطوره 8

2-3 انواع اسطوره 11

2-4 رابطه‌ی اسطوره با تاریخ.. 12

2-5 گونه‌های اسطوره 13

2-6 دلیل وجودی اسطوره 14

2-7 فایده اسطوره شناسی.. 15

2-8 واژه حماسه. 15

2-9 تعریف حماسه. 16

2-10 انواع حماسه. 18

2-10-1 انواع منظومه‌های حماسی.. 19

2-11 پیوند و رابطه‌ی اساطیر، با رخدادهای حماسی.. 21

2-12 شرحی مختصر بر احوال و آثار فردوسی و اسدی طوسی.. 21

2-12-1 احوال و آثار فردوسی.. 21

2-12-2 احوال و آثار اسدی طوسی.. 22

فصل سوم چهار عنصر. 25

3-1 مقدمه چهار عنصر. 27

3-2 آب.. 31

3-2-1 آبان. 33

3-2-2 آبان ناف.. 34

3-2-3 اَرَدیسور آب، اَردوسیور اناهیتا 34

3-3 باد. 37

3-3-1 اندروای.. 38

3-3-2 رام. 39

3-4 آتش... 40

3-4-1 آتشکده‌های معروف.. 48

3-4-2 انواع آتش... 49

3-5 خاک.. 49

فصل چهارم باد. 54

4-1 مقدمه. 56

4-2 باد از نگاه بندهش... 62

4-3 کیهان شناسی باد. 65

4-4 رام یشت.. 70

4-5 جشن‌های باد. 73

4-5-1 باد بره- کژین.. 73

4-5-2 باد روز. 73

4-5-3 رام روز. 74

4-6 انواع باد. 74

فصل پنجم فرمانروایان باد. 77

5-1 سلیمان. 79

5-2 تور. 82

5-3 تهمورث.. 84

5-4 جمشید. 86

5-5 فریدون. 90

5-6 گرشاسپ.. 92

5-7 کیخسرو. 97

5-8 رستم. 99

فصل ششم ابر............................................................................................................................................107

6- 1 اسطوه ابر. 109

6-2 ابر از نگاه بندهش... 116

6-3 اسطوره تیشتر. 120

6-4 ابرها و زنانگی.. 124

فصل هفتم  ابو و بادهای جادوانگیخته. 127

7-1 مقدمه. 128

7-2 دشمنان ایران. 128

7-3 دیوان. 129

7-3-1 انواع دیوان. 131

7 -4 سحر و جادو. 136

فهرست منابع. 147

اسطوره

اسطوره همان واژه ای است که در زبان فرنگی به دو شکل S torg  (قصه ) و H i storg  (تاریخ )دیده می شود از این جا می توان دریافت که در مورد اسطوره دو نوع تلقی وجود دارد از طرفی آن را افسانه و دروغ و از طرف دیگر حقیقت و تاریخ می دانند .مطالب تاریخی و مذهبی و واقعی با گذشت ایام ظاهر افسانه یافته است . پس اسطوره بیانی است که ژرف ساخت آن حقیقت و تاریخ (در نبرد مردمان باستان )و رو ساخت آن افسانه باشد.اساطیر در مواجهه با حقیقت تبدیل به تاریخ می شوند و امروزه وجه راستین بسیاری از اساطیر قدیم معلوم شده است.چنان که اسطوره نابودی جذیره آتلانتیس که در آثار افلاطون آمده است در دهه پنجاه قرن حاظر تبدیل به تاریخ و حقیقت شده گاهی اوقات اسطوره همان مذاهب منسوخ ملل قدیم است که امروزه دیگر کسی به صورت خودآگاه بدانها توجهی ندارد اما تحمیل به صورت ناخودآگاه در بسیاری از رفتارها و پندارهای ما مؤثر است در زبان یونانی قدیم به هر داستان بدون شاخ و برگ میتوس   

Mitos می گفتند و به راست و دروغ بودن آن توجهی نداشتند.

این فایل دارای 25 صفحه می باشد.